Katalog

SAYFA CUMHURİYET 7 ARALIK 1994 ÇARŞAMBA 12 DIZI-YAZI ^ o Prof. Dr. Ergün AybarsL/JJ-A-rJJ KURTULUŞ SAVAŞI (1920-1923) VE CUMHURİYET'İN İLK YILLARI (1923-1927) Karar: îrticaya göz yummayız Şeyh Sait ve arkadaşlannın yargılanmalan sonucunda 81 sanıktan 47'si idama mahkûm edildi Kasım Bey sorgusunda, Şeyh Sait'i çocukluğundan beri tanı- dığını. fakat ayaklanmanın çık- masından önce kendisiyle bu- luşmadığını belirtti. Varto'ya is- yancıtann yaptıgı saldınlara karşı direndiklerini. ancak so- nunda çekilmek zorunda kaldık- lannı, birinci saldınya Şeyh Ab- dullah'ın komutaetmiş olduğu- nu. ikinci saldından yedi-sekiz saat sonra Varto'ya gelip kendi- lerini esir aldığını ve bundan sonra da zorla olaya kanştınldı- ğinı söyledi. Kasım Bey'in devam eden açıklamalanna göre Seyyit Ab- dülkadirile BedirHani, Kürdis- tan başkanlıgını paylaşarnamış- lar, bu yıllarca sürmüş; Bedir Hani bir ara Rusya'ya geçmiş, Birinci Dünya Savaşı yıllannda bu çalışmaiar yavaşlamış. Mondros Mütarekesi'nden son- ra yeniden başlamıştı. Mustafa Kemal Paşa'nın Erzurum Kong- resı'ni topladıgı sırada, Kürtler arasında, Kürdistan kurulacagı- na daır yaygın bir düşünce var- mış. Kasım Bey, birKürt bağım- sızlıgı düşüncesine inanmadıgı- nı. birlık kuramayacaklannı, Arap veya Fars etkisi yerine, kendisinin altı yüzsenedirbera- ber yaşadığı Türklerden aynl- mayı istemedigıni belirtti. Kiirdistan'a yalanlama yok 1 rjıahkeme Başkanı Mazhar Müfit Bey kararı okuduktan sonra sanıklara şöyle diyordu: "Herkes bilmelidir ki genç cumhuriyet hükümeti, fesat ve irticaa, her türlü lanetli faaliyetlere kati surette göz yummayacağı gibi, hatta kati tedbirleri sayesinde bu gibi eşkıya hareketlerine yer vermeyecektir." enelerden beri şeyhlerin, ağalann, beylerin baskısı altında sömürülen, eriyen. inleyen, mal, can ve ırzlan şeyhlerin, ağalann keyfine kurban edilen bu bölgenin zavallı halkı, artık cumhuriyetimizin feyizli ilerleme vaat eden yollannda yürüyerek, refah ve saadet içerisinde yaşayacaktır." Kasım Bey daha sonra bağım- sız Kürdistan kurulması ıçin yıl- lardan beri süregelen çalışmala- n ve ilgili kişilerin adlannı açık- ladı. Bu açıklamalan dinleyen diger sanıklar yalanlamada bu- lunmadılar. Şeyh Sait'in "Din için kıyam farz oMu. BirTürk öl- dürmek yetmiş gâvur öldür- mekten efdakür" dedigi konu- sunda yaptıgı açıklamayı da Şeyh Sait yalanlamadı.(l) Şeyh Abdüllatif, ayaklanmanın çıkışından bıl- gisı olmadıgını, zorla katıldıgını, Diyarbakır'ın alınmasından sonra tngiliz yardımının sağlanabi- lecegıni duyduğunu söyledi. • Eldekı bütün belgeler ve sanıklann açıklama- lanna ragmen, Şeyh Şerif 'cephe kumandanı". 'emir-ül mücahidin' oldugunu reddediyordu. Fa- kih Hasan'ın bir mektubu okunduktan sonra bile reddetmekte ısraredince: Fakih Hasan. başkanın sorusu üzerine, Şerif'in cephe komutanı oldugu- nu ve mektubu ona kendisinin yolladıgını söyle- di. Şeyh Sait de kendisını cephe komutanı atamış oldugunu açıklamasına ragmen, Şeyh Şenf cep- he komutanı olmadığında ısrar ediyordu. Şeyh Şerif'in kendisine mektup yazılmakla cephe ko- mutanı olunamayacagını ileri sürmesine kızan Şeyh Sait, "Vallahi vanyordu. O evrakın içinde mektuplan yok mu? Gösterin görsün" dedı. Bü- tün bu açıklamalara ragmen, komutan olmadı- ğında direndı. Şeyh Sait basmı suçluyor Şeyh Şerif'in sorgusunun bitmesınden sonra Şeyh Sait'e, geçen celsede "Beni ayaklanmaya yö- nelten iki sebep vardı" dediği hatırlatıldı ve bun- lann neler oldugu soruldu. Şeyh Sait. bunlardan birincisinin 'şeriat'kitaplan ve akide. ikincisınin ise 'basın' oldugunu belirtti. Üçüncü bir sebep olarak Meclis'teki muhalefetin olup olamayaca- gı soruldu. Bunun etkisi olmadıgını, fakat bası- nın etkisinin büyük oldugunu belirten Şeyh Sait, 'Sebilürreşad'ın 'şer-i şerife' aykın harekette bu- lunulduğunu yazdığını, buna inandıgını, çünkü gazetenin yalan yazmaya cesaret edemeyecegini, bu sebeple bu yazılann etkisinin kin ve hırslan- nı arttırdıgını iddiaetti. Sözünü ettiği diğer bir ga- zete de 'Tevhid-i Efkâr'idi. Meclis'teki muhale- fetin iktidarolabilmesini kalpten istedigini, fakat kendisiyle haberleşilmedigini, Terakkiperver Par- ti'nin içki ve fuhuşun yasaklanması, dınin gelış- tirilmesi ile ilgili prensiplerini beğendigini, fakat kendileri ile ilişkisi olmadıgını belirtti. Kasım Bey'e; Şeyh Sait'in, ayaklanmanın din. basın ve Meclis'teki muhalif düşüncenin etkisiy- le çıkmış oldugu yolundaki görüşüne katılıp ka- tılmadığı soruldu. Kasım Bey. bunlann da etkisi olabileceğini, fakat esas sebebin bağımsız Kür- distan oldugunu söyledi. Kasım Bey'in görüşü- ne göre Kürt bağımsızlıgına çalışanlar: Terakki- perver Parti iktidara geçerse kendilerine, kan dö- külmesine sebep olunmadan muhtariyet verebi- leceklerini ummaktaydılar. (2) Çapakçur'da neler oldu? Şeyh Sait'in eniştesi olan Çapakçur Müftüsü Şeyh Ibrahim, Çapakçur'u Şeyh Şerif'in ele ge- çirdiğinı, yagma ıçin kendisinden fetva istedikle- rini, fakat vermediğini, kendisinin ve memurla- nn canlannı kurtarmak için Çapakçur'un yöne- timini kabul ettigini \e Hasan Fakih ile haberleş- tiğıni söyledi. Şeyh Şenf, bu iddialann yalan ol- dugunu, asıl onun ve kardeşinin Çapakçur'u al- dıgını ileri sürdü. Olaya katılmadıgını iddia eden Şeyh Ibrahim'e. 28 Şubat 1925 tarihinde Fakih Hasan'a yolladıgı telgraf okundu, 23 Nisan 1925 tarihli bir telgraf- la Muş'un işgal edildiğı, Bitlis üzerine yüründü- gü bildiriliyordu. Telgraflann kendisine ait oldu- gunu kabul eden Şeyh tbrahim, bunlan mecbur oldugu için yazdığını kabul ermesineragmen,âsi olmadığında ısraredince, Savcı Süreyya Bey söz alarak ayaklanmada görev aldığının belgelerle sa- bit oldugunu belirtti. Önemli sorgulardan birisi de çeşitli açıklama- lar yapan Fakih Hasan Fehmi'ninki oldu. Fakih Hasan. kendisinin de ayaklanmaya katılmış oldu- gunu, tek sorumlunun Şeyh Sait olamayacagını, ayaklanma sırasında esirlere yardım ettigini be- lirtti. Fakih Hasan, "Ben hiçbir şahsa, hiçbir ço- cuğa cebir etmedim. Dört kardeşim "Ümumi I larp'te şehit oldu. Ben de mecbur otdum" diye- ı ck mahkemenın hakkındaki görüşünü etkileme- enelerden beri düşündüğünüz ayaklanmayı yaparak bu bölgeyi ateş içinde bıraktınız. Siz de döktüğünüz kanlann, sömürdüğünüz ocaklann cezasını adalet sehpasında hayatınızla ödeyerek hesap vereceksiniz. Işte cumhuriyetin sert, fakat adil kanunlarının hükmü budur." ye çalıştı. Bundan sonra 'Genç Vllayeti Mahkeme-i Asli- ye Reisi Bursalı İsmail HakkiBey'in' tstiklâl Mah- İcemesı Sa\cılıgı'na, Şeyh Sait, Fakih Hasan ve arkadaşlannın yaptıklan soygun \e saldınya ait yolladıgı mektubun okunmasına geçildi. Mek- tupta, Şeyh Sait'in ayaklanma olaymdan önce, Ocak 1925 içinde Genç ilinde dolaşarak birçok şeyhle ilişkı kurdugu, bunlann arasında Hasan Fakih ileHacıSadık'ınbulundugubelirtiliyor, Pi- ran olayından sonra Darahini'de silahlı baskını gerçekleştirenlerin adlan sayılıyor, bunlar içinde Fakih Hasan'ın adı da yer alıyordu. Mektup, Fa- kih Hasan'ın Darahini'de Ziraat Bankası parala- nna ve Çapakçur'a gelen beş bin lira tutanndaki memur maaşlanna nasıl el koyduğunu açıklaya- rak son buluyordu. (3) 18 haziranda Savcı Süreyya Bey, Anadolu Ajansı muhabinnin sorulan karşısında, (4) ayak- lanmanın senelerden beri planlı bir çalışmanın sonucu oldugunun anlaşıldıgını belirttikten son- ra, doğunun feödal yapısına değinerek şöyle ko- nuşuyordu: "Çok kuvvetli \e müthiş bir kanaat halinde söv- leyebilirim ki bu ha\alide birçok gizli küçük hü- kümdarlar yaşatan derebeylik teşkilaü, tamamen Şe>h Sait, vaptiğı son savunmada ayaklanmanın sebebi olarak Piran'daki çatışma- \ı gösteriyor, ayaklanma çıkarmak istemediğinL. fakat halkın çıkardığı silahlı eyle- me engel oiamadığını ve eiinde otmadan onlara kaüklığını belirtiyordu. n aynntılı bir şekılde anlatılıyor, delillergösteri- liyor ve her suça ait ceza hükümleri belirtiliyor- du. Yine iddianamede, ayaklanmanın ne gibi şart- lar altında, ne sebeple çıktıgı ve amacırun ne ol- duguna çok kuvvetli delillerle değınılmekte, özel- Hkle lsyan Bölgesi Istiklâl Mahkemesi'nin (res- mi adı bu olmasına ragmen gerek savcı iddiana- mesinde gerekse resmi yazışmalarda Şark Istik- lâl Mahkemesi adı geçmektedir) yargi bölgesine giren on dört il ve iki kazadaki 'tekke ve zaviye- ler'in. kuruluşlannın sebep ve amaçlan dışında bırakılarak şeyhler tarafından müritlerini ve ma- sum halkj kandıncı siyasi birer bozguncu yuvası olduklannı delilleriyle ileri sürmekte, birer cemi- yet merkezi durumuna gelmiş olduklanndan ka- patılmalan için mahkemece karar alınması isten- mekteydi. Bimde oJmadan kaüldm' Şeyh Sait'in oğlu Se> h Ali Rıza izale edikrek muzır ve mütegallip hükümdar nu- munelerinin başlan eziuneden, memleketin öz. sa- dık, müstahsil. saf evlatlan olan halk kitlesi ve mü- tenefllz eşhasın memlukiyetinden kurtanlıp halk hakimivetine müstenit, Türk cumhurheti gajesi- ne u> gun bir \-azhet-itabiye tesis olunmadan şark- taki tehlike \atan şümul bir mahi\ette mestur ve meknun (saklı ve gizli) kalacaktır. Fakat cumhu- rivetin sadık \e milletin fedakâr evlatlan, memle- keti tehditeden bu tehlikeyi mutlaka kökünden ko- parıp atacaktır." Onun bu açıklamasında, ayaklanmanın sosyal gerçegi açıkça belli oluyordu. Feodal bir hakımi- yet kurmuş olan şeyh-aga otoritesine da> alı bu ya- pı yıkılmadıkça Doğu Anadolu"nun problemleri- nin çözümlenemeyecegi yetkili biri tarafindan be- lirtilmış oluyordu. Yine aynı tarihte tstiklâl Mahkemesi Savcılığı, bölgesindeki il vekazalarabiremıryollayaraksı- kıyönetım mahkemelerinde bulunan ve tstiklâl Mahkemeleri'nin bakması gereken dosyalann, bulunduklan yerlerde hazırtutulmasını ve ışlem- leri tamamlanmış olanlannın 30 hazirandan itı- baren Elazığ'a gönderilmelerini \e bildiriye ay- kın davrananlann tstiklâl Mahkemesi'ne verile- ceklerini bildirdı. (5) Tekke ve zaviyelerin etkisi Savcı bütün sanıklarla ilgili iddiasını, 27 hazi- randa mahkemede okudu. Bu iddianamede, 81 sa- nıgın her bırinin ışlediğı suçlar. ayaklanma sıra- sında kimlerin nerelerde, ne zaman, ne yaptıkla- Iddianamenin okunmasından sonra savunma- lara geçildi. Mahkemece teklif edilmesine rağ- men. avukat tutmayı kabul etmeyen sanıklar, sa- vunmalannı kendileri yaptılar. tlk sözü Şeyh Sait aldı. Gözlük kullanan Şeyh Sait, kısa savunmasında ayaklanmanın sebebi ola- T A. ürkiye Cumhuriyeti'ni daha kuruluş döneminde sarsan, birçok insanın kanına mal olan ayaklanma liderlerinin asılması ile, devrimlere engel olmaya çalışan irtica düşüncesine önemli bir darbe indirildi. Aslında bu mücadele henüz kazanılmış değildi, yeni engeller doğacaktı; ama genç Türkiye, bu ayaklanmayı önlemekle, gücünü ve kararlılığını kanıtlamıştı. rak Piran'daki çatışmayı gösteri>or. ayaklanma çıkarmak istemedigıni. fakat halkın kendıligınden yaptıgı silahlı eyleme engel oiamadığını, elınde olmadan onlara katıldıgını belirtiyor ve daha ön- ce de çeşitli zamanlarda söylediği gibi "Ben bu işin ne önünde ne de arkasuıda idim. Herkes gibi arada bulundum" diyordu. Amaçlarının da şeri- at hükümlerinin uygulanmasını saglamaktan baş- ka bir şey olmadıgını ileri sürüyordu. Şeyh Sait'in damadı Şeyh Abdullah söz alarak Kürtçülükle ilişkisi olmadıgını ileri süren savun- masını okuyup "Affını hükümetin şanından- dır"diyerek sözlerini bitırdi. Binbaşı Kasım Bey. Cumhuriyet'ebaglılığını belirttikten sonra, Şeyh Sait'i yakalayanlar için söz \enlen mükâfatı ve akrabalannın affını istedi. Bundan sonraki savunmalarda, aynı sözleri tek- rarlayan sanıklar, mahkemenin merhametini ve affedilmelerini istediler. Bazılan ise hemen hiç savunma yapmayıp yal- nız adalet istediklerini sö>lediler. Karann venl- mesi için dunışma. 28 haziran pazar gününe er- telendi. Karar: 48 idam 28 haziranda toplanan mahkeme karannı açık- ladı. (6) "Yapılan muhakemelerden ve inceleme- lerden tekke ve zaviyelerin birer kötülük ve fesat ocağı olduklan ve bu tekkelerle zaviyelerde şeyh- lerin. kendilerine Allah süsü vererek halkı kendi- lerine taptırmak gibi, dinin kabul edemeyeceği fi- iller işledikleri, mahkeme huzurundaki ifadele- rinden anlaşılması dolayısıyla Şark İshklâl Mahkemesi, yargı bölgesi içindeki bütün tekkelerle zaviyelerin kapatılmasına karar vermiştir" diyerek bildırilen bu karar, halkın coşkun sevgisiyle karşılandı. Bu karar, ileride gö- recegimiz gibi derhal uygulana- caktır. kapatma karan, tekke \e za- viyeler, kuruluş sebep ve amaç- lanndan aynlarak siyasi birer ce- miyet yönetim merkezi durumu- na gelmiş bulunduklan için 'Ce- miyetter Kanunu'nun ruhsatsız açılan cemiyetler hakkındaki hükmüne dayanıyordu. Kararda, ayaklanmanın çıkış ve yayılma sebeplen aynntılı olarak belırtiliyor, din ve şeriat araç yapılarak gerçekte bağım- sız bir Kürdistan kurmak amacı- na yönelik olan Şeyh Sait Ayak- lanması'nın devam ettigi süre boyunca birçok şehir, kasaba ve köylen, devletin polis ve asker kuvvetleriyle kanlı bir çatışma \e çarpışma yapmak suretiyle iş- gal ve hatta Diyarbakır'ı da ku- şatarak birçok suçsuz asker, su- bay ve vatandaşlan öldüren, ya- ralayan. yagma, hırsızlık yapan ve yaptıran seksen bir sanıktan 48'i ıdama mahkûm edildi. Fakat bunlann içlerinden Ça- pakçur Kavmakamı Hüse>ın Hilmı Bey'in önceleri yaptıgı çeşitli vatani hızmetleri gözönü- ne alınarak cezayı hafifletici un- sur olarak kabul edildi \e ceza- sı on beş sene kürek cezasına çevrildı. Salih Bey oğlu Hasan da on beş yaşını doldurmadığı için ce- zası oybirligiyle on sene hapse çevnldı. Idama mahkûm olanlann sayı- sı 47'ye indi. irtica ve lesata göz yummayız' Karann okunmasından sonra Baskan Mazhar Müfrt Bey sanıklara. "Kiminiz hasis şahsi menfa- atlerinize bir zümreyi alet kiminiz ecnebi kışkırt- masını ve siyasi hırslannı rehber ederek. hepiniz bir noktava vani müstakil Kürdistan teşkilinedog- ru yüriidünüz. Senelerden beri düşündüğünüz ve tertiplediğiniz umumi isyanı ve ayaklanmayı ya- parak bu bölgey i ateş içinde bıraktınız. (...) Herkes bilmelidir ki genç cumhuriv et hüküme- ti, fesat ve irticaa. her türlü lanetti faalivetlere ka- ti surette göz yummayacağı gibi, hatta kati tedbir- leri sayesinde bu gibi eşkıva hareketlerine yer ver- meyecektir. Senelerden beri şeyhlerin, ağalann, beylerin baskısı altında sömürülen. eriyen, inleyen, mal, can ve ırzlan şeyhlerin, beylerin, ağalann keyfine kurban edilen bu bölgenin zavallı halkı, ar- tık sizin fesadınızdan ve kötülüğünüzden kurtu- larak cumhurivt'timizin fevizli ilerieme ve saadet vaat eden vollannda yürüyerek, refah ve saadet içerisinde yaşavacaktır. Siz de döktüğünüz kanlann, sömürdüğünüz ocaklann cezasını adalet sehpasında havatmızla ödeyerek hesap vereceksiniz. İşte cumhuriyetin sert fakat adil kanunlarının hükmü budur" de- dikten sonra mahkûmlann götürülmesinı emret- tı. Mahkümlar kelepçelenerek götürülmeye baş- landılar. Beraat edenler ve mesulıyetsizlıklerine karar verilenler derhal serbest bırakıldılar. Şeyh Sait'in vasiyeti 28ı 29 hazırana baglayan gece sabaha karşı, Şeyh Sait. hücresinde hapishane müdürü Osman Bey ile görüşerek vasiyemamesini yazdırmak is- tedı. En çok sevdiğini söylediği Savcı Ahmet Sü- reyya Bey'i vasiyetinin uygulanmasıyla görev- lendırdi. Sonradan Süreyva Bey'e verilen vasiyetname, maliye veznesinde bulunan parasının kimlere ve- rileceğini ve kendisine bir mezar yaptmlması is- teğini kapsıyordu. Fakat Süreyya Bey. savcı oldu- ğu ıçin bu görevi yapamadığından; vasiyeti, ye- rme getinlmesını saglamak için İçışleri Bakanlı- ğı'nayolladı. Türkiye Cumhunyetı'ni daha kuruluş döne- minde sarsan, birçok insanın kanına mal olan ayaklanmanın liderlerinin asılması ile. devrimle- nn yapılmasına engel olmaya çalışan irtica düşün- cesine önemli bir darbe indirildi. Aslında bu mü- cadele henüz kazanılmış değildi, yeni engeller doğacaktı; ama genç Türkiye. önemli bir ayaklan- mav ı bertaraf etmekle, gücünü ve kararlılığını is- pat etmişti. (1) TBMMArşivi, T-12Dosya 69, Örgeevren, 28 Haziran-1 Temmuz 1957. The Times, 30 Haziran 1925. s. 13. (2) TBMMArşivi, T-I2, Dosya 99, Hâkımiyet-i Miüiye, 9-II Haziran 1925. Konuyla ilgili yazılar iki ve üçüncü savfalardadır. Örgeevren, Dünva, 3- 13 Temmuz 1957. (3) TBMMArşivi, T-12, Dosya 99, Hdkimiyet-i Milliye, 16 Haziran 1925. s. 3. sütun 1-4. Örgeev- ren. Dünva, 19 Temmuz 1957 (4) Hâkimiyet-i Milliye. 19 Haziran 1925 (5) Adı geçen arşiv, t-12, Dosya 104. Hâkimivet- i Milliye, 19 Haziran 1925. (6) Savcımn iddianamesi, savunmalar ve karar; arşiv belgeleri ve diğer yayınlar ıncelenerek, bir bütün olarakyazıldı. Tam metınler. veniiğimız kay- nakvevaymlardabulunmaktadır. TBMMArşivi, T- 12, Dosya 69. Karar 69 ve IV-12, b-1, Şark Istiklâl Mahkemesi Karar Defteri, s. 15. D 4/32. Hâkimi- yet-ı Milliye. 28 Haziran 1925. Örgeevren, Dünya, 22-24 Temmuz 1957. Behçet Cemal, s.112 vedeva- mı The Times, 30 Haziran 1925. s. 13. Yarın: Ayaklanmanın Türkiyeye etkileri POLITIKA OTESI MEHMED KEMAL Demokrasiye Bomba... Haberler, gazetelere sabaha karşı gelirse sayfalara gir- mesi çok zor olur. Bunlara manşetlik haberler denir. Sa- bahleyin açarsınız sayfaları bu haberleri bulamazsınız. Okurfar 'atlamışsınız' diye bakarlar bunlara, oysa değil- dir, geç kalmıştır. Gecikince de sayfaya girememiştir. Cumartesi gecesi, sabaha karşı, saat 3-5 arası gelen bomba haberleri işte bu yüzden sayfalara girememiştir. Neydi bu haberler? Sabaha karşı Özgür Ülke'nin istan- bul'daki merkezine, Ankara'daki bürosuna bombalarkon- muş, bunlar beliıii aralıklaria patlamıştır. "Ne oluyor?"de- meye kalmamış bir kişi ölmüş, 19 kişi yaralanmıştır. Po- lis ye itfaiye olay yerine gelmişse de geç kalınmıştır. Özgür Ulke, istanbul'da çıkan ve PKK'nin organı sayı- lan bir gazetedir. Burada Apo'nun takma adla yazıları çı- kar, öyle denir. Böyle bir gazetenin yönetim yerieri bom- balanırsa, bunu kim bombalamış olur? Elbette PKK'yeya- kın kimseler bu işi yapmamıştır. Olayı böyle düşünenler, ortaya öyle koyanlar pek yanılmazlar. Nitekim bundan önce ortaya çıkan benzeri olaylarda da böyle düşünül- müştür. Bundan 50 yıl önce (4 Aralık 1945) kışkırtılmış gençler, Zekeriye Sertel'in çıkardığı Tan gazetesini, demokrasi yanlısı gazete, dergi, kitabevlerini de yakıp yıkmışlardır. Gazetenin Sirkeci'deki basımevini talan etmişlerdir. Va- tan da muhalif bir gazete oldugu halde ona dokunmamış- lardır. Çünkü Ahmet Emin Yalman'ın Vatan gazetesi he- def olarak gösterilmemiştir. istanbul'da Tan ve benzeri gazeteler kışkırtılmış genç- ler tarafından yerle bir edilirken; Ankara'da da Meclis'te bu olaylar görüşülmüştür. Aynı saatlerde iki olayın başka başka yerlerde görüşülmesine raslantı denebilir mi? Sertliğiyle tanınmış İçışleri Bakanı Şükrü Sökmensü- er, kürsüye çıkmış, muhalefete, Tan gazetesıne gösteri- de bulunan gençlere, komünizme, komünizm tehlikesi- ne, solcu derneklere veryansın etmiştir. Elbette bu siya- sal örgütler arasında Demokrat Parti de vardır. Bunlan otu- rumda bulunan muhalefet lideri Celal Bayar da dinlemiş- tir. Işler o kadar azıtılınca, bir süre sonra sabrı tükenmiş olan Celal Bayar, kürsüye doğru elini uzatarak şöyle ba- ğıımıştır: "Birtakım saçma sapan şeyleri buraya getirmişler, bu yaveleri bize belge diye sunuyortar." Bayar'ın bu çıkışı karşısında öteki muhalefet milletve- killeri de salonu terk etmişlerdir. Sıyasal hayatımızda böy- le olaylar ilk degildir. Sıralayacak olursak birçok örnek ve- rebiliriz. 6/7 Eylül olayları gibi. Özgür Ülke'nin terör örgütleri tarafından böyle sabaha karşı bombalanması hiçbir zaman kabul edilemez. Bunu terör zırhına bürünmüş, bilinen kimselerin yaptıgı aşikâr- dır. Devlet bunu yapanları bilır ve bulur. Şimdiye kadar or- tada kaç faili meçhul olay varsa, bunları kim yapmışsa, kim yaptırmışsa, bu olayların yapıcıları onlardır. Özgür Ül- ke gazetesinde yazanlar gibi düşünemeyız, yazamayız ama onların düşüncelerini özgürce söylemelerinden ya- nayız. Özgür düşünceden yanaysak, özgür düşünce or- tamını açık tutmak zorundayız. Bugüne değin demokrasiyi bütün koşulları ve kural- larıyla ortaya koyamamışsak demokrat olamadığımız- dandır. Demokrasiye karşı bu güçlerin üstüne gıdılmeli, kökünün kurutulması için her şey yapılmalıdır. Olayları, daha duyulur duyulmaz, sıcağı sıcağına DemirePin kınaması iyi olmuştur. Terör odaklarına fırsat veril- meyeceğinin kanıtıdır. Özgür Ülke'yı yıkan güçlere karşı elbirliğiyle karşı çık- mamız demokrasiye bağlılığımızın bir işareti olacaktır. An- tidemokratik güçler ancak böyle yenilir. Bombalar demokrasiye konmuştur? Bundan demok- rasi yara alır. BULMACA 1 2 3 4SOLDAN SAĞA: 1' Üçgen katlanıp bü- külerek başa baglanan yemenı. 2/ Eskrimde bir karşılaşma türü... Bir degerlendırmede belir- lenen ve aşılmaması ge- reken en üst sınır. 3/ Agzın içinde kolayca parçalanıp dagılacak bi- çimde hazırlanmış bir tür çörek... Yüz, çehre. 4/ Sıcak denızlerde ya- şayan beyaz etli bir ba- hk... Tellı balıkçıl. 5/ Uzun süren bir dogal ayıklama sonucunda toprağıyla. ıklimiyle ve biyolojik çevresıyle belırlı bir yaşam ortamına uyar- lanmış bitkı topluluğu. 6/ Bir soru eki... Samsun'un bir ilçesi. II Ser- maye, kapital... Kalsiyumun sim- gesi. 8/Ateş... Türk müziginde bir usul. 9/ Çöl bölgelerinde bazı çu- kurların tabanını kaplayan tuzlu ve kiJli toprak... Bir nota. YUKARIDAN AŞAĞIY A: 1 Futbolda topun kaleden uzaga yollanması. 2/ Bir dokuma maddesi... Ayak direme. 3/ Bir mekanizmanın kumanda kolu... Kişilerin ya da topluluklann birbirine karşı olan ilgisi. 4/ Sayı- lan göstermek ıçin kullanılan işaretlerden her biri. 5/Tanntanı- maz... Muhtemel 6/ ABD'nin iki eyaletine adını vermiş olan kızılderili halk. 7/ Konut... Yoz beğeni. 8/ Augustus'un adına kurulan ve Roma sanatmın en önemli yapıtlanndan biri olan banş sunağı. 9/ Haysiyet... Afrika'da bir ülke. HALİLNEBİLER TÜRKİYE'DE ŞERİATIN KISATARİHİ Mustafa Kemal Atatürk: ...Görüşlerini şeriat kalıbına sokan bazı cahiller, çıkarctlar ve dalkavuklar ortaya çıkabilir... Ben, onlann düşmamyım..." Dr. PhilipH.Stoddard. "...Cihat ilan etme ve panislamizmi itilaf devletlerine karşı kullanma fikri bir Alman planıydı..." Said-i Nursi'den Celal Bayara. "Cenab-ı hak sizi Islamiyetvatan ve millet hizmeönde muvaffak eylesin." Istanbul Eski Vaizi H. Ali Buldan: "Aleviler mumsöndü yaparlar... Cehennemde Alevilere yer aynlmışbr." TÜRKİYE'DE ŞERİATIN KISATARİHİ HalilNEBİLERyazdı Ütay Yayınları BÜTÜN KİTAPÇILARDA