Katalog

SAYFA CUMHURİYET 27 OCAK1994 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Ikind cumhuriyetyozlaşmayıkörükler İkıncı cumhunyetçılenn duşünduğu gıbı devletın ekonomıden elını çekmesı "demokratık yapısal uyum" aşamasında olası değıldır Prof. Dr. GÜVEN ALPAY Boğaziçi Üniversitesi S on gunlerde ulkemtzde tar- tışılan konulann başında >erleşık anavasal duzen ve cumhunyet rejımımızın ye- nı anla>ışla ele alınmasını oneren "ikinci cumhuriyet" arayışı gelmektedır Değışık ıdeolojık gruplann ortak goruşu vetmış yıldır uygulanan rejımın ınsan haklanna da- yalı demokratık bır anla>ışı yansıtma- dığıdır Bu nedenle ıkıncı cumhunyet savunuculan ] 920 lenn başında sıvıl- asker burokrat a>dınlann onderlığın- de kurulan \e yıllardır sıyasetı, halkı yonlendıren yerleşık duzene karşı se- çenekler uretmektedırler Seçeneklenn odağı ıse sıstemın >enı bır cumhunyet anlayışı ıle yenıden yapılanmasıdır Yennden yonetım (decentralızatıon) ılkelen doğrultusunda ulkede kuçuk coğrafi ünjtelen egemen kılacak, belkı de eyaletlere bolunmesı olasılığjnı da ıçeren bır orgutlenme onenlmektedır Kanımızca, bazı sıyaset-bılımcıler ve ekonorrucılenn onculuk ettığı bu goruşler temel organızasyon bılgısın- den yoksundur Bu bılım dalının ampınk bulgulanna dayanmadığı ıçın de nasılO sorusunu cevaplamaktan uzaktır Son yırmı yılm bulgulan gos- termıştır kı dağınık yennden yonetım vapılanmasından (Osmanh) unıter hı- yerarşık yapıya geçen (TC) sıstemler tekrar yennden yonetıme donmek ıs- tedıklennde, unıter yapı, butune ben- zeyen kuçuk bolunmelere (dıvısıonalı- zed) uğramakta, ancak çoğu kez amaçlanan demokratıkleşme gerçek- leşememektedır Bu konudakı çalış- malar (l) mıkro ve makro duze>de aynı sonuçlan vermektedır Örneğın şu sıralar AT&T, Lexmant Internatıo- nal, Motorola, Xerox ta yurutulen araştırmalar (Toplam Kalıte Kontrolu) çerçevesınde, sıstemı yennden yonetı- me goturmeden yumuşatacak kat- manlan azaltan (Delayered) temel sureçler uzennde yoğunlaşmıştır Sık sık yenıden yapılanma (restructunng) knzlennj yaşamamak ıçın Batı top- lumlan Japonya'dakı gelışmelere ko- şut, ışlevsel ışbolumune dayalı pıramıt orgutlennı ortadan kaldırmadan çağ- daş ve etkın kılmanın yollannı ara- maktadırlar Sureçler etrafinda orgut- lenen takımlarla demokratıkleştınlen ve merkea vapının kararlannı kolaj- laştıran venılıkçı çozumlemeler gun- demdedır Değışık bır yatay orgutlen- me ve yapılanma kulturunun gelışmesı global rekabetın onkoşulu olarak da gorulmeye başlanmıştır Ote yandan eskı Sovvetler Bırlığı ıçın demokratık- leşme (Glasnost) ve Yenıden Yapılan- ma (Perestro>ka) soyut duşuncelen- nın uvgulamada pek bujuk orgutsel aksaklıklara uğradığı acı deneyımlerle ortaya çıkmıştır Gorbaçov son yıl kendısı ıle yapılan roportajlarda başa- nsızlığı kabullenmış (2) temel soru- nun orgutsel tasanmdakı vanılgı oldu- ğunu belırtmıştır Ona gore yenıden vapılanma demokratıkleşme geleneğı olma>an bır toplumda kolay değıldır ve duşkınklıklanna gebedır Kaldı kı vetmış yıl once Kemalıst ıdeolojı çerçevesınde orgutlenen cum- hunyet, >apısı veçağdaşlaşmavj hedef alan ust > apı kurumlan ıle (laıklık, eğı- tım. muzık vb) kendı ıçınde tutarlı bır modelı yansıtmaktavdı Bu yapının o gunun gerçeklen goz onune alındığın- da sıvıl-asker burokrasının onculuğu- ne dayanması kaçınılmazdı Başanla- majan ıse sıstemın zaman ıçınde demokratıkleştınlmesı yenne, sık sık yenıden yapılanmaya gıdılmesıdır Kültürel ve sosyal gelışımın onunun kesılmesı ve yozlaşmanın temel nedenı budur Toplumun, laık-dındar. de- mokrat-yaptınmcı. tutucu-devnmden yana ozellıkler karmaşasını aynı anda vaşama zorunda bırakılması da bu or- tamda doğaldır Çelışkılerle dolu ara kulturun kımlık bunalımını ıse çarşaf- tan ıç çamaşıra uzanan defilelerde bul- mak olasıdır Insan haklanna dayalı, demokratık bır sıstemın kurulması ıçın yenı bır cumhunyete gerek yoktur Çunkuge- lışmekte olan ulkelerde her yenı yapı- lanma başka yapılanmalan davet etmektedır Onemlıolanvarolanyapı- >a çoğulcu demokrdtık nıtelık kazan- dıracak duzenlemelen yapabılmektır Sıstemın denetımı ve dengelenmesı de- mokratıkleşme ıle gerçekleşır Bunun jçın basından unıversıteye, sendıkasın- dan ışverenıne ve tuketıcısıne kadar orgutlenme ve demokratıkleşme gele- neğını mevcut yapı ıçınde sağJamak olanağı vardır Bunun ıçın kışılenn sıs- teme yonelık demokratık tepkısını ko- la> laştıracak duzenleme gereklıdır "Demokratik Yapısal Uyum" progra- mı olarak adlandınlacak bu aşamada ulkemıan yenı bır cumhunyete gerek- sınımı yoktur (1) Çunku ıkıncı cum- hunyet, ulkevı sonucu kestınlemeyen bır dın devletı ya da eyaletlerden olu- şan bır "veniden Osmanhlaşma" sure- cıne sokabılır Bu sureç gelışen dünya koşullannda denetımı olma>an katı rejımler ve oluşumlar hazırlar Kanı- mızca gerçek çozumler toplumumu- zun venıden yapılanması ve sıstemı koktencı bır bıçımdedeğıştırmekle bu- lunamaz Toplumsal davranışlann temelını oluşturan değer kavramîannı ele alarak ve evrensel değerlen ozum- semekle yola devam etmek gerekır Kaldı kı ıkıncı cumhunyetçılenn du- şunduğu gıbı devletın ekonomıden elı- nı çekmesı "Demokratik Yapısal Lyum" aşamasında olası değıldır Dunyanın başanlı orneklen pazar ekonomılennın, devletın yonlendıncı rolu olmaksızın hedefe ulaşılamayaca- ğını gostermektedır Makro ekono- mık yonetım ve yonlendırme ulkemı- zın dunya ıle ekonomık butunleşmesı- nı sağlarken çoğulcu demokratık uyumda ıse sosyo-polıtık açılımı ger- çekleştırecektır Kısaca toplumu yenı- den yapılanma sarsıntılanna sokma- dan çağdaşlaşmanın yontemlen var- dır (l)Koestler \ron Oundler Hammer Sergebu konuLırda bırtnrlenne valün sonuçlara ulaşmışlar dır (2)MıkhdilGorbachev Calgary Alberta Zıyare tı KonuşmdM Nısan 1993 (1) Zıva ÖNlŞ neo lıberal olarak ummladığı bu duzende benzer bır goru$ ılen surmektedır ( Turke> ın the Post-Cold War Era In search o( [dentıtv Araştırmd Raporu s 22 1992 ARADABIR Prof. Dr. COŞKUN ÖZDEMjR Uğur Mumcu'yu Anmak... Uğur Mumcu bu ulkenın ve Turkıye basınının yuz akı 101 Boyle yığıt boylesıne yurtsever bır araştırmacı-gaze- tecıye sahıp olduğumuz ıçın gurur duyuyorduk Turk toplumunda yıllardan berı yaşanan bozulma, çozulme ve yozlaşmanın etkılı bır panzehırı ıdı Uğur Tam bır tarafsızlıkla yolsuzlukların uzerıne gıtmekle kalmıyor onları ureten kaynakları da en akılcı, en bılım- sel yontemlerle sergılı/ordu Toplumun durust, namuslu ılkelı, yurtsever ınsanları ıçın buyuk bır dayanaktı buyuk bır umuttu Uğur Mumcu Yolsuzluklar soysuzluklar aldatmaca ve kandırma- ca\ar ve de ıhanetler varsa onlarla mucadele edecek ınsanlar da vardı Işte asıl bu buyuk umudu yok etmek ıstedı onu oldurenler Uğur, aklı, bılımı çağdaşlığı, uy- garlığı ınançla savunan bır guçlu kalem ıdı Butun bunların doğal sonucu olarak buyuk devrımcı Atatürk'e hayranlığı vardı Bu ınançlı bır devrımcının bılınçlı bır hayranlığı ıdı Bu nedenle onu en 1yı anlayan ve anlatan bırtakım kafası karışık aydınlara karşı en etkılı şekılde savunan kışı ıdı o Turk toplumu Turkıye basını bu guzel bu yığıt, bu ger- çek yurtsever ınsandan bır yıl once yoksun kaldı Tesellımız bu eşsız gazetecının, gerçek Ataturkçu, la- ık cumhurıyetımızın aşığı, duşunur kışılığe sahıp eş- sız aydının gunumuzde de etkınlığını surduruyor ol- masıdır indnü, Ataturk un olumu dolayısıyla Turk mılletıne yayımladığı beyannamede ' Ölumunun gorduğu ıhtıra- mı, ınsanlığın atısı ıçın umut verıcı bır mujde ola- rak selamlıyorum" demış- tı Çok satışlı gazetelerden gelen aylık 60-70 mılyonluk onerılerı duraksamasız ge- rı çevırerek Cumhuriyet gazetesındekı dar gelırlı, ama ılkelı ınançlı fıkra ya- zarlığını surduren Uğur Mumcu nun ölumunun top- lumda yarattığı benzersız dalgalanma, onun fıkırlerı- nı goruşlerını tutarlılıkla ınançla coşku ıle ızleyen bılınçlı kalabalıklar Turk toplumunun aydınlık gele- ceöının guvencesıdır ölumunun bırıncı yılında bu buyuk ınsanın anısı onunde saygı ıle eğılıyo- rum TARTIŞMA Sen gideli S evgılıLğur Mumcu, senı uğurlavalıbıryıl oldu Busure ıçınde neler oldu neler 1 Bır sure eskı >azılannı okuduk bugunkugıbı Taze tutarlı guncel Çunku, ulkemızde gensın gen>egıdış, so>gun ve ıkıvuzluluk bıldığın gıbı devam edıyor Sızden sonra Cumhurbaşkanımız Turgut Özal'ıdauğurladık Goruşebıldığınızı sanmıyorum Sıze soylevebıleceğı pek bır şey voktu Yınetahmınettığınız gıbı Süleyman Demiren Cumhurbaşkanı seçtıler Çankaya nın yenı "zat"ı şımdı o DYPGenelBaşkanhğına dolavısı>la Başbakanlığa da Ataturk devnmlennın meyvelennden Bayan Tansu Çillergeldı Şubeyanatlan dev nmlere dev nm kattı "MuslumanTurkiye", "Avrupa semalarında ezan sesleri"... Çok hoşuna gıdecek ıkı şey daha gerçekleştı Bunlardanbın peygambenmızın kutsal doğum gunu ve arkasından 1 DınŞûrası Kutsal doğum gunu ve Dın Şûrası toplantısına bıldığın gıbı başta venı Cumhurbaşkanımız Sule>man Demırel, Başbakanımız Sayın Tansu Çıller ve dığer zevat katıldılar Nehıkmettır bılemedım Bu toplantılardan sonra ulkede ne enflas> on kaldı ne teror Anlavacağın boşuna uğraşmışsın Çağdışı kalmışlara laıklık, Ataturkçuluk dersı vereceğıne F>ekala bu tur toplantılar ve gostenleronerebılırdın Az kalsın unutuyordum 2 Temmuz 1991 tanhınde Sıvas"ta hanı şu halk ozanlan dıyannda çok guzel bır operas>on gerçekleştırdı Musluman dın kardeşlenmız Cuma namazından sonra (tıpkı Muammer Aksov 'un tahmm ettığı gıbı) Madımak Otelını ateşe venp 37 şaır ve vazan vaktı Olayınaynntılannı yanına gondcrdıklenmızden dınlemışsındır Onun ıçın mektupuzamasındıve vazmıyorum Işte böyleSevgıl] Mumcu 1993 Turkıyesı'nden sana sunabıleceklenmız bunlar O, uzennde çok durduğun teror, mafya medya, şenat, vurgun ışlen daha da buyuyerek devam edıvor Bunlar devam ededursun, senı bağnmıza oyle bır bastık kı kımse sokemez Kıtaplıklarda sana da bır koşe ayınyoruz Bırakınız buyuklen bebeler bıle senı tanıyor artık Yaktığın meşale sonsuza dek sonmeyecek Yukanda sıraladığjm ornekler bıraz da verdığın savaşın sonuçlan Galıp geleceğımıze şuphen olmasın Zaten yenılmedık kı Senınyolunda aklımız başımızda tumsorunlan aşacağız Halkımız. kım ne dersedesın kımneyaparsa yapsın, eskıden olduğu gıbı şımdı de ulkemızı esenlığe çıkaracak guçtedır Sen rahat uyu 1 Mustafa Aksoy Bolu ISTANBUL BUNLAR! KONUSUYOR Almanyi Cıı FesfıvaJI ne davet ediien grup BALIK AYHAN VE ARKADAŞLARJ NDAN ROMAN CAZI •ÇINGENELERZAMANI TRIBUNAL de Pnfembt Cumt Cumın«f OÛAKULE IŞ MERXE2I MRŞISI KMIACA riYATROSU rANI 1ST7KLAI CAD TELZ49 7179 ZIVERBEY KÖŞKÜ ÜhanSelçuk 13 baa 30 000 (KDV ıçınde) Çagdoj Ya\ snları Turkocagı Cad 39-41 Cagaloglu-Istanbul Ödemetı gönderilmez Dışbank şemsiyesi büyüyor Ozellıkle dış tıcarette uzman- laşmış Dışbank hızmet agını gıderek genışletıyor Dışleasıng Dtşfactorıng Unı versal Sıgorta artık Dışbank şems/ye- sı altında toplandı ve Dışbank kuru- luşların bankacılık fınansman sıgorta cılık konularındakı her turlu gereksı nımlerıne cevap verebılen bır "Fınansal Market halıne donuştu DIS LEASING Dış Ticaret Fınansal Kıralama A Ş DIS FACTORING D ı ş T i c a r e t F a c t o r ı n g A Ş UNIVERSAL S ı g o r t a A Ş DIŞBANK" M a v i n i n g ü c ü ' Yen atılımların ıçındekı Dış- bank dunyadakı ve Turkıye dekı gehşım surecmın bılınc nde ve ızle- yıcısı olarak açıklık bılgı akışkan- lıgı ış dunyasmın sınya lerıne duyar- lılık yuksek performansa dayalı bır guç ve her zaman her koşulda gu- venılırlık ılkelerıyle kalıcı başarılara koşmaya devam edıyor Dışbank ı ızleyın O şbank bır Lapıs Hold ng kuruluşudur PENCERE Terörden Kazananlar Uyuşturucu dunyasmın babası ve özgur Gundem ga- zetesının kurucu ortaklarından BehçetCantürk un oldu- rulmesı son donemde yaşadığımız en onemlı olaydır Ortadoğu da uyuşturucu ve sılah yapışık kardeş- lergıbı Ikısıde vampır Ikısı de kan ıçıyor Insanı yok edıyor Ne var kı hem uyuşturucu hem sılah, kımılerıne akıl almaz servetler kazandınyor ön Asya dakı uyuşturucu ve sılah tıcaretının Guney- doğu Anadolu eteklerıne yayılması bır raslantı mı? Turk u Kurt e Kurt u Turk e duşmanlaştırıp bırbırıne kır- dıranlar uyuşturucu ve sılah tuccarları olmasınlar^ Bu ışten dunya kadar para kazanıp krallıklannı kurmasın- lar"? • Cumhuriyet ın ışıldağı son gunlerde bu sorulara çev- rıldı Sergılenenbılgılerçarpıcıdır Uyuşturucu tarımının uretım patlaması yaptığı bolge Orta Asya1 ötekı adıyla Turan' Sovyetler dağıldıktan sonra doğan otorıte boşluğu, bu gelışmeyı koruklemış Ancak uzun yıllardan bu yana kan deryasına donuşen Afganıstan da da uyuşturucuya do- nuk tarım uretımı 10 katına çıkmış kardeş kardeşı oldu- rurken uyuşturucu tuccarından gelen para sılahayatırılı- yor Sılaha yatan para sılah fabrıkatorunu ve aracıları zengın edıyor Orta Asya ve Afganıstan da uretılen uyuşturucu ham- maddesı Avrupa ya nasıl ulaştırılacak? Tarıhtekı "Ipek Yolu' bu kez uyuşturucu yolu'na donuşuyor Guney- doğu Anadolu ya ve çevresıne serpılen uyuşturucu ıma- lathanelerınde hammadde elden geçırıldıkten sonra, Avrupa ya aktarılıyor Uyuşturucu trafığınde ve pıyasasında dolaşan para- nın haddı hesabı yok Para sılaha yatıyor Sılah teror ıçın gereklı Bolgede teror uyuşturucu tıcaretı ıçın elverışlı bır or- tam yaratıyor Tavuk mu yumurtadan çıkıyor? Yumurta mı tavuktan9 • Son gunlerde uyuşturucu dunyasını allak bullak eden haberler gazetelere yansıdı Akdenız de uyuşturucu ta- şıyan gemıler battı ya da batırıldı Batan gemılerın ardın- dan TC yurttaşlarının adları duyuldu Uyuşturucu tıcaretı oylesıne buyumuştu kı artık otomobılle ya da TIR la de- ğıl gemıyle yapılıyordu Uyuşturucu dunyasmın babası ve Özgur Gundem gazetesının kurucu ortaklarından Behçet Canturk olduruldu Canturk Lıcelı ydı Lıce de konuşlanmıştı Bır sure once Lıce nın altı ustune getırıldı kentte sankı bır savaş yaşandı evler delık deşık edıldı • Anadolu da yaşayan Turklerle Kurtlerın sorunlarını barış ıçınde çozmelerı Kurt halkının haklarını demokra- tık yontemlerle sağlamaları gerekır Sılahların susması bunun ıçın onkoşuldur Ama sılahların susması bırılerının çıkarlarına ters du- şuyorsa ya da teror surdukçe bırılerı akıl almaz çıkarlar sağlıyorsa sılahlar susar mı' Terörden kazanan, barış turkusu soylese de savaşa yatırım yapacaktır Uyuşturucu ve sılah mafyası dunyanın her yanında, ancak devletın ıçıne yuvalanmış ortaklarla yurutulebılır Anadolu dakı etnık çelışkıyı ateşleyerek ıkı mazlum hal- kı bırbırıne kırdıranlar aşağılık bır tezgahın pıs savaşın- dan tonlarla para kazanıyorlar Kapı komşu hısım akraba Kurt ıle Turk, bu pıs oyunu bozmak ıçın el ele verıp seferber olmalı Canımız, oğlumuz, ağabeyimiz Turkıye Işçı Partısı 1965-1971 Amasya II Başkanı ŞERAFEHİN ATALAY', Ölumunun 23 yılında, o gunun heyecanı ve sıcaklığı ıle anıyoruz. AİLESİ BİR KIZIL DAĞ KARANFÎLİ DAHA DÜŞTÜ ÇORAK TOPRAĞA ALİ FERİDUN CEYLAN ANILARIN SIMSICAK, YAŞIYORSUN GÜLE GÜLE KOCA EFE Teoman, Sedat, Behçet, Merih, Cevdet, Kadriye, Şadan. Sanayi Ürünlerî Dağıtım Sanayi A.$. EROL BOZACI'nın 21 01 1994 larıhınden ıtıboren sırkelımızle ılıskısı kesılmıstır Temsıl ve tohsılat konusunda hıcbır yetkısı kolmamıstır Musterılere ve ucuncu sahıslara onemle duyurulur SOYLEV(CILTl-2) HıfzıV.Velidedeoğlu 23 bası 70 000(KDV ıçınde) Çağdaş Yayırdan Turkocagı Cad 39-41 Cağaloğlu-îsıanbul Ödemefa göndenlmez