Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 10 ŞUBAT1994 PERŞEMBE Geceyansı Ekspresi'yle ünü yayılan Oliver Stone, son fılmi"Yeryüzü ve GökyüziTnde Vietnam'ı anlatıyor Erkeklere aayan birkadının öyküsüGÜRHAN UÇKAN STOCKHOLM - Oüver Stone, Geceyansı Ekspresi'yle ünlendi. Öy- le bir ünleniş ki, hem alkış getirdi, hem nefret. İsveçli eleştirmen Lars Ahlender'e, ona karşı yöneltilen ırk- çılık suçlamalan konusunda şu ya- nıtı vermrşti: "Geceyansı Ekspresi, hukukun is- tismarını işleyen temel bir filnı. Film, Türkler ve adli cinayet konusunda kesin kararlar >ermiş olduğumuz ge- rekçesiyle ırkçılıkla suçlandı. Oysa senaryoda Tûrkleri şaka anlavtşı olan insanlar olarak gösteren sahne- ler vardı. Bunlar, filmin son kesimin- de çıkartıldı. Geriye birçok kişinin eleştiride bulunmasına vol açan ırkçı- lık kaldı. Ben de gelişrim artık; çok sayıda yönetmenle çalışarak çok şey ögrendim." Neyse, artık geride kaldı o film. 1946 doğumlu yönetmen, senarist Oliver Stone, 1965'te Vietnam'a öğ- retmenlik için gidip 1967-68 arası askerlik yaptıktan sonra anlatacağı çok şey olarak ülkesine döndü. O andan itibaren de hem sinema sana- tında kendini kabul ettirdi. hem de kötü kişi oldu. "JFK" filminde ABD Başkanı J.F.Kennedy'nin nü- fuzlu ve saygın koltuklarda oturan- lar tarafından öldürtüldüğünü ileri sürdüğü gerekçesiyle aforoz edildi. Oliver Stone. şimdi "Vietnam tri- lojisinin son fılmi" olarak tanımladı- ğı "Gökyüzü ve Yeryüzü" adlı fitmi- ni tanıtmak için Avrupa'da. Yanın- da, filme konu olan kitaplann ya- zan Le Ly Hayslip var. Vietnam İcö- kenli kadın yazar, trajik olduğu denli ilginç özyaşamını yeni vatanı ABD'de kağıda dökmüş. hem dost, hem de diişman kazanmış. Stone'un fsveçli sevgilisi Oliver Stone'un yeni filminin Stockholm'deki gala gecesine 1077 seçkin konuk çağnlıydı. Gecenin en büyük sürprizini. Amerikalı yönet- menin isveçli manken sevgilisi Tove Johansen'i tanıtması oluşturdu. Genç manken. Oliver Stone'la "Waİlstreet"in cekimi sırasında ta- nıştığını. aralanndaki dostluğun kı- sa sürede "yakın arkadaşlığa dönüş- tüğünü" söyledi. Filmin gösterimin- den sonra ünlü yönetmeni kutla- yanlar arasında "Pazar Çocuğu" adlı ilk uzun filmiyle büyük ilgı top- layan Ingmar Bergman'ın oğlu Da- niel Bergman, "Menekşe Koyu"nda Türkan Şoraj ve Yavuzer Çetin- kaya'ya karşı başanlı bir oy un sergi- leyen tanınmış aktörSven YVolter ve İsveç sinemasının eskilerinden Har- riet Andersson da vardı. Oliver Stone'un Vietnam trilojisi. "Takım"la başladı. "En iyi film Os- carı"nı alan bu filmı. başrolde Tom azar Le Ly Hayslip, Kadınlardünyaya, erkeklerdendayak yemek içingelmiyorlar" diyor ve şöyledevam ediyor: * 'Onlarakarşı savaştım, onlann hışmına uğradım ,onlansevdimve onlardan biriyle evlendim.' Oiiver Stone Cruise'un yer aldığı "Doğumgünü 4 Temmuz" izledi. Son fılmi "Gökyü- zü ve Yeryüzü"nde ise Vietnamlı bir kadın, ülkesini işgal eden çeşitli düş- manlar arasında geçen yaşantısını anlatıyor. Bu yaşantı. FNL gerillası. köylüler ve Amerikalılar arasında sürekli bir ayakta durma kavgasını ıçenvor. Aynı zamanda zorunlu ya da gönüllü olarak birlikte olunan erkekleri de. Oliver Stone. yeni fılmini şöyle ta- nıtıyor "Bir bakıma. geleneksel bir kadın filmi. Dram dolu bir yaşamı, kişinin karşısına sürekli olarak çıkan engel- leri içeriyor. Aynı zamanda kişinin geçtiği sınavlan da. Ne var ki bu ya- şamda, az görülür bir anlayış ve uz- laşma duygusu var. Benim için bu film, yaşamı boyunca ırza gecilmek- ten işkence görmeye dek birçok acıyı yaşayan, ama her iki taraftan olan bu erkeklere karşı yüreğinde kin besle- meyen bir kadının öyküsü." isveçli sinema eleştirmeni Betty Skavtonius, "maço yönetmen" ola- rak tanımladığı yönetmenin bu fılmde, ilk kez olaylan bir kadının göriiş açısında yorumladığına inanı- yor. Stone anlatmayı sürdürüyor: "Filmdeki kadın, memlekerinin ne- resi olduğunu bilmediğini söylüyor, Vietnam mı, Amerika mı, djye sonı- yor. Kendi ağabevi, onu Amerikalı olmakla suçluyor. Belki de biraz be- nim durumumu andırıyor bu." "Gökyüzü ve Yeryüzü" filminde en önemli erkek oyuncu rolü, yazar Le Ly Hayslip'in yaşamına girmiş dört erkeğı tek kişide canlandıran Tommy Lee Jones'a aıt. "Gökyüzü ve Yeryüzü", Viet- nam'da çekilen nefıs doğa görüntü- lerini içeriyor, ama set çalışması, tü- müyle Tayland'da yapılmış. Bunun nedenını Oliver Stone şovle açıklı- yor: "Vietnam'ı 20 yıllık banşa karşın ABD halâ tanımadı ve bu ülkev e kar- şı yaptırun uyguluyor. Aynca senar- yodaki bazı bölümİer, Vietnamlıların da tepkisine yol açtı. Bunlar arasında iki FNL gerillasının 15 yaşındaki kı- zın ırzına geçişini içeren sahne var. Birçok kez olduğu gibi, yine iki ateş arasında kaldım." Oliver Stone. Vietnam ve Tay- land yolculuklannı. Amerıka'dan bir süre için kaçış olarak yorumlu- yor. Özellikle "JFK" fllminden SOD- ra nüfuzlu çevrelenn hışmına uğra- dığını anlatıyor: Neden Vietnam? "Beni çatlak bir casus yerine koy- dular. Siz burada (Avrupa'da) hiç de- ğilse filmi tarttşmaya hazırsınız. ABD'de ise o film, bir çeşit dinsel iha- net gibi görülüyor. Bu da biraz garip, çünkü büyük bir çoğunluk. k tek kur- şun, tek katü" açıklamasına inanmı* yor." Oliver Sione, neden Yıetnam üze- rinde ısrar ettiğı sorusuna şu yanıtı veriyor: "Genç insanlar, Vietnam'la ilgili Turistlerin tercihi: BodrumANKARA (AA) - Bazı seyahat acentalannın bilgilerine dayanarak çalışan yabancı tur operatörleri, bu yıl Türkiye'ye gelecek olan turistlerin ülkelenne ilişkin bir değerlendirme yaptılar. Türkiye'nin bu yıl en çok Alman ve Ingiliz turisti konuk etmesi beklenirken turistler ağırlıklı olarak Bodrum'u tercih edecekler. Turizm Bakanlığı'ndan verilen bilgiye göre 34 seyahat acentasının bilgilerine dayanarak çalışan toplam 153 yabancı tur operatörii. en çok Almanya'dan turist gönderecek. Türkiye'yegelmesi beklenen turistler arasında Ingilizler ikinci, Avusturyalılar ise üçüncü sırada yer alıyor. Bunu Hollanda. İtalya, Fransa. îsviçre, Belçika, ABD, Danimarka, Finlandiya, Jspanya izliyor. Turistlerin gözdeleri Bu yıl Bodrum, en çok Alman ve İngilizler'in gözdesi olacak. Bodrum'a tur düzenleyen 13 seyahat acentasının bilgilerine göre çalışan 58 yabancı tur operatörü; Fransız, İtalyan, Avusturyalı, ABD'Ii, İsveçli, Danimarkalı, İspanyol ve Hollandalı turistleri Bodrum'da konuk edecek. Güney Afrikah turistler de bu yıl Bodrum için rezervasyonlannı yaptırdılar. 13 seyahat acentasının bilgilerine göre çalışan 63 yabancı tur operatörü; en çok Alman turistleri Marmaris'e gönderecek. Hollandalı turistler de bu yıl Marmaris'i tercih edecekler. Belçikalı v e İngiliz turistlerin de ağırhkh olarak Marmaris'e gelmesi beklenirken Danimarka, Avusturya ve Finlandiyalı turistler de deniz, kum ve güneşten yararlanabilecekler. Bazı yabancı tur operatörleri de bu yıl İsrail'den de Türkiye'ye turist gönderecekler. Tercihlerini şimdilik Marmaris yönünde kullanacak olan İsrailliler. Türk insarunı ve turizmıni daha yakından tanıma imkânını elde edecekler. Gördes halılan rağbet görmüyor DEMtRCİ (AA) - Dünyaca ünlü Gördes ve Demirci halılan tarih oluyor. Manisa'nın Demirci ilçesinde son yıllarda hızla gelişen halı sanayiinin. el halısını geri plana attığı bildirildi. Demirci"de kurulan halı fabrikalan ile makine halısı üretimi hızla arttı. Bu durum. el halısı üretimini olumsuz yönde etkiledi. Ailece, gecimini el halısı dokuması. iplik ve boya yapımıyla sağlayanlar, vasıfsız işçi durumuna geldi. Demirci'nin Kızılca Köyü'nden Ab' Karakoçadlı hah üreticisi; makine halısının, el halısına göre ucuz ve üretiminin kolay olmasının. el halısının üretimine ve kullanımına olan ilgiyi azalttığını söyledi. Kızılca Köyü'nde tek bir halı tezgahı kaldığını belirten Karakoç. "El halısı üretimi durunca, tütün üretimine y öneldik. Ancak tütün üretiminin sınırlandırılması gündeme geldi. Hem halıdan, hem tütünden darbe yedik. Birçok aile işsiz kaldı" dedi açılan pencereNasıl da bakıyor ahşabın ince ince işlenişiyle oluşturulan "> aşamının" penceresinden. N'eler gördü bu pencereden, bir bilseniz. Gelin olarak bu e«e geldiğinde, bu pencereden bakmışlardı komşuları. Oğlunu bu pencereden gönderdi askere. sonra da düğününü bu pencereden se\ retti. Kızı gelin olduğunda göz\ aşlarını bu pencerey e çıkarak saklamıştı. Şimdi o pencereden bakıvor objektifimize. "Gelin" di> or adeta "Gelin, misafirim olun. Size biitün gördükJerimi, yaşadıklarımı. yaşama açılan penceremin sırrını anlatacağım." (Fotoğraf: YAHYA KOÇOGLU) Türkmenistan'da kayalara oyulmuş bir Lenin kabartması gözden kaçabilir, ama öyküsü sanki bir efsane Ölümügözealıp,taşacanvermiş Hüseyin Y*ıllarca, tırmanma özlemiyle kıvranarak dört duvar arası hücrede yattı. Sonunda, günün yöneticilerini, bu sarplığa elleriyle tırmanıp bir Lenin kabartması yapabileceğine inandırdı... Tırmandı, tırmandı ve sol eliyle bir yanğa tutunup ilk keskiyi indirdi kayalara. Her vuruşta özgürlüğüne biraz daha yaklaşarak çalıştı. O, yedi yıl yatmışlıgın ardından özgürlüğüne, Lenin de ölümsüzlüğe kavuştu. Türkmenistan'da Aşkabat yakınlarındakj Lenin hevkeli. (Fotoğraf: ÜMİT KARTOĞLü) Haber Merkezi- Yolunuz Türk- menistan'a. Türkmenistan'da da Aşkabat yakınlanndaki Firuza'ya düşerse. sakın başınızı öne eğe>im demeyin. Çünkü sarp kayalann ara- sından kıvnla kıvnla giden yolun yukanlannda. kajalara oyulmuş bir Lenin kabartmasının varlığını aynmsamayabilirsinız... Oysa. Le- nin'in bu kabartması canlıdır. Çün- kü, can pahasına. can dişe takılarak ve özgürlük uğruna verilen bir uğraş sonucunda yapılmıştır... Eğer kabartmayı görebilmişseniz, yanınjzdaki rehber (adı belki İgor, belki Jvan...) hemen coşkuvla anlat- maya koyulacaktır... -Yıl l'938'di galiba... Hüseyin derler bir dağcı vardı buralarda. Hani öyle iplerle. kazmalarla. çıvilı ayakkabılarla tıımananlardan de- ğıl. Salt ka>a yank ve çatlaklanna çıplak el ve avaklarıyla tutunup da tırmananlar var ya, onlardan işte... İşte günün birinde bu kayalara tır- manmayı koydu kafasına ve hemen başladı tırmanmaya. Her el ya da ayak atışında biraz daha yükseldi. Veee; tepeye ulaştığında karşısında bir sürü silahlı asker buldu. "Afe- rin' demek için beklemiyordu as- kerler. Çünkü. yoksul Hüseyin, tı- rmanmak ıçın bula bula askeri böl- gevı bulmuştu...Tam 15vılahüküm giydi. Yıllarca, tırmanma özlemiyle kıvranarak. dört duvar arası hücre- de yattı. Sonunda. günün vöneticile- rini. bu sarplığa ellerivle tırmanıp bir Lenin kabartması yapabileceği- ne inandırdı... Tırmandı. tırmandı ve sol eliyle bir yanğa tutunup ilk keskiyi indirdi kayalara. Her vuruş- ta özgürlüğüne biraz daha yaklaşa- rak çalıştı. Aylarca mı. yıllarca mı? Bılınmiyor. Sonunda o. yedı yıl yatmışlıgın ardından özgürlüğüne. Lenin de ölümsüzlüğe kavuştu .'.." Eğer. kabartmanın canlılığını du- yumsamak isteyen olursa. elini so- ğuk taşlara dayaması yetiyor. Elinin altındaki soğukluk. atan bir yüreğin sıcaklığı gibi. Sıcaklık. Hüseyin'ın kalbinden mı. Lenın'in kabartma- sından mı kim bilir... hiçbir şey bilmiyorlar. Bir avuç üst düzey lobicisinin bulaşmamız için ne- ler yaptıklarından haberleri yok. Be- nim anlamadığım şey, dünyamn her köşesine müdahale eden ABO'yle il- gili neden daha fazla film yapdma- dığı: Panama, Irak, İran, Beynıt, Af- rika... Cstelik her burun sokuşla- rında. kültürel ve ruhsal farklılıklan anlamadıkları için başları derde giri- yor. Bu tür 'solo' müdahaleleri sürdü- rürlerse sonuç, daha büyük trajedi olacaktır." Yazar Le Ly Hayslip, gözleri yaşlı olarak öyküsünü anlatıyor. Filmi her görüşünde ağlamadan durama- dığını da içtenlikîe söylüyor: "Kendi gecmişimi değil, böylesine çok sayıda insanın yaşantısmın kor- kunç şekilde yok edilmiş olduğunu, yönlendirildiğini düşıinüyorum. Ken- di erkek kardeşim, Amerikalılar ta- rafından öldürüldü; birçok akrabam >ok oldu. Evet, ben de hapse girdim, işkenceden geçtim; ırzıma geçildi ve yaşamak için kendimi satmak zonın- da kaldım. Ama şimdi bir Amerika- lıyla evliyim ve halkımın bunu anla- yamayacağına inanıyor, onlara hak veriyorum." ErkekJere acıyor.. Le Ly Hayslip. erkeklerden nefret etmıyor. yalnızca onlara acıyor: "L'ç çocuk annesivim. En küçük oğlum on sekiz vaşında. Oğullarımın kadınlara, bana davranıldığı gibi datranmamalarını istiyorum ve aynı zamanda, tanıdığım birçok erkek gi- bi acı çekmelerini de istemiyorum. Kadınlar dünyaya. erkeklerden da- yak yemek için geüniyorlar." Le Ly Hayslip. filme konu olan kıtaplannı y azış nedeninı şöy le açık- Iıvor: "\ ietnam'da savaşmış birçok eski asker. y a intihar ediy or, y a da son de- rece mutsu/ bir yaşam sürdürüyor. Bir kısnıı. y aşadıklannı anlarmak is- temivor; bir ktsmının anlattıklarına kimse inanmıvor, hiç değilse, benim inandığım kadar değil. Onlara karşı sa\aştım. oj^arın hışmına uğradım, onları setdim ve sonunda onlardan bi- riyle evlendim." Amerika yenilmeyi hazmetmijor Le Ly Hay slip. "Batıyla Doğu Bu- luşuyor" adlı bir yardım örgiitünü destekliy or. Bu örgüt. Vıetnam'daki geçmı^ınden öturü yaşantısı zehir olan Amerikalılara yardımcı olma- ya çalışıyor. Yaptıkian arasında. eskı askerlen Vietnam'a götürmek \e bu ülkenın. artık "uyuştunıeu, fa- hişelik ve cinayetten ibaret olmadığı- nı" göstermek de buluyor. "Gökyüzü ve \eryüzü"nde ABD, bir ke? daha suçüstü yakalanıyor. Bir gazetecının, Amenka'nın bu fil- me hazır olup olmadığı sorusuna Olıv er Stone. hiç düşünmeden yanıt venyor' "Hayır! Amerika, yenilme.vi haz- metmeyen bir ülke. Hâlâ Vietnam'ı tanımadı. Oysa bu ülkeye yardım edebilmemiz için tanımamız gerek. Bir özür bile dilemedik. .Amerika tut- muş. kaybolan 1000-2000 asker için çene yoruyor. Oysa savaşta 300 bin Vietnamlı kayboldu." Burdur'un dikkuyruklan mahkemelik oldu A.\TALYA(LBA)-A\\e •*! aban Hayatı koruma Vakfı. BurdurGölükıyısında yaşayan ma\ ı gagalı dıkkuyruk. ördeklerinın yaşamljrının lohlıkede olduğunu belirttı. Vakıf. göl kıy ısında y apılması planlanan organızesanayi bölgesı inşaatının durdurulması için Danıştay 6. Daıresi'nedava açtı Doğal Hayatı Koruma Derneğı (DHKD).BurdurGölükıyısına yupılan uluslararası Isparta Havaalanıınşaatınıdurdunmak ıçın kampanya başlattı. Dunyaçapındaılgi uyandıran kampanyayü en somut destek ise Av ve Yaban Hayatı Koruma Vakffndangeldi. Vakıf. göl kenanna y apılması planlanan organızesanayi bölgesi inşaatının durdurulması için Danıştay 6. Dairesi'nedava açtı. Dava dılekçesinde sanayi bolgesınin dikkuyruklarla birlikte ördek. kuğu, flamingo ve diğer kuş türlennin yaşamlannı tehdit ettiği savunuldu. Vakıfyetkılılen, bir süre sonra havaalanı inşaatının da durdurulması için harekete geçeceklerini ve Danıştay'a başvuracaklannı v urguladılar. Öte yandan kampany ay a destek veren bazı çev reci kuruluşlann da Burdur Gölü'nün doğal dengesinin korunması ve kurtanlması için Antalya Bölge İdare Mahkemesf ne başvurdüklan kaydedildi.