Katalog

SAYFA CUMHURİYET 25 EYLÜL1993 CUMARTESİ 8 DIŞ HABERLER Potonya:Papa • ROMA(AA)-Eski Sovyetler Birliğı"nin son lideri Mihail Gorbaçov, Polonya asıllı papa 2'nci Jean Paul'ün Polonya'daki seçimleri eski komünistlerin kazanmasından endişe duymadığını açıkladı. Papa ile Vatikan'da bir saat görüşen Gorbaçov, Roma'ya dönüşünde basına yapüğı açıklamada, 2'nci Jean Paul'ün, "Hükümetlerin değişmesini normal karşıladığını" söyledi. Eskı Sovyet lideri, Papa'nın Rusya'daki krizden ise endişe duyduğunu, ama krizin çözümleneceğinden umutlu olduğunu sözlerine ekledi. Somali'debasına yönelik saldın • PARtS (AA) - Somali'nin başkenti Mogadişuda bir Fransız televizyon görevlisinin vurularak ağır yaralandığı bildırildi. Antenne-2 televızyonu, sesçi Jean-Louis Melin'in dün göğsünden vurulduğunu duyurdu. Somali'de hazıran ayında başka bir Fransız televizyon sescisi, temmuzda üçü Reuter çalışanı olan 4 gazeteci ve bu ay iki CNN çalışana öldürülmüştü. IralCtakitlesel tutuklama •TAHRAN(AA)-Irak İslami muhalefeti. Bağdat rejiminın ülkede geniş çaplı tutuklamalara giriştiğini iddia etti. Iran'da üslenen "Irak İslam Devrimi Yüksek Meclisi" adlı Şii muhalefet gnıbunun bildirisinde, tutuklamalann başkent Bağdat'ın yanı sıra Amara, Divaniye ve Hille kentlerinde yoğunlaştığı, aralannda 18 yaşından küçüklerin de bulunduğu tutuklulann akıbeti hakkında bilgi alınmadığı öne süriildü. WP0 Nobel Banş Ödülü'ne aday •THEHAGLE(AA)- Kendilerini yönetmehakkı tanınmayan etnik gruplar için evrensel bir forum olan Temsil Edilmeyen Uluslar ve Halklar örgûtü (UNPO), bu yılın Nobel Banş Ödülü için adaygösterüdi. İ976'da Nobel Banş Ödülü'nü alan Maried Mmaguire. üyelerinin kültürel tanınma ve bağımsızlık için verdikleri mücadelelerde şiddet uygulamalanna karşı olduklan için UNFO'nun adaylığını desteklediğini söyledi. Merkezi The Hague'da olan örgütün 40 üyesi arasında Doğu Tımor, Tibet. Ogo Ni (Nijerya) ve Zanzidarda(Tanzanya) bulunuyor. KübauçağıABD ûssönde • WASHINGTON (AA) - Bir Küba savaş uçağı, bu ülkedeki ABD üssüne ındi. Adını açıklamayan bir ABD Savunma Bakanlığı yetkilısi, Küba Hava Kuvvetleri'ne ait birMig-23'ünTSl 10.50'de Guantanamo üssüne ındiğjni bildirdi. Ancak aynntılı bilgi vermedi. Başka bir Küba uçağı, geçen hafta ABD'nin Florida eyaletindeki bir üsse inmiş ve pilot sığınma talebinde bulunmuştu. ABDşartöne sönlü • WASHINGTON (AA) - ABD yönetımi, BM Banş Gücü operasyonlanna katılmak için bazı şartlar öne sürüyor. ABD'nin BM temsilcisi Madeleine Albright, askeri bir okulda yapüğı konuşmada, Aınerikan yönetiminin banş . gücü operasyonlanna katılmadan önce, böyle bir operasyonunun nasıl sona ereceğini öngörebilmeyi istedığini söyledi. ABD'nin böyle operasyonlara katılmak için beş şartı bulunduğunu belirten Albight "Banş Gücü için müdahale karan incelendiği sırada, teme] sorulann açıkça ortaya konmasını istiyoruz. Daha sonra değü"dedi. Haiti'tfeBM misyonu •NEW YORK (AA) - BM Güvenlik Konseyi, Haiti'de birmisyon oluşturulmasına kararverdi. Konsey, bugünkü oturumunda oybirliğiyle aldığı kararda, Genel Sekreter Butros Gali'nin 25 ağustos ve 21 eylül tanhli raporlannı onaylayarak Haiti'de bir BM misyonu (UNMIH) kurulmasını kararlaştırdı. UNMIH, 567poliseğitimcisi ile 700 askeri görevliden oluşacak. Meclis içi muhalefete bağlı 14 milletvekili, seçim yasasını protesto amacıyla istifa etti KKTC'debııııalımdemıleşiyorLEFKOŞA (AA) - Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) meclis içi iki muhalefet partisine bağlı 14 milletvekili, seçim yasasını protesto etmek amacıyla dün toplu halde istifa etti. Demokrat Parti (DP) ve Hür De- mokrat Parti (HDP) milletvekilleri 18 kasımda yapılması beklenen er- ken seçime de katılmayacaklannı açıkladılar. Başbakan Derviş Eroğ- lu. muhalefetin seçim yasasını baha- ne ederek Türkiye'nin müdahalesıni beklediğini söyledi. DP Genel Baş- kanı Hakkı Atun, Başbakan Eroğ- Arafat Ankara'ya geliyor Filistin'e yardım paketi • Türkiye'nin. Arafat'a, özerk bölgelere yönelik yardım projeleri önereceği bildiriliyor. ANKARA (Cumhuri>et Bürosu) - Fi- listin Devlet Başkanı Yaser Arafat resmi bir zıvaret için bugün Ankara'ya geliyor. Türkiye'nin, Arafat'a, özerk bölgelere yönelik yardım projeleri önereceği bildi- riliyor. Ankara, uluslararası finansman desteği ile aynı bölgelerde yapılacak alt- yapı yaünmlannın Türk fırmalannca üstlenılmesi için Arafat'tan destek iste- yecek. 25-27 eylül tarihleri arasında planla- nan Arafat'ın Türkiye gezisi son anda yapılan değişiklikle kısaltılarak İstanbul ayağı iptaledildi. Arafat'ın, 13 eylülde Washington*da Gazze Şeridi ile Batı Şeria'nın Eriha ken- tinde Filstinlilere özerklik tanıyan anlaş- manın imzalanmasından sonra aldığı tehditlerin artması üzerine FKÖ lideri- nın güvenliğinin sağlanması amacıyla gezi tanhi ve programında her an oyna- ma olabileceğı belirtilıyor. Dışışlen kaynaklan, Filistin halkına her zaman destek vermiş olan Türkiye'- nin, banş sürecinde de desteğini sürdüre- ceğini belirterek Arafat'ın görüşmeleri sırasında Türkiye'nin yapabilecegi yar- dımlara ilışkin çeşitli projelerin ilk adım- lannın atılabileceğini vurguluyorlar. lu'nun 28 kasımda yapılması öngü- rülen erken seçimi bunalıma dönüş- türüp 1994'e ertelemeye çahşuğını söyledi. Hür Demokrat Parti Genel Baş- kanı tsmet Kotak ise Eroğlu'nu. KKTC'nin temeline dinamit koy- makla suçlayarak "Getirmek iste- dikleri seçim yasası ile azınlık çoğun- luğa hakim kılınmaktadır" dedı. Seçimi boykot Muhalefet liderleri basın toplantı- sında Cumhurbaşkanı Rauf Denk- taş'ın, "Muhalefetin yerinde olsam seçime girerdim" sözünü değerlendi- rirken seçime girmeyeceklerini bil- dirdiler. Meclis dışı muhalefetin de seçim yasası değişurilmezse seçimlere ka- tılmaması bekleniyor. DP ve HDP'nin toplam 14 millet- vekilmin ıstıfası ile KKTCmeclisin- de iktıdardaki UBP'nin 34 milletve- kili ve bir bağımsız milletvekili kajdı. İktidardaki Ulusal Birlik Partisi'- nin (UBP)değiştirilmesine karşı çık- tığı seçim yasası yüzde 5 alt baraja karşılık bir seçim bölgesinde en çok oyu alan partiye yüzde 20 daha fazla milletvekili çıkarma olanağı sağh- yor. Muhalefet üst barajın yüzde 40'a çıkanlmasını isterken Cumhur- başkanı Rauf Denktaş yüzde 5'lik alt barajın korunmasını ve yüzde 40'lık üst barajı aşan partiye yüzde 12 fazla milletvekili çıkarma olanağı tanınmasını öneriyor. Eroğlu'ndan yanıt Başbakan Eroğlu dünkü istifala- n," Mecliste tek parti kaldı gerekçe- siyle müdahale yoJu arıyoriar. Gidi- şat parlamenter sistemin kaldırdması yönündedir" diye yorumladı. Eroğlu dün düzenlediği basın top- lantısında Cumhurbaşkanı ve mu- halefetin seçim yasasını bahane ede- rek Türkiye'nin müdahalesini bek- ler duruma gekiiklerini, mecliste tek kalmalanna karşın 28 kasımda er- ken seçime gitme kararlanndan dönmeyeceklerini söyledi. Eroğlu. Denktaş'ı eleşurirken de "Savm Cumhurbaşkanrnın çamur atmalan insaf öiçülerinin dışına taş- mıştır. Parti başkanı gibi hareket edecekse kurdurduğu partinin basına gecer" dedi. IsraiPle Araplar Antalya'da buluşuyor ANKARA (Cmnhuriyet Bürosu) - Tür- kiye, İsrail ve Arap ülkelennın katılacağı silahlann denetimi seminerine ev sahipli- ği yapmaya hazırlanıyor. Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Ortadoğu Banş Konfe- ransı (ODBK) Silahlann Kontrolü ve Bölgesel Güvenlik Çalışma Grubu'nun faaliyetleri çerçevesinde, bölge ülkeleri arasında bazı güven artüncı önlemlerin geliştirilmesine yönelik olarak. 4-6 Ekim 1993 tarihleri arasında AntaJya'da bir se- miner düzenlenecek. Seminer, ODBK Çalışma Grubu'nun geçen mayıs ayında VVashington'da ya- pılan toplantısında alınan karar uyann- ca, Türkiye dahil belırli bölge dışı ülkele- rin öncülüğünde güven artüncı önlemle- rin gelıştirilmesi amacıyla düzenleniyor. ABD ve Rusya Federasyonu'nun ODBK çerçevesinde eşbaşkanlar, bölge ülkelerinin ise aktıf katıbma olarak da- vet edildikleri seminerde, askeri bilgile- rin değişimi ve bazı askeri faaliyetlerin ön bildirimı konulannın ele alınacağı acıklandı. Seminere şu ana değin ABD, Rusya, Katar, Ürdün. İsrail, Umman, Yemen, Mısır ve Suudi Arabistan katılacaklannı açıkladılar. Hollanda, Mısır ve Kanada gibi ülke- ler de, İsrail ve Araplar için benzer semi- nerler düzenliyorlar. Hırvatlann denetimindeki Dretelj futsak kampında bulunan 1500 Boşnaktan 54O'ı sağlık nedeniyle dün serbest bırakıMı. Demirerden Hu-vatlaıabanş çağıısıDış Haberler Servisi - Dışişleri Bakanı Hik- met Çetin. Cumhurbaşkanı Demirel'in Bosnalı Hırvatlan banşa çağıran mektubunu Hırvatis- tan Devlet Başkanı Tudjman'a iletmck üzere Zagreb'e gitti. Hikmet Çetin dün Hırvatistan'ın başkenti Zagreb'de yaptığı açıklamada. ziyaretinin amacının, Bosna-Hersekteki trajedıye son vermek için katkıda bulunmak olduğunu söy- ledi. Çetin, bölgede banşın sağlanması için elinden geleni yapmav a hazır olduğunu v urgu- larken. "Türkiye. görüşler empoze etmek niye- tinde değil. Her üç tarafın alacağı karara tam destek verecektir" dedı. Çetinın. Cumhurbaşkanı Süleyman Demi- rel'in bir mektubunu Hırvatistan Deviet Baş- kanı Franjo Tudjman a ileteceği bildirildı. Ge- len haberlere göre mektupta Tudjman'dan, Bosnalı Hırvatlar üzerinde etkisini kullanarak Boşnaklarla banşa yanaşmalannı istemesi ta- lep edıliyor. Çetin dün Hırvatistan ve Bosna-Hersek dı- şişlen bakanlan ile bir araya geldi. Bu arada, Hırvatlar tarafından Bosna-Her- sek'teki Dretelj kampında esir tutulan 540 Müslümanın sağlık nedenleri ile serbest bira- kıldığı belirtıldi. Kızılhaç Komitesi sözcüsü yapüğı açıklamada, esirlerin Kızılhaç denetimi alünda Hırvatistanın güneyindeki Korcula adasına gönderildiklerini söyledi. Sözcü, esirlerin burada BM Mülteciler Yük- sek Komiserliği yetkiblerine teslim edildiklen- ni belirtti. Hıryatlarla Müslümanlar arasında geçen hafta imzalanan ateşkes anlaşmasma rağmen Mostar'daki Hırvat saldınlan durmak bilmi- yor. Dünkü saldınlarda 20 Müslüman asker hayatını kaybetti. FÎIİPİNLER Fiüpinler'in eski devlet başkanı Ferdinand Marcos'un dul eşi tmelda mahkeme ka- raruun açtklanmasından sonra "Hapse gireceğimi sanmıyorum" dedi. (REUTER) w îmelda'ya 24yûhapis cezasıDış Haberler Servisi- Filipinler'ın eski devlet başkanı Ferdinand Marcos'un eşi Imelda Marcos yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle 18-24 yıl arasında hapis cezasına çarptınldı. Mahkeme Marcos'u kamu hizmetlerinde calışmaktan da ömür boyu menetti. İmelda Marcos 1982 ile 1984 yılan arasında başkanlığını yaptığı bir kamu kuruluşuna ait arsayı yine başkanlığını yaptığı bir vakfa devleti zarara uğratan koşullarla kiralamak suçundan yargılanayordu. 63 yaşındaki Imelda Marcos savunmasında bu işlemi devlete ait bir hastaneyi geliştirmek amacıyla yaptığını söyledi. Marcos. mahkeme karannın açıklanmasından sonra yaptığı gazetecilerin sorulannı yanıtlarken "Ülkemi sevmemin ve ülkeme hizmet etmemin günah sa\ ıldığını bilmiyordum. Ancak hapse gireceğimi hiç sanmı>orunı"dedi. Avukatlannın temyiz mahkemesine başvuracaklannı söylemeleri üzerine Marcos, 15 günlüğüne kefaletle serbest bırakıldı. YolsuzlukvirüsüBM'yide sardı • BM'deki en ciddi yolsuzluk örneği olarak Kamboçya operasyonlan gösteriliyor. Kamboçya'da şimdiyedek iki milyar dolar harcandı.İhale yolsuzluğu, gereksiz malzeme ve cihaz alımından ötürü milyonlarca dolann "çöpe atıldığı" belirtiliyor. kazandılar. Kamboçya'daki helikopter ihalesiyle ilgili olarak 8 BM çalışanı hakkında soruşturma açıldı. Soruştur- ma aylardır sürüyor ve ve henüz bir so- nuca bağlanmadı. NEW YORK (AA) - Genel Sekreter Butros Gali "BM'nin parası kalmadı" derken uluslararası kuruluş, yolsuzluk ve kötü yönetim yüzünden milyonlarca dolan boşa harayor. BM'deki en ciddi yolsuzluk örneği olarak Kamboçya operasyonlan göste- riliyor. "BM tarihindeki en pahalı ope- ras>on" diye nitelenen Kamboçya'da şimdiye dek iki milyar dolar harcandı. Ancak ihale yolsuzluğu, gereksiz malze- me ve cihaz alımından ötürü milyonlar- ca dolann "çöpe atıldığı" belirtiliyor. Buna göre satın alınan birçok malzeme. hıç kullanılmadı. Bazı şirketler, daha yüksek fiyat vermelerine rağmen ihale Telekız servisi BM'nin Cenevre bürosunda görevli bir Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) görevlisi, çalışüğı büroyu te- lekız servisi için kulanmış, aynı görevli daha sonra Afrika'ya tayin edilmiş, BM müfettışlerinin olayın farkına varma- sına karşın aynı görevli emekliliğini iste- miş ve maaş bağlanarak emekliye sev- kedilmiş. BM Kalkınma Programı (UNDP) Afrika Bölümü Başkanı, 750 bin dolar amirlerinden yetki almadan kullanmış. Aynı kişi, çeşitli dergilerde kendi siyasi kişiliğini öven yazılar yazdırmış. BM'de bin kişinin çalışüğı bir bölü- mün başkanı şöyle konuşuyor: "300 ki- şiyle servisi çalıştırabilirim. Diğer 700 ki- şiye gerek yok. Bu para. başka yerlerde daha yararlı bir şekilde kullanılabilir. Ancak me\cut sistem bunu oianaksız kdı- yor." BM matbaası. yılda bir milyar sa>fa belge basıyor. Bu yıl basılan belgelerden bazılan, dokuz yıl önce yapılan top- lantılar ve alınan kararlan kapsıyor Roma'da BM'nin gıda ve tanm ile ılgılı üç ayn bürosu bulunuyor. Bir önceki genel sekreter Javier Perez de Cuellar'in yüz kadar BM kuruluşunun artık ge- reksiz hale geldikleri için kapatılmalan- na ilişkin bir program hazırlatmasına karşın bu kuruluşlann hiçbiri kapatı- Imadı. ABD'nin BM daimi temsilciliğinde geçmişte görev yapan Richard Lkhtens- tein, "BM milyonlarca doları boşa harcı- yor. Raydan çıkan bir trenin durumuna benzetiyorum BM'de olanlan. Bağımsız birinin bu işlerden sorumlu olması gereki- yor" diye konuşuyor. BM'de üst düzeyde görev yapmış bir başka yetkili ise kuruluşun bir personel politikası bulunmadığını. idari işlcrin "gelişigüzer sürdürüldüğünü belirti- yor. Butros Gali'nin idari işlerden sorum- lu yardımcılığına bir süre önce getirilen Melissa VVells, düzenlediği basın top- lanusında u Tfim yolsuzluk kktialanmn soruştunıiduğunu" bildirdi. Galı de teftış ve soruşturmalardan so- rumlu bir genel sekreter yardımcısı atadı. ASKERİ YARDIM ABD'den birmakas daha LALE SARltBRAHİMOĞLU ANKARA - Ankara, güvenlik yardımının hibeye dönüştüriilmesi ve sa- vunma sanayii işbirliğinde Türkiye'ye yüksek teknoloji transferi yapılması için ABD'ye bastınyor. Ancak Amerikan yönetiminin, Ankara'nın istemlerine bu aşamada olumlu sinyaller vermediği be- lirtiliyor. Nitekim ABD Senatosu, 1994 mali yılında Türkiye için önerilen 450 milyon dolarlık uygun koşullu krediyi makas- layarak 405 milyon dolar olarak kabul etti. ABD yönetimi son iki mali yıl için öngördüğü 450"şer milyon dolarlık aske- ri yardımlan hibe etmek yerine uygun koşullu krediye dönüştürmüştü. Bu ise halen ABD'ye Dış Askeri Satış (FMS) kredılerinden kaynaklanan yak- laşık 7.5 milyar dolarlık borcu bulunan Türkiye'ye, ek mali yük getiriyor. Ankara rahatsız Ankara, Amerikan askeri yardımının hibeye dönüştürülmesınden duyduğu rahatsızlığı, yaz döneminde verilen ara- dan sonra önceki gün yeniden başlayan, 1980 tarihli Türk-Amerikan Savunma ve Ekonomik İşbirliği (SEİA) görüşme- lerinde yeniden gündeme getirdi. Diplomatik kaynaklar, Türkiye'de za- ten İncirlik ve Pirinçlik gibi iki önemli üssün dışında fazla bir tesis kalmadığmı ve bunlann faaliyetleriyle ilgili düzenle- melerin çok önem taşımadığına dikkat çekiyorlar. Ankara, güvenlik yardımı ve savunma sanayiindeki taleplerine karşılık, metnın, yeniden yazılmasmın söz konusu olmadığını belirtiyor. Diplomatik kaynaklar, Türkıye'nin asıl üstünde durduğu ve gerçekleşmesin- de ısrarlı olduğu iki önemli konunun, gü- venlik yardımının hibeye dönüştüriilme- si ve iki ülke savunma sanayii işbirliğinde Ankara'ya yüksek teknoloji yetenegini kazandıracak askeri sistemlerin verilme- si olduğunu söylüyorlar. Türkiye'nin bu yöndeki taleplerine Amerikan tarafının sıcak bakmamakla beraber, SEİA görüşmelerinin ızleyeceğı seyre göre taraflann çeşitli formüller üzerinde bir uzlaşma sağlayabiIecekJen belirtiliyor. Öte yandan, Türkiye ve ABD arası- nda ilkinin yapılacağı ve tüm ekonomik konulann ele alınacağı ekonomik komi- te toplantısının kasımın ilk yansında Ankara'da yapılması planlanıyor. DIŞ BASEN £bc ^fUr JJork eimcs Rusya'da darbe Devlet Başkanı Bons Yeltsin'in Rusya Parlamentosu'nu feshetmek ve erken seçim ilan etmek gibi anayasal bir yetkisi yok. Ancaİc onun cesur darbesi Rusya'da demokrasinin iiertemesi, ekonomik reformlann uygulanmasi ve eski Sovyet cumhuriyetleri ile ilişkilerin düzeltilmesini sağlayacak. Başkan Bıll Clinton ABD desteğini genişletmekteçok haklı. Rusya'nın secimle ilk defa işbaşı yapan başkanı ile perestroyka parlamentosunun arası temel politika ile siyasi ve ekonomik reformlar konusunda bir yıldan fazladırbozuk. Sovyetler döneminden kalma anayasa hala resmi olarak yürürlükte ve parlamentoya polıtikalanniptaledilmesi ile kabine bakanlannı kovma yetkisi veriyor. Devlet Başkanı Yeltsin durumu iyileştirmek ve Rusya'yı "kanuna dayalı deviet" durumuna getırmeye yönelik amaanı uygulayabilmek için yetkisini arttırmaya yeltendi. Yeltsin'in yöntemleri kişisel diktatörlükler geleneğine sahip Rusya'da sorun yarattı. Şu anda çok az şansı var. Yeltsin'in oynadtğı oytınun başanya ulaşacağmı söylemek için erken. Ancak o, haftalardır hazırlık yapıyor ve askeri liderleri hesaba katıyor. Sonuç savunma, içişleri ve güvenlik bakanlan onu desteklediklerine ilişkin bir karar yayımladılar. Askeri liderler. özellikle Washington olmak üzere dış tepkilere kulak kabartıyorlar. (23 Eylül) Internaaonal HeraM Tribune'den LE FIGARO Rakipler arası çekişme Rusya'da şimdilerde tanık olunan, iki güç odağı arasındaki kıyasıya mücadeledir. Yürütme ve yasama organlan arasında bır iktidar mücadelesi olarak gösterilen çekişme, ashnda Moskova'da çatışan iki rakip grup arasındadır. Yasama meclisini dışlamakla iktidar dengesini yok ettiği söylenen Boris Yeltsin, böylelikle acemi diktatör kıhğına büründü diyenlervar. Fakatünlü Rus yazan Soljenitsin'in de belirttiği gibi parlamenterler, gerçek birdemokrasi koşulu içinde seçilmedi. Oysa Boris Yeltsin. 1991 haziranında düzenlenen bir secimle devlet başkanlığına getirildı. Parlamentoda bir araya gelmiş fesatçı grupla anlaşmaya iki yıldır caba gösteren Yeltsin, nihayet siyasal felç durumuna son vermek zamanının geldiğine kararverdi. Rus halkına ve de Batılılara gönderdiği mesaj gayet açıkür: Ben diktatör değilim. 11 ve 12 aralık tarihlerinde düzenlenecek milletvekili seçimleri sayesinde siyasal sistem oturuncaya değin bana şans tanıyın. Başkanın isteği olumlu karşılanmıştı. Öte yandan kimileri kendisını uzlaşmacı bir kişi olarak gösteriyor, ancak uzlaşmalar dizısi giderek yozlaştı, siyasal durum batağa saplandı ve felç oldu. (24 Eylül)