Katalog

Cumhuriyet lmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yajin Yönetmenı- Özgen Acar •Genel Yayın Koordınatorır Hikmet Çetinka>a •Genel Yayın Danışmanı Ortıan Erinç • \ a7iışlen Mü- dürleri Ceial Başiangıç, Avdın Engin ıSorumlu) • Haber Merkea Mudüriı \Iustafa Balbav • Gorsel Yonelmen Ali Acar •Düzenleme Mustafa Sağlamer Ankara Temsıicısı Cüneyt Arca>ürek • Haber Müdurlen Işık Kansu, Hakkı Erdem • lstanbul Haberlen Ce>her Kantarcı •DışHaberler Ergım Balcı AtatürkBulvanNo.125, kat 4. Bakanlıkldr-Ankara Tel 4195020 (7 Hal). Telex • tş - Ekonomı Dinç Tavanç •Yurt Haberlen- .Vfeiunet Saraç 42344, Fax (4)4195027 •tzmır Temsilcısı Serdar Kmk, H Zıya Blv 1352S.2 3Tel • Makaleler Sami Karaören »Spor \bdülkadir Yüccfanan «Dü- 831230Tele\-52359. Fax (51)895360 •AdanaTemsıIcisı Çetin YiğenoğhıtnönuCd zeltme AbduUah Vaacı 119 S Ncr 1 Kat 1, Tel: 522550-522601-522492, Telex 62155. Fax: (71) 52 25 70 Muessese Mudürü Erol Erkut •Koordınatör Ahmet Kurulsan • Muhasebe Bülent Vener • İdare: HüseyinGiirer •tşletme önderÇefik • Bılgı-lşlem Nail lnal • Bıhpsayar Sısteım Mürihet ÇOer •Reklam Reha Işfflnın Yıymbyn re Bma: Yenı Cûn Haber Ajansj, Basın ve Yayıncılık A Ş TûrkocagıCad 3941 Cagaloglu34334lst PK 246IstanbûiTel 5120505Telex 12246.Fax (1)5138595 9AĞUSTOS1993 İmsak:4.19 Güneş: 6 00 Öğ!e:13 14 İkindı:17 06 Akşam:20 19 Yatsı:21 52 Onasis'm damadından dava • ATİNA (AA)-Ünlü Yunanü armatör Aristotelis Onasis'in Arjantin'de yıllar önoeölü bulunan kızı Hristina Onasıs'in son eşi Fransız Tierri Roussell, "Hristina'yı öldûrdüğûnü" iddia eden bir Yunan dergisi aleyhine tazminat davası açtı. Roussell'ın, Lipon dergisı aleyhine, yalan haber yazdığı gerekçesiyle 10 milyon drahmilik (yaklaşık yanrn milyar TL) tazminat isteğiyle açtığı dava 2 kasımda Atina Bidayet Mahkemesı'nde görüşülecek. Lipon Dergisi, "Hristina Onasis'in, Roussell'ın dayanılmaz psikolojik basİcısı karşısında intihara yöneldiğinı" yazmışü. Hristina Onasis ve Roussell'in kızlan Atina Onasis, halen "dünyanın en zengin çocuğu" sayıLyor. Kclap erkeMerden daha mutlıı •ANKARA (UBA)- Gençler üzerinde yapılan bir araşürmaya göre kızlann kendilerini erkeklerden daha fazla mutlu hıssettikleri ortayaçıktı. 1500genç üzerinde yapılan biranket çabşması sonucunda gençlerin yüzde 59'u kendini mutlu hıssederken mutsuzlann oranının yüzde 41 olduğu belirlendi. Söz konusu oranın kadıniar arasında daha yüksek olduğuna işaret edilerek bu oranın yüzde 63'e karşılık yüzde 54 şeklınde gerçekleştiği anlaşıldı. Aynca, yaş küçüldükçe kendini mutlu hisseden gençlerin mtıtluluk yüzdesinin de arttığı kaydedıldi. Gençlerin yaşlan büyüdükçe sorumluluklannın artması ve sorun listesının kabanması ise karamsarlığa. mutsuzluğa neden oluyor. Gençleryalnız abşveriş yapamıyor • İZMİR(ANKA)- Gençlerin aldaülma korkusuyla tek başlanna alışvenş yapamadıklan behrlendı ve gençlerin reklamlardan daha çok etkilendikleri saptandı. Türk Standartlan Enstitüsü'nün (TSE)yapüğjbir araştırmada gençlerin yüzde 58'inin tek başlanna alışverişe çıkmaktan çekındikleri, mutlaka yanlanna ya arkadaşını ya da ailesinden bırisini almayı tercih ettikleri belirlendi. Araştırmada özellikle kızlann alışvenş sırasında "danışmana" gereksinim duyduklan behrlenırken erkeklerin ise alışverişte kızlara oranla daha kararlı davrandıklan saptandı. Araşürmada, erkeklerin yüzde 44'ünün, kızlann ise yüzde 18'ınınyalnız başlanna alışveriş yapabildiklen saptanırken kızlann erkeklere oranla daha fazla alışveriş yaptıklan belirlendi. Avcriar TüPkiye'ye koşuyop •ANTALYA(AA)-Av turizminde son yıllarda yapılan tanıtım çahşmalan, meyvelerini vermeye başladı. Av tunzminden bu yıl sağlanacak döviz gelirinin geçen yıla göre 4 kat artacağı bildirildi. Türkiye'de av turizmini organize eden en büyük acente olan Pamiîlya Turizm'in av turizmi sorumlusu Kaan Karakaya, yaptığı açıklamada, gerekh düzenlemelerin yapılması ve özel avlaklann sayısınm arttınlması halinde, Türkiye'nin av turizminde sağlayacağı gelirin 5 yıl içinde 30-35 milyon dolara çıkabileceğini belirterek şöyle konuştu:"Yabancı yayın organlannda Türkiye'deki av turizmi orgaruzasyonlannın kabtesi, hayvanlann trofelerinin büyüklüğü (boynuz ya da diş uzunluğu), av sahalannın iyi korunmuş olması gibi konularda, çok sayıda övücü yazı yayımlandı. Aynca, daha önce Türkiye'ye gelen avcılann olumlu izlenimleri de buna eklenince ABD, Almanya, Fransa ve tspanya'dan olan talep arttı. Bu talep sonucu, geçen yıl 250 bin dolar civannda olan av turizmi gelirinin, bu yıl 800-900 bin dolara çıkacağını tahmin ediyoruz." Kiıli para aklamr,yeterki isteyinSokaklarda satılan uyuşturuculardan, silah kaçakçılığından gelen kara parayı gizlemek ve kullanmak artık çok zor. Çünkü bu parayı kazanan kişiler sürekli izleniyor, Bu koşullarda bu parayı kullanmanın tek yolu kalıyor: Parayı aklamak. Bunun birçok yolu var. Haber Merkezi - Uyuşturu- cu, silah kaçakçılığı ve yasadışı diğer yollardan elde edilen mil- yonlarca dolarlık kara para nasıl aklanıyor? Dünyanın en zengin kişileri- nin yansına yakınının yasadışı yollarla zengin olduklannı ve bu zenginliğin bugün yasal sa- yıldığını düşünürseniz bunun mutlaka bir yolu var demektir. Fransız L'evenement Du Je- udi dergisınin haberine göre so- kaklarda satılan uyuşturucu- lardan, silah kaçakçıhğından gelen kara parayı gizlemek ve kullanmak artık çok zor. Çün- kü bu parayı kazanan kişiler sü- rekli izleniyor, harcamalan kontrol ediliyor. Bu koşullarda bu parayı kullanmanın tek yolu kalıyor Parayı aklamak. Bu- nun birçok yolu var. Düne ka- dar bu paralar Isviçre bankala- nnda gızli hesaplara yaünlırdı. Ama Isviçre hükümetı kara pa- rayı artık istemıyor. Artık bir sonışturma acılırsa ya da bir başka ülkeden araşürma izni is- tenirse bu hesap numaralan in- celemeye alıruyor. Hatta hesap bloke bıle edilebiliyor. Avrupa ülkeleri artık bu konu üzerinde daha ütizlikle ve ciddiyetle du- ruyor. Para aklama operasyonlan arasında başansız sonuçlanan- lardan birinı ele alahm. Yıl 1990, Parkinson hastalığına ya- kalanmış yaşlı bir Kolombıyalı, Heriberto Castro Meza. ölme- den önce büyük bir Avrupa tu- runa çıkıyor. Yarunda kızı ve iki torunu var. Avrupa'nın tüm ülkelerini, başkentten başkente gezjyorlar: Londra, Paris, Monte-Carlo, Viyana, Kopen-| hag. Avrupa turuna Finlandiva ve Macaristan bile dahıl edil- miş. Bu beş turist müzeleri, kilise- leri ya da saraylan gezmektense bankalan gezmeyı tercih edı- yor. Onlarca bankayı gezmeyi daha çekici buluyorlar. Her bankada da en az bir milyon frankhk (1.9 milyar TL.) bir he- sap açürmayı da unutmuyor- lar. Bu Avrupa turu süresince 68 bankada 36 milyon dolar (417.6 mılyar TL.) tutannda hesap açünyorlar. Hesaplanna nakit para değıl, yabancı bir ül- kenin şirkeünden alınmış çekle- ri yatınyorlar. Avrupa'nın ta- nınmış ve saygın bankalan, ai- lesiyle beraber gelen bu zengin Latin Amerikahdan hiç kuşku- lanmıyor. Ama bu banka turu kötü so- nuçlanıyor ve Lüksemburg'da durduruluyor. Harvard'dan mezun ekonomist Jose Frank- lin Jurado Rodriguez uyuşturu- cu parası aklamak suçundan tutuklanıyor. Rodriguez daha sonra dört buçuk >ıl hapse mahkum ediliyor. Araşürmalar sonucunda kara paranın, Cali kartelinin önde gelen mafya ba- balanndan Jose Santacnız Londono'ya ait olduğu ortaya çıkıyor. Londono'nun bu ope- rasyonda büyük babasını kul- landığj anlaşıbyor. Ama bu arada kara para aklanıyor ve Meza'nın yasal varisleri banka- Iardaki 36 milyon dolann blo- kajım çözüyor. Ama Amerikalı yetkiüler bu paranın çözülmesı- ne karşı çıkıyor. Para bugün hala bankalar- da. Cali'de yaşayan Londono'nun bu parayı geri abp alamayacağı kesinleşmiş değil. Evet tam 36 milyon dolarhk bir kara para aklama operasyonu ortaya çıkanldı 1990'- da. Ama yetkililer bunu "okyanustaki bir damla su" olarak nitelendiriyor. Çünkü tah- minlere göre Amenka'da ve Avrupa'da her yıl 500 milyar frank (950 trilyon TL.) kara para aklaruyor. Kara paranın aklanmasıyla ilgılenen Amerikan DEA örgütü yetkılileri, bütün çahşmalara karşın aklama işlemlerinin an- $ Kara paranın aklanmasıyla ilgilenen Amerikan DEA örgütü aklama iş- lemlerinin ancak yüzde beşinin ortaya çıkanlabildiğini belirtiyor. Bu oranın düşüklüğünü her olayın uluslararası düzeyde olmasına ve soruş- turmalann bu yüzden uzun ve karmaşık olmasına bağlıyorlar. Dünyadaki gizli para merkezleri A V R U P A Avrupaparalanndeâerlenmesiidngözterdenuzakbifçokseçsn^kte dohJ. Bûyûk BntanyaVa bağlı adaiarda, aynı Uıksemburg, tsvjçre ya da üectrtens»etn'da oMugu ' gibi boşiutdardan yararlanıTıyor Ömegin LJödtenstein'dald bir şirfcet, Jersey'deki sirtettefi kortrol ^eden Lûksemöurgdakı bt'r hokJngın hssedan oiabiiyar. Gizf hesapiardagtoto Owe Avusiurya... L.Ancak bankacılık sırlarının en iyi korundıftj Ofce Avusturya. Bermuda Adl. Bermuda Adalan sigorla şirkellemın önemîı t»r laallyet alanı GeneDıkte büyük Amerikan gruplarına ait obn bu şrketler, aym grubun şirketlerini sıgortalıyor. Böylece, vergi ındînmınden yararlanılryor, primler kasaya geri dönüyor. Çampione (İtalya) ısviçre Isviçre, arhk vergi cenneti değil. Bununla boiıkte, bazı kantonlar kolaylMar sağlıyor Gizli hesaplaf efsanes. ûlkeyı önemli finans merkozi haline getırmış bulunuyor. Aslında, soruşturmalar ve yabancı yara yetkiliterinin istBlderi cercevesınde gizli» kaJdinlabiliyor. Nûfusu az olan bu bölge, dünyada en çok banka ve şirkelm yogunlastıgı yer. Ingilız ve HcJlanda kotonileri j Bağımsız devletlerte aynı avantajlan sağlıyor I Türk Adl. ve Caicos Virgin Adl.i ( ' > I Catman Adl. Kabie sayaş e bir olan devlette sirketıenn nayaı bile yapılmıyor Şırketler her yıl beSrii bir vergi ödOyor. Bu şırketler genellıkle posla kutuları ya da bankalar aracılıgıyia çaltşıyor. '•'•">"• B a h r e y n ky ; bankacıhğma vekryı şirketferine ızin veren Bahreyn, Lübnan'ın dû^nesinden sonra Ortadodu'da önemli bir finans merkezi > cMu. Vergi cenneti Gızli bankacılık Numaralı ya da takma adlı hesaplar Paravan şirkoder fj! Kıyı (offsnore) *?> çirkeöeri Elverişli limanlar Onemli para aklama merkezi HongKong'da yalnızca kıyı şirketteri (Hong Kong dışmda 9 yapanşikeOer) vergiden muai. Bu önemli finans w tıcaret merkezi paravan şirtaJtter içinçokuygun. Ancak dört yı» sonra, bu Ingifc KofonGTnin kortroKJ Çin'a İTALYAN MAFYASI GELİRİNİN YARISINA KARŞILIK GELEN YAKLAŞIK 161. 5 TRİLYON LİRASIYLA YATIRIM YAPTI Uyuşturucu parası paravan şirkeüerde aklanıyor Dünyanın önde gelen ülkelerinin mali- ye bakanlan uyuşturucu parasınm dünya finans dengesini bozacağından endişe- leniyor. Çünkü kara parayı aklamarun en iyi yolu paravan şirketler kurmak ve bun- lar aracılıyla yasadışı gebrlerini yasal- laştırmak. Bunun da iki yolu var: Birinci yol paravan şirketi çok karlı bir işletme gibi göstermek. Bu durumda hiç var ol- mayan, ama kağıt üzerinde gözüken kann yerine kasaya kara para konuyor. Bu para vergijendiriliyor ve doğal olarak yasallaşıyor. Ötekı yol da paravan şirke- tin kar oranı düşük ya da yüksek birçok şirketi, emlakı ya da değerli kağıdı satın alması. Bihnçli spekülasyonlarla, kağıt üzerinde alım satımlaria bu yatınmlar de- ğerlenmış gözüküyor ve kara para yine aklanıyor. Bugün İtalyan mafyası bu yolla geliri- nin yansını yasallaştınnış durumda. İtal- yan yetkililer bu gelirin yılhk 161.5 trilyon civannda olduğunu belirtiyor. Gelir ta- mamen yasal, vergiler ödeniyor. Bunu sağlamak için İtalyan mafyası oteller. ga- zınolar, golf sahalan ve emlak saün almış. ithalat-ihracat şirketleri kurmuşya da satın almış. italyan yetkililer mafyanın nasıl çahştığını şöyle açıklıyor: "Otel, ga- zino gibi yüksek gelir getirebilen büyük yatırımların sahiplerine cazip teklifler yapılıvor. Bir avukat gelip normal değerin- den daha yüksek bir fıvat öneriyor. Bura- daki en ilgi çekici olay ödemelerin nakit olarak >apılması." İtalyan maf>ası yalnızca kendi ülkesin- de değil vurtdışında da yaünm yapıyor. Yurtdışı yatınmlarda mafyanın en önem- li sorunu döviz değişimı. Bü>ük miktar- lardakı paralan bankalarda değiştirmek kuşku uyandırdığından normal kurun yüzde 30 altında paralannı dövize çeviri- yor. Geçen aylarda Doğu Fransa'da bu tür işlemlere kanşmış birçok bankacı ya- kalandı. İtalyan liretlerini düşük kurlarla Fransız Frangı'na çevirmekle suçlanıyor- lar. Bu değiş tokuş Fransa'da yatınm yapmak isteyen İtalyan mafyası için ha- yatı önem taşıyor. Çünkü sorunsuz yatınm yapabilmeleri için Fransız Frangı'na ihtiyaçlan var. Yurtdışı yatınmlar yalnızca İtalyan mafyasmın ilgisini çekmiyor. Dünyanın önemli mafyalanndan Japon mafyası da bu tür yatınmlan cazip buluyor. Ornek: Japon mafyası Yakuza'ya bağlı 6 kişi, Ja- ponya'dan gönderilmiş büyük miktarlar- da parayı nakit olarak Fransız bankalan- ndan çekti. Amaçlan Vuitton, Hermes ya da Chanel gibi önemli mağazalan ve markalannı satın almaku. Daha sonra bunlan geri satarak bu parayı yasal- Iaştıracaklardı. Bir başka örnek. üç yıl önce Juralar'da. bir şatoyu 7 milyon franga satın almak isteyen Wiily Krupp Alman kökenli bu adı duyulmamış Avustralyalı işadamı Avustral>a"da esrar trafığinden gelen pa- ralan aklamak istiyordu. cak vüzde beşinin ortaya çıkanlabildiğini belirtiyor. Bu oranın düşüklüğünü her olayın uluslararası düzeyde olmasına ve so- ruşturmalann bu yüzden uzun ve karmaşık olmasına bağlıyorlar. Para aklama operas- yonlannın en iyi ekonomi okullanndan me- zun olan kişilerce yapıldığı ve elektronik vir- manlarla dünyanın her tarafındaki birçok uluslararası finans ağlannda dolaştığı belir- tıliyor. Her gün yaklaşık bir trilyon dolann elektronik işlemlerle tranfer edildiği göz önüne alınırsa kara para virmanlannı bul- mak samanlıkta iğne aramaya benziyor. Kara para büyük bir kolaylık ve hızla yer değiştırirken takipçilerinden çok önce yerine ulaşmış ve yasallaşmış oluyor. ABD elektronik işlemlerin kara paranın aklanmasına yardıma olmasını engellemek için, 1970'den beri, Amerikan bankalanna on bin dolardan yüksek miktar için bir form doldurmalan zorunluluğu getirdi. Bu zorun- luluk bankacılan daha dikkatli olmaya, para aklayıcılannı da başka finans kuruluş- İanna, ömeğin döviz bürolanna yöneltti. ABD'de on bin dolar limiti içindeki paralar yurtdışına, yaklaşık elli ülkeye, birkaç daki- ka içinde gönderilebiliyor. ABD bankalar düze>inde kontrolleri arttınrken Avrupa devletlerinden bazılan kaynağı şüpheli bu paralan kabul etmeye deyamediyor. Örneğin Avusturya isimsiz, yalnızca nu- maralı hesaplan kabul ediyor ve bu hesaplann gızliliğini garanti edıyor Maca- ristan bankalan da büyük miktarlardaki dövizi hesaplanna çekmek için her türlü ge- rilimi göze alıyor. Bu tür yaklaşımlar para- lann aklanmasına yardıma oluyor. Karayib Adalan gibi bazı adaiarda ulusla- rarası büyük bankalann şubelerinin yanı*; sıra adı duyulmamış yüzlerce yabancı ban-'* kanın şubesı var. Tek ışleri para transferi yap- mak. Bu tür adaiarda ve bazı ülkelerde para- van şirketler kurmak için birkaç yüz dolar yeterli. Hatta bu işi yapan şirketler Financial Times gibi saygın ekonomi gazetelerine ya da The Economist gibi haftalık ekonomi dergilerine küçük ilanlar da veriyor. Kara paraya karşı savaşa katıİanlann or- tak görüşü ve dileği tüm devletlerin bu sava- şa destek vermelen ve katılmalan. *2 Belçika'da Türk çocuklara Fransız adı • Liege Belediyesi yeni doğan Türk çocuklanna Türk adlan yanı sıra Fransız adlan verilmesi yönünde savcılık karan uygulamaya başladı. Çifte uyruklu vatandaşlar bu karara tepkigösterdi. BRÜKSEL (AA) - Belçika'nın Liege kenti belediyesi, Belçika'da doğan çifte uyruklu Türk çocuklanna Türk adlan- nın yanı sıra bir de Fransız adı verilmesi zorunluluğu getirdi. Belediye yetkilileri, uygulamayı Liege Savcıbğı'ndan aldıklan bir ernir doğrul- tusunda başlatüklannı, yeni doğan ve belediyelerine kaydolan Türk çocukla- nna Fransızca adlar verdiklerini sflyle- diler. Çifte uyruklu Türklerin çocuklanna zorla Hıristiyan adı verilmesi, üstebk bu işlemin anne ve babalara danışılmadan keyfı olarak gerçekleştirilmesi, Belçika'- da Türk toplumu bünyesinde huzursuz- luk ve tepkı yaratü. Liege Belediyesi'nin bu karannı son 6 aydır uyguladığı ve Türk adımn yanına Türk kızı Jülide Hatke'nin öteki ısmi Melodie Annie oldu. bir de Hıristiyan adı eklenen Türk ço- cuklannın sayısının arttığı öğrenildi. Bir anne anlatıyor 27 yıldır Belçika'da yaşayan Türk ka- dını Bilgfaı Yıbnaz Aykut bir hafta önce doğan bebegıni Liege Belediyesi'nde nüfusa kaydettirirken "nahoş sürprizler ve zoriuklarla karşüaştığmı" söyleyerek şunlan anJatü: "Kızımın doğumunda Liege Belediyesi kayıt bölümünde beklemediğim sorunlar- la karşılaştım. Kızıma, Türk isminin yanı sıra bir de Hıristiyan ismi vermediğim takdirde kayıt işlemlerini yapmayacak- lannı ve kimlik kartı vermeyeceklerini söylediler. İki saat tartışmadan sonra kı- zıma Jtiu'de Hatice isimlerinin yanı sıra Melodie Annie isimlerini de vermek zo- nında kaldun. Bu ülkede demokrasi ve adalet var diyorlar. Bize zorbalık ve bas- kı yaparak çocuklanmıza Hıristiyan isimleri takıyorlar. Ben Müslümaıum ve çocuklanma Müslüman ismi takmak is- terim. Brüksel Başkonsolosluğu da, yal- nız Türk ismi olmayınca çocuğumu Türk vatandaşiığına kabul etmiyor. Bu duru- mu Türk kamuoyuna ve adli makamlara şikayet edeceğim." Çifte uyruklu Bilgın Yılmaz Aykut'- un kocası İzmirli Doğan Aykut (34) ise yeni doğan kızına zorla Hıristiyan adı verilmesinden büyük rahatsızhk duydu- ğunu, kendisinin çifte uyruğu bulunma- dığını ve yalnızca Türk pasaportu taşı- dığınısöyledi. Aykut, soruna adli yoldan çözüm ge- tirilmesi için çaba harcayacağını da ifa- de etti. Türkiye'nin Brüksel Büyükelçibğı ve Konsolosluk yetkililen, Liege Beledi- yesi'nin bu uygulamasmın usulsüz ve kanundışı olduğunu vurguladılar ve diplomatik yollardan gereken girişimle- rin başlatılacağını ifade ettiler.