Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 9 AĞUSTOS1993 PAZARTESİ 1868'de meteoroloji gözlemleriyle çalışmalanna başlayan rasathane, 125. yaşını çeşitli etkinliklerle kutlayacak Kandilli Rasathanesi, büyük kutiamayahazır UFUK A. ÖZLEM Kandilli Rasathanesi. 125 yaşı- nda. 1868 yıhnda meteorolojı göz- lemleriyle faaliyete başlayan. sonra- lan ağırlığı deprem araştırmalanna veren rasathanenin 125. yaşı. 1993 94eğitim-öğreümyıh boyunca bir dizi etkinlikle kutlanacak. Dü- zenlenecek çeşitli panel ve toplantı- lann yanı sıra. rasathanenin kurulu- şundan bugiine. kullanılan araç- lann sergileneceği bir müzenin açılışı da gerçekleştirilecek. Türkıye'nin en köklü bilimsel kuruluşlanndan biri olan Kandilli Rasathanesi. 1983 yıhnda Boğaziçi Üniversitesi'ne bağlandı ve enstitü statüsüne kavuştu. Böylelikle gö- revlerinde genişleme, organizasyo- nunda da yenilenme oldu. Değişim öncelikle "Kandilli Ra- sathanesi ve Deprem Araştırma Ens- titüsü" şeklinde adına yansıdı. dep- reme dönük çalışmalar ilk hedef oldu. Enstitü Müdürü Prof. Ahmet Işı- kara'nın belirttığine göre de bugiine değin deprem araştırmalannda epeyce yol katedildi. Kandilli Ra- sathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü'nün ilk hedefı. Türkiye'- nin deprem nabzını tutabilmek. Bu konuda önemli adımlar atılmış. İkinci hedef ise deprem erken uyan sistemini getirebilmek. Bunun ardından da önceden be- lirleme sistemi geliyor. Ama bu üçüncü sistem. tüm dünyada hala araştırma safhasında. Kandilli Rasathanesı'nin 125. yılı etkınliklerinin açılışı. 1993'94 eği- tim-öğretim yılının açıbşıyla eşza- manb olacak. Gerçekleştirilecek et- kinliklerebirgözatahm... Ekimayı- nda "Büyük yerleşim yerlerinde, deprem basar sefiaryolannın gelişti- rilmesi yöntemJerinin irdelenmesi" başhğı alünda, NATO desteğiyle bir toplanü gerçekleştirilecek. Istan- bul'da uygulamarun ne olacağı be- lirlenecek; toplantı aynca. İstan- bui'un deprem master planırun oluşturulmasma da hazırlık olacak. İstanbul'u yakjndan ilgilendiren bir başka toplanü ise 10 Temmuz 1894"te meydana gelen Istanbul depreminin 100. yılı nedeniyle Tem- muz 1994'te düzenlenecek "İstanbul ve Deprem" konferansı. Bu toplantıda, 1894 İstanbul dep- reminin aydınlatılmasınaçahşılacak ve şehrin deprem tehlikesi tartışıfa- cak. Ahmet Işıkara. Edirnekapı, Fatih, Topkapı. Samatya, Balat, Bakırköy, Yeşilköy ve adalarda ha- sar, Cerrahpaşa ve Davutpaşa gibi semtlerde ise ağır hasar meydana getiren. bir kaç bin kişinin de yaşa- mına malolan 1894 depreminin, bu- güne kadar yeterince irdelenmediği kanaatinde. O tarihte neler olduğunu tartı- şmanın, nedenlerini araştırmarun, geleceğe yönelik dersler çıkarmada önemli bir faktör olacağma ınanı- yor. İstanbul'da meydana gelebile- D.üzenlenecek çeşitli panel ve toplantılann yanı sıra, rasathanenin kuruluşundan bugiine, kullanılan araçlann sergileneceği bir müzenin açıüşı da gerçekleştirilecek. oek depremierie ilgili olarak da ens- titü adına şu açıklamada bulunu- yor: "Istanbul şefari, tarihi boyunca depremleriıı etkisi altında kalmıştır. Bu zaman zarfında, hasar yaptcı dep- remlerin sık ve seyrek olarak oluştu- ğu değişik zaman aralıklan mevcut- tur. Gerek gecmiş deprem tarihçesi ve gerekse İstanbul'u etkileyebilecek depremlerin kaynaklanacağı fay hat- lanndaki deprem faaliyetleri göz önüne aundığında, İstanbuTu geJe- cekte de hasar yapıcı depremlerin et- kilevebüeceği bir vaka olarak ortaya çıkmaktadır. Gelecekteki hasar yapıcı bir depremin ne zaman meyda- na gelebileceğinin önceden kestiril- mesi, üzerinde bilimsel araştırmala- nn yapıldığı bir konudur. Ancak, bu hususta en gelişmiş ülkelerde bile ula- şümrş bir teknoloji henüz mevcut de- pdir." Etkinlikler çerçevesinde tartışıla- cak diğer iki konu ise "Türkiye'nin depremselliği ve deprem tehlikesi" ve "Büyük şehirlerimizde ve sanayi böl- gelerinde deprem riskinin azaltılma- sı" (Ekım 1993). Ahmet Işıkara. Türkiye'nin bir deprem ülkesi oldu- ğunu vurgulayarak, görevlerinin tüm ülkeyi kapsayan deprem şebe- kesini çabşürmak olduğunu söylü- yor. Bunun için de bazı adımlar atıl- mış. "Marmara Denizi'nin etrafuı- daki deprem etkinliğini on-line şekli- ne de dönüştüriilmüş telemetrik sis- tetnle Lzliyoruz. İznik"de de ölçümler yapıyoruz ve Marmara'nın güneyine kadar uzanıyonız. Yalnızca Marma- ra bölgesi değil, Türkiye de yakından izleniyor. Türkiye genelinde mevcut bulunan sabit 22 deprem istasvonuna ve Marmara Bölgesi'ndeki on-line şekline de dönüştürülmüş 13 telemet- rik istasyona ilave olarak, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'dan iribaren başlatılan on-line ve direkt telefon ile- tişuıüi (diap-up) saytsal deprem istas- yonlannın kurulmasına başlandı. Di- yarbakır ve Erzincan deprem istas- yonlan, şu anda faaliyettedir. Bun- ların sayısı daha da artacak. Türki- ye'nin deprem nabzını, varı on-line dediğimiz bir sistemle fstanbul'dan izleyeceğJz. Türkiye'nin deprem şe- bekesini modemkştiriyor, gümin tek- nolojisine uygun olarak anında izle- mek için çalışmalar yapıyoruz. Bir deprem oiduğunda, kaydedilir ve odak noktası tespit edilir. Yeni sis- temde ise otomatik olarak algılana- biliyor. Bu sistemlerin uzun vadeli he- defi de şu: Türkiye''ye deprem erken uyan sistemini getirmek. Once, Tür- kive'nin deprem nabzı tutulacak, ardından da bu gelecek." Etkınlıklerin bir başka toplantısı ise ünlü Türk bilgıni Mirza Uluğ Bey'ın doğumunun 600. yıh nede- niyle gerçekleştirilecek "Türk dün- yasında bilim" konulu toplantı. Bu toplantı da UNESCO Milli Komis- yonu'nun desteğiyle Mart 1994'te düzenlenecek. Şu anda yapımı süren Kandilli Rasathanesi Müzesi de 1994 yıhnda açılacak. Aralannda küreler. dürbünler, sismograflar, el yazması kitaplann da bulunduğu 400e yakın parçanın sergileneceği müze, kültürel mirası geleceğe taşı- ma ve bilim dünyasına açma amacıyla oluşturulacak. Yunanistan'da gizli servis skandalı ATtNA (AA) - yunan Gizb Haberalma Teşkilatı'nın(EİP), ülkede "Ortodoks" olrnayan vatandaşlara aynmcı muamele öneren raporu, Atina'da şok tesiri yarattı. Hükümet sözcüsü Vasilis Manginas, "Yazanın kendi görüşlerinı yansıtıyor. Hükümet yazılanlan kabul etmiyor" derken, raporun varlığını doğruladı. Manginas, rapordakı değerlendirme ve önenlerin "gerçek dışı" olduğunu ve bu nedenle de raporun yayımlanmasından kısa bir süre sonra iptal edildiğini belirtti. Sözcü, "Anavasa gereğince. Yunanistan'da dini inaç tamamen hürdür ve güvence altına alınmaktadır'" dedi. Ana muhaefetteki PASOK iseaçıklamasında söz konusu raporun. EİP'nin bugün yasalarla öngörülen görev sınırlan dışında hareket ettığinin kanıtı olduğunu vurguladı. EİP'dederhaltedbirleralınmasıistenilen açıklamada. raporun iptal edilmesinin, Yunan Gizli Haberalma Teşkilatı'ndaki "mantığı" değiştirmediği belirtildi. Ülkenin üçüncü büyük siyasi partisi sol ittifak da açıklamasında. "Din-millet unsuruesas ahnarak hareket etmek, tehlikeli boyutlar kazanıyor. Böyleeylemlerin sorumlusu olan Yunan hükümeti. derhal tedbirleralmabdır" ifadesini kullandı. EİP'nin Ortodoks olmayan Yunan vatandaşlanran "yaşamlannın zörlaşünlması" önerisinin yanı sıra, Balkanlar'da Yunanistan'ın önderliğinde bir "Ortodoks ekseni" kurulmasını öneren rapora, aydınlar da büyük tepki gösterdiler. ABD'li komedyenlerin yenimalzemesi başkan Clinton 12 yıldır Cumhuriyetçileri ve politikalannı kendilerine çerez ilan etmiş komedyenler. Arkansas valisi başkan seçilince bir anda paniklediler. Dan Quayle'siz politik komedinin birgeleceği olabilirmiydi? Bül Clinton ve demokrat iş arkadaşlan, bu dürüst yenilikçiler. bu sade poh'tikacılar komik olabibr miydi? Pek çoğu liberal veCbnton'la aynı kuşaktan olan bu komedyenler. kendilerini öz kardeşlenne kötülük yapıyormuş gibi hissetmeden Demokratlarla dalga geçebılecekler miydi? Komedyen Mark Russell. yeni yönetimin yarattığj kaygılarla ılgıli olarak şunlan söyledi: "35 yıldır bu meslekteyim ve hiçbir partinin bir diğerinden daha komik, daha namuslu, ya da daha rezil olmadığını artık bUiyorum. Yeni hükümet görev başına gectikten birkaç ay sonra ne olursa olsun çarklar dönmeye başlar ve olağan tuzaklar, olaylar ve gaflarla yeniden karşılaşmaya başlanz." " Demokratlar da en az cumhuriyetçiler kadar komik olabilir ancak tamamen değişik sebeplerden dolayı. Herşeyden önce demokratlarda yaramaz bir hava var. Washington'lu komedyen Dave VVerner, T a m Clinton, Kimba W'ood"u başsavcı tayin etmeji düşünürken, onun eskiden bir Playboy güzeli olduğunu ortaya çıktı" diye anımsıyor. Komedyenler. bu konuyla ilgili bir de sav atıyorlar ortaya: "Demokraüardan bahsederken seks ve içkiyle ilgili espriler yaparsınız. Cumhuriyetçilerden bahsederken ise konu para vekudrertir." Arkeologlar Muğla'da MUĞLA (AA) - Muğla ve yöresinde 1993 yılı içinde 14 yerde arkeolojik kaa ve 11 yerde de arkeolojiİc yûzey araştırması yapılacağı bildirildi. Temmuz ayırun ikinci yansında başlayan kaalann, ekim ayı sonuna kadar süreceğini bildiren Muğla Kültür Müdürlüğü yetkilileri, şu bilgileri verdiler '"Yörede yapılan kazılann 2'si. yabana bilim adamlannca yapılırken, 12'si de Türk bilim adamlarınca gerçekleştirilecek. Fethiye ilçesi sınırlan içindeki Xantos-Letoon kazısı. Fransız Anadolu Araştırma Enstitüsü adına Prof. Dr. Christian Le Roy tarafından, Milas-Kıyıkışlaak Kö\ü'ndeki İassos kazısı da Italyan Ferrari Arkeoloji Müzesi adına Prof. Dr. Fede Berti başkanhğında gerçekleştirilecek. Kaunos. Lagina Hisarönü, Knidos, Halikarnas, Fethiye Anfî Tiyatro, Pmara, Peynirçiçeği Mağarası, Bodrum Anfı Tiyatro. Strotonikya ve Milas kurtarma kazılan Türk bilim adamlan başkanbğmda yapılacak." Kaa ve araştırmalarda ortaya çıkan taşınabilir tarihi eserler, Fethiye. Milas, Marmarisarkeoloji müzeleri> le, Bodnım Sualtı Arkeoloji Müzesı'nde koruma altına alınıyor. Bu müzelerde halen 30 bin dolayında tarihi eser, koruma altında bulunuyor. KULTUfl BAKANLIGI C O C A C O L A S U L T A N A I B P R E S I D E N T O T E L 2. Beyin Takımı'm seciyoruz Bu yıl Çek Cumhuriyeti'nin Brno kentinde 28 eylül-3 ekim tarihleri arasında yapılacak olan yanşmaya götürülecek 'Türk Beyin Takımı'nın belirlenebilmesi için ilk aşamayı oluşturan Eleme Sınavı'nda ilginç bir soru yer alacak. Yanşmacılanmızı bu sınava hazırlayabilmek ve okurlanmıza zevkli dakikalar (yoksa saatler mi?) geçirtebilmek amacıyla bu türden bir oyunu burada veriyoruz. Burada negörüyorswuz?Gördüğünüzşeyin ne olduğunu kısaca yaztn. DIKKAT: Bu oyun bilgisayarlarda üretilen yeni bir bulmaca türüdür. Gerektiği biçimde bakıîdığında, üç boyutluluk izlenimini verir. Burada nasıl bakmanız gerektiğine ilişkin kısa bir yönerge veriyoruz: 1. Göriintünün alt taranndaki iki siyah daireye bakın. Bu ikı daire birleşiyormuş şbi görünene dek, gözlerinizi sayfanın ötelerine doğru dikin. Aıtık üç daire göreceksiniz. Şimdi de ortadaki daireye odaklanın ve gözlerinizi ondan ayırmaksızın, resmin ortalanna doğru kaydınn. Yavaşyavaş birderinlik görmeye başlayacaksıruz. İşte o zaman, üç boyutlu sahne ortaya çıkacakür. 2. Bir de ikinci bir yöntem var ki, benim daha kolayıma geliyor. Görüntüyü yüzünüze doğru iyice yakJaştınn. Yukandaki iki dairenin bulanıklaştığını göreceksiniz. Bu arada gene ortada üçüncü bir daire belirecektir. Gözlennizi ortadaki bu daireden ayırmaksızın, gene resmin ortalanna doğru kaydınn ve sabırla, derinlik boyutunun belirmesini bekleyin. Ne görüyorsunuz? Ne güzel, değil mi? Hatta, harika! Bunlan, sakin bir odada, iyi ışıklandırma koşullannda uygulamanızda yarar var. Annesütüne zaman kesilmeli? %±JNICEF tarafından desteklenen bir proje, anne sütünün yararlannı ve iki yaşına kadar çocuklara verilmesi gerekliliğini ortaya koyuyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, anne sütünün yaşamsal bir önemi var. Haber Merkezi - Anne sütünün bebekler için en uygun beslenme olduğuna herkes inanıyor. Ancak kaç yaşına kadar verilniesi gerekti- ği konusunda kesin bir yargıya vanlamıyor. UNICEF tarafından destekJenen bir proje, anne sütünün y ararlannı ve iki yaşına kadar çocuklara veril- mesi gereklibğini ortaya koyuyor. Ozelbkle gelişmekte olan ülkeler- de, anne sütünün yaşamsal bir önemi var. Çocuğu uzun süre me- meden kesmemenin yararlan şöy- le sıralanıyor: Beslenmeyi kesinti- siz götürmek, bağışıkbğı kuvvet- lendirmek. böylece çocuk ölümle- rini olabildiğince engellemek. Pa- kistan'da iki yaşmdan önce sütten kesilen çocuİdann yeterince bes- lenmediği düşünülüyor. Tayland'- da ise ortalama sütten kesilme yaşı 15 ila 18 ay arasında değişiyor. Ingiltere'de, anne sütüyle bes- lenme konusunda çebşen görüşler ileri süriilüyor. Anne sütününün yararlan herkes tarafından kabul edilse de çalışan kadınlann iki yıl boyunca emzirme zamarunı nasıl bu- lacaklan bilinmi- yor. Batı toplu- munda kadın göğ- sü, annebkten çok erotik çağn- nşmlan olan bir nesne. Ozelbkle Jngiltere'de iki yaş civannda olup da hala anne sütüyle beslenen çocuklar- da, cinsel sapıkhğın oluşa- cağı düşünülüyor. Ulusal Çocuk Doğum Vakfi'ndan Hilary Eng- lish, ülkede herkesin vücut salgı- lanndan iğrendiğini bebrterek. "Emzirmek, her zaman doğal bir olgu olarak görülmüyor. Vücut salgıiarının temiz olmadığı düşünü- lüyor" diyor. İngiltere'de bebekle- rin genelde 4 ila 6 aylıkken meme- den kesildiğini bebrten Engbsh. 2 veya üç yaşına kadar çocuklannı emziren annelerin azmlıkta kaldığma dikkat çekiyor. Batı'run gebşmiş ülkelerinde, 6 aybktan sonra emzirmenin, bes- lenme dışında başka yararlan ol- duğu kabul edibyor. 6 aydan sonra çocuğa dengeb bir diyet uygu- landığından. emzinnenin çocuğa güven, rahatlık ve huzur verdiği öne süriilüyor. Çocuk iki yaşına kadar sürekli yeniliklerle karşı- laşügından. aradığı güveni emzir- me sırasında buluyor. İki yaşından sonra çocuk, anne sütünden vazgeçmeye niyetb değil- se ne yapmalı? Psikiyatri Enstitü- sü'nden Sue Jeoner. çocuğun iki yaş ötesinde. hala annenin göğsü- ne gereksinim duymasırun, anne ile çocuk arasında doğal olmayan bir durumdan kaynaklandığıru ile- n sürüyor. Annenin insiyatifıyle çocuk memeden kesibrse, anne ço- cuğun kendisine karşı düşmanca hisler besleyeceğinden ve yakın ibşkilerinin bozulacagından kor- kabilir. Psikolog Judith Beil ise bir yaşın üzerindeki çocuğu emziren kadı- nlann eşleriyle sorunu olduğunu bebrterek, "Anne ve çocuk arası- ndaki, başkalarını dışlayan sıkı fıkı ilişki, babayla annenin beraberiiğini bozabüir"diyor. Annelerin emzir- meyı işe dönmemek ve görevlerini yapmamak için bir gerekçe olarak kuilandıklanna da dikkat çekea Bell. "Çocuklann uzun süre emzi- rilmesi çocukta, anneye aşın bağımlılık >e ileri yaşlarda kendine güvensizlik varatabilir" diyor. Em- zirmeyi kesmenin ideal yaşının ol- madığını, her çocuğun farkb tepki- ler göstereceğini kaydeden Bell, çocuğun konuşmayı öğrendikten sonra anne sütünden vazgeçmesi- nin daha zor olacağını ifade edi- yor. Başka bir görüşe göre çocu- ğun, en az bir yaşına kadar emziril- mesinin gerektiği, kesilme zamanı- na çocuğun karar vermesinin doğ- ru olduğu vurgularuyor. Bell ise çocuklann. hiç bir zaman emmek- ten kendi kendilerine vazgeçme- yeceklerini kaydediyor. Genel olarak. emzirme konu- sunda yeterb araştırmarun yapı- lmadığı ve kesin dogrulann bibn- mediği düşünülüyor. Emzirmenin yararlanna inanan uzmanlar, Bau'daki toplumsal dayaru- şmanın azabnasını. emzirme alı- şkanlığının giderek terk edibnesine bağlıyor. Ancak bu olguyu kanı- tlayacak herhangi bir çalışma yapıbnamış. Psikolog Sue Jenner, doğru ve yanlışlann kesin ol- madığı oıtamlarda, annelerin iç- güdülerine güvenmesi gerektiğini öne sürüvor. Uluslararası OlofPalme Merkezi B'ireylerin, yalnız bir ada gibi yaşadığı top- lumun, tehlikeli toplum olduğu vurgulanıyor. GÜRHAN UÇKAN STOCKHOLM - Geçen yılın güzünden beri Stockholm'de araştırmaa bireyler, örgütler için yeni bir merkez oluşturuldu. Adını, İsveç sosyal demokrasisi- nin ve işçi hareketinin uluslararası üne sahip bderlerinden Olof Pal- me'den alan Olof Palme Uluslara- rası Merkezi. sosyal demokrat ağırlıkb sendikalann, halk eğıtim örgütlerinin ve çeşitli parti kol- lannın bir araya gelmesiyle hizme- te açıldı. Kısaca "Palme Merkezi" olarak arulan yerin en temel gö- revi. "dış yardım" ve "uluslararası sorunlar". Merkezin çabş- malannın üçte ikisi; üye örgütlerin dış yardım projeleri ve uluslararası girişimlerini yönlendirme ve orga- nize etme. Kalan üçte bir ise; banş ve si- lahsızlanma, karşıbklı güven. ırkçıbk ve yabancı düşmanlığı gibi bebrb konularda yapılan araştır- malan desteklemeye. kamuoyunu bilgilendirmeye aynlmış durum- da... Ülkenin en ağırlıkb sendikalan- ndan Metal-İş'in başkanı, sosyal demokrat partinin ağır toplan- ndan Leif Blomberg, Pabne Mer- kezi'nin yönetim kurulunun baş- kanı. Onun için Avrupa'nın en önemli sorunlanndan birisi olan işsizbk, bir sınıf sorunu: - Avrupa'nın öncelikle ilgilenil- mesi gereken sorunlannın başında işsizlik geliyor. Bugün toplum için- de, iş sahibi olanlar \e olmayanları ayıran kesin bir sınır >ar. Ortaya, kaynaklan paylaşma politikası çıkıyor. Kişinin iş sahibi olma hakkını nasıl garantileveceğiz? İşsizlik sorunu, u-kçılık ve yabancı düşmanlığı gibi diğer toplumsal so- runlardan bağımsız olarak ele almamaz. Rekabet arttıkça, birey- ler arasındaki ilişkiler de sertleşir. Bugün, söz ve eylem olarak göç- menlere karşı giderek artan şiddete tanık oluyonız. Bir toplumun denge içinde var olması için, önce ırkçdıkla baş edilmelidir. Blomberg; geçım güçlüğünün, ışsızbğin, bıreyleri pobtikadan uzaklaştırdığı ve umutsuz bir ya- şam biçimine sürükJediği görii- şünde. Bu noktada, ideoloji konu- sunun üzerine ozelbkle eğilmenin yararlı olacağını savunuyor. Bi- reylerin. yalnız bir ada gibi ya- şadığı toplumun, tehlikeli toplum olduğunu vurguluyor. :