Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 11OCAK1994SALI Eski evler, sökülüp İstanburdaki yeni evlere malzeme olmaktan kurtanlıp, 'parçalanyla birlikte' korunmalı: Kültür varhklan piyasası 'izleniyor'... OKTAY EKİNCt "Toplumumuzun sosyal. ekono- mik, kültürel ve sanatsal seviyelerini geleceğe intikal ettirecek somut birer belge niteliği taşıyan yapı elemanlan- nın özgün yerlerinden sökülerek. İs- tanbul'da antikacı dükkanlarında satılmakta olduğu. son günJerde ba- sında yer almaktadır..." Muğla V aliliği İl Kültür Müdür- lüğü'nün, ildekı belediyclere. kay- nıakamlıklara ve müze müdürlükle- rine gönderdiği 19 Kasım 1993 gün ve 3746 sayılı yazı böyle başlıyor. Muğla'nın. "küîtürel zenginlik bakı- mından ülkenin önde gelen yörelerin- den biri olduğu" anımsatılan valilik yazısında. "yaratılan bu kültür varlı- ğı piyasasının beslendiği kaynaklar- dan biri olma tehlikesine" de dikkat çekiliyor. Anadolu nere, Beşiktaş nere? Cumhunyet okurlan anımsaya- caktır: "Anadolu evlerinin sökülerek İstanbulda pazarlandığını" ılk kez 12 Kasım 1993 günü aynntılanyla yazmış ve Beşiktas'takı "bir antikaa dükkanının da adını ve adresini ve- rerek. "ilgilikri ve yetkilileri" bu venı kükür \arlığı yağmasından ha- berdar ctmiştik. Yinc anımsanacaktır; aynı habe- rimizdc aynca. eski yapı elemanlan- nın hangi yörelerdeki evlerden sö- külerek İstanbul'a getirildiğini de anlatmış. buna engel olunması içın Koruma Yüksek KurulıTnun "yasa yerine geçen" kararlan hakkında da bılgıler vermiştik. Rahatiatan ses geldi Geçen süre icerisinde, "Yetkililer acaba bir önlem düşünüyorlar mı?" dıve merakla bir ses beklerken, doğ- rusu vureğimizi ferahlatan ilk du- yarlı girişımın Muğla'da başlatıldı- ğını öğrendık. Muğla Kültür Mü- dürü Mustafa Pabuçcuoğlu, haberi- miz üzerıne hemen harekete geçmiş ve Muğla'nın duyarlı Valisi Lale Aytaman'a tehlikenin boyutunu an- latarak il düzeyindegerekli önlemle- ri almak üzere bir yazılı yönerge çıkartılmıştı. Bu önemli belgeden. bir bölüm daha okuyalım: • Bir eski yapı... Yıkılma hükrnü çoktan verilmiş... Oladır ki, yerine koca bir apartman dikilecekte beher dairesi nice milyonlardan satüacak. Ama, işbilirmüteahhit; kapılan, çerçeveleri de paravatahvil ermek niyetinde olduğundaa, yıktığı evin yapı elemanlannı 'koruma altuıa" almakta kusur etmemiş. tarih ve kültür yağması. olanca ser- bestlik içinde sokak ortasında sürüp gidiyor... 2863 sayilı Kültür ve Tabiat Var- lıklannı Koruma Kanunu'nun 9. maddesinde şu hüküm yer alıyor: "Koruma Yüksek Kurulu'nun ilke kararlan çerçevesinde koruma ku- rullarınca alınan kararlara aykırı olarak. korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarına her çeşit inşai »e fizikj müdahalede bulun- mak... yasaktır." 2 aydan 5 yıla... Aynı kanunda. "9. maddeye aykı- rı hareket edenler" ıçın ise 65 a mad- desinde şu yaptınm öngörülüyor: "konınması gerekli taşınmaz kül- tür ve tabiat varlıklarının yıkılması- na, bozulmasına. tahribine, yok ol- masına veya her ne suretle olursa ol- sun zarara uğramalarına kasten se- bebiyet verenler iki yıldan beş yıla kadar ağır hapis ve ağır para cezasıy- la cezalandırılır." "... görev alanları dahilindeki tüm korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı niteliğindeki binaların tek tek kontrol edilerek kapı, pencere, kafes. pamıaklık. merdiven korkuluğu. ah- şap tavan, tavan göbegi, duvar rafla- rı. dolap, dolap kapakları, yüklük. bahçe parmaklığı, eski kilit vb. yapı unsurlarının tescil edildiği şekliy le ye- rinde olup olmadığının tespit edilme- si..." Antikacılar cephesi Muğla'da bu tespitler yapılırken. bız de Istanbul'daki diğer antika pa- zarlannda "satışa sunulan" tarihi yapı elemanlannı saptamayı sürdü- rüyoruz. Geçen yazımızda sözünü ettığı- miz, Beşiktaş'takı "Şeref Döşeme AnadolıTdaki tarihi konaklardan sökülerek İstanburda pazarlanan eski ev parçalan için Muğla Valiliği 'alarma' geçti... Evi" bu konuda tek \er değıl. Ünlu Çukurcuma eskicilerinde. Ana- dolu'nun hemen heryöresinden. bu arada Muğla'dan bile eski ev parça- lannı görmek ve satın almak müm- kün. Kuledibi Bitpazan'nda henüz va\ - gın değil. ama tek tük rastlanıvor. Osmanbe>-Şişli bölgesındekı antika ev eşyası satan "bohem" mobilyacı- larda ise "pazar" oldukça gelişkin Hatta. ıstenilen eski kapı. tavan ya da bir başka "parça" o anda ellerin- dc yoksa. "sipariş" bile kabul edıle- biliyor. Serbest pazarlar KadıköVün Bahariyeyöresındekı antikacılar ise tarihi bina parçalannı "tam bir özgürlük" içinde pazarlı- vorlar Göbeğinde sekiz köşeli yıldız mo- tifınin bulunduğu koskoca bir ah- şap süslcmelı tavan, belli ki "1. grup eski eser" olabilecek bir konaktan sökülerek getınfmış. Ferforje pence- re demirleri. mermer banyo kurna- lan ve duvar panolan. ahşap ışlen zarif ve zevkli eski kapılar. üzerle- rinde yine ahşap taçlan olan yüklük (dolap) kapılan. lambalıklar ve çı- ralıklar... Kadıköy'ün göbeğinde eski bir "tescüir fstanbul evinin önünde. sokağın ortasında "meraklısına" pazarlanıyor. Anlaşılan. hiç bıryetkilı de. "Kar- deşim, bunlar eski eser; nereden bul- dun, nasıl satarsın?" demiyor. Bele- diyc zabıtası simitçi peşinde koşar- ken. polis her gece otomobilleri dur- durup suçlulan ararken; yasadışı bir Görüldüğü gibi, "parçalan bile antika değeri taşıyacak kadar kıy- metli olan" tarihi evlenmızi, konak- lanmızı. köşklenmizı böylesineyağ- malayıp yok etmek; üstelik bunu herkesin gözü önünde ve özgürce pazarlamak. çok açık bir suç. Ve bu suçla. eski esere "kasten" zarar venldiğı ıçın. vanı bılerek ve "satmak için" bu parçalar evierden söküldüğü içın cezası da tanımlan- mış; hem de "ağır hapis" tanımıyla. Muğla örnek olmalı Ne dersiniz? Acaba. Muğla'da gözlenen duyarlılık. vasadışı paza- nn asıl merkezinde. yani İstanbur- da da gösterilecek mı? Yetkililer, satılan bu parçalann "nereden bu- lunduğunu" sorarak, kültür mirası- mızın yağmalanmasına artık "dur" dıvebılecekler mi?.. Konuyu yine Muğla Valiliği'nin > azısındaki son cümleyle "şimdilik" noktalavalım: "Clkemizin kültür mirasının daha fazla yağmalanıp yok edilmemesi için yukarıda belirtilen hususların ri- tizlikle takip edilerek sonucundan bilgi verilmesini rica ederim..." Bu ncava bız de katıhvoruz... Protein ihtiyacınızı sebzeile karşılayın tSTANBL L (LHA) - Yeterli derecede et yiyemeven dar gelirli vatandaşlann protein ihtiyaçlannı karşılavabilmelen için, değişik türlerdekı sebzeleri bol miktarda yemelen önerildi. Beslenme uzmanlan. sebzelerin insan yaşamındakı yeri ve öneminin her geçen gün arttığını belirterek, her \ aştakı insanın sebze yemeklerini çekınmeden yiyebileceklerini söyledi. Birleşmış Milletler Gıda ve Tanm Teşkilatı (FAO)'ndan yapılan açıklamada ise yüzde 67'si protein olan etin. balık, süt, yumurta peynirden daha az protein ihtiva ettiğinibelirtti. FAO. balıkta yüzde 80, sütte yüz- de 82 oranında protein bulunduğunu açıkladı. Et yiyenlerin aynı zamanda bol miktarda > ağ da yediklerini vurgula>an Harvvard Halk Sağhğı uzmanlan. ete fazla düşkün olanlann kilo alma olasılıklannın da yüksek olduğunu söyledi. UNlCEP'insonraporu Heryü8 milyon çocuk ölüyor ATİNA (AA) - Dünyada her yıl antibiyotik ve temel tedavilerin sağlanamaması nedeniv Ie 8 milyon çocuğun öldüğü bildirildi. Her v ıl 3 milyon çocuğun zatürreeden öldüğü belirtilen UNICEF'in son raporunda, bir o kadar çocuğun da insan vücudundakı sıvılan yok eden kolera v e benzeri hastalıklardan havatını kaybettıği vurgulandı. Raporda. 1 milyon çocuğun ise kızamık. kabakulak gibi çocuk hastalıklanndan öldüğü belirtildi. A v ıtamini eksikliğinin yılda 250 bin çocuğu körettiğj kaydedilen raporda. gıdadaki i\ ot eksikliğinin de 50 mılv on çocukta bedensel ve zihinsel rahatsızlıklara yol açtığı ifadeedildi. Raporda. 2000 yıkna kadar başlıca çocuk hastalıklan ile mücadele için 25 milyar dolar gerek tiğı v urgulanarak ucuz antibı>otik. sağlıklı beslenme ve icme suyu sağlanması sayesinde başanlı sonuçlareldeedileceği belirtildi. İngilizlerin 'halici' felaket! Haber Merkezi-İngiltereçevreeski bakanlanndan Michael Heseltine. Mercey Havzasf nın neredeyse hiç yaşam belirtisi kalmamış sulannı yenıden canlandırmak için 1983 yılında büyük bir kampanya başlatmıştı. Hergün on milyonlarca galon kanalizasyon ve toksik artıkla zehirlenmekte olan haliç ve onu besleyen sayısız ırmağın içleracısı durumu. hükümetin yillardır sürdürdüğü umursamaz tavnn bir sonucu. Bakan Heseltine, 4 milyar poundluk kampanya kapsamında 25 yıl boyunca yapılacak yatınmlann sonucunda, Avrupa'nın en kirletilmiş su yollanndan biri olan havzada >enıden çok sayıda balık göriileceğini vaat etmişti. Söylediğine göre. işlem görmemiş fabrika artıklannın ve kanalizasyon sulannın boşaltıldığı ırmak. "insanlann artık karşılaşmayı umduğu standartlara bir hakaret sayılabilecek denli büyük birçevre felaketi" haline gelmişti. Bugün ise on yıldan beri sürdürülmekte olan temizleme programının devamı tehlikev e girdi. Günümüz bakanlığj, su faturalanndaki istenmeyen artışlan önlemek için son on yıldır verilmiş bulunan siyasi sözlerden dönmeye kararlı gözüküyor. Neredev se \ ansı. Ulusal Irmak Y'önetimi tarafından "aşın kirli" yani, içinde > aşam banndırma oîanağı bulunmayan. içilemez ve içinde yüzülemez su olarak isimlendirilmiş bulunan Mersev Havzası da politikacılann suya yazılmış sözlerinden biri olarak kalmaya mahkum gözüküyor. Türkiye'de aşıya karşı büyük tepki varİZMJR (AA) - Türki> e'de özellık- le 5 yaşın altındaki çocuklarda ölümlere neden olan menenjıt has- talığına karşı geliştirilen hemofılus influenza B (ÂCT HİB) aşısının. devletin uyguladığı rutin aşı takvi- minde yer alması istendi. Halk sağhğı uzmanı Dr. Fikri Türkay, konuyla ilgili olarak AA muhabirine yaptığı açıklamada, devletin uvguladığı rutin aşı tak\i- minde çocuk ölümlerine yol açan bazı hastalıklann aşısının yer alma- dığını ifade ederek "Türkiye'de ko- ruyucu hekimlik bilinci }r erleşmediği için maalesef aşıya karşı bir tepki var" dedi. Hemofılus influenza (HİB)enfek- siyonlannın yalnızca insandan insa- na ve damlacık enfeksiyonu şeklin- de direkt olarak bulaştığına dikkat çeken Dr. Türkay. Avrupa ülkele- rinde aşı ile korunabilen bir hastalık olması nedeniyle aşılanmanın özel- likle önerildiğini söyledi. Türkiye'de her türlü antibiyotik tedavisine rağmen, her 20 menenjit vakasından birinin ölümle sonuç- landığına dikkat çeken Dr. Türkay, özellikle 5 yaş altındaki çocuklarda etkili olan menenjit hastahğma yol açan hemofılus influenza B mikro- buna karşı geliştirilen ACT HİB aşı- sının aşı takviminde yer almasını is- teyerek şunlan söyledi: "Aşı ile erken yaşta ve etkin olarak korunabilmek artık mümkündür. 11- kemizde menenjit enfeksiyonlannın sıklığı ve ciddiyeti aşılamaya çok bü- yük önem kazandırmaktadır. Bu ne- denle bu aşı mutlaka devletin uygula- dığı aşı takviminde yer almalıdır." Bildirimi zonınlu hastalıklar Uzman Dr. Türkay. bu arada Tür- kiye'de serbest hekimler tarafından çocuklara uygulanan, ancak Dünya Sağlık Örgütü önerdiği halde kaba- kulak, kızamıkçık ve kızamık aşı- lannın da rutin aşı takviminde ver almadığını belirterek "Rutin aşı ta- kimi, bu hastalıklar için uygulanan aşıları da içine aiarak veniden düzen- lenmelidir"dedı. Dr. Türkay. kabakulak ve kızamıkçığın bildirimi zonınlu has- talıklar arasında yer almasını istedi. Öte yandan Ege Üniversitesi Ço- cuk Hastalıklan Bölürnü öğretim üyesı Prof. Dr. Cihangir Özkmay da muayene içın getirilen çocuklara, kabakulak, kızamık ve kızamıkçık aşılannı uyguladıklannı. aynca ül- kemizde çok yaygın olarak görülen ve menenjıte >ol açan hemofılus inf- luenza B mikrobuna karşı geliştiri- len aşının da bırçok hekim tarafın- dan uygulanmaya başladığını bil- dirdi. Prof. Özkınay, devlete bağlı sağ- lık kurumlannda, aşı takviminde ver almadığı gerekçesiyle, uygulan- madığı için. kabakulak, kızamık, kızamıkçık ve menenjit gibi hasta- lıklan >a çok ağır geçirdiklerini. >a da organlannın hasar gördüğünü sözlenne ekledi. Pamukkale'de yeniyollar sorun oluyor ÖV1ER YL'RTSEVEN DENİZLİ - Pamukkale'yi koru- ma planı çerçevesinde yeni açılan güney \e kuzey yollan, ulaşım açı- sından gerekli trafik kurallan bu- lunmadığı için tehlikeye yol açı- \or. Ölümlü ve yaralamalı trafik kazalannın arttığı yollar için ön- lem alınması istendi. Pamukkale'de araç trafığinin vasaklanmasından sonra ulaşımı yenıden düzenlemek için açılan 3 kılometrelik güney yolu ile 7 kilo- metrelık kuzey yolunda ışıklandı- rma ve herhangi bir trafik lev hası \ok. Sadece stabilıze kaplama ile ulaşıma açılan yollar, araç trafıği ıçın büyük tehlike yaratıyor. Yılbaşı gecesı bu vollarda meydana gelen ölümlü ve yarala- malı trafik kazalan, yöredeki işlet- mecilerce tepkıyle karşılandı. Otel ve motel işletmecileri, kış sezonu olmasına karşın Pamukka- le'ye yerli ve yabancı turistlerin akın ettığini belirterek. "Yolların bu halinden büyük utanç duyuyo- ruz. Üstelik turi/m adına büyük bir dezavantaj. Aradan aylar geçmesi- ne karşın vollarda herhangi bir ön- lem alınmadı" dedi. Denızli Valisi O. Kağan Köksal, işletmecilerin tepkılennde haklı olduğunu belirtti. Valı Köksal, Karavollan Trafik Daire Baş- kanlığı'ndan bir heyetin Pamuk- kale'ye gelerek incelemeler yaptığını belirterek şunlan söyledi: "Şu anda vollara konacak trafik le>haları hazırlannor. Hemen ardından TEK'in imkanlarıyla ışt- klandırma sistemine geçilecek. Yeni açılan yolların zemini henüz oturmadığı için ikinci kat asfalt yapılamıvor. Yaz mevsiminde bu yol ikinci kat asfalt ile veniden el- den geçecek. Önümüzdeki turizm sezonu, güney ve kuzey yollan iste- nilen standartlarda ulaşıma açılmış olacak." Türkiye'de denizlere dökülentoprak miktanyılda 500milyon ton ADANA (AA) - Türkiye'de erozyon sonucu denizlere. göllere taşınan toprak miktan. yılda 500 milyon tondan 600 milyon ton do- layına ulaştı. Türkive'nin >aklaşık yüzde 80'ını etkisi altına alan eroz- yon. bir kilometrelik alandan yılda. Avrupa kıtasından 17. Afri- ka'dan 22 kat daha fazla toprak kaybına yol açıvor. Erozyon. Türkiye'deki or- manlık alanlarda da küçümsen- meyecek ölçülerde hüküm sürü- yor. Yurdun yüzde 26'sını kapla- yan vaklaşık 20 milyon hektar do- layındaki orman \arlığının. vüzde 60*ı bozuk. vüzde 40'ı ise ıyı vasıflı olarak nitelendirilıyor Yapılan belırlemelere göre. bo- zuk vasıflı olan 12 milvon hektar dolaşındakı ormanın yandan fazlası açıklık alan haline geldi ve erozyon, kalan bölümlen de tehdit etme>e başladı. Meralar elden gidiyor Tespitlere göre erozyon. mera alanlannın hemen hemen hepsini pençesine düşürdü. Türkiye'de. >akın zamanlara kadar yeterli miktarda mera alanları mevcut- ken, aşın havvan otlatması. tanm alanlan açılması gıbı nedenlerle bu veşil alanlar büvük ölçüde ka\be- dıldi. Kontrolü Genel Müdürlü- ğü'nce vapılan belirlemelere göre. yurdun vüzde 28'ını kaplayan 22 miKon hektar dolayındakı mera alanlanndan tamamına yakını. erozvon alanına dönüştü. Türkiye'deki tanm alanlannın durumu da erozyon açısından tehlike sinyalleri vermeve başladı. Yüzölçümüne oranla yüzde 30 dolayında olan tanm alanlannın yandan fazlasının meyilli yerlerde olması. erozyon tehdıdini arttın- >or. Yapılan son belirlemelere göre. erozyonun etkı altına aldığt tanm alanlan, 19 milyon hektara tırmandı. Elvis'in doğun gününde 'bilet savaşı' NEW YORK (AA) - Rock And Roll Krah Elvis Presjey'in 59'inci doğum günü. ABD iç hatlannda hizmet veren havayollan şirketleri arasında "indirimİi bilet savaşı" başlattı. 8 Ocak 1935'te dünyaya gelen ve 1977 yılında ölen Presley'ın do- ğum günlerinde. Tennesse eyaleti- nın Memphis kentindeki müze ha- line getirilen evi binlerce hayraru tarafından ziyaret edıli\or. Northvvest Havayollan, ABD'- nin 32 kentinden Memphis'e bir günlük gidiş-dönüş biletlerinin fı- vatlannı, uzakbğa göre 39-99 do- lara kadar indirdi. American Ha- vayollan ise rakibi Northwest'in bu atağına. Dallas Chicago ve N'ashville kentlerinden 79 dolarlık gıdış-dönüş biletleri ile karşıbk verdi.