Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 17 OCAK1994 PAZARTESİ Eskiden beslenme düzensizliklerinin yalnızca kadınlara özgü olduğu düşünülürdü Erkeldereincelmekyaramıyorİncelmek düşüncesi modern erke- ğin ruhunu yıpratıyor. Bundan birkaç yıl öncesinden beri erkekler vücut geliştirme ve gü- zellik salonlannda boy göstermeye başladılar. Artık düzensiz yeme ak- şkanlıklannın düzellildiği beslenme kliniklerine de gider oldular. İngiliz şarkıcı Elton John'ın bir zamanlar asabi iştah hastalığına ya- kalandığına ilişkin haberler herkesi şaşırtmakta. Eskiden, beslenme dü- zensizliklerinin yalnızca kadınlara özgü bir hastalık olduğu düşünülür- dü. Ne ki, artık sorunun erkekler arasında sanılandan çok daha yaygın olduğu anlaşılmış durumda. Bugün Almanya'daki Frankfurt Beslenme Düzensizlikleri Merkezi'- ne gelen on hastadan biri erkek. Beslenme bozukluklannın daha iyi algılandığı ABDde bu oran sekizde bire yükseliyor. Profesör Helmut Remschmidt, "Eskiden görme/den gelindiği için, erkcklerdeki aşırı iştah ya da iş- tahsızlık hastalıklanna ait veriler ne- redeyse yok" diyor. Beslenme bo- zukluklan üzerinde uzmanlaşan bir çocuk psikiyatristi olan ve bugün- lerde erkeklerdeki bedensel görü- nüm rahatsızlıklan üzerinde çalışan Remschmidt, "Artık erkek hasta- lann sayısı iyiden iyive artıyor" di- yor. Beslenmede olağanüstü bir kısı- tlanma anlamına gelen "anorexia" erkeklerde yeni rastlanan bir durum değil. Franz Kafka, Marcel Proust ve Lewis Carroll gibi ünlü isimlerin hepsi de bu beslenme bozukluğun- dan yakııuyorlardı. Kafka'nın Aç Sanatçı ya da Lewis CarroU'ın Alis Harikalar Diyannda adlı yapıtlan- ndaki büyü>en ya da küçülen kah- ramanlar. bu hastalığı yansıtan ör- neklerden yalnızca ikisi. Ne ki. bu hastalıklann erkekler arasında daha da yaygınlaşmasına yol açan toplumsal baskılar da gün- demegirdi. Kadınlığın ani atağı ola- Korma girmek tamam da,bizimgerçek ağırlığımız genetik olarak programlanmış durumda. Medyada gereğinden fazla sayıda mükemmel vücut görmek, artık erkekleri de boğazlanndan kesmeye zorluyor. rak adlandınlan gelişmenin temsil- cilerinin dile getirdiği gibi, ailenin koruyucusu. ekmek kazananı ve üretim süreçlerinin hayati oyuncu- lan olarak geleneksel konumlannı yitiren erkekler artık yeni roller bul- mak peşinde koşuyorlar. 15-24 yaş arasındaki erkekler arasındaki intihar oranındaki ani artışı gösteren İngiliz istatistiklerini değerlendirirken Simon Armson şunlan söylüyor: "Artık bu yeni er- kek hakkında bir fikrimiz var. Ne ki, bu erkeğin kafasının oldukça kanşık olduğu \e ilişkilerde nasıl davrartması gerektiği konusunda kendisine gü- venmediği de bir gerçek." Gene de. bütün bunlann nasıl olup da erkeğin boğazından kesme- sini getirdiğini anlamak güç. Profe- sör Remcshmidt'e göre. yeme bo- zukluklan genellikle duygusal ra- hatsızlıklar ve ilişkilerdeKİ güçlük- lerden kaynaklanıyor. Erkeklerdeki beslenme bozukluklannın çoğunun yetişkinlik kimlikleriyle savaşımın başladığı onlu yaşlann ortalanndan sonlanna doğru ortaya çıktığını bc- lirtiyor. 1950'lerde diyet yapmanm moda olmasından önce Minnesota Üni- versitesi'nde bir grup erkeğin altı ay boyunca yedikleri yemeği azaltarak ne kadar kilo vereceklerine ilişkin bir araştırma yapılmıştı. Zaman geçtikçe, gruptaki erkekler daha duygusal olmaya ve depresyon be- lirtileri göstermeye başladılar. Çoğu. konsantrasyonlannı ve cin- sellik güdülerini yitirme aşamasına geldi. Deney son bulduğu zaman ye- mekten sonra açlık ağnlan çekme- ye, kendilerini suçlu hissetmeye de- vam ettiklerine yönelik yakınmalan devam etti. Diyetin yol açtığı bu yeni beslen- me kalıbmın yarattığı tehlikeler daha sonra da gözlemlendi. Ancak ABD'deki Jayne Eyalet Üniversite- si'ndeki araştırmalar. diyetin nasıl olup da kendiliğinden devam eden bir süreç olduğuna ilişkin yeni veri- ler sunuyordu. Araştırmacılar, sıkı kurallarlayapılanbirdiyetsırasında beyindeki doğal maddelerin, eroin veya morfın gibi etkinlik göstererek diyetin devamını sağladıklannı or- taya koydular. Fransız psikiyatnst Alain Saute- raud, "Aşırı iştah ya da iştahsızlık sendromu erkekler arasında belki daha ender görülebilir. Ama genellik- le kişilik bozukluklarıyla beraber gi- derier" diyor. Paris'te ordu içinde aşın istah sorunlannı inceleyen psi- kiyatrist Martine Flament. erkekle- rin yardım için daha az başvurma eğiliminde olduklannı belirtiyor. "Erkeklerin, beslenme bozukluk- larını damgalama eğilimi var. Buna bir de fiziksel belirtilerin çok küçük olduğunu eklerseniz, doktoriarın teş- his güçlüğümin nedenleri ortaya çıkar" diyor. Sorun, erkeğin huzursuzluğunun yemek masasmın ötesine taşması- ndan ve diyet tedavilenyle önüne geçilememesinden kaynaklanıvor. Bu intihar figürleri hakkında tıp sosyolojisi uzmanı Dr. Steve Taylor şu gözlemini aktanyor: "Ne yazık ki, duygusal bunalım dönemlerinde erkekler kadınlara göre çok daha az yardım istiyor." The European Alaçatı Köyü'nde dünya çocuk tiyatrolan toplanıyor Birköyün çoluk çocuk festivaliANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - Gökkuşağından geçip, Avrupa ül- kelerini dolaşıp. sonra Ege denizinin kıyısındaki bir köyde duruyor ço- cuklar: Alaçatı. Henüz bozuîmamış bir deniz kıyısı. Ege kıyısında küçü- cük bir köy. 4 yıldır uluslararası bir festival düzenleniyor bu küçücük köyde: Lluslararası Çocuk Festivali. Alaçatı'da. her yıl haziran ayının son haftası "Ce" deyip çıkıyor ço- cuklar. En güzel sözcükler bulunup. en güzel şarkılar seçiliyor. Bir koş- turmaca ki yanaklar kesintisiz kırmızı. dizlerde telaşlı yara bere. Tı- maklann içi hep neşeli toprak dolu. çamurdan köfteler. pastalar, kum- dan evier ve masaldan gerçekler. Öylece geçiyor bir hafta. Sonra evli evine. köylü köyüne, evi olmayan... Gençlik Tiyatrolan Birliği (ÂSSI- TEJ). Lluslararası Tiyatrolar Birliği (IATA) ve Devlet Öpera ve Bale Çalışanlan Vakfı'nın (TOBAV) iş- birliğiyle düzenlenen Alaçatı L lusla- rarası Çocuk Tiyatrosu Festivali her yıl. yalnız 7 bin kişinin yaşadığı. an- cak 7 bın kişinin de tümüyle katıldığı bu küçük mavi-yeşil köyde düzenleniyor. Alaçatı Uluslararası Tiyatro Fes- tivali, her yıl haziran ayının son haf- tasında gerçekleştiriliyor. Yunus- lann ucunu çektiği bu "çoluk çocuk" festivali, köyde yaşayan insanlarla. yabancı ülkelerden gelen üyatrocu- lan ve çocuklan bir araya getiriyor. Dünya çocuklannın "Özgürlük so- kaklardadır" diyerek daracık köy sokaklanna döküldüğü güzel günler yalnızca bir hafta sürüyor. 4 yıldır, "Tüm Alaçatı Tiyatro Sahnesi!" slo- ganını kullanan Alaçatılı çocuklar, pek yakında "Tüm Türkiye Sahne!" sloganını gündeme getirmeyi düşü- nüyorlar. Çocuklara sorarsanız, sanatın ve çocuk olmanın sınırlan ve vize so- runlan yok. bir gümrük birliği. oyunlara geçiş serbestisi var, böyle olmalı. Öyle ya, o zaman savaşlar azalır belki. "kutu kutu pense" ço- ğalır. çoğalmah. Bütün çocuklann payına. biraz deniz, biraz da iyilik perisi düşer o zaman. Geçen yıl. dördüncüsü düzenle- nen Alaçatı Çocuk Tiyatrosu Festi- vali'ne, Macaristan. Finlandiya. Avusturya'dan amatör çocuk tiyat- rolan katılmıştı. Toplam 10 tiyatro grubunun katıldığı etkinlikler bo- yunca. yabancı ülkelerden gelen ço- cuk tiyatrolanyla yerli amatör grup- lar ortaklaşa çahşmalar yapülar. Planlı programlı gösterilerden çok. ortaklaşa yapılmış ve doğaçlama ni- teliğindeki çocuk oyunlanna ve gös- terilerine yer verilen festiyalin bu yıl beşincisi düzenlenecek. İşte bu ne- denle, Alaçatılı çocuklar bütün amatör tiyatrolara çağnda bulunu- yorlar: "15 şubata kadar" diyorlar. "TOBAV'a başvunın. Küçük köyü- müze gelin, bizi görün. Cördüklerini- ze inanamayacak ve asla unutamaya- caksınız." Fıstıktiryakiliği şekeri azdınyor EMELGtT GAZİANTEP - Gaziantep Ünı- versitesi Tıp Fakültesi'nden üç bi- lim adamı. Antepfıstığının şeker hastalan tarafından çok fazla yenil- mesi durumunda zarar verebilece- ği, az tüketildiğinde ise hiçbir sakı- ncası bulunmadığıru belirttiler. Doç. Dr. Can Boğa, Yrd. Doç. Dr. Yalçuı Kepekçi ve di\et uz- manı Meryem Y'ılmaz tarafından yapılan araştırmada. fıstığın da- mar sertliğine yol açan özelliğe sa- hip kan yağlannı arttırmadığ:, buna karşılık kalp-damar sistemi- ni koruyucu kan yağlannı arttı- rmasından dolayı çok fazla zararb etkisi bulunmadığı kaydedildi. İnsüline bağlı olmayan 7'si kadın 9 şeker hastası ile biri kadın 9 sağlıklı kişi üzerinde yürütülen araştırmalarda. antepfıstığının kan şekerini yükseltme etkisinin yüzde 44 düzeyinde olduğu, bu oranın kırmızı mercimek. kuru fa- sulye ve bezelyedekine eşdeğer bu- lunduğunu bildirdi. Fıstığın kan şekerini yükselt- mediği ancak kalorisi yüksek ol- duğu için kilo alınmasına yol açtığı vurgulanan araştırmada şöyle de- nildi: "Antepfıstığı, içerdiği yüksek karbonhidrat kalori değerinden do- layı uzun dönemli yani sürekli bir yiyecek olarak tercih edilmemeü. Yani arada bir fıstık yemenin fazla bir zararı olmuyor. Damar sertliği- ni arttırıcı kan yağlan açtsından kötü etkileri yok. Kan şekerini yük- seltmiyor. Ama sürekli yenildiği takdirde çok yüksek kalori içerdiği için uzun dönemde vücudun kendisi- nin yeni yağ ve karbonhidrat yapımını arttırabileceğinden dolayı sürekli yenmesinin zararlı olabile- ceğini saptadık. Fıstık, şeker has- talanna > asaklanması gereken bir yiyecek saydmaz. Hastalar bir miktar yiyebilirler." Pupayeikengidevken Boğazın son noktasında yelkenini doldurmuş Karadeniz'e çıkan bir tekne. Yalnız, rüzgann ve denizi yırtmanın sesiyle Karadeniz'e açılacak az sonra. Karadeniz korkutmuyor onu. Kendini kanıtlayacak Karadeniz'e: "Korkum yok senden" diyecek. Yalnız olmaktanda korkmuyor... Böylesine kirlenmiş bir dünyada, açık denizlerin enginliğjne yalnız başına sığınması belki de tercihinden Çünkü orada ne hava kirliliği var ne istenmeyen gürültüler. Çevre dokusunun bozulması, yeşil alana yapılan villalar, Park Oteli... Hiçbiri yok açık denizde. Sadece rüzgann sesi ve Karadeniz. Martılar da gelirse, gelip de konarlarsa teknenin ucuna. yemeğe arkadaşlık yaparlarsa... Daha neistenirki? (Fotoğraf: YAHYA KOÇOGLU) MI-DICAL TRIBL'N»: Kış depresyonu Yapılan araştırmalar. kış dep- resyonu geçirenlerin sayısının ka- banklığına karşın, büyük bir ço- ğunluğun sağaltım yoluna gitme- diğini ortaya koydu. Güneş ışığından yoksun kal- maktan kaynaklanan depresyon. basit ve kısa sürede etkili olan, kış aylannda günde yanm ya da bir saat uygulanan özel bir ışınım yöntemiyle sağaltıbyor. Yönte- min basitliğine karşın. Amerika'- da sayılan on milyonu bulan bu tür hastalann yalnızca 10.000 ka- dannın sağaltımdan geçtiği bildi- rilivor. Beiirtileri Kış depresyonu; uyuşukluk, bitkinlik. oburluk. kilo alma. çev- reden uzaklaşma, dikkati topla- mada güçlük. çalışma isteksizliğ^, kaygı ve umutsuzluk gibi belirti- lerle kendini gösteriyor. Araştırmalara göre kış dep- resyonuna yakalananlann dörtte üçünü kadınlar ve bir bölümünü de okul çağındaki çocuklar oluş- turuyor. Aynca. hastalığa yakala- nanlann oranı bölgeden bölgeye de farklılık gösteriyor. İklim. mevsim ve hava koşul- lannın insanın ruhsal yapısıru et- kilediği yıllardır bilinmekle birbk- te bu etki ancak son 10 yıl içinde bilimsel olarak ölçülüp belgelene- bildi. Coğrafık konumun dışında, yörenin fırtına ve bulutlanma açısından özellikleri de kış depres- yonunu etkileyen unsurlar arası- nda yer alıyor. Bu nedenle. daha fazla güneş alan yerlerde az gü- neşli yerlere kıyasla depresyona daha ender rastlanıyor. Sağaltı- mda uygulanan özel ışık. beynin kımvasma doğrudan etki yaparak serotonin ve melatonin düzeylerini dengede tutuyor. Sağaltımın etkisi. verilen ışığın türünden çok miktanna bağlı. Bu amaçla piyasaya sürülen aygıtlar içinde. başa verleştirilen ve yuzü aydınlatan lambalar. kendiliğin- den devreye giren ve gündoğumu- nu andıran lambalar ve floresan ışık kutulan sayılabilir. MEDICALTR1BUNFZ 'Yılın molekülü'... "Yılın molekülü" un\anını alan geni duymamış olabilirsiniz ama, bu gen y aşamınızı derinden etkile- yebilir. P53 genini bulan Science (Bi- lim) dergisinin y azarlan onu. "kan- ser araştırmalarının kilometre taşı" olarak nitelendiriyor. Nor- mal işle\' gördüğünde bu gen, ur- lan yok ederek kanserli gözelerin büy ümesini engelliyor. Genin bir tür "Doktor Jekyll ve Bay Hyde" olduğu, işlevini gereği gibi yerine getirdiğinde. urlara karşı savaşan ordunun öncülüğü- nü yaptığı \e normal gözelerin anormal büyümesine karşı koy- duğu ileri sürülüyor. Buna karşılık. başkalaşıma uğramış bir P53 geni. kanser türlerinin en az yansının ncdeni sayılıyor. İnsan- larda görülen kanser türlerinin yaklaşık °o 50'sinde başkalaşmış bir P53 geni bulunduğundan. er- ken tanı ve yeni sağaltım yöntem- lcrinin uygulanmasında bu gen yaşamsal bir önem taşıyor. P53 genınin başkalaşımı en çok kalın bağırsak. rektum. akciğer ve meme kanserlerinde görülüyor. Kanserli hastada P53 geninin saptanmasıyla. kanser sağaltımı- na bir an önce başlamak ve hangi tür sağaltım yönteminin daha ya- rarlı olacağını saptamak kolay- laşıyor. Bilim jdamlan P53 genınin ur engellevici işle\ini koruyacak ilaç- lann en yakın zamanda buluna- cağını umuyor. Şeker hastalan için yeni umut STRASBOLRG (A.4.) - Fran- sa'da yapılan bilimsel araştırma- lar sonucu şeker hastalığmın ta- mamen tedavi edilmesi konusun- da önemli adımlar atıldığı bildirili- yor. Le Figaro gazetesinde çıkan araştırmaya göre. doktor Lucien- ne Chatenoud başkanlığında fare- ler üzerinde yapılan çalışmalarda yüzde 80 oranında başan elde edildiğı bildiriliyor. Dokıor Chatenoud ve ekibinin, şeker hastası olan farelere verdik- leri özel antikorlann. vücut bağışıkhk sisteminin kendi hucre- lerini yok etmesini engellediği bil- diriliyor. Özel antikorlann. şeker has- talığı başlamadan farelere veril- mesi halinde, hastalığın tamamen iyileştirildiği. diyabet başladıktan sonra verilmesi halinde ise tedavi- de yüzde 80 başan sağlandığı kay- dediliyor.