Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 11OCAK1994SAU
OLAYLAR VE GORUŞLER
Ortak Türk AlfabesiBugun kabul edılen ve geçerh kılınan "Ortak Turk
Alfabesı'"nın Turk dun>asına, Turk külturüne günümüzde ve
gelecekte ne gıbı \ararlar sağlayacağı, önemlı katkılarda
bulunacağı >a da ne gıbı zorluklar getıreceğı, sıkıntılar
doğuracağı, gıderek zararlar vereceğı de aynntılı olarak
ıncelenmeh, tartışma konusu yapılmalıdır
NURERUĞURLU
T
urkı>e Cumhun>etı Dı-
şışlen Bakanlığı, Turk
İşbırhğı ve Kalkınma
Ajansı (TİKA) tarafın-
dan çağnlan Türkiye,
\zerbavcan, Kırgızistan,
Kazakistan, özbekistau. Türmenistan
cumhun>etlennın "\lfabe-İmla Birli-
ği" temsılcılen (8-10 Mart 1993) An-
kara'da "Alfabe-İmla Konferansı"nda
toplanmışlar, ovbırlığı ıle bazı karar-
lar almışlar. kt
Ortak Türk Alfabesi"
olarak eklerie şoyle kabul etmışlerd-r
'be
fe
ge
|a
/he
Aa
Bb
Cc
Çç
Dd
Ee
3 3
Ff
Gg
Ğğ
Hh
ha Xx
h
İı
je Jj
ke Kk
ka Qq
le Ll
me Mm
ne N n
Nn
Oo
Oo
pe P p
re Rr
se Ss
şe Şş
te Tt
Uu
Cu
ve Vv
vve Ww
ye Yy
ze Zz
Konferansa katılan temsılcıler bu
"Ortak Turk Alfabesi"nın kabul ge-
rekçesını de yayınladıklan ortak bildiri
ıle şoyle açıklamışlardır
"l Turk cumhunyetlen sahıp ol-
duklan soy, dıl, tanh ve kultur ortak-
lıklannın tabıı sonucu olarak ılctışım,
bılım. kültur, sanat. edebıyat. ekono-
mı, teknolojı sağlık gıbı hemen her
alanda ışbırlığıne gırmektedır Ancak
Turk dunyası bugun çok yazı dıllı ve
çok alfabelı bırdonemı yaşamaktadır
Bu da. Turk halklan. ona gore de ba-
ğımsız Turk cumhunyetlen arasında
arzu edılmeyen bır ıletışım eksıklığını
ortaya çıkarmaktadır
Konferans, Turk devletlen arasında
her alanda arzulanan kardeşlık ve ış-
bırhğının sağlam. kalıcı ve surekh ol-
masını kuvvetlendırmek ıçın. farklı
alfabelere sahıp olmanın yarattığı guç-
luğu gıdermenın gerektığıne ışaret
eder ve Turk yazı dıllennın ortak un-
surlannın canlandınlması \e Turk
vazı dıllennın bırbınne yakınlaşması
ışının onemını vurgular
2 Konferans. buduvguve duşunce-
lerle ıletışımdekı bu eksıklığın gıderıl-
mesınde atılacak ılk adımın. Turk
cumhunyetlennın aynı esaslar dahı-
lınde bır alfabede bırleşmelen olduğu
nu dıle getınr \e Turk cumhunyctlen-
nın hem Turk dılının vapısına uygun-
Iuğunu hem de modern dunyayı daha
vakından \e kolay olarak lakıp edıp
\ararlanmak \e modern dunyada hak
edılen \en almak ıçın Latin esasında
kurulacak (bu) alfabeyı Ortak Turk
Alfabesi olarak kabul eder
3 Her Turk cumhunyetıve toplulu-
ğunun kendı alfabesını duzenlerken.
bır ses ıçın bır harf prensıbınden hare-
ketle yukandakı 34 harften ıstıfade
etmesı tavsıye edılır
4 Yenı harfler kabul edılırken.
Turkler arasında ortak olan sesler ıçın
aynı ışaretlerden ıstıfade edılmesı tav-
sıye edılır
5 Konferans. seçılecek alfabelerle
bugunku Turk yazı dıllennın ımlasın-
da karşılaşılacak sıkıntılan çozmek
bunlan ortak yazı dılının ımlasına
yaklaştırmak ve ımla kılav uzlan hazır-
lama çalışmaları vapmak uzere
TİKA'nın koordınasyonu ıle surekh
çalışacak ve bellı aralıklarla bır araya
gelerek alınan netıcelen değerlendıre
cek ve nıhaı şeklını vcrecck "Sureklı
Alfabe-İmla Uzmanlar Çalışma
Grubu'nun oluşturulmasını \e bu Ça-
lışma Grubunun \apılatak ılk Turk
Devletlen Cumhurbaşkanları Zırvesı-
nın onayına sunulmasını karar altına
alır
6 Konterans. Turk cumhunyetlen-
nın alfabeve geçış sureçlennın sağlıklı
bır şekılde gerçekleşmesı ıçın allabcyc
bağlı teknık altyapının da ona gore ol-
ması gerektığını onemle bıldırır ve bu
noktada ıhtıyaç duvulan teknık altya-
pının \e basım ışlennın karşılanması
ıçın kar^ılıklı vardımlaşma şeklınde ıl-
gılı cumhunyetlcnn yctkılılennın ha-
rekete geçınlmesını ozenle belırtır
7 Konferansa katılan temsılcıler.
kabul cttıklcn alfabcnın Turk dcvlct
ve hukumet başkanlan nezdınde ona-
yı ıçın gereklı gınşımlen yapar "
(Konuyla ılgılı bazı okurlanmızın
ısteğı uzenne bu bıldın. yazımızda tam
metın olarak yeraldı)
Bu bıldınde yer alan duşunce, goruş
ve onenlenn değerlendınlmesıne geç-
meden once şunu onemle belırtmek ve
v urgulamak gerekır Asya Turk cum-
hunyct ve topluluklannda Latin abe-
cesi temelınde "Ortak Türk Alfabesi"-
nın kabul edılmesı ve geçerlı kılınması.
ortak Türk yazı dili bılıncının oluştu-
rulması bu volda hazırlıklara başlan-
ması ve çalışmalara gınşılmesı Turk
dunyası, Turk kulturu adına sevındın-
cı bır olay. çağdaş bır gelışmedır Bu
gınşım Asya Turk cumhunyet ve top-
luluklannın çağdaşlaşma yolunda
atmış olduklan onemlı bır adımdır
Çunku bu Turk cumhunyetı ve top-
luluklan Latin lemelınde ortak bır
Turk yazı dılını kabul elmekle. çağdaş
dunya ıle daha kola\ tanışma çabala-
rına gırebılccekler, Batı ulkelen ıle
daha rahat ılışkı kurma çahşmalann-
da bulunabıleccklerdır Bılınmektedır
kı Latin abecesi dunyanın en yaygın
en geçerlı abcccsıdır
Avnca bu yenı ortak Turk abeccsı,
Turk vazı dılının gelışmesını. zengın-
lcşmcsını sağlayabılır bılım, kultur.
sanat, edebıyat. ıletışım vc ckonomık
alanlarda Turk dunyasında karşılıklı
kolay anlaşma yollannı ve ışbırlığı or-
tamını hazırlayabılır bunlan sureklı
kahcı ve etkılı kılabılır
Her ne kadar bu Turk cumhunyet
ve topluluklanndan bazılan I928'den
1939 yılına kadar Latin abecesi teme-
lınde kendılennc ozgu bır Türk yazı
dili kullanmışlar, bu abaceyle bır sure
cğıtım-oğrctım yapmışlar, çeşıtlı kı-
taplar yayınlamışlarsa da. daha sonra
(I940). Kiril harflen temelınde, her
Turk cumhunyeı ve topluluklannda
bırbınnden ayn bırer Rus abecesi ge-
çerlı kılınmıştır Boylece Azeri, Baş-
kurt, Karaçay, Kazak, Kırgız, Kıunuk,
Özbek vc Türkmen yakınlaşması dur-
durulmuş. toplumsal ve ekonomık
ılışkı kurma ve gelıştırme çabalan gen
bıraktınlmıştır Butun bunlara karşın,
bu Asya Turk cumhunyet ve toplu-
luklannın Latın abecesi temelınde bır
Turk dılıne alışkın ve yatkın olduklan
tanhsel bır gerçek olarak soylenebılır
Ancak bu tanhsel gerçek, o yıllarda-
kı Asya Turk cumhunyet ve topluluk-
lan ıçın bır deneme. bır geçış evresı
olarak bılınmelı ve oyle değerlendınl-
melıdır Bu evrenın, bugunku "Ortak
Türk Alfabesi" çalışmalanna katkısı
olacağı. ışık tutacağı soylenebılır
Ne var kı, bugun kabul edılen ve ge-
çerlı kılınan "Ortak Türk AlfabesTnın
Turk dunyasına. Turk kulturune gu-
numuzde ve gelecekte ne gıbı yararlar
sağlayacağı, onemlı katkılarda bulu-
nacağı ya da ne gıbı zorluklar getırece-
ğı, sıkıntılar doğuracağı, gıderek za-
rarlar vereceğı de aynntılı olarak ınce-
lenmeh, tartışma konusu yapılmalıdır
Çunku atılacak bır yanlış adım ya
da gınşım gunumuz Turklennı çok
zor durumlarda bırakabılır, gelecek
kuşaklara buvuk zararlar verebılır
ARADABIR
PROF. DR. CENGİZ ÇAKIR
Egc Lnn'crsuesı Zırcıat Fakultesı
Tarım Ekonomısı Boluımı
Tarım ve Göstermelik
Tüketime Yönelik Dışalımlar
Bırleşmış Mılletler Gıda ve Tarım Ûrgutu'nun (FAO)
1989 yılı verılerıne dayanarak dunyada kışı başına 2 84
dekar ekılı-dıkıh alan duştuğu bu değenn Asya anaka-
rasında 1 48 dekar ve Turkıye de 5 09 dekar olduğu he-
saplanmıştır (1) Dığer bır anlatımla Turkıye de kışı başı-
na duşen ekılı-dıkılı alan yaklaşık olarak dunya ortala-
masının ıkı Asya ortalamasının 3 5 katıdır 1993 yılında
60 2 mılyon olan Turkıye nufusunun %44 2 sını oluştu-
ran 26 6 mılyonu kırsal alanlarda yaşamaktadır (2)Ta-
rımın ve onemlı uygarlıkların beşığı olan Anadolu yarı-
madasındakı elverışlı ıklımı verımlı toprakları çalışkan
ınsanları, gelışen bılgı ve teknolojısı ıle Turkıye kendı
halkının gereksınme duyduğu tarım urunlerını rahatlıkla
uretebılır Hatta Turkıye nın benzer olanakları bulun-
mayan ulkelerın bırçok tarımsal urun gereksınmelerını
karşılayacak gızılgucu de vardır NıtekımTurkıye fındık
dışsatımında hemen hemen tekel çekırdeksız kuru
uzum, kuru ıncır pamuk ve tutun dışsatımında onemlı
yerı olan bır ulkedır
Turkıye de doğa koşulları çok çeşıtlı tarım urunlenmn
yetıştırılmesıne elvermektedır DIE tarafından yayımla-
nan "Tarımsal Yapı ve Uretım adlı ıstatıstık serısınde
izmır ılınde 111 bıtkısel 19 hayvansal urun kayıtlıdır
Dunyadakı onemlı gen merkezlerınden bırı ve çeşıtlı bıt-
kılerın anavatanı olan Anadolu da 400 den fazla elma
çeşıdı bulunduğu belırtılmektedır Genellıkle damak ta-
dına duşkun olan ınsaniarımızın beklentılerıne uygun
kalıtede çeşıt çesıt meyve ve sebzeierın hemen her
mevsım ool bulunduğu bır ulkede yaşamaktayız Tarla
bıtkılerı meyve ve sebze yetıştırme seracılık tavukçu-
luk, su urunlerı soğuk depolama teknığı konservecılık
bıtkı ve hayvan sağlıgı vb alanlarda kaydedılen gelış-
melerle elde edılen urun mıktarı artmış, urunlerın kalıte-
sı yukselmıştır Ulasım ve muhafaza olanaklarmın lyı-
leşmesı nedenıyle urunlerın yer ve zaman faydası da
artmıştır
Bu ovunulesı duruma ve eldekı olanaklara karşın,
Turkıye nın tarım urunlerı dışalımı yapması şaşırtıcıdır
Dunyanın en nıtelıklı şark tıpı tutunlerını
yetıştırmekle haklı olarak ovunen bır ulkeyız, ama
1991 yılında sıgara ve dıger tutun mamullerının dışalımı
ışlenmış yaprak tutun ve dığer tutun mamullerı dışsatı-
mının %67 5 ıne ulaşmıstır (3) Kendı tutunlerımızı de-
ğerlendıremedığımız ıcın (dışalım yoluyla sağlanan')
stok fazlasını gazyağı dokerek yakma yoluna gıttığımız
halde sıgara vb dısalımının bu boyuta ulasması ne de-
mekoluyor?Aynı yıldavıskıdışalımınaverılen para rakı
ve şarap dışsatımından sağlanandan %20 daha fazladır
(4) Çeşıtlı meyvelerın anavatanı olan bır ulkeye dışalım
yoluyla muz kıvı ananas avakadogetırmenın neâlemı
var7
Meyve ve sebzeler ınsan beslenmesı ve sağlığı
açısından onemlı olan vıtamın ve mınerallerın temel
kaynağıdır Dort mevsım çeşıtlı taze meyve ve sebzele-
rın bol bulunduğu bır ulkede Afnka ya da Guney Ame-
rıka'dan gelme muz kıvı ananas gıbı urunlerıntuketımı
vıtamınsızlıkten değıl olsa olsa ozentıden kaynaklanır
Toplama kulfetıne katlananların vıtamınlerınden beda-
va bıle yararlanabıleceğı ebegumecı turpotu, madımak,
kuşbumu alıc boğurtlen ahlat kocayemış vs nın bol ol-
duğu bır ulkede yaşıyoruz Uzulerek soyleyelım kı bu
ulke 1992 yıl sonu ıtıbarıyla 54 7 mılyar dolarlık korkunç
bır dıs borç yuku altındadır Aynı yılda toplam dıssatımın
14 7 mılyar dolar olduğu goz onunde tutulursa durum
daha acıklık kazanır (5) Yanı dış ulkelere hıçbır odeme
yapmadan tum dıssatım gelırlerını borcumuza verırsek
borcların odemesı 4 yıl surecektır
Amerıkan sıgarası tutturmek vıskı ıcmek çıkıta muzu,
ananas veya kıvı yemek ıcın dıs ulkelere borçlanmak
akıl dışıdır Tuzu kuru kımselerın ozentılerını doyuma
oluştıracak bır dışalımın serbestçe surdurulmesı, katla-
namayacağımız bır lukstur Her turlu tuketımın alabıldı-
ğıne koruklendığı ulkemızde bu tur ozentılerın, gelece-
ğımızı de ıpotek altına soktuğu hususuna dıkkatlerı
çekmek ısterım Ekonomı yonetımındekı lıberalleşme
adı verılen temel yeğlemeler belkı bu tur dışalımların
yasaklanmasına elvermez ama zorunlu olmayan bu
urunlerın dısalımında fon ve vergıler konarak bunların
ederı gostenş tuketımını caydırıcı bır duzeye çıkarılabı-
lır Bu tuketıme duşkun olanlar da ulkenın son derece
kıt dovız olanaklarını carçur etmenın bedelını odemış
olurlar
(1)FAO Productıon Yearbook 1990 s3-10
(2) DPT, Ekonomık ve Sosyal Gostergeler (1950-1992)
s87
(3) DPT Ekonomık ve Sosyal Sektorlerdekı Gelışme-
ler, s 43
(4) a g e s 41
(5) DPT, Ekonomık Gostergeler s 30 ve s 21
TARTIŞMA
Duyarsızbk...
ımı zaman
basınıntoplumu
ılgılendıren
şaşamsal
konulara
y
sermedığındenvakınınz Ossa
kıbudefa oyle değıl Gunluk
gazetelen duzenlı olarak
ınceledığımız zaman konunun
surekh olarak ele alındığı
gorulmektedır İstanbul'un su
havzalan ıle ılgılı buhaberler
son derece urkutucu bır tablo
sergılemektedır Buna karşın.
toplumunbuyukbırkesımının
tepkısız olduğunu gormek
daha urkutucudur Hergun
kullanılan hayatı bırmaddenın
suyun kırlenmesıne karşı olan
boylesı bır tepkısızlığın
nedenlen uzenndeduşunmek
bızlen ıçınden kurtulunması
pek de mumkun olmayan bır
karmaşayadoğru
suruklemektedır Gazete. dergı
okumayan bır toplumun.
>aşamının bağlı olduğu suy un
başına gelenlenn bıle farkında
olmamasının yarattığı
korkuy u. y aşadığımız bırçok
sorun karşısında duyabılınz
Pekı ya kapandığı zaman
herkesın dırenışe geçtığı.
telev ızyon v e rady olar
1
Bu
\ ayın organlannı da mı
ızlemıyorlar
1
Bu ^runun
ardından duşulen umıtsızlık
dahadaarlıyor Haber
pogramlannın habcrtılık
anlavışından uzaklaştığı.
va\ ınlann TV kanalı ve gazete
sav a>ına donuştuğu. v a> ın
suresının onemlı bır
bolumunun 900'lu telelon
ılanlannaharcandığı lcle\ı/>on
kanallannın başından
kalkmavan ve bırazdan
vennden kalkıp kullanacağı
su\ un ıçınden zehır aktığını
oğrenemev en bı rev lerdcn
oluşan bır toplum karşısında
umılsızlıkyetersızbırkclımc
olarak kalmakiadır
Su ha\zalarının başına
gelenlereşoylevalıntormuller
ıçerısınde bakacak olursak
belkı de hep bırlıkte sorunu
bırazcık olsun kav ray abılın/
Basıtbırmantık7incın
ıçensınde.yasalannıhtsvaçtan
doğduğunuduşunursek su
havzalarının korunması bır
ıhtıyaç olarak karşımıza
çıkıvor Budoğrulluda
hazırlanmışyasalara gore
oldukça sınırlı olan bu
alanlann etrafında. ılk bın
metre ıçensınde herhangı bır
faahyetıebulunmak yasaktır
Ilk olarak boyle bır yasayı
hazırlayan ve yururîuğe koyan
devletın. buyasanın
uygulanma>ışına seyırcı
kalması olgusu ıle karşı
karşıyayız Devletın
\ atandaşlardan oluştuğunu
duşunursck vatandaşlann
bugunku ıdan mekanızmalan
kurarak, hazırlanan bu
vasaların takıbını yapmasını
beklemek olabılecekcn
sıradan bcklentı değıl mıdır
0
Butun toplumlarda kavnakları
kendı menfaatlen \onunde
kullanmak ısteyen vebunu
başaran ınsanlann olduğu
bılınmektedır Azoncesoz
edılen mekanumalar ıçensınde
bu ınsanlara goz > umarak ve
ışbırlığı ıçensınde bulunarak
kışıselçıkar^ağlayan ınsanlar
olduğu da bılınmektedır Eğcr
bo\ le olmasavdı bugun ıçınde
buİunduğumu7 bırçok sorun
\a$anmazdızaıen
Ancak kım kışısel çıkar
sağlarken. ıçınde kendı hayatı
da dahıl olmak uzere butun
toplumun hayatını tehlıkeyc
sokar' Ve hangı toplum kendı
sağlığı ve hayatı uzennde
yapılan bu haksızlığa seyırcı
olarak bakar ve gerçekler su
yuzuneçıkııkça bıle tepkısız
kalır
1
İstanbul'aıçmeve
kullanma suy u veren 7 barajın
çevresınde oluran nufusun 579
bın 700 e ulaştığı
açıklanmaktadır İstanbul'a
ıçme suy u veren baraj vc gol
havzalannda toplam 305
sanayı kuruluşu bulunuyor ve
bunlann atıklan hıçbır antma
olmaksızın ıçme suyu
havzalanna ulaşıyor Yukanda
soz edılen 580 bın cıv annda
ınsanın dışkısında bulunan kolı
basılıne ek olarak bu su
orneklennde bol mıktarda
nıtrat. amonyak. deterjan,
fenol bıleşıklen gıbı ınsan
sağlığını tehdıt eden maddeler
bulunuyor Kım butun bunlan
çeşıtlı vollardan bunyesıne
aldığı surece hastalanmaktan
korkmaz
11
Bu yazının sahıbının, çev re
sorunlan konusunda çalışan
bır bırey olduğu ıçın dığer
ınsanlara nazaran. bu
gerçeklenn bıraz daha fazla
farkında olduğu duşunulebıhr
Ancak butun bunlan gunluk
basın organlanndan sadece
bıraz ızlemek, bıze su sağlayan
baraj vegoller çevresınde
oluran onca ınsanın dışkısının
atık su\ unun nereyegntığını
duşunmek aynı endışelen
duymakıçınyeterlıdır Bu
kentın neresme gıdersek
gıdcltm. musluklanmızdan
başka su akmayacağını. bu
şehırde v ar olduğumuz surece
bu suy u kullanmak zorunda
olduğumuzuve butun bu
değerlen yok pahasına -bır
grup ınsanın çıkan
doğrultusunda kaybettığımızı-
kav ramak yeterhdır
Filiz Demiravak
PENCERE
Reklamlardan kurtıüuş yok mu?
T
elevızyondakı
bır tartışma
programında
saygın
tıyatroculan-
mızdan bırı
dılımızın ozel radyolarca
vozlaştınlmasına karşı çıkmıştı
Bunu gorduğumde "güzel >e
doğru için direnen aydınlarunız
hala >ar demek ki" dıye
duşunerek sevınmıştım
Geçenlerde aynı sanatçı dakıka
başı TV programlanna gırme>e
başladı SeçkınbırTurkçeıle
elmdekı ansıklopedının
reklamınıyapıyordu Çıkar
kav galan ıçın Turkçev ı
kullanmanın. ınsanlan rahatsız
etmenın de dılı
çırkınleştırdığınc hıç
aldırmadan
Reklam daha fazla para
kazanmak ıçın bır malı. hızmctı
çekıcı. hoş gosterme ışı
Urunun ve hızmetın toplum ve
luketıcı yaranna olup olmadığı.
hatta bedcn vc ruh sağlığını
olumsuz y onde etkıleyıp
etkılemedığı ne reklamcının
umurundadır, ncde
reklamlarda boy gosterenlenn
Her dakıka. her sanıye reklam
bombardımanına uğrayan
sıradan ınsanın bundan kaçma.
> a da reklamda ızledıklennın
gerçeğe uymadığını soyleme
ozgurluğuyoktur Lstelık
almak zorunda olduğu
urunlerlereklamınve
reklamanın parasını odemekle
>ukumludur
Tum bunlar açık gerçekler
olduğu halde reklam neden bu
denlı vavgın ve reklama tepkı
neden buv umuyor dıve
sorulabılır Sıstemın somuru
çarkının bır parçası olduğu ıçın
demek doğru. fakat kolaycı b r
yorumolacak Reklam
gelırlen med\ayı\eçoksayıda
"seçkin"aydınıbeslı\or Bente
sorununcevabıbu
Bırotomobıl resmı vealtında,
"O bir dorimci!" sloganı
Parlak bır yuppıe ve altında
"O'nun gozu genel mudüriükte"
yazısı Buçırkınestetık ve
çırkındılyaşamımızazorla
gınyor, hatta vazın eleştınmızın
dılını bıle etkılıyor Reklam. her
duzeyde ınsanın en gerı
eğılımlerıne seslenıy or. ınsanı
değerlentorpuluyor Hangı
sanat urununun değıl. hangı
reklamın guzel oluduğunu
tartışan bır unıversıte gençlığı
yetışıyor
Bıraydının ınanmadığı bırşev
ıçın reklama çıkması, bır
doktorun para> la rapor
satmasından çok mu farklı1
Reklamlann verdığı
mesajlardan sınm bozulan
ınsanlara zorakı reklam
gostermek, ınsana say gı
kav ramıyla bağdaşır mı'
Reklamlardan kurtuluş vok
mu°
Dr. Kaan Arslanoğlu
Arcelik Kcınnpcınyası
löOcak'ta!
Rant ve Faiz Ekonomisinde
Medya Korsanlığı...
ASTS (Avrupa Sınırotesı Televızyon Sozleşmesı) Tur-
kıye nın de altında ımzası bulunan bır medya duzenıdır,
Avrupa Konseyı'nın kapsamındadır
Sozleşmenın 7'ncı maddesınde 'Yayıncının Sorumlu-
lukları" başlığı altında bır ılke saptanıyor
Televızyon, "program hızmetlerı, sunuş ve ıçerığı ba-
kımından tum unsurlarıyla ınsan onuruna ve dığer m-
sanların temel haklanna saygılı" olacaktır
Elımızı vıcdanımıza koyup bızım ozel televızyonları bır
duşunelım
- Insanlık onuruna ve temel haklara hangısı saygı gos-
terıyor? Saygı bır yana bol kufur, karalama, aşağılama,
ıftıra ve edepsızhk mı geçerlı''
•
özel TV'de "sermaye bıleşımı' de onemlı1
—
Medya'da yalnız sıyasal ıktıdarın baskısı bır tehlıke
değıldır, tekelcı sermayenın banka-gazete-radyo-tele-
vızyon-holdıng bıleşkesıyle medyayı ele geçırmesı, fı-
kır ozgurluğunun yok edılmesı anlamına gelıyor
Bızde her ozel televızyon bır bankaya bağlı, gazeteyle
ortak holdıngurunu OysaASTS'nın 10 uncu maddesın-
de onemle altı çızılen bır kural var
"Televızyon program hızmetlermde 'basının çoğulcu-
luğu na karşı bır tehlıke oluşmasınm onune gecıle-
cek "
Basın yazılı yayındır, televızyon gorsel yayındır, oku-
maya yeterınce sıcak bakamayan Turkıye gıbı ulkelerde
gazetelen de ozel tekellere bağlayacak medya holdıng-
lerının en azından sıyasal ıktıdar kadar denetlenmelerı
gerekıyor Basının çoğulculuğu tıtızlıkle korunmalıdır,
ama Turkıye de bunun tersıne bır gıdış ızlemyor, Ba-
bıâlı de bağımsız gazete kalmadı gıbı, nepsı bır gruba
bağh
•
Ikı buçuk ay sonra yerel seçımler yapılacak Turkıye'-
de yerel seçımın anlamı değıştı beledıye başkanlığı,
mılletvekıllığınden daha çok onem kazandı Istanbul,
Ankara İzmır Adana Bursa gıbı kentlerdekı rantların
hesabı akıl durdurucudur Çarpık kapıtalızm, Turkıye'de
rant ve faız hesabında duğumlendı Buyuk sermaye
grupları buyuk kentlerdekı rantları yağmalamak ıçın ye-
rel seçımlere abanıyorlar bunların destekledığı sağcı
partıler adaylarını seçtırmek ıçın trılyonluk reklamlar
vermeye hazırlanıyorlar
Demokrası bu mu'
Hayır'
ASTS nın 'Önsoz' unde demokratık toplumun temel
ılkesı şoyle saptanıyor
"Tum demokratık gruplar ve sıyası partıler arasında
çoğulculuğun ve fırsat eşıtlığının korunması
Eğer çoğulculuk ve fırsat eşıtlığı yerıne paranın
egemenlığı konuşursa Turkıye 21 ıncıyuzyıla doğru ya-
kalayamadığı demokrasıden busbutun uzaklara savru-
lur 2000 ekara bır re|imlegırer
Parası olanın medyayı ele geçırdığı bır ulkede fıkır oz-
gurluğu gerçekleşemez
•
Özel televızyonlar yerel seçım tarıhı olan 27 Mart'a
kadar surecek 2 5 ay ıçınde zengın sıyası partılerın ve-
receğı reklamlardan trılyonluk gelırler sağlamayı duşu-
nuyorlardı karşılıklı ışbırlığınde kentsel rantlara doğru
gıden yolda yurunecektı
Ne var kı Turkıye de seçım yargı denetımının altında-
dır ve YSK (Yuksek Seçım Kurulu), Yargıtay ve Danış-
tay ın yuksek yargıçlarından oluşan bır yargı organıdır,
partılerın paralı reklamlarına da sınırlar konmuştur
Medya korsanları dıyorlar kı
- Bız bu kararı dınlemeyız
Oysa fıkırler yasaklanmıyor paralı reklamlara sınır
getırıl'yor
Seçım, parası olanın duduğunu çaldığı bır cangılda
değıl, fıkrı olanın seçmene ulaşabıldığı bır alanda yapıl-
malı .
VEFAT
Baromuzun 17161 sıal sayısında kayıtb olan
avukat
ZEYNEPARAYICI
9 1 1994tanhındevefatetmışıır
Azızmeslektaşımızıncenazesı salı gunu (bugun)
Malatv a'da detnedılecektır
MerhumeyeTann danrahmet kederlıaılesineve
meslektaşlanmıza başsağlığı dılenz
İST\NBLLBAROSL BAŞKANLIĞI
VEFAT veTEŞEKKÜR
Aılemızın buvuğu. sevgılı babamız
oğretmen-y onetıa
ŞAKİRAKYÜZ'ü
vıtırdık Merhuma Tann dan rahmet dıler. buy uk
yasımıza candan katılan arkada^lanna. dostlanna ve
vakınlannateşekkuredenz
EŞİVEÇOCUKL4RI
KOCAELİ 4. ASLİYE HLKLK
MAHKEMESİ
EsasNo 1991 S96
Davacı Avten Kdrdkadılar \ekılı \\ Raıt Kandemır tarafından
davah Mehmet Kava alevhıne a(,ılan alacak davasının yapılan >argı-
laması sonunda
Davacı vekılı muvekkılının evınde davalının kıracı olarak oturur-
ken muvekkılıne aıt telelonu muvekkılının nzası dışında davalı
Mehmet Kava nın kullanarak mmekkılının > 500 000 - TL zaranna
neden olduğunu odenmesının talep edıldıgı halde davalının odene-
medığındcn bahisle aı,ılan davanın mahkememızce kabulu ıle 5 500
000 - TL nın 10 12 1991 tanhınden ıtıbaren kanunı taızı ıle bırlıkte
davalıdan alınarak davacıva venlmesıne kabul edılen mıktar uzenn-
den peşın alınan harcın mahsubu ıle 127 000TL bakı>e nıspı harç ve
hesap edılen 465 000-TLavukatlık ucretı ıle davacı tarafından yapı-
lan 308 700 - TL mahkeme masralının davalıdan alınarak davacıya
venlmesıne hukum kesınleştığınde 7 1 1992 tanhlı tapuya konan
tedbmn kaldınlarak davacı tarafından vatırılan temınatın ıadesıne
daır venlen ışbu karar davalı Mehmet Kava va teblığ edılemedığın-
den ılanen teblığıne ılan tarıhınden mbaren 1^ gun ıçensinde davalı
tarafından temvızedılmedığı takdırde kesınle^eceğı karar teblığı yen-
ne kaım olmak uzere ılan olunur
Basın 45107
SOYLEV(CILTl-2)
Hıfzı \ . \ clidedeoğlu
21 bası 70 (MHKDVıçınde)
></ı mları TıtrkiHueı C ad 19-41 Cııçaloçlıı-htanbul
Odemeb gondenlmez