Katalog

Cumhuriyettmtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni: Orhan Erinç • Genel Yayın Koordınatörü: Hikmet Çetinkaya# Yazıişierı Müdürkrr Ibrahim Yıldız (Sorumlu), Dinç Tayanç 0 Haber Merkezi Müdürü: Hakan Kara • Görsel Yönetmen: Fikret Eser Dış Haberler Ergun Balcı • Istıhbarat Yalçın Çakır # Ekonomı Bülent Kı/anlık 9 Radyo-TV Uygar Eremektar • Kultur Handan Şenköken • Spor Abdülkadir V ücelman 0 Yurt Haberler Mehmet Saraç • Makalelcr: Sami Karaören 0 Çevın Seyfettin Turhan 0 Dûzeltme Abdullah Yaacı Yayın Kurulır llhan Selçuk (Başkan), Orhan Erinç, Oktay Kurtböke. Özgen Acar, Hikmet Çetinkaya, Şükran Soner, Ergun Balcı, Dinç Tayanç. Ibrahim Yıldız, Orhan Bursalı. Mustafa Balbay. Ankara Temsılcısı. Mustafa Balbay 0 Haber Müdürü Doğan Akın Atatürk Bulvan No' 125, K.at:4, Bakanlıklar-Ankara Tel 4195020 (7 hat), Faks 4195027 0 tzmırTemsılcısı SerdarKızık, H. ZıyaBlv. 1352 S. 2/3 Tel: 4411220, Faks: 4419117 0 Adana Temsılcısi Çetin Yiğenoğlu, Inönü Cd 119 S No 1 K.at.1, Tel 3522550. Faks: 3522570 Müessese Müdürâ Erol Erkut 0 Koonhnatör AhmetKonıkan0Muhasebe BükntYener 0 ldare. Hüseyin Gürer 0 lşletme Önder Çetik 0 Bdgj-Işlem: Nail Inal 0 Bılgısayar Sıstem Mörüvet Çiier 0 Reklam Rehı Işıtman 0 Halkla Ibşkıler Nurten Berksoy Vayınıla)an ve Basan: "tenı Gün Habcr Ajansı. Basın ve Yayıncıhk A Ş Türkocağ'i cad î941 Cagaloglu 34334 !st PK 246 tstanbul Tel (0 212) 512 05 05 (20 hal) Faks (0/212)513 85 95 28ARALIK1994 imsak: 5.49 Güneş:7.21 Öğle:12.10 Ikindi: 14.29 Akşam: 16.50 Yatsı: 18.16 AtatûPk'ün Ankara'ya gelişi • ANKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - Atatürk"ün Ankara'ya geljşinin 75. yıldönümü törenlerle kutlandı. Yıldönümü nedenıyle ilk tören Anıtkabir'de düzenlendi. Ankara Vahsi Erdoğan Şahınoğlu, Garnizon Komutanı Korgeneral Tamer Akbaş \ e Ankara Büyiikşehir Belediye Başkaru MelihGökçek başkanlığındaki çeşitli kamu kurum ve kuruluşlannın temsilcilerinden oluşan heyet. Atatürk'ün mozolesine çelenk koydu. Yenimahalle Belediye Başkanı Abdurrahman Oğultürk'ün, \ oğun bakımda olması nedeniyle katılamadığı Anıtkabir'deki törende. RP'li Altındağ, Sıncan. Etimesgul; SHP'li Çankaya, Mamak ve MHP'li Keçiören belediye başkanlan dayeralmadı. Sadri Alışık'ın sağlık dunımu • tSTANBLL(AA)- Solunum zorluğu nedeniyle Amerikan Hastanesi'ne kaldınjarak tedavi altına alınan sınema sanatçısı Sadri Alışık'ın sağlık durumunun ıyi olduğu belirtildi. Amerikan Hastanesi Yoğun Bakım Servisi doktorlanndan Recep Bozlak. sanatçının 2 Ocak Pazartesi günü taburcu edılmesinin mümkün olduğunu belirtti. Kadıköy'de yılbaşı lİSTANBLL(AA)- Kadıköy Belediyesi ıle özel radyo ıstasyonlanndan KENT FM, geçen yıllarda trafığe kapatılarak yeşil alan ve alışveriş merkezi haline getirilen Bahariye Caddesi'ni yeniden düzenleyerek yılbaşında caddede sokak partısi düzenleyecek. Mehmet Akif Ersoy anıldı • İSTANBUL (AA)- Istiklal Marşı şaıri Mehmet Akıf Ersoy, ölümünün 58. yılında dün düzenlenen törenle anıldı. tstanbul Üniversıtesi ile Emınönü Belediyesi'nin ortakteşa düzenlediği toplantıda, Mehmet Akif Ersoy adına düzenlenen şiir, resim ve kompozisyon yanşmalannda dereceye giren öğrencilere ödülleri verildi. Uyuştupucu kaçakçısı manken • DAKAR(AA)-Fransız modacı Yes Saınt-Laurent ve Chnstian Lacroix'in mankeni Katoucha Nıane. uyuşturucu kaçakçılıgı yaptığı gerekçesiyle 21 aralık gecesi Senegal'ın başkenti Dakar'da tutukîandı. Polis yetkililen, Dakar'ın kalabalık bir semtinde bulunan eve yapılan baskında manken Niane ile birlikte 17 kişınin daha tutuklandığı. evde 200 gram erom ve kokain ele geçmldiğini söylediler. Özgiip Üniversîte • Kültür Servisi - Bılımsel ve kültürel alanda, YÖK'ten bağımsız. alternatif bir odak oluşturmak amacıyla kurulan Özgür Ünrversite'nin yeni dönem öğrencı kayıtlan yılbaşına kadar uzatıldı. Kayıt yaptırmak isteyenleT, hergünsaat 12.00-20.00 arası Şahkulu Sokak, Nakkaş Çıkmazı, Şahin tş Merkezi Kat 3 Tünel-lstanbul adresine başvurabilecekler. Çalışan kadın evde de işçi • İSTANBUL (ANKA) - Çalışan kadınlar, iş yerlerindeki rolleriyle bağımlı kalmayarak, evde de işçi statüsünde çahşıyor. Prof. Necla Arat, kadınlann rahatlıkla bir meslek sahibi olabüdiklerinı ancak ikıli rollere sahıp olmalan ve çalışma yaşamı dışında evde de büyük sorumluluklara sahip olmalan nedeniyle, başanlı olamadıklannı bildirdi. Sigarayı yok etme vakfı • ANKARA (ANKA)- Istanbul'da Muhammed Ubeyd Korbey adlı bir kişi sigarayı tamamen ortadan kaldırmak için vakıf kurdu. "Sigarayla Savaşanlar Vakfi" adı verilen vakfın malvarhğının 250 milyon lira nakitten. oluştuğu bildirildi. Turing, sözleşmesi 10 yılda dolan köşklerin her birine '20 bin Altm Lira' harcamıştı Istaıunıl sevdasma, vefasız darbe•Çelik Gülersoy'un Istanbul'a eserler kazandınrken tek güvencesi Istanbul sevdasıydı. Köşklerle ilgili lOyıllık sözleşme süresini önceki dönemde neden uzatmadıklan sorusunu yanıtlarken söyledikleri, en az Istanbul'a armağan ettiği eserler kadar zarif: "Bizde vefa duygusu, en güvenilir hukuk değil miydı?.." OKTAY EKtVCİ "MDadın 1981, Hicretin 1397 yılın- da, Bûyük Çambca Tepesi, 20.071 al- bn lira sarfiyla, yüzyıllar sonra yeni- den imar edüdL." Çelik Gülersoy, 1982'deyayımlanan "Çamhca'dan Bakışlar" adlı kitabın- da, sanki bugün başına gelecekleri ön- ceden biliyormuşçasına, Çamlıca'daki tesislerin maliyetini böyle not düşmüş. O yıllann 231.820.956.- TL'lik toplam harcama bedelini altm lira karşığıyla da yazarken. "Bu tarih krtabında, ge- leceğe karşı daha dayanıklı bir ölçü ver- mek iizere kaydedeHm" demış ve ek- lemış: "Tarih, ebced hesabı üslubuyla yazsm~" 1982'nin 20 bin altını, (yanı bugü- nün yaklaşık 60 milyar lirası) Turing Otomobil Kurumu'nun yine 1982 yı- lındaki tüm tasarrufunun yaklaşık yüz- de 70'i demek. Gülersoy, bu nedenle böylesi yüksek bir harcamaya "evet" diyerek Istanbul'a olan sevgisini pay- laşan o dönemin Turing yönetim kuru- lunu şükranla anıyor. 1981 yönetim kurulunda başkanhğı Prof. Kemal Kutiu,başkanvekillığini HadiSağnak ve Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu yürütüyor. Üyeler ıse, Prof. Bahadır Alkım, Can Kerametli, Kemal Günen, Cavid Gürocak, yüksek mımar Alpas- lan Koyunlu, avukat Yaşar ÖnoL Prof. Dr." Metin Sözen ve Prof. Hande Süer_ Böylesi bırduyarlı kadronun ve Çe- lik Gülersoy gibi hemen tüm yaşamı- nı tarihin estetiğine adamış gerçek bir Istanbul sevdalısmın yine böylesi fe- dakârlıklarla yarattıklan güzellikler. şimdı nasıl oluyor da o "duyarh eüer- den" geri ahnıyor? Ya da nasıl ve han- gi hukukla alınabiliyor?.. "Sörieşme yüznnden" diyor Çelik Gülersoy, geçen akşam olanı biteni an- latırken ve hemen ardından eklıyor. "Aslında askerler yüzünden; onlar in- dirdOer 20 vıllık sözkşmeyi 10 yıla..." Sözleşmeyi Kotil imzaladı Kiralama süreleri dolduğu gerekçe- siyle Istanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı'nca "geri ahnmak" üzere olan Turing tşletmeleri'nden Yıldız Sarayt 'ndaki Çadır ve Malta köşkleri Emırgân Parkı'ndaki San Köşk, K.an- lıca sırtlanndakı Hidh Kasn ve Çam- lıca Tepesi'ndeki tesisler ıçın ılk söz- leşmeyi 1979 yılında Aytekin Kotil ım- zalamış. 20 yıllık bir süreyi kapsayan bu sözleşmenin hemen ardından Çelik Gülersoy ve Turing yönetimi. tüm güç- leriyle çalışmaya başlarken 12 Eylül 1980 darbesi olmuş ve Belediye Baş- kanı Kotil'in yerini askeri sıkıyönetim almış. Bu yeni yönetim döneminde kimi albaylann "Sakıncahdır" şeklinde ra- porlar hazırlamalan üzerine sözleşme- leri askıya alınan Turing, uzun pazar- lıklardan sonra ve araya Kenan Ev- ren'in de girmesiyle sonunda 20 yıl yerine "10 yıla" razı olmak zorunda kalmış. Böylece yeniden düzenlenen sözleşmeye göre, mülkiyetı beledıye- ye ait köşk ve kasırlar en geç 28 Ara- lık 1994 gününe kadar "mal sahibine" teslim edilmesi gerekiyor. Çelik Gü- lersoy'un tesisleri boşaltmak üzere ta- lep ettığı süre uzatımı ıse 15 Ocak 1995'te sona enyor. Gülersoy, "49 yılhğına do-letten yer ve tesis kiralayanlardan çok daha yük- sek masraflan böylece biz sadece 10 yıl için vapmışolduk'' derken. aslında har- canan paralara da pek önem vermıyor. On öncesinden biraru... 1984 Haziraru ve Çeük Gülersoy Kanlıca'daki Hkliv Köşkü'nün restorasyon çahşmalannı yakindan izlrvor. 1991 vılı Ağustos ayında tstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin düzenlediği "Çelik Gülersoy'a Sajgı'' gecesinde dönemin belediye başkanı Nurettin Sözen tstanbul adına Gülersoy'a berat verivor. Portre. Çelik Gülersoy Bir Istanbul efendisi ÇelikGülersoy'un tstanbul'a kazandırdığı tarihsel mekânlardan biri de Soğukçeşme Sokağı'> dı. 1986 Ekimi'nde dönemin Istanbul Valisi Nevzat Ayaz tarafından açüışı yapılan bu sokak da önümüzdeki dönemde "kamu maliyesi"nin haklan adına gözden çıkanlma tehlikesiyîe karşı karşna. Turing'in işlettiği mekânlann en önem- li özelUklerinden biri de, zengin bir sa- nat mirasım sergilemesiydi. Çamüca te- sislerinde sergilenen Osmanlı kültürü- nün ömekleri, jakın gelecekte özel koleksiyonlarda gözden ırak kalacak. Onun için önemli olan, büyük bir özen ve "duygu yüklü" çabalarla Is- tanbul'a kazandınlan bu eserlerin, özellıkle iç dekorasyonlannda ve "ye- ni kullanım koşullannda"' artık o tarih- sel zerafetın ve "halka hizmetin"orta- dan kalkması tehlikesi. Örneğin belediye yönetimi, Kültür Bakanlıgı'nın 2863 sayılı Koruma Ya- sası'ndan aldığı denetim yetkısini "aş- mak" için tesisleri yeniden ihaleye çı- karmayacağını ve "kendflerinin işlete- ceğjni"söylüyor, ama daha geçen pa- zarMUSfADyetkililerinın Hıdıv Kas- n'nda "inceleme yapaklan" da yme Gülersoy'un gözünden kaçmıyor. "Vahşi kapıtahzm şimdi de bu yüzüy- le devrede1 " dıyen Gülersoy, bütün bu olanlann "temel nedenini" ise yıllann deneyımıne dayanarak şöyle özetliyor: "Türkiye'de kamu yarannı gerçek- ten önde tutan her hizmetin baştnda bu tehlikc var. Daha önce de bizim bu çabalanmıza birçok engeller çıkanldL Bu adam halkın gözünü açıyor, Tu- ring'in yapuklarryla dev letçüiğin başa- nlı olabileceğini kanıtlıyor. kötü örnek oluyor dediler. Ne yazık ki bu cephede son günlerde baa marjinal kişi ve ku- ruluşlar da yer aldL.." Gülersoy'un "marjinal'" dedıği kişi ve kuruluşlar. Tunng işletmelerindeki "servisi" ve "yemeklerin kalitesini" beğenmedikJerinı açıklayan bazı köşe yazarlan ve dernekler. Gülersoy, bu eleştınlere yanıt ola- rak, "Biz, eli yüzü düzgün bir hizmeti yeterli gördük. Amacırnıy İstanbul hal- kının kendi tarihi güzellikleri> le tanış- masıydı. Herkesin datnak ze\kine ce- vap verme gibi bir nrvetimiz zaten yok- tu" diyor ve şunlan söylüyor "Köşk ve kasırlardaki eşsiz antika eşyalan, avizeleri. orijinal resimleri, te- ker teker eski sahiplerinden ve onlan ikna ederek aldık, halkın rahatlıkla gö- rebileceği şekilde kullanarak sergile- dik. Şimdi işten çıkacak çalışanlann tazminatlannı ödemek için satmak zo- rundayız. Bu antikalar, yine zenginle- rin evlerine girecek, halktan kopacak- lar. Yerlerine ise kim bilir hangi ilkel zevkin arabesk ve taklit süslemeleri ge- lecek?.." tlk darbe Kahveci'dan Tunng'in Istanbul kültürüne yaptı- ğı hizmetlere ilk büyük darbeyı aslın- da Adnan Kahveci indirmiş. Güler- soy'a göre "triptik gelirlerinin" Kah- veci döneminde kurumun elınden alın- ması, bugünkü yaşanan sonucun da as- lında ilk adımı sayılabılır. Çünkü hemen ardından açılan dava- larla yine Turing'in "vergi muafiyeti" de belki sona ermek üzere. Eğer gen- ye dogru 7 senelik bir hesapla kuru- mun gelirleri vergilendınlır ve yüklü bir borçlanma çıkanlırsa. Çelik Güler- soy "Soğukçeşme Sokağı da tehükeye girecek"'di\or. Peki. şu anda ne yapılabılır? Tu- nng'in 10 yılhğına bıle olsa, büyük masraflan göze alarak ve özenli çaba- larla tstanbul'a kazandırdığı tarihsel mekânlann "duyarsız ellerde" yıtınl- memesi için ne gıbı yasal önlemler alı- nabılır?.. Gülersoy. bu konuda da an- cak "kamu vicdanına tercüman ola- cak" bir yasanın çıkanlması\la çözüm bulunabıleceğı görüşünde. Çünkü be- lediye yönetimi. "vefa borcu" ya da "eser sahibinin hakkı" gıbı ancak ge- leneklenmızde yer alan. ama sözleşme Babasının Doğu hızmetı sırasmda, 1930'da Hakkân'de doğan ÇeBk Gülersoy, öğrenıminı Istanbul'da sürdürdü ve 1958'de Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. Istanbul'un tanh %e kültür değerlerine küçük yaşlardan ilgi duyan Gülersoy, I947'de lise öğrencisiyken Türkiye Turing Otomobil Kurumu'na girdi ve çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 1965'te kurumun genel müdürü oldu.Çabalan ve kişılığıyle gerçek bir "tstanbul efendisi" olarak toplumda hemen her kesımm saygısını kazanan Gülersoy, dünyada üye sayısı çok sınırlı olan Turizm Bilimsel Uzmanlar Uluslararası Demeğı'ne (AIEST) ve Monaco'daki Uluslararası Tunzm Akademisi'ne üye olarak seçılmiştır. Fransa ve Italya cumhurbaşkanlannca venlen "Cavaliere" \e "Uhısal Takdir" nışanlan da bulunan Gülersoy'a, 1991 yılında Istanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Nurettin Sözen tarafından da "Büyük tstanbul Hemşerisi Beran" \enlmışti. Yayınlan arasında "Kapahçarşrnın Romanı" adlı ilk incelemesiyle 1979'da Sımavı Vakfi Ödülü'nü aldı. Daha sonra 20'ye yakın kıtabını da "tstanbul Kitaphgi'"na kazandırdı. Gülersoy, 1992 yılında, Mimarlar Odası Istanbul Büyükkent Şubesi tarafından "tstanbul Dostu" ödülü \enlen kişıler arasında da yer almıştı... hukukunda bulunmayan erdemlere pekitibaretmıyor. MUSİADvb kuru- luşlar "pusuda" iken. bir an önce 15 Ocak gününün gelmesi \e Turing'in köşk ve kasırian teslim etmesı bekle- nıyor. Gülersoy'la görüşmemiz, yme onun oldukça anlamlı bir betimlemesiyle şimdılik sona eriyor "Ünlü bir şehir- ci diyor ki; bir şehre yaklaşuicen, ora- yi kimlerin \ önettigu daha şehrin görü- nüşünden bile hemen belli olur. Istan- bul'un da dört bir yanını çirkinlikler sardı. Bunlann arasında bizim köşkle- rimiz, daha ne kadar dayanabilirlerdi Bakalım bu "göz göre göre söndürü- len" umutlann ve yine adım adım sus- turulan o eski "Istanbul türküleri- nin"yeniden yaşatılması için yetkili- ler bir şeyler yapabilecekler mi? TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nden yeni bir proje: Artık kentleri kentliler koruyacak ECETEMELKURAN ANKARA-Türk Mühendis ve Mimar Odalan Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası An- kara Şubesi, kentlinin kentini ko- ruma yöntem ve uygulamasını geliştireceği birprogram hazırla- dı. Kültür Bakanhğı ile yapılan protokol çerçevesinde 5 ilde uy- gulamaya konan programla, mi- marideki tek tipleşme ve "koru- mama" politıkasına karşı katı- lımcı bir yöntem geliştirilecek. İlk kez Türkiye'de uygulanacak yöntemle Adana, Afyon. Eski- şehir, Kastamonu ve Zongul- dak'taki tarihi kent dokusu ve ar- keolojik SİT alanlan yaşamın içine katılarak şimdiye dek be- nimsenen anlayış terk edilerek korunacak. Kentlerdekı tarihi kent doku- sunu korumak ve kentin kendi kimliğinı plansız yapılaşmadan sakınmak için, Türkiye'de, uz- manlar tarafından "korumama pofitikası-diye adlandınlan bır- •Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nin Kültür Bakanhğı ve 5 il valiliği ile birlikte yaptığı kent koruma ve tanıtım çalışması, yöre halkının kendi korumacılık tavnnı ve uygulamasını geliştirmesini amaçlıyor. Tek tipleşme ve yaygın 'korumama' politıkasına karşı başlatılan katılımcı yöntem, ilk kez Türkiye'de uygulanacak. çok yöntem kullanıldığına dik- kat çekildi. Koruma yöntemleri- ni tartışan mimarlann genellikle "plaketii koruma" diye adlandır- dıklan yöntemle, birçok tarihi bina, alan ve kalıtın "bffak,öyle kalsın" anlayışıyla, üzerine tari- hi değen gösteren bir plaketle birlikte yok olmaya bırakıldığı vurgulandı Yaşama katarak koruma Koruma politikalan içinde en gelişmiş olanı, "yaşamın içine katarak koruma" yöntemi bu- güne kadar Türkiye'de yaygın bir biçımde uygulanamadı. Bu konu üzerinde özellıkle Ankara çev- resinde çalışmalaryapan Mimar- lar Odası Ankara Şubesi, hazır- ladığı katılımcı koruma yönte- miyle 5 ili pilot bölge seçerek, Kültür Bakanhğı ile bir işbirliği protokolü imzaladı. Projenin düşünsel temelini açıklayan Mimarlar Odası An- kara Şubesi yetkililen, Türki- ye'deki koruma polıtikasının fa- nus içine hapsedilmiş, arkeolojik kalıtlar gibi saklanan tarihi kent dokulan yarattığını. bunlann ya- şamın içine katılmak ıstendikle- rinde, cafe ya da "nostalji bar" gibi işletmelere dönüştüklerini belirttiler. Kentin tarihi dokusu- nun korunması için yaygın bir bilinçlenme ve duyarlılık gerek- tiğini söyleyen yetkıliler, proje çerçevesinde yerel ve merkez ko- miteleri oluşturarak eşgüdüm ve etkinlik sağladıklannı açıkladı- lar. Valiliklerle de işbirliği yapan Mimarlar Odası, her kent için öngörülen bir yerel komite ör- gütlenmesini geçen günlerde bı- tırdi. Mimarlar Odası Ankara Şubesi bünyesinde oluşturulan 5 merkez komite de protokoldeki teknik donanımlan sağlamakla görevlendirildı. Yapılacak çalışmatar Projenm kapsamındaki çalış- malar içinde şu alt başhklar yer aldı: - Kentin kültürel doğal mirası- nın işlendiği 25 dakikahk belge- scl video film yapdması. - Kente ılışkin fotoğraf albü- mü hazırlanması. - Kentsel fiziki doku, mekân ve öğelerin algılanması ve izleyici gözünde vurgulanmasına yöne- lik resim ve fotoğraf yanşması düzenlenmesi. - İlk ve orta öğrenim düzeyin- de kent yaşarr.ına yönelik kom- pozisyon yanşması yapılması. -'Şiirde Kent' yanşması yapd- ması. - Kent yaşamına yönelik tiyat- ro gösterileri. - Kentteyaşayan geleneksel ya- pı teknolojisi, zenaatlar ve bun- İan sürdüren ustalann saptana- rak kent yaşamma aktanlması. - Mimarlık öğrencıleri için ko- ruma yaz okullan düzenlenme- si. Projenin uygulanması 2 yıl sü- recek. Projenin, yaşamın içine katarak korumayı hedeflediği merkezler arasında, Adana'dakı Tepebağ evlen, Üreyir (Misıs). Seyhan ılçesı tanhı konutlan, Es- kişehir'dekı Odunpazan ve Fng Vadisı, Kastamonu'daki lnegöl tarihi kent dokusu ve arkeolojik SİT alanı, Safranbolu tarihi kent dokusu bulunuyor.