Katalog

70CAK1994CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 11 Türk-lngilizlş Honseyi toplandı • Ekonomi Servisi - Türk-İngiliz ekonomik ilişkilerinin değerlendirildiği Türk-İngjliz İş Konseyi dün İstanbul'da toplandı.Konsey toplantısında İconuşan İngiliere Büyükelçisi H.EJohn Goulden, Türkiye ile İngiltere arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerinin giderek geliştiğini, bundan da mutlu olduğunu belirtti. Goulden. tngiliz banka ve firmalarmın Türkiye'deki özelleştirme çalışmalanna da ilgi duyduğunu belirtti. îngiliz Yatınm Ofısi'nin Direktörü Robert G.Hartley de, yaptıjp konuşmada, İngüiz işadamlannın Türkiye'ye büyük ilgi duyduğunu belirterek, "Ancak birçok İngiliz fırması Türkiye'nin ekonomik potansiyeli konusunda tam bilgili değildir. Bu konuda İngiliz firmalannın bilgilendirilmesi gerekir" dedi. SHOVVPA'ya Genel Müdör • Ekonomi Servisi- SHOWPA Televizyonla Pazarlama A.Ş Genel Müdiirlüğü'ne Ahmet Başar geürildi. 1970 yılında VVarner Brothers ve Columbia Company'nin Türkiye Temsilciliğini yapan Başar, 1980 yılında Koç Holding'e bağlıRAMDışTicaret A.Ş'deGenel Müdür Yardımcıbğı göre\ lerinde bulundu. I989yılındanbu >ana Düzey Pazarlama şirketinde Genel Müdür olarak çalışan Başar. Toprak DışTicaretA.Ş'de Murahhas Aza ve Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yapmaktaydı. ŞİRKETLERDEN • PAMUK BANK 'ın Bank 24 makineierinde vePOS'lerinde dünyadaki kartlann 540 milyon adedi kullanılıyor. Bu kartlann 200 milyon adedini Master Card grubu, 340 milyon adeüni de Visa Grubu oluşturuyor. • LOGOYAZILlM'ın "Logo LMS ile Logo LMS Muhasebe Yaalımlan". PC Magazine dergisi tarafından 559 şiricet arasında yapılan anket sonucunda, en çok kullanılanveençok beğenilen üriinler olarak seçildiler. •ŞEKER BANK Genel MüdürüHasan Basri Göktan'ın konuşmacı olarak katılaçağı "Türkiye'de Özelleştirme ve Konya Şeker Fabrikası Örneği" konulu konferans 7 ocakcumagünü 14.00*te Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü'nün Konferans Salonu'nda düzenlenecek. • VARITRO1\TX ENTERNATIONAL tarafından geliştirilen elektronik aletle at yanşı bahisleri oynanabiliyor. Aynca elektronik aletin. daha önce yapılmış at yanşı bahislerini incelemeye sunmak ve banka hesabından transfer yapılmasmı sağlamak gibi fonksiyonlan da bulunuyor. • COMMER- CIALUNION Sigorta Genel MüdürüCemal Ererdi, Commercial Union"un murahhas azalık görevini de üstlendı. • BAŞAK SİGORTA "Çevre Dostu Mali Mesuliyet Sigortası" ve ilkokul 5"inci sınıflara yönelik düzenlediği "Çevremizi Nasıl Korur. Nasıl Kurtannz" konulu resim yanşmasıyla, çevre bilincinin oluşturulması ve yaygınlaştınlmasına şağladığı katkılardan dolayı İTO'dan "Çevre Konusunda Bilinçlendirme" Ödülü aldı. _ _^g BEMEK • ^ F SİGORTA, f ^ ^ T Bursa-Uludağ ^ ^ r Alkoçlar W Oteli'ni46 V milyarlira bedel üzerinden sigortaladı. AlkoçlarOteli'neyapılan risk analizi sonucu yaygın all risk teminatı verildi. • EGE SİGORTA, Ankara Belediyesi'ne bağlı Ankara Kömür ve İhtiyaç Maddeleri Dağıtım Limjted Şirketi Belko'yu güvencesi altına aldı. Belko. aynı zamanda Ege Sigorta"dan acentelik de alacak. • MERKEZ SİGORTA 20 milyar lira olan ödenmiş sermayesini yüzde 100 arttırarak 40 milyar liraya çıkarttı. Arttınlan sermayenin 20 milyarlık kısmı tamamen ödendi. Bonkörlük yapan kamuda sözleşme yok! Özel sektörde ise iş güvenliği ön planda tutuluyor 94 ücretli için de zor geçecek• Özal hükümetinin büyük yenilgiyleçıktığı 1989yerel seçimlerinden sonra kamu çalışanJanna yaptığı yüksek zamlarla başlayan ücretlinin bahan geçen yıldan bu yana son buJdu. Ücretlerdeki reel artış, 3 yıllık aradan sonra negatife dönüşmüşdurumda. DENİZŞAHtN 'Ücretünin bahan1 kısa sürdü. 1989- 1991 döneminde toplu iş sözleşmeleriy- le elde edilen reel ücret artışlan, 1992- 1993 döneminde gerilerken, işten çıkar- malar da hızlandı. 1994'e iş güvencesi kaygısıyla giren sendikalar, özel sektör- le oturduklan pazarhklan enflasyon oranında zam talebiyle açtılar. Memurlar ise 1994 yılını baştan kay- bettiler. Hükümetin, yılın ilk yansı için belirlediği memur maaşlanndaki orta- lama artış yüzde 24.5 - 20.2 iken, yine hükümet programında yıllık enflasyon yüzde 54.6 olarak öngörüldü. Yılın ikinci yansında yapılacak memur maaş zamlan, bütçe ödenekleri gözönüne alırursa, yılın ilk yansındaki artışlann alünda kalacak. Bu yıl hükümetin yıllık ortalama yüzde 54.6'lık enflasyon tah- mini tutsa bıle, memurlann reel ücret artışı sağlamalan olası gözükmüyor. Bahar eylemleri 12 Eylül sonrası 1983'ten 1988'e ka- dar enflasyon karşısında sürekli gerile- yen ücretler, 1989'daki kamu işçilerinin 1 Ücretartflslarıve enflasyon (%) \ Yıllar Î983 1984 Î985 1986 1987 1988 1989. 1990 1991 1992* 1993" Kamu kesimi 30.3 28.5 25 18.7 47.8 494 134 108 77.2 56.1 562 Özel kesim 26.4 32 19 19.2 49 66 .113 79 60 64.3 - Enflasyon oram 31.4 48.4 45 34.8 38.» 75.4 643 ,•-„. 60.4 71.1 66 71.1 Kamu kesimi reel artış •0.8 -13.4 -13.8 -12 6.4 -14 8 297 3.6 -6 -6.7 Özel kesim reel artış -3.8 -11.5 •17.9 -11.5 7,3 -5.6 28.6 11.6 -&5 -1.02 , *; Peıroi-I} luhmım (**l Kamu kesimindr imzalanan 1. 6 ay • % 37, 2.6av % 2>i lik ücret artışlarımn yıllık orıalaması alıntmşıtr. Türk-İş'le hükümet arasında vanlan anlaşmayla 600 bini aşkın kamu işçisi- nin ücretleri ortalama yüzde 56.2 oranında artarken. enflasyon yüzde 71.1 oranında gerçekleşti ve reel ücret- ler enflasyon karşısında yüzde 8.7 geri- ledi. 'Bahar EyiemJeri' sonucu, yüzde 100'- ün üzerindeki ücret zamlanyla imzala- nan toplusözleşmelerle. reel anlamda yüzde 30-42 oranında arttı. 1990'da da yüzde 11-29 oranlannda reel ücret artışı sağlandı. 1991'e gelindiğinde, kamu kesimi ücretleri enflasyon karşısında yüzde 6.5 oranında erirken, . öze\ kesim ücretleri reel olarak yüzde İşsİzIİk korkltSU 3.6 oranında arttı. 1992"de hem kamu — — — hem de özel sektördeki ücret artışlan enflasyonun altında kaldı. Kamu kesi- mindeki ücretler yüzde 1, özel sektörde de yüzde 6 oranında aşındı. 1993'te Geçen yıl imzalanan toplusözleşme- lerden sonra kamu işçileri I994'e orta- lama net 8 milyon lira ücretle giriyor. Özel kesim işçileri de bu yıl yenilenecek toplusözleşmelere ortalama net 5-6 mil- \on lira ücretlerle başlıyor. Bu yıl gıda. kimya, çimento, metal, tekstil, kağıt işkollarındaki özel sektör işyerleri ve belediyelerde çalışan toplam 600 bini aşkın işçinin toplu iş sözleşme- leri yenilenecek. Bu döneme işçiler 'işsiz kalma korkusu', işverenler de 1995'te Avrupa Birligj ile gerçekleştirilecek gümrük birliğinde 'ayakta kalma' kaygısıyla giriyor. Lastik ve çimento sektörlerinde başlayan yılın ilk pazarh- klan enflasyon oranında zam üzerin- den açıldı. Sendikalaruı Lstegi Çimse-İş Sendikası, yılın ilk toplu- sözleşmesi olarak diğer özel sektör iş- yerlerinin de örnek alacak çimento fab- rikalanndaki toplu iş sözleşmeleri gö- rüşmelerinde, birinci yıl enflasyon artı on puan, ikinci yıl enflasyon artı beş puanlık ücret artışı istedi. Sendika ücret zammını düşük tutarken. iş güvencesi- nin sağlanmasına ağırlı1 - verdi. Çünkü Çimse-İş Sendikası'nın üç yıl içinde toplam 22 bin 500 üyesinden 15 bini iştcn çıkanldı. Kalan 7 bin 500 işçi de ücretten önce iş güvencelerinin sağ- lanmasını istiyor. Toplusözleşme yapı- lacak 32 çimento fabrikasında orta- lama maaşlannın 5 milyon lira olduğu- nu belirten Çimse-İş Genel Mali Sekre- teri Murat Topcu, "Çimento işçilerinin ücreti belii bir düzeye geldi. Bunun için enflasvondan fazla ücret alma yoluna gitnıe gereği duymadık. 24 işyerinde an- ket vapıldı. İşçi artık ücret ü/erinde dur- muyor. İşçilerde iş korkusu başladı" diye konuştu. Lüks tüketimegümrük freni Yeni ithalat rejimi belirlendi. Buna göre lüks tüketimi kısmak ve yerli üreticiyi korumak amacıyla bazı malların fonlan özellikle yüksel- tildi. AVKA- RA (Cumhu- riyet Bürosu)- Yeni ithalat rejiminde, yerli üreticiyi korumakyanında lük tüketimi kısmak ama- cıyla da bazı mallann fonlannın özellikle yük- seltildiği belirlendi. •IUVYM: Havyar ıthalın- de, AT için yüzde 12 olan gümrük vergisi yüzde 10'a indi- rildi. Yüzde 70 oranında olan fon- dan indirimegidilrnedi. • KÛRK: Kürkten giyim eşyası ve ak- sesuarithalindeadette 1000 dolar olan fon, CİF bedelin yüzde 80'i olarak değiş- tirildi. Taklit kürkteki 50 dolarlık fon kaldınlırken. gümrük vergisi AT için yüzde 5.8'den yüzde 20'ye, diğer ülkeler için yüzde 10'dan yüzde 32'ye yükseltildi. İnsan saçı ithali de kolaylaştınldı. AT-EFTA için yüzde 5, diğer ülkeler için yüzde 10 olan gümrük vergisi, yüzde 2.5-5 düzeyine çekilirken, yüzde 27 oranındaki TKF de tamamen kaldınidı. • TUVALET MAUBMELBtİ: Parfüm, tuvalet sulan, vücut iosyonlannın yüzde 48'ler düzeyinde olan fonlan kaldınlırken, gümrük vergileri. AT için yüzde 3.9'dan yüzde 20'lere, diğer ülkeler için yüzde 7'den yüzde 351ere kadar yükseltildi. Diş macununda da yüzde 30 olan TKF kaldınlırken. yüzde 3.7-6.6 olan gümrük vergileri, yüzdel4.5 -25"eyükseltildi. • İUÇ:: Diğer taraftan, antibiyotik ithalinde AT- EFTA dışın- daki ülkeler için yüzde 3.2 olan gümrük vergisi yüzde 4.2'ye, penisilin ithalinde de yüzde 4.9"dan yüzde 6.6"ya yükseltildi. • GIOA:Çökelek.lor. beyaz peynir gibi peynir- lerin ithalinde 250 dolar olan Toplu Konut Fonu (TKF), gra%yerpeyniri ithalinde 360 dolar olarak belirlendi. Makarnalarda daha önce .yüzde 7 oranında olan eümrük vergisi yüzde 37'ye yükseltılirken. CİF bedelinin yüzde 30"u olan fon kaldınidı. Siyah ve yeşil zeytinde de yüzde 5 gümrük vergisi yüzde 26"ya yükselt'ldi. Kahve hülasası, esans ve konsantre ithalinde 3000 dolar olan fon da 2000 dolara indirildi. Su itha- linde yüzde 35. mineral su ithalinde yüzde 30 olan TKF oranı yeni rejimde yüzde 20"ye. lezzetlendirilmişvetatlandınlmışsularda yüzde 100 olan TKF kesintisi ise yüzde 50"ye indirildi. • İÇKİ: Şarap türünden olan içkilerin ithalinde AT ve EFTA dışındaki ülkeler için gümrük vergisi oranı yüzde 20'den yüzde 30'a yükseltilirken, TK F oranının yüzde 50"den yüzde 40'a indirildiği belirlendi. Tekel tarafindan ithal edilecek viskiler için de aynı şekilde 3. ülkeler için gümrük vergisi oranı yüzde 20'den yüzde 30*a yükseltildi, fon kesintisi ise yüzde 70'ten yüzde 60'a indirildi. Pamuktafon tarüşması Ekonomi Servisi - Türkiye fh- racatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Okan Oğuz, pamuk ihracatına fon geiirilmesini olumlu karşı- ladıklannı bildirdı. Uygulamaya karşı gkanlann lavnnı. "fırsatçıiık" olarak niteleyen. Oğuz. "Pamuk ihracının kontrol altına alınmasından rahatsız olan- lar. liberal ekonomi felsefesinin arkasına sığınarak, ucuz demagoji yapmaktadırlar" dedı. Oğuz konuyla ilgılı olarak yaptığı açıklamada. Türkne'nın toplam ih- racatı için- de tekstil ve konfeksı- yonun yüz- de 40 oranı- nda pava sahip oldu- ğuna ıV»ret ederek. bu durumun , Oğuz.Kararolumlu hem sektör. B hem deTürkı\ e açısından "strate- jik bir hammaddc" nıielıgı ka- zandırdığını vurguladı. Hükümetin bu sezon başlattığı prim sistemınin asıl amaanın. pamuk üreticısi ve sanayidyi des- teklemek olduğunu ka_\deden Oğuz. "Prim sistemjyle >aratdan mali>et avantajını rakip ülkelere kaptırmaM istemek. ülke çıkar- lannı baltalamaktan başka hiçbir aniam raşuna/"dı>e konuştu. Türkiye Tekstil Sanayii İşve- renleri Sendikası Başkanı Halit Narin ise pamuk ihracatına geti- rilen fon kesintisinin kaldınlmak istenmesinın büyük yanlışlık ve haksızlık olduğunu belirtti. MIKRO DİNÇ TAYANÇ Evlenme Vaadi! Son günferde kendimi 'nedense,' evlenme vaadiyle kandırılıpdaortadabırakılmışgençkız 'eskisi'gıbi hisse- diyorum.' Oysa, her şey ne kadar da güzel başlamıştı... 'Sev'ty/ceö/m'kulağımafısılfısıl haykınyordu!': "Senibol- luk, zenginlik içinde yaşatacağım. Enflasyon denilen so- kak çapkını sana elini bile süremeyecek! Olup olacağı yüzde 51 'dir!Elini soğuk sudan sıcak suya sokturmayaca- ğım. Vergi yükü denilen ev çapkını artık senin sırtından geçinmeyecek! Biraz da çok kazananlar düşünsün." Bu vaatlere kandığıma 'yanıyorum' ama, bu yanığın rnerhemi yok! Bana elini bile süremeyecek olan o sokak çapkını yok mu; tam yüzde 71.1'lik (!) bir 'sevgigösterisinde' bulundu! Sırtımdan geçinmeyecek olan o vergi yükü denen ev çap- kınının ağırlığı da 'aynen berdevam'! Gel de kendini vaatlere kanıp da ortada kalmış genç kız eskisi gibi hissetme! Beni 'seven' sokak çapkını, aslında yüzde 71.1'lik de sevmedi üstelik. Ne kadarlık sevdiğini anlayabilmek için DİE'nin Tüketici Fiyatları İndeksi 1993'ünü karıştırıyorum. Karıştırdıkçada, nedenli sevildiğimin'daha birbilincine varıyorum. Efendim; hani yıllık enflasyon yüzde 71.1 'di ya; siz gene de duyup da inanmayın. Çünkü mutfaktan giyime, daya- nıklı tüketim ma^anndan maç biletlerine, sağlık giderle- rinden kiraya kadar, enflasyonun sevgisinın 'smırtanıma- dığt' öyle çok 'kalem' var ki. örneğin; artık öyle "ekmeğime zeytinle soğanı katık eder doyarım " demek yok. Çünkü, ekmekteki enflasyon (somuna 4 bin lira diyen fırıncıya karşı belediye nasılsa boyun eğeceğinden) yüzde 100, zeytindeki yüzde 106.6 ve de sıkı durun kuru soğandaki yüzde 505.1! Koyun etindeki enflasyon yüzde 76.6'yı, makarnadaki yüzde 75.6'yı, sıvıyağlardaki yüzde 96.4'ü, margarinler- deki yüzde 87.7'yi buluyor. Kuru fasulye yüzde 140.1, pa- tates yüzde 139.8 ve yiyip yememekte kararsız olduğu- muz ayva bile yüzde 128.4 zamlanmış... Sakm o/a ki paltonuzu, elbisenizi ya da ayakkabınızı eskitmeye kalkmayın. Onların enflasyonu da yüzde 73- 76'larda dolaşıyor. Evinizin temel direkleri olan beyaz eşyanıza gözünüz gibi bakın ve de sakın evlenip de ev kurmaya kalkmayın. Çünkü beyaz eşyadaki enflasyon yüzde 75'lerde; oturma odası, yatak odası ve hatta kuru şiltenin enflasyonu yüzde 101.4'ten yüzde 129.2'ye değin 'secseca/'vaziyetinde! Evi mi badanalatacaksınız? Çıldırdınız mı? Badana- boyacı enflasyonunun yüzde 93.6 olduğunu bilmiyor mu- sunuz? Bırakın tıraş olmayı, jilette yüzde 83.9'luk enflasyon var. Diş bakımı bir yana (çünkü tedavisinde yüzde 82.2'lik enflasyon var), dişlerinizi fırçalamayada kalkmayın. Çün- kü diş fırçanız eskidiğinde (şimdilik) yüzde 87.9'luk enflas- yona takılacaksınız. Çocuk da doğurmayın! Biraz büyüyüp de kreşe yolla- maya kalktığınızda yüzde 110'luk enflasyona çarpacaksı- nız. Hanımlar için artık çağ, 'doğallık' çağı. Nasıl olmasın.. rujun enflasyonu yüzde 78.3, kremlerinki 89.1. Gene de hanımlar mutlanabilir. Çünkü, artık kocaları, maça gitmek için yüzde 88.5'lik bilet enflasyonunu göze almak durumunda. Sevdiğinize çiçek almak isterseniz 'cabası' yüzde 82.4... Uyarması benden, yakında kapınız çalınacak ve ev sa- hibiniz en sevimli haliyle, kiradaki 'izafi' (görece) enflas- yonun yüzde 76 olduğunu anımsatacak... DİE Indeksini kapatıp derin bir soluk alıyorum ki. aklıma ev çapkını vergi takılıyor. Ama, onunla kafa yormaya ge- rek yok. Çünkü, birkere kandırılmakla, bin kere kandırıl- mak' arasında ayrım göremiyorum. Nasıl olsa olan ol- muşü! (Yalnız, merak ediyorum; beni kandıran sevdiceği- mi 'birileri' de "bak, sen bunları bizim çıkarlarımız doğ- rultusunda çıkart, seni yeniden büyük mevkılere getirece- ğiz" vaadiyle kandırdılar mı, kandırmadılar mı? Dahası, eğer kandırdılarsa, beni kandıran vefasız da kendini biraz 'es/(/'m/ş'hissediyormu,etmiyormu?Yoksa,ohâlâkendini 'reformist' mi sanıyor?) Ana fikir: Vaatlere kanmaya 'amade' olan her genç kı- zın başına böyle şeyler gelebilir! Ana fikrin ana fikri: Çoğu genç kız eskisi, "herkuşun eti yenmez "deyişine sığınıp, yenmiş etinin acısını çıkartma- yı hayal eder.. Hayal etmekle kalmayıp, işi 'fiiliyata doktü- rürse, vay yalancı çapkınların haline! Çünkü, iktidarların- dan yana fazlasıyla sıkıntı çekecekler demektir! 94dahaçokistikrarsızlık, dahaazözgürlük vaatediyor ERGEN YILDIZOĞLL LONDR.\ -1993 yılında ortaya pkan ya da görünür hale gelen birçok eğjlim 1994'te şid- detlenerek devam edecek. Bu yüzden 1994 Global olduğu kadar ulusal ekonomıler düze- yinde de gerginliklerin arttığı bir yıl olmaya aday. Bu gelişmeierin Global düzeyde en olumsuz etkileri özgürlükler üzerinde olacak. ftononıifc hûyume ve dağılıın 1993 yılında ABD ve fngiltere'de ekonomik bir toparianma başladı. Almanya ve Fransa'- da durgunluğun en dip noktasına ulaşıldığına ve 1994'te bir ekonomik toparianma yaşana- cağınadair kuv-vetli işaretlervar. Bir istisna Ja- ponya. 1993 yılında yaz aylannda bazı topar- ianma işaretleri k^eliren Japon ekonomisi yıl sonunda ikinci bir gerileme eğilimine gjrdi. Geniş çalışan yığınlar 1994 yılında ekono- mik toparianmanm nimetlerinden pek fay- dalanamayacaklar. Birincisi, ekonomik topar- lanmanın başlamasından, bunun mey- velerinin toplanması, özellikle işsizliğin azal- ması ve ücretlerde yeniden bir artışın başla- masma kadar normal koşullarda bile bir za- man geçiyor. de politık bir yeniden yapılanma yaşarken or- tada durgunluğa karşı belırgin bir yaklaşımın olmaması kanşıklığa. dola>nsıyla ışletmelerde ve genel olarak piyasalarda kan kaybına yol açacaktır. Avrupa'da ise bir başka sıkıntı yaşa- nacak. 1994, Avrupa'da belli başlı ülkelerde hem diş rekabet hem de yeni pazarlara açılmak açısından zorlu bir yıl olacaktır. Global eko- nomik büyümenin 1993-1994 yılındaki dağı- hmı bu konuda ilk ipuçlanru veriyor. liğı gündemden uzun bir süre için çıkacaktır. Serbest Ticaret yanhsı Almanya ile daha koru- macı Fransa arasındaki gerginlikler 1994'te Doğu Avrupa'ya ilişkin kaygılara da bağlı ola- rak artabilır. Bu iş, zaten bu güne kadar emek pazanna vüklenmek dışında ortak bırpolitika üretmek- te bü) ük bir başansızlık gösteren Avrupa"da bırliği daha da uzak bır hayal haline getirerek iş çevrelerinin de köıümser beklentilerinin güç- lenmesine yol açacaktır. Bütün bunlann üstü- lan şiddeilendi. GATT anlaşması bu riizgan durdurmaya yetmeyecek 1994'te. Özellikle ekonomik büyümenin Uzak Doğu'ya \egelış- mekte olan ülkelere doğru kaymakta ol- masının yarattığı endişe ve telaş merkez ekono- milerde. sanayi ve sendika çevrelerinde koru- macılık taleplerinin artmaya devam etmesinı getirecek 1994'te. Ekonomik büyüme merkezlerinin yer değiş- tirmekte olduğuna daır işaretler ne kadar cid- diye alınsa azdır. Çünkü tarih gösteri\or ki bu EfconamBcböyifmenln 1993 1994 Avnıpa -22 Yedıler :ıı lizak Doşt-.^sya 6.44 6.39 Latın Arnenka 3 6 Orutaa 2.2 3.4 The EconomLil Intelligence Cnit İşsizlik aptacak İkincisi, bu sefer ekonomik durgunluk, bir üretkenlik artışı ve birçok sanayi dalında ve şirkette bir yeniden yapılanma ile birlikte ger- çekleşmektedir. Bu yüzden de işsizlik 1994'te de hissedilir bir şekilde azalmayacak hatta bir- çok Avrupa ülkesinde ve Japonya'da artmaya devam edecektir. Geniş çalışan kitleleri, özel- likle işçiler açısından, hayatı zorlaşüracak bir diğer gelişme de emek pazanna giydirilmeye çalışılan yeni dar elbisedir. Avrupa'da hükü- metier, "emek pazannı daha da esnek hale ge- tirraek için" 1994'te sendikalar ve ışçi hareketi üzerindeki baskılannı antıracaklardır. Hayat işveren kesimi için de özellikle Av- rupa ve Japonya'da pek rahat olmayacağa benziyor. 1994'te Japonya hem ekonmik hem Tablo. 1994'le en hızlı büjiiyecek olan ekonomik bölgenin Uzak Doğu ve sonra da Latin Amerika olduğunu göstermektedir. Bu gözlem ekonomik büyümenin merkezinin artık Batı'dan Doğu'ya doğru kaymaya başladığına ilişkin dığer gelişmelerle de uygunluk halinde- dir. Gelişmiş ülkeler ama özellikle Avrupa bu bölgelerden gelen ticari rekabetin karşısında. hem kendi pazarlannda hem de örneğin Çin gibi yeni ve önemli pazarlarda zorlanacak, sa- nayi üretim birimi ve iş olanaklan kaybetmeye devam edecektir. Buna karşılık Avrupa'run yakın pazan Doğu Avrupa'da istikrarsızlık 1994'te de de- vam edeceği için burası tüm potansiyelleri ile Avrupa'ya henüz açık değildir. Kuzey Afrika ve Orta Dojğu'da da benzer bir durumla karşı- laşıyoruz. Islami hareketin gelişmeye devam etmesi ki 1994'te özellikle Türkiye. Fıîistin.Ce- zayir ve Mısır için böyle bir bekîenti vardır. Bu pazarlan daha da endişe verici hale getirecek- tir. Avrupa Birliği 1993te Avrupa Para Sistemi krizi ile artık kolay kolaj ulaşılamaz bir heyula haline gelmiştir. 1994'te Avrupa ekonomik bir- ne, aynca işçi hareketlerindekı olası bir gelişme işveren çevrelerinde 1994'ün yaşanması zor bir yıl olmasına yol açacaktır. Para krizi büyük bir olasılıkla geride kal- mıştır. ama uluslararası endekslerinin I993'te en yüksek noktalanna cıkmış olmalan 1994'te olası bir fırtınanın güçlü işaretleridir. Borsa analistleri, kâğıtlann aşın değerli olduğundan bahsetmeye başlamışlardır. Böyle bir ortamda borsa her an düşmeye başlamaya hazır demek- tir. Bir panik. örneğin Jinno\ski'nin Rusya başkanlık seçımlerini kazanması türünden yeni bir soğuk savaşa yol açmaya aday bir gelişme. şiddetli bir para ve borsa krizine yol açabilir. Merkantilizm pfizgârlan 1993 giobal ekonomide merkantilizm (ulu- sal zenginliğin diş ticarete bağlı olduğu düşün- cesi) yeniden hortladı ve korumacılık riizgar- tür gelışmeler kalıcı eğilımlere dönüştüğünde. arkalanndan siyasi merkezlerin de kaymasına ilişkin şiddetli calkantılan da beraberlerinde getirmektedirler. 1994 yılı bu bakımdan çok dikkatle izlenmesi gereken bir yıldır. Uzak Doğu Güney Asya ve Çin. 1994"te bu açıdan dikkatle izlenmesi gereken bölgeler. Batı'nın bu gelişmelere, korumacıhk dı- şındaki bir başka tür tepkisi, bambaşka kanal- lardan gelerek oluşmaya başlamıştır. Henüz bu tepki ile yukardaki gelişme arasında bir bağlantı kurulmuş değildir. ama bu bence mantıksal olarak kolayca oluşabilecek bir bağ- lantıdır. Burada dikkati çekmek istediğim. Soğuk Sa- vaş sonrası ortamda. merkez ülkelerin. sadece tican olarak değil. ama politik olarak da kendi- lerini gelişmekte olan ülkeler tarafından gelen bir tehdit altında bulmayabaşlamasıdır(bölge- sel ortak güvenlik kavramına ve NATO'ya yükienmeye başlayan görevlere dıkkat!) Bu henüz Körfez savaşında olduğu gıbı "deli dik- tatörlere karşı" uluslararası hukuku korunıa. Somali'de olduğu gibi Bırleşmiş Milletler aracılığ: ile "duzen götürme \e açlığa karşı mü- cadefe" aşamasındadır. Ama Batı'tıın stratejı uzmanlarının artık üzerinde çalıştığı konular. bızzat bu uzmanlar tarafından. kolektif müdahale. kolekıifsömür- gecilik. yeni emparyalizm vb kavramlarla ifade edilmektedir. Bu eğilim kolayea gelişmiş ülke- lerin (ya da 'Kuzey'in) iradesinin. gelişmekte olan (ya da "Güney'in) üzerine uınsıtılmasmın bir aracına dönüşebilir. 1994 'bu açıdan >eni ör- neklere' şahit olacağa benzemekiedır. Gıine\ Asya \e Afrika'va dikkat. t J « l Ve demokrast gtrMyor 1993. sadece Rusva'da değıl lüm düın;ı çapında demokrasınin gözden düşmc>e \e oio- riter eğilimlerin itibargörmeye başladığı bir >ıl oldu. Bu eğilimin 1994'te güçlenmesi bekleniyor. Rus>a'da Jirinovski başkanlık şeçimım kazan- sa da kaybetse de. rejimin sır reformlann aksa- masından dolayı karakterinde bir .ırıış ola- caktır. Burada. Rusya'da reformlann da 1994'te en azından bir süre için rafa kalkaeağı- na işaret etmekte yarar var. Avrupa da ise ge- lişmekte olan ülkelere karşı korumacılık talep- leri, kolayca içerde yabancı diişmanlığına güç verecek ve faşisi akımlann I994"te güclenmeşe devam etmesine fırsat yaratacaktır. Işçi hare- ketlerinin 1994'teki olası gelişmesi bu açıdan önemli. Bunlann gelişme yönü ve toplunıda yaratacağı etkiler. hareketin geleceğı açısından büyük öneme sahip. 1994'te Âv rupa'da ışçi ha- reketine dikkat. 1994'ün önemli komıian özette şövle: Ekono- mik durgunluk bitiyor; işsizlik \c işçi hareket- lerinde artış: GATT anlaşmasına rağmen mer- kantilizm rüzgarlan; "koUekrif sömürgecilik" "yeni emperyali/m" ve BM şemsiyesı altında millitarizm; demokraside gerileme. tüm bun- lann arka planı olarak ekonomik büyüme merkezlerinin ABD ve Avrupa'dan L'zak Do- ğu'ya kaymakta olduğuna dair işareıler. Öy- leyse 1994'te daha istikrarsız ve daha az öz- gür bir dünya bizi bekliyor.