Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 21OCAK1994CUMA KULTUR Tüm zamanların en çok seyredilen çizgifılmi 'Aladdin' ile 'Chaplin 'inyaşamını aktaranfilm bugüngösterimegiriyor'Küçükdev adam'veenseksiçizgifilmkarşınızda!"•F" ^rültûr Servisi - Tüm M^r zamanlannençok M£ seyredilen çizgi fil- m ^L mi olmanın yanı JL. A . sıra sinema tarihi- • ^ ^ ^ • • n i n hasılat sırala- masında 11. sıraya oturmayı da başaran "Alaaddin" bugün Kadıköy Moda, Beyoğlu Fitaş. Harbiye As. Etiler Aİcmerkez, Maslak Mövenpick, Bakırköy Incirli, Altunizade Capitol. An- kara Megapol, Antalya Aspen- dos, Eskişehir An, Mersin Ge- diz sinemalannda gösterime gi- nyor. Dünyanın heryenndeco- cuklann en sevdiğı masallardan biri olan Alaaddin ve Sihirli Lambası. Walt Disney'in tek- nolojik olanaklanyla bir görsel şölene dönüşürken, cinsellik ve korku öğelerinin de katılmasıy- la çocuklar kadar büyükleri de büyülüyor Anne babalar ço- cuklannı sinemaya götürmeye hiç bu kadar hevesli olmamı- şlardı! Gözkamaştıncı başarının ardında birçok sorun Alaaddın'in bu göz kamaştı- ncı başansının ardında birçok sorun da >atıyor. İlk sorun fıl- min ana şarkısmın sözleri yü- zünden ortaja çıktı. Araplan aşağılayan bu sözler büyük bir protestoyla karşılaşınca değiştı- rilmek zorunda kaldı. "Arabian Nights" isimli şarkının sözlen önce: "Develerin kükrediği /su- ratınızı beğenmeyenlerin kulak- lannızı kestiği/ Çok uzak bir di- yardan gelivorum / Biraz bar- bardır ama ne de olsa evimdir be- nim"dı. Son anda yapılan de- ğişiklikle şarkı "Çok uzak bir diyardan gelirim / uçsuz bucak- sa bir düzlüktür/ inanılmaz da sıcaktır" bıçımini aldı. Yine de fılmin. Alaaddin dışında tüm Araplan "kötü" karakterler olarak göstermesi protestolann devam etmesine neden oldu. Filmle ilgili bir başka sorun da seslendirmede ortaya çıktı. Lamba cinıni seslendiren ünlü komedı oyuncusu Robin VV'iIIi- ams, sesinin izin alınmadan rek- lam fılmlennde kullanılmasına kızarak adını ilanlardan çektır- dı. Dısney, bu karanndan vaz- geçirebılmek içın bir mılyon do- lar değennde bir Picasso tab- losu hediyeetti VVilliams'a. ama karşılığını alamadı. Filmın ço- cuklar için fazla korkutucu ol- duğu da " AlaaddüTe > öneltilen başka bir eleştiri; bugüne kadar y apılmış en "seksi" çizgi film ol- ması da cabası. Tabii tüm bun- lar sadece fılmin daha çok kişi tarafından izlenmesine yol açtı. Lamba cini, şekilden şekile giren bir komedyen Filmin en renklı karakteri olan Lamba Cini. Alaaddın"in dileklerini gerçekleştirmenin yanı sıra, şekilden şekile gırerek adeta bir komedven portresi çı- ziyor. Cin kımi zaman Jack Nkrholson. kimi zaman Robert De Niro bir kere de Arnold Schwarzenegger biçimine bürü- nüyor. Yönetmen Martin Scor- sese "Alaaddin"i seyrettiğinde. Cin'in De Niro'ya dönüşüp "Taksi Şoförü" filminin replik- lerini söylediğı yerde kahkaha- larla gülmüş ve "Taksi Şölörü"- nün bir çizgi filrnde yer alacak son film olduğunu sanıyordum demiş. Elbette, bu tür "gönder- melerin" çocuklar için bir an- lam ifade edip etmediği de me- rak konusu. Alaaddin ile çok uzun bir öpüşme sahnesi yaşa- yan Prenses Yasemin karakteri ise Julia Roberts model alına- rak çızılmış. Ancak dansöz kı- yafetleri içinde güzel bir prenses olmanın dışında pek bir karak- teri yok gibı. En korkutucu karakter Cafer Alaaddin ıse Tom Cruise \e Michael J. Fo\'un kanşımı ola- rak düşünülmüş. Filmin en korkutucu karakteri ise \ezir Cafer. Yine de "kötü" karak- terleri yaratmak. iyileri yarat- maktan daha eğlenceli Disney çalışanlanna göre . Cafer'in ya- ratıcısı Andreas Deja belki işin ucunu biraz kaçırmış olabilece- ğini kabul ediyor ve çocuklar konusunda duyarlı İskandinav ülkelerinde fılmin kesintiye uğ- ramasını beklediğini belirtiyor: yine de fılmin en boyutlu ka- rakterinın de Cafer olduğunu söylüyor. Alaaddin ünlü oyunculara benzetilen karakterlenyle en iyi oyuncu Oscan'na aday olma- dıysa da en iyi film müziği ve en ıyı şarkı Oscarlannı almayı ba- şardı. Tim Rice'ın sözleri ni yaz- dığı Alan Menken'in bcstelediği "A VVhole New World" (Yepye- ni Bir Dünya) idı Oscar'ı alan şarkı. Belki de şarkı sözlen yü- zünden çıkan tartışmalar yü- zünden "hippety-hoppety-jug- geh-joggetv-doo" gibı "anlam- lı" sözleri var "A Whole New World"ün. Yine de bu sözlerin çocuklar içın "Kulak kesen bar- Tom Cruise ve Michael J.Fox'un kanşımı olarak düşiinülen Aladdin. Julia Robert model alınarak çizilmiş Prenses Yasemin ile çok uzun bir öpüşme sahnesi yaşnor. bar Araplar"dan daha uygun olduğu anlaşıhyor. 'Esrarengiz büyüciT Downey "Sanki Charlie Chaplin geri gelmiş perdede yaşıyor" diyor- du bir eleştirmen Richard At- tenborough'un Chaplın'in yaşa- mını anlatan "Chaplin" filmı Amerika'da göstenme gırdiğın- de. Yaşamı sinema tarihıy le öz- deş bu "küçük dev adam" bu- günden ıtıbaren İstanbul'da da Site, Beyoğlu. Alka^ar Avrupa, Bakırkö> Karya. Çemberlitaş Şafak sinemalannda yenıden yaşamaya başlıyor. 1889 yılında Londra'nın do- ğusunda müzısyen birçiftin oğ- lu olarak dünyaya gclcn Chap- lin ılk oyunculuk deneyimini beş yaşında "Hanımeli ve An" oyununda şarkı söyleyerek ya- şadı. Kendısi küçük yaştayken ölen babasını pek tanıvamayan Chaplin. ruhsal sorunlan yü- zünden birkaç kere akıl hasla- nesine yatmış olan annesinın yanında büyüdü. 17 yaşınday- ken ağabeyinin yardımıyla bir vodvil tıyatrosunda iş buldu. Amenka'ya giden ve orada Mack Sennet tarafından "keş- fedilen" sanatçı, oyuncu. ya- pımcı, yönetmen. edıtör ve se- naryo yazarlığı gibı sınemanın her dalında iz bırakan çalış- malar yaptı. 40 yıl Amenka'da yaşadıİctan sonra I952'de İngil- tere'ye dönen Chaplin, yirmi yıl sonra Özel Akademi Ödülü'nü almak için Amerika'ya dön- müştü. Dört kez evlenen ve 11 çocuğu olan Chaplin hep çocuk yaşta kadınlara ilgi duymasıyla ün salmıştı. 1976'yı 1977'ye bağlayan yılbaşı gecesi Charlie Chaplin îsviçre'deki evinde öl- dü. Bu dolu dolu yaşamın öy- küsü Chaplin'in otobıyografîsi ve David Robinson'un "Chap- lin: Yaşamı \e Sanatı" adlı yapı- tından yola çıkılarak NViİliam Boyd, Brjn Forbes \e Willam Goldman üçlüsü tarafından se- naryolaştınldı. Chaplin'in kızı Geraldine Chaplin de oynuyor Mario Kassar'ın yapımcılığını üstlendiğı "Cbap- İin"ı Gandi, Ste>e Biko gibı ün- lü karakterlerin yaşamını beyaz perdeye aktarmış olan Richard Attcnborough yönetiyor. Fılmin o\ uncu kadrosu da il- ginç Özellikle fılmde Chaplın"- ın annesı rolünü Chaplin'in kızı Geraldine Chaplin'in oynaması ve kendi büyükannesını canlan- dırması ılgıyle karşılanıyor. Daha önce "Driving \Iiss Da- isy"de oynayan Dan Aykord Chaplin'i Hollywood'a getiren yapımcıyı. "Nussissipi Yanı- yor"dan tandığımız Ke»in Dunn. Chaplin'i komünist ol- maklasuçlayanFBIşefinı,"Ku- zuların Sesizliği" ile Oscar ala- nAnthony Hopkins Chaplin'in editörünü, "N\'anda Adında Bir Balık" fılmiylc Oscar'a değer bulunan Ke\in Klein, Chaplin'- in en yakın dostunu, "L'yanı- şlar" fılmınden tandığımız Pe- nelope Ann Miller Chaplinin sekretennı. "Kuzenün Vinny" fılmip.den tanıdığımız Marisa Tomei. ılk kadın yönetmenler- den Mabel Nordman ı. "Salva- dor" fılmindeki rolüyleOsca^a- 4 aday gösterilen James NVoods da. Joseph Scott'u canlandın- yor. Ama en büyük başan kuşku- suz "Chaplin'in geri geldiği" ız- lenimini bırakan Robert Dow- ney Jr.'a aıt. Robert Dovvney. Chaplin gibi yürümeyi, sol elle tenis oynayıp. keman çalmayı. Chaplin gibi bir görünüp bir yok olan sahte gülüşü becer- mekle kalmıyor. yine Chaplin gibi bir anda hem duygusal hem komik olmanın dengesini tutturabilıyor. Kısacası eleştirmenlerin Dow ney "e "esrarengiz büyücü" adını takmalanna şaşmamak gerekiyor. 'Simurg / Gerçeğin Peşinde Otuz Yolcu' belgeselinin yönetmeni Samih Rıfat: Kültüryaşamı süreklibelgelenebilmeli NtLGÜN TOPTAŞ Kültür Bakanlığı ile Yapı Kredi'mn işbirlığıyle gerçekle- şen ve ilk bölümü geçen cuma günü TRT 2'de yayımlanan. "Simurg / Gerçeğin Peşinde Otuz Yolcu" belgeselı. adını Fe- riddüddin Attar'ın "Mantık- ut-TavT/Kuşlann Vlantığı" adlı kitabından alıyor. Türkive Cumhuriyeti'nin kurulmasına. Türkiye'nin kültürel yükselışıne kendi alanlannda katkılarda bulunan bilim, sanat ve düşün adamlanyla söyleşileri kapsa- >an belgesel adına karşın 30 de- ğıl. 15 ısmi içeriyor. Dizinin vö- netmeni Samih Rıfat'ın da dedi- ği gibi "isün simgesel". bu sayı belki 30. belki 40, belki 60 ola- cak, belki böyle sürüp gidecek. İFA (İstanbul Film Ajansı) tarafından hazırlanan dizinin gerçekleştirilmesine TRT de. ge- rek arşivlerini açarak, gerekse filmi ücretsız göstererek katkıda bulunuyor. Çekimleri 1992 kasımında başlayıp 1993 kasımında bıten belgeselın yö- netmeni Samih Rifat. yönetmen yardımcısı Zeki Demirkubuz. Araştırma-dökümantasyon iş- lerinı Alpay Kabacalı nın ustlcn- diği dizinin yapım sorumlusu Meltem Kayaİı. Geçen vıİ yitirdiğimiz ressam Abidin Dino'nun yer aldığı ilk bölümü geçtiğimiz hafta ya- jnmlanan dizinin, bugün saat 21.00'de başlayacak olan ikinci bölümünde, şu sırada hastanede yoğun bakımda olan Bedia Mu- vahhit ekrana gelecek. 22 nisan tarihine dek sırasıyla Ara Güler. Melih Cevdet Anday, Macit Gökberk, Fiireja Koral, Ömer Asım Aksoy, Lütfı Ömer Akad, Ekrem Akurgal, Aziz Ne- sin, Necil Ka/ım Akses. Cihat Burak, Cevat Memduh Altar ve Yaşar Kemal'le yapılan söyleşı- lcrin yayıma gıreccği Simurg belgeselinin yönetmeni Samih Yönetmen Samih Rıfat, aslında böyle bir dizinin gençlerle yapılması gerektiğini belirtiyor. Rıfat sorulanmızı yanıtladı: - Simurg belgeselı hakkında bil- gi \erebilir misiniz. hangi amaçla >apddı? Simurg projesı bırtakım insan- lann çoktandır gönlünde vatan bir aslandı. Ben işın başında. Onat Kutlar'ın Kültür Ba- kanlığı"yla ıletişime geçmesi aşa- masında>oktum. İkıncıbırspon- sor bulunması sözkonusu oldu. Yapı Kredi Kültür İşlen sorum- lusu Enis Batur'un çok addi bir pavı var bu işte. Onlar da hemen talip oldular bu projeye. İsimler saptandı bir hazırlık vapıldı ben o aşamada gırdim ışe. Bir yönet- men aranıjordu. Onat beni aradı ben hemen bahklama atladım. bundan güzel önen olamazdı. - \ e gibi zorluklar, sıkıntılar yaşandı? İlk sorun butçeydı. Kültür Ba- kanlığı'ndan bir bütçe çıktı, avnı ölçüde Yapı Kredi katkıda bu- lundu. Ancak küçük bir bütçey- di. Bir kültür insanıyla ciddi bir belgesel çok zaman gerektınr. belki onunla avlarca birlikte ya- şamak gerekır. Kameranızı ala- caksınız. kendınizı hissettirmeye- cek. o ınsanını hayatını bozma- yacak. rahatsız etmeyecek bıçim- de etrafında vaşayacaksınız. Bızim butçemız tabii buna el- vermivordu. bütçeyi film başına böldüğümüzle bir kişiyle ancak üç-dört gün çalışabılme ımkanı veriyordu. Ama şunu da farket- tık İci, bu insanlarla üç-dört gün- den fazla çalışmak zaten müm- kün değıldı. Hatta bazılanyla daha az çalışabildik. Mesela Ma- cit Gökberk çok ağır hastavdı. aylarca bekledık görüşebılmek içın. Bir gün uzun bir konuşma vapabıldık. O gun çok ivıvıdı ama bunun dışında kendısıyle bir şey daha vapamadık. Bu açıdan da bir konu kisitlaması var. vani uzun bir çalışma olanağı yoktu. Dolayisıyla sonuçta yapılabile- cek işe göre yeterlı bir bütçe oldu. - Söyleşilerde ilginç bir yöntem izlemişsiniz. Çekimi yapılan in- sanlarla bir vakını, arkadaşı ko- nuşmuş.. Temelde bir sö> leşiler dizisi ol- duğu için amaç. bu konuşmalan mümkün olduğunca doğal. mümkün olduğunca hoş, yaratıcı bırer konuşma haline getirmekti. Bunun için de ılk aklımıza gelen, bu insanlara bir yakını ya çok iyi tanıdığı. onun dilini anlayan, ko- nulannı bilen binvle gitmek. Me- sela Melih Ceıdefe Memet Fuat- la. Füre>a'\a Ferit Edgü. Ekrem Akurgal'a Ümit Serdaroğlu'vla gıttık. Herkesın sohbetı açacak. lafı ballandıracak bırine ihtıvacı yardı ve bu gerçekten iyi yürüdü. İşın bir başka yönü de, çıkan filmler 25-30 dakıka arasında. bunlann içinde bu ınsanların ko- nuşmalan, yüzleri en fazla 15 da- kika. Geri kalan fotoğraflan. vapıtlan ve vaşantılanndan gö- rünıüler.. Dolavısnla çok az bır- şev kullanılıyor ve bunun arkası- nda çok cıddı bir arşıv oluştu. Herkesle vapılmış iki-üç saatlik konuşmalar var. Bunlann bırer kitap ya da toplu bir kıtap halın- de yavınlanması düşünülüyor, haıta kaseı halınde saiılması bıle gündeme geldı. Fakat yavı- nlanmasa bile sonuçta kullanıla- bılır bir arşiv. - Çektiğiniz ilk belgesel film olarak nasıl bir çalışma>dı? Çok hevecan vencı bir çalış- maydı. hayatımın en güzel işle- nnden bınvdidıyebilirim. Herkes çok hevccanlıydı. çalıştığımız ın- sanlar arasında okuma-yazması olmavanset işçıleri vardı. onlann hayran havrandinlediklennigör- düm Vîontaj çalışmalan sırası- nda üisinlar gelip seyredivordu. Neder.i de 'çok görkemli bir kül- tür olayıvla karşı karsıv a olmak'- tı. Bunu ne ölçüde filrne aktara- bildik bilemiyorum. Çok kolav değil çünkü, nihayet kesiyorsu- nuz, biçiyorsunuz. parçalıyorsu- nuz ıçınden bırşeyler ahyorsu- nuz. Ama jaşanan olay. çekim serüveni olağanüstü heyecan ve- rici birşeydı. Aynca bızde bu tür bir arşıvlenme. belgelenmenin çok yeni oluşmaya başladığını farkettik. Bu bir adımdır, buna benzer işler yapılırsa kültür dün- yasının görsel olarak bir tür bel- gelenmesı gerçekleşır - Belgeseİin. adına uygun oiarak devamı çekilecek mi? Bakanlığın ciddi olarak niyetli olduğunu biliyorum çünkü onlar temel bir görev oîarak görüyor- lar. Aslında bence gençlerle böyle bir dizı vapılmalı. Insanlann dai- ma olgunluk dönemlen ve son- rasıyla ılgilı belgeler var. Bugün parlavan genç sanatçılarla yapı- lacak belgeler ılerde son derece değerli olacaktır. Kültür yaşamı süreklı olarak belgelenebilmeli. Yapı Kredi'denyeni kitaplar Kültür Servisi - Yapı Kredi Yayınlan. 3'üçeviri 5 kitabı daha yayın dünyasına kazandırdı. Ünlü İngiliz fılozof ve siyaset kuramcısı Thomas Hobbes'un bayapıtı "Leviathan", Semih Lim'in çevınsiyle Türkçe'ye kazandınldı. Hobbes. tam adıyla "Leviathan veya BirDin ve Dünya Dev letinin İçeriği. Biçim ve Kudret" adını taşıyan bu > apıtında. ideal dev letin oluşumunu, işlevini ve zaaflannı ele alıp, irdelıyor. Çeviri yapıtlardan diğeri ise Rönesans'ın en büy ük hazırlayacılanndan biri olarak kabul edilen Dante Alıghieri'nin ""Yeni Hayat"ı. Özellikle biçem açısından modern edebiyatın en önemli öncüleri arasında gösterilen yapıtı, Ahmet Cemal Türkçeleştirdi. Yapı Kredi'nin okurlara şunduğu 3. çeviri kıtap da Ahmet Cemal imzasını taşıyor. Ünlü düşünür \ e kültür tarihçisi Walter Benjamin'in 1940 yılında Nazılerden kaçarken intiharetmesi üzerine tamamlanamayan "Pasajlar"ı, y azann öngörmüş olduğu düzenlemeye uyularak, basıma hazırlandı. Tahsin Yücel'in 1978-1993 yıllan arasında yazdığı ve 12 yazısının yer aldığı "Tartışmalar" da, yeni yayımlanan yapıtlararasında. Yapı Kredi tarafından basılan diğer kitap ise Enis Batur'un "Gesualdo Bir Tema İçin Çeşitlemeler" adını taşıyor. CemilEren'in Eskişehir sergisi Kültür Servisi - Cemil Eren'in resim sergisi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Palet Sanat Galerisi'nde yer alıyor. Şemsı Azel, A. RızaBeyazıt. Eşref Üren. Turgut Zaım \e Heınrich Jeneck'le çalışan sanatçı. DevlctTıvatrosu'nundekorlannı. Anıtkabir'in tavan fresklerini, Eskişehir Orduev ı'nin mozaiklenni. birçok banka, üniversite ve kamu kurumunun seramıklerini uyguladı. 1957'den başlayarak altmışa yakın resim. vitray ve seramik sergısı açan sanatçının y apıtlan, birçok özel koleksiyon ve müzelerde bulunuyor. 'Vahşet Yeniden Yaşanmasın' Kültür Servisi - Tı\ atro Mie. Oben Güney 'in y azdığı ırkçılık karşıtı. "Dazlak" adlı oyunu sahneliyor. Güney'in yazdığı son oy un olan "Dazlak"ın konusu. Âlmanya'da gelenekselleşen yabancı düşmanlığıdır. Oyunda bir Yahudi. bir Bosnalı. bir Alman ve bır Türkün ilişkileri. ileüşimi sergılenıyor. Barohan Tiyatro Saionu'nda her cumartesı 15.00. her pazar 18.00"de sergilenecek olan oy unda. vıdco projcksıy on sistemiy le sahne değişikliği sağlanıyor. Sahneyeyansıtılangörüntülergerçekolaylan içeriyor. Oyunda Dr. Verda Tunalıgil, Kamil Güler. İpek Atagün, Korhan Kabaroğlu, Elif Kay'a. Dinçer Engin, Ümit Nuray ve Nurhan Develioğlu rol alıyor. istanbulDevlet Tiyatrosu'ndan yeni oyun Kültür Servisi - İstanbul Dev let Tiyatrosu AKM Oda Tiyatrosu da İrfan Yalçın'ın •"Aşağıdakıler" adlı oyununusergılemeyebaşladı. Selçuk Yöntem'in yönettiğıoyun. bır lokantanınalt katındayaşayanve lokanta sahibınin gönderdiğı y emekle y aşamay a çalışan eskigezginci liyatrokumpanyasınınikioyuncusunun ilişkilennı irdelıyor. Oyununyazan İrfan \'alçın. "Altmış y ıl y an y ana olm uş v e ^onunda iy ıce ıssızlaşmış ıki ınsanın toplumu. yaşamı ve kendılennı bır tür sorguya çekişlen" diyetanımlıyor"Aşağıdakıler"ı. Sadrettin KılıçileTomris Oğuzalp ı bıraraya getiren oyunun sahne tasanmı Ethem Özbora'ya.gıysıtasarımı MıhribanOran'a.ışık tasanmı Ayhan Güldağlan'na ait. 'Aidsl Durduralım' Karikatür Yarışması KültürSemsi-Toplumapozitifmesajlarvermeyeönem veren AidsSavaşım Derneği. Atabay ŞirkctlerĞrubuve Kankatürcüler Derncğrnın katkılany la "Aids'i Durdurahm"konulubirkarikatüryanşması düzenlenıyor. Yanşmanınseçici kurulu: Prof. Dr. Enver Tali Çetın (Aıds Sav aşım Derneği Temsilcisi). Nıır Atabay (Atabay ŞirketlerGrubu Temsilcisi). Semih Balcıoğlu (Karikatürcüler Derneği Başkanı). Latif Demirci, Piyale Madra. Kamıl Masaracı. Ercan Akyol'dan oluşuyor. Yanşmada ödül kazanan veseçici kurulun önerdiği y apıtlar. bir kitapta y ay ımlanacak. dereceye giren ve sergilenmey e değer bulunan yapıtlar ise 28 mart-3 nısan tanhınde The Nfarmara Oteli'nde sergilenecek. Yanşmaya katılacak kankatürlerin I Mart 1994 tanhine kadar Karikatürcüler Derneği Yerebatan Sarnıcı Çıkışı Sultanahmet-İstanbul adresıne ulaştırılması gerekiyor. Pendik Belediyesi Kültür Evi'nde Konser Kültür Servisi - Pendik Belediyesi TSM Korosu ve İstanbul Öğretmenler Derneği Korosu pazar günü saat 20.30'da Atatürk Kültür Evi'nde bır konser verecek. Rast ve nihavent olarak iki bölümde verilecek konserde, rast makamında; Refık Ersan, Hacı Anf Bey, Lemi Atlı, Yıldınm Gürses. Fehmi Tekay. Rıfat Bey, M. Nurettin Selçuk. İsmail Dede Efendı'nin eserleri seslendirilecek. Nihavent makamında ise. Mesut Cemil. İ. Baha Surelsan, Dramalı Hasan. Erol Sayan. Ali Rıza Bey ve ArifSami Toker'in besteleri seslendirilecek. Konseri şef İbrahim Sevinçyönetecek.