Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 11OCAK1994SALI KULTUR l'. İtalya'daki Museo Immaginario, 1984'ten bu yana yasal yollarla sahte sanat yapıtlan üretiyor Hangisigerçek,hangisi sahte? Kiiltür Servisi - Sahte sanat eseri pazannda bugüne dek görülme- mış bir patlama yaşanıyor ancak bu "sahte'lerin çoğu. artık yasal... Bugün diyelim bır Modigliani. Renoir, Remb- randt ya da Picasso resmınin dünyanın en iyi "sahte sanat yapımcısı"nın elindcn çıkmış mükemmel kopyalannı satın ala- bilirsiniz. Özgün yapıtın -ya da özgün yapıtın yasal olmayan sahtesinin fi- yatının belki onda birine malolacaktır, üstelik bu alışveriş tamamen yasal. Bu "sahte'lerin yasallıklan (!) tuvalin arkası- na mürekkeple yazılmış "Bu sanat eseri otantik bir sahtedir" açıklamasıyla orta- ya konuyor. Ama bundan 10 yıl kadar önce "yasal sahte" kavramını ortaya atan 43 yaşı- ndaki Daniek Ermes Donde'nin kaygı- lan var. Donde, bu "yasal sahte'lerin ba- nlannın ilerde gerçek sahte yapıtlar ola- rak elden ele dolaşacağına inanıyor. "Önümüzdeki yıllarda benim sahte yapı- rlanmdan bazılannuı yanhşiıkla müzelere gireceğine eminira. Inanılmaz benzerükle- ri ve güzeDikleri bunu kaçınılmaz kılıvor" diyor Donde... tatın aldığı bir resmin sahte çıkması üzerine işini gücünü bırakıp bütün italya'yı gezerek usta 'kopya ressamlan' bulan Daniele Ermes Donde, bugün 'sahte ama yasal' sanat yapıtlanyla dolu müzesiyle tanınıyor. Kuzey İtalya'da Cremona kentinde eskiden bir ayakkabı dükkanı işleten Daniele Ermes Donde. bir sahteci tarafı- ndan dolandınldıktan sonra yasal sahte yapıtlar üretmeye karar vermiş: "İtalv an ressam Renato Guttuso'nun bir resmine çok para vermiştim ki gayet akıllıca ko- tarümış bir sahte olduğu ortay a çıktı. On- dan sonra milyonlarca insanın kaliteli sahte yapıtlara sahip olmak isteyeceğini düşündüm, hem yasal olacaklardı. hem de hesaplı. Benim gibi pek çok sanat düşkü- nü var ve onların da orijinallerinden ayı- rdedemeyecekleri yapıtlara uygun fiyat- lara sahip olmak isteyeceğini düşündüm" diyor. Donde dükkanını satıp en ıyı "kop- yacüan" bulmak amacıyla bir yıl boyun- ca İtalya'yı dolaşmtş. 1984 yılında. çe\- resıne "birinci sınıf" sahte sanat yaptmcı- lannı toplamıştı bile. Crcmona'da "Mu- seo ImmaginauVyu (Hayal Muzesı) açtı, bu. sahte sanat yapıtlarının yer aldığı bır galenydı. Resimlenni satmaya başladı: Çağdaş sanatçılarla birlıkte ızle- nimcilerin, hatta Hollandalı ve İtalyan rönesans ustalanna ait yapıtlar... Tuttuğu ustalar onla çalışmaktan son derece hoşnuttu. Pek çoğu hapse ginp çıkmıştı, ılk defa tutuklanma korkusu olmadan kendi ışlennı yapıyorlardı... Üstelik garantili bir gelirleri de \ardı arük. Kısa bir süre sonra dünyanın dört bır yanından sanatçılar \e "kopyacılar" -. -V ; sergileyip satışa sunmaya başladı. Hayal Müzesi, baharda Madrid ve Londra'ya da gidecek. Donde'nin resimlerinin bu denli ilgi görmesinin çeşitli nedenleri var. Donde. pek çok müştensinın dostlannı ya da ofıslerine asarak iş arkadaşlannı etkile- mek ıçin bu resimlere bu denli ilgi göster- dığini söylüyor. Birçok insanın kendisi- ne Modiglianı ısmarladığını söylüyor, ancak bir Modigliani kopyası d'eğil de "Modigliani taranda yapdmtş bir resiıtı" istedıkleri de oluyor. Çeşitli ülkelerde evi olan \e sevdiği resmi 'her yerde' görmek isteyenler. bir resimden çok sayıda alı- yor. Böylece bir resmin genelde çok zah- metli ve pahalı olan taşıma ışleminden de kurtuluyorlar. Bu resimlere ilgi göste- rilmesinin bir başka nedeni de herkesin girip çıktığı yerlerde orijinal bir resmi astığınızdaki *risk'in ortadan kalkması. Pek çok sanatsever ilgi gösteriyor Hayal Müzesi'ne; zaten b>r müzede bulundu- ğundan ya da çok pahalı olduğu için hiç- bır zaman sahip olamayacaklan bir res- mi alabiliyorlar böylece. I 'Sanatçüan büyük I ciddiyetle eğitiyoruz' Hayal Müzesi için çalışan ressamlann başındaki Edi ZambeOi, "Sanatçılann yetiştirmck çok ö'nemli. bunu çok ciddive alıyoruz. Çok zor bir yapıt tsmarlandıysa, onu kopya edecek ressamı resmin orijina- lini görüp inceleyebilmesi için resmin bu- lunduğu üikeye yolluyonız" diyor. Bu sa- natçılann kimlikleri gizli tutuluyor. "Dı- şardan gelecek baskdardan korumak için böyle gizlilik içinde çahşıyonız" diyor Zambelli. ama gerçek neden. "yasal olmayan sahtecilerden" korunmak. Donde için çalışan sanatçılardan bin şöy le konuşuyor: "Donde'yle çalışmaya başladığımdan beri yaşamun çok düzeldi. Geçmişte hepgüvensiz vaşıyordum. vaka- lanmanın korkusu içinde. Şimdi yaptığım seyler sergilenebiiiyor bile! Ayda dört re- sim yapıyorum >e gayet de iyi bir gelirim I Vergiler nedeniyle Bu resimlerden biri 50 bin, öteki 5 bin dolar. Ama hangisi gerçek. hangisi sahte? Gerçek Manefyi bulabilir misiniz? Museo Immagınairo'ya başvurmaya başladı. Çoğu geri çe\nldı. ama bazılan ustalıklan nedeniyle reddedilemedr. Donde'nin şimdı sürekli çalışan 40 ustası var. Galennın ünü yayıldı Fiat'ın yöne- tim kurulu başkanı Gianni Agnelli. gale- riden 14 sahte yapıt aldı: 12 Renoir \e 2 Klimt. Richard Ni\on bürosuna koymak için 8 tane Van Gogh ısmarlamış. Frank Sinatra 12 Modigliani. Sophia Loren 3 Cezanne satın almış. Donde ondan sonra "koleksivonunu" İtalya'nın başka kentlerine de taşımış. Şimdı yasal sahtelenni Roma, Milano. St. Montz. Gstaad gibı kentlerin beş yıldızlı otellerınde (LaToya Jackson bu- rada Neu York'takı daıresını döşemek için 22 Degas \e \ an Gogh satın almış) Donde'nin satışlan arttı Donde'nin işinin bu kadar parlak git- mesının bir nedeni de bürolarda ya da evlerde sergilenen orijinal yapıtlara öde- nen ınanılmaz \ergıler. "Son yıllarda ta- lebin artmasının başlıca nedeni de bu" di- yor Donde. Ama Donde için her şey böyle gül- pembe gitmıyor. Ünlü Belçikalı ressam Rene Magritte'in aılesi. Donde'yi Mag- ntte'in bir resmmden yola çıkarak Mag- rıtte tarzında bir resmi izınsız yaptığı ge- rekçesiyle mahkemeye verdi. Telif hakkı. sanatçmın ölümünden 70 yıl son- rasınadek süriiyor. Yılda ortalama 3 milyon 800 bin dolar değerinde ve 1600 kadar resım satan Donde. kimi müşterilerinın resimlenni gerçek sahte sanat pazanna sunmak için alabileceğini de düşünmüyor değil. Ama. "Doğrusu resimleri sattıktan sonra ne olduğu pek umrumda değil. Hele re- simlerinin gerçek sanatçıları öldükten sonra, o resimlere göz kulak olmak benim isjm değil." diyor Ve yineliyor: "Bu yasal sahteler o ka- dar gerçek ki 20-30 yıİ sonra onlara müze- lerde birer orijinal gibi bakılacağını iddia edivonım." Sahteyapıtlann daketuüne özgüustalan var S ahte sanat eseri 'geleneğf sanatçılann Yunan sanat eserlerinikopva ettikleri An- tik Roma dönemine dek uzanıyor. 16. ve 17. yüzyıllarda sanat yapıtlarını kopya etnıek za- ten bir sanatçınm yetişmesi için kaçınılmaz bir 'eğitim 'di. Ayrıca baskı olayı olmadığı için sa- natçılar kendi yapıtlarının pek çok kopyasını ya- pabiliyordu. Raphael, Mikelanj veGoya gibi res- samlar en önemli vapıtlarınm kopvalarını vapıp satan ressamlann basmda geliyordu ve pek çok sanatçı başka bir sanatçınm yapıtını kopa etmesi için sipariş alabiliyordu. Romantik dönemde kopya olayı gözden diistüy se de günümüzde, yine canlandığı göriilüyor. Titian ve Leonardo nun bi- rer resmi Italya'da bir sergi için bir verden bir vere taşmdığında, sigor- ta masrafları, yapıtlann kendileri kadar pa- halıydı neredeyse! Bir yapıtın sahte olduğu açıklandığı takdirde, gerçek sanat vapıtlarını kopya etmenin hiçbir vasa dısı vanı yok; bu sahteler ancak bir oriji- nal olarak öne sürüldü- ğünde suç sayılıyor. Yüzyılm en ünlü 'kopyacılarından ' biri, İtalya - da yaşayan bir İngiliz, Eric Hebborn. Hebborn ikiyıl önceşu an sanaıpazarmdaki bin kadar eski Tom Keating 'd sanat yapıtını kendisinin yaptığım iddia ederek sanat dünyasmda panik ya- ratmıstı. Hebborn, kendi ı aptığı Mike- lanj, Rembrandt, Ru- bens, Poussin, ve Pi- casso lannın özel ve resmi koleksiyonlarda bulunduğunu iddia ediyor, bunlarm arası- nda Metropolitan Müzesi'ni de savıvordıı. Öte yandan yine bir İngiliz sanatçı. Tom Keating, 7977 yılında iki bin sahte yapıt ürettikten sonra David Stein tutuklanmıstı. Rembrandt'larmı eskimis etkisi uyandırmak için elma suyu ve kahveyle yapmıştı, ama Keating, kötü bir amacı olmadığını yineledi durdu,yapıtlarabeyazkurşunlaadıntyada ''sah- te' yazıyor, bu da X-ray kontrolünde bakıldığı- nda görülüyordu. Picasso nun resimlerini kopya eden ve hatta bir yapıtını Piccaso 'ya da gösterdi- ği iddia edilen Fransız sanatçı David Stein de avnı suçian dört yıl hapis yatmıştı. Macar bir aristokrat olarak tanınan Elmyd de Hory de sa- nat dünyasım "bir sigara içimiik sürede" kopya ettiği Matisse'/en, Pkasso'/an Modigliani'/m ve Dufy'fen ile altüsı etmis. 1976 yılındaki ölü- müne bile "sahte" olduğu gerekçesiyie kimse inanmanuştı... 'Tartuffe' ve 'Moliere ya da Kara Komplo' ocak ayı boyımca Harbiye Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu'nda Biroyımlabedelıolanyaşam... K ültür Servisi - Yazarlann yaşamıyla yapıtlann arasında çoğu kez para- lellikler vardır. Gündelik y aşam- da gördüklerini dünya görüşü ve sanaı anlayışının süzgecinden ge- çiren yazar. gününden geleceğe kendinin de içinde yer aldığı on- larca şey i taşır. Hele bu bir oyun- sa daha belirgindir. Çünkü, cap- canlı insanın anlatım aracı oldu- ğu tiyatro sanatmda. yazar karşısında ya da yanında olmak anlamında tüm karakterlerin içi- ne sinmiştir. Dünya tiyatrosunda adı aklımıza hemen geliveren Moliere. karak- terlerinin ıçine sinen oyun yazar- lanndan birisi. Asıl adı Jean-Baptiste Puoelin olan Moliere. (1622-1673) yazdığı komedilerle hem çağında. hem de daha sonrakı çağlarda ge- niş yanktlar uyandırdı. birçok oyun yazannı biçem açısından et- kiledi. Çünkü o. diğer büyük oyun yazarlan gibi, insanın özün- deki evrensel olanı sahneye çıkardı. yaşama ayna tuttu. Top- lumsal yaşamın çarpıklıklan ıle başta yönelici kesim olmak üze- re, çıkarcı din adamlanna. biln yerine hurafelere inananlara. aristokrasiye özenen burjuvala- ra, giderek ekonomik gücünü ve 'Moliere ya da Kara Komplo'- nun usta oyuneulardan oluşan kalabalık bir kadrosu var. değerlenni yitiren aristokrasiye. halkı kandıran bilgı yoksunu doktorlara. hukukçulara komed- yalannda ığneleyıci bır biçemle eleştınler getirdi. Işte ne olduysa bundan sonra oldu. Onun sahneden tuttuğu ay- nada çirkinliklerini görenler. ona karşı saldınya geçtıler. Yapıtlan- na. özel yaşamına yasaklar ve baskılar uyguladılar. Kilise, sa- ray yöneticileri ve Moliere'in eleştirisinden nasibini alan diğer kişiler saldınnın baş kahramanıydılar. Ama o yılmadı... Saldırılan, oyun karakterlennin ağzından sahneden yanıtladı. İstanbuİ Belediyesi Şehır Ti- yatrolan'nda sahnelenen ıki oyun Moliere'in yaşamına, sa- vaşamına ve düşüncelerine ışık tutmakta. Bu oyunlar. Moliere'- ın "TarturTe"ü ve Rus yazan Bulgakov'un (1891-1940) Molie- re'in yaşamından esinlenerek yazdığı "Moliere ya da Kara Komplo" "Tartu(Te"de eleştiri- len, çıkarcı din adamlan ve sofu- lar harakete geçince. Bulgakov'- un "Moliere Ya Da Kara Komp- lo" oyununda anlatılan olaylan yaşadı Moliere. "Moliere ya da Kara Komplo "da Moliere "Tar- tuffe" oyununu yazdığı ıçın uğ- radığı saldınlarda ne bedel öde- diği anlatılıyor. Acılar. yasaklar. ekonomik yasaklarla geçen yıllann anlatımıydı bu. Ken- dınden sonraki birçok yazann yaşadığıgibı. Bulgakov da yasak ve acılarla dolu yaşamın yüzyılımızdaki ör- neklerinden biri değil mi? Moliere'in yaşamındaki acı, ölümünden sonra da sürdü. Ki- lise onun eleştirilerini unutmadı. Önce aforoz etti, sonra dınsel bir törenle gömülmesine izin verme- di. Bu nedenle de Moliere'in ne- rede gömüldüğü bihnmıy or. An- cak. diğer büyük sanatçılar gibi, yapıtlanyla yaşıyor. Şehır Tiyatrolan'nda sahne- lenen "Tartuffe" ve "Moliere ya da Kara Komplo" adlı oyunlar. seyredenler açısından birbırini ta- mamlayan iki çahşma. Yazann yaşamıyla ilişkisine geniş perspeküften bakmak için büyük bir fırsat. Moliere 17. yüzyıl Fransa'sına "Tartuffe'le bakarken. Bulga- kov 20. yüzyıldan yazar. oyuncu, yönetmen olarak onun yaşamına "Moliere ya da Kara Komplo"- dan bakıyor. Çağlar arası bir köprii kuruluyor. Aynca, yobazlığın, dinsel baskı kurma anlayışının. yönetsel duyarsızlığın kol gezdiği ülkemi- zin bugününde bize çok şey söy- leyecek iki oyun. Seyredenlere önenmız ilkin "Tartuffe"ü izlemeleri. Ardından Moliere'in "l Tartuffe"ün bedelini nasıl ödediğini anlatan "Moliere ya da Kara Komplo" oyununu anlamak kolaylaşacakür. 'Aşağıdakiler y A KM Oda Tiyatrosu'nda... Kültür Servisi - İstanbuİ Dev let Tiyatrosu, İrfan Yalçın'ın •"Aşağıdakiler" adlı yeni oyununu, 18 Ocak 1994 tarihinden itibaren Atatürk Kültür Merkezi Oda Tiyatrosu'nda sahnelemeye başlayacak. İstanbuİ Devlet Tiyatrosu'ndan yapılan açıklamaya göre Aşağıdakiler, 1993-94 tiy atro sezonu ıçin repertuvara alındı. Selçuk Yöntem tarafından sahneye konulan oyunda, Tomris Oğuzalp ile Sadrettin Kılıç rol ahyorlar. Eserde, gezginci bir tiyatro kumpanyasırun çok yaşlı ve düşkün iki eski oyuncusu kan-kocanın, yaşama yabancılaşmalan konu ediliyor. Diyarbakır Devlet Tiyatrosu ocak ay turneleri Kültür Servisi- Diy arbakır Devlet Tiyatrosu, ocak ayında dört oyunla beş ile turne düzenliyor. Nazım Hikmet'in yazdığı. O. Coşkun Irmak'ın yönettiği. sahne ve giysi tasanmını Ali Cem Köroğlu'nun, ışık tasanmını Tevfık Cenker'ın yaptığı "Ferhad ile Şirin" adlı oyun 10-16 Ocak 1994 tarihleri arasında Adana'da, 17-19 Ocak 1994 tarihleri arasında Mersın'de oynanacak. Bir aşk söylencesi olan oyunda başlıca rollen: Zeynep Yasa, Murat Çıdamlı, Senet Pandur. Meltem Eserol. Mithat Erdemli. Sanlı Baykent, Harun Özer. Suna Selen, Hidayet Erdinç, Aykut Cnal, Burak Sayar, Sevda Özgömeç ve Sibel Ağalday paylaşıyor. Diğer yandan, 10-17Ocak 1994 tarihleri arasında W. Shakespeare'in yazıp Işıl Kasapoğlu'nun yönettiği. giysi tasanmını Nur Uzmen'in. sahne tasanmını Hakan Dündar'ın. ışık tasanmını İzzetlın Biçer'in yapüğı "Macbeth" adlı oyun. Elazığ ve Malatya ıllerinde sahnelenecek. Başlıca rollen. Hakan Özgömeç. Hakan Çimeneser. Ebru Nil Aydın. Bülent Emin Yarar, Nalan Sayar. Serdar Kamalıoğlu. Yasemin Karataş, Erdal Beşikçioğlu. Erdoğan Akduman. Ercan Eker. Zafer Güllü oynuyor. Oyunda. kanlı bır ıktıdar mücadelesine giren Macbeth'ın. kanlı düşüşü anlatılıyor. 25-27 Ocak 1994 tanhleri arasında ise Batman'a turne yapacak olan Diyarbakır Devlet Tıyatrosu'nun " Benimle Oynar mısınız?" adlı oyunu ve "Sokak Kedisi Marilu" adlı çocuk oyunu sahnelenecek. Fotoğrafdergisinin 57. sayısı Kültür Servisi - Ankara Fotoğraf Sanatçılan Derneği'nce yayımlananveTürkiye'nintek fotoğraf dergisi olan "Fotoğraf "ın 57. sayısı çıktı. Çekoslovak asıllı Kanadalı fotoğraf sanatçısı Yuri Dojou ve siyah beyaz çalışmalanru tanıma olanağı sağlayan bu sayıda: C. Güven İncırlioğlu, mekanın farklı yönlerden fotoğraflanması ile ilgıli değişik bilgileri fotoğraflı olarak sunuyor. Teknik sayfalarda Orvil Stokes'tan renkli fotoğraflar için "zone" sistemini anlatan çe\ iri yazısı ile yeni bilgıler sunulurken. gezı sayfalannda Tanju Akdeniz'le Meke Gölü'ne. Faruk Akbaş'la İskoçya'y a uzanılıyor \ e Edinburg'da Camera Obscura tanıtılıy or. 1993 yıîının ortalannda trafık anarşisinde hay atlannı kaybeden. Türk fotoğrafının değerli isimleri Gökhan Yalta \e Önder Afşarkoca. arşivlerden yapıtlarla bır kez daha say gıyla anılıyorlar. Tartışma sayfalannda da geçen aylarda Profesyoneİ Tanıtım Fotoğrafçılan Derneği ile Mımar Sinan Üniversitesi'nın ortaklaşa düzenledikleri Fotoğraf Sempozyumu'ndan izlenimler yer alıyor. Fotoğraf ın 1991 -92 cildi. aynca cılt kapağı ve indeksi de hazırfandı. Başvurular P.K. 649 Kızılay-Ankara adresine yapılabilir. Ahmet FazılAksoy'un resimleri D. R. Sanat GalerisVnde KültürServisi - Ahmet Fazıl Aksoy"un resimleri Maçka Abdi İpekçi Caddesi'ndeki Destek Reasürans Sanat Galerisi'nde açıldı. A\ ukatlık mesleğini bırakarak 1980'de resme başlayan Aksoy. dönem dönem yurtdışında da resim çalışmış. İstanbuİ \e Bodrum'da yapıtlanru sergilemişti. 4 şubata kadar açık olan sergi, işgünleri. 11.00 ile 18.00 saatleri arasında gezilebilir. İFSAK Ayın Fotoğrafi Yanşması sonuçlandı Kültür Servisi - İfsak Ocak 1994 Ayın Fotoğrafi Yanşmasf nın sonuçlan açıklandı. Seçicıliğini Mesut Güvenü'nin y aptığı siy ah-bey az baskı dalında birinci Gül Seçkin. ikinci ve üçüncü Sadık Oğuz oldu. Seçjciliğini Mesut Güvenli'nin yaptığı renkli baskı dalında Buğra Sadıkoğlu bınncılığe, Fuat Hüdaverdi ikinciliğe. Engin Seçkin ise üçüncülüğe değer görüldü. Seçicıliğini Mehmet Kısmet'in yaptığı saydam dalında ise Buğra Sadıkoğlu birinci. Erman Koparan ise ikinci ve üçüncü oldu. IstanbulDevlet Opera ve BaksVnde çocuklariçinyeni bir oyun Kültür Servisi - İstanbuİ Devlet Opera ve Balesi, Wolfgang Amadeus Mozart'ın başyapıtı olarak kabul edilen "Sihirli Flüt" operasından uyarlanan çocuk oyunu "Kuş Adam ve Prens"i sahnelemeye başladı. Mozart'ın sadece masallardan y ararîanarak 1791 'de bestelediği 2 perdelik operasından y ola çıkarak metnini Fatih Özgüven'in yazdığı "Kuş Adam ve Prens"i Sümeray Anman sahneye koyuy or. Müzik yönetmenliğini Hüseyin Kaya'nın yaptığı oyunun dekorlan Emın Cçer'e, kostümleri ise Erinç Evrenkut'a ait. Koregrafısi Sonmez Tuygun. ışık düzeni Metin Koçtürk tarafından yapılan oyunda Bülent Atak, Timur Doğanay. Bergüzar Çelebi. Gülgün Özyiğit.. Asime Atuner. Bilge Görgan. Nıgar Kırtay. Çağnur Ğürsan. Onur Gönenlı. Perihan Pamukbezci, Oya Gökberk ve Hüseyin Likos rol alıyorlar.