Katalog

12 ARALIK1993 PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER Thatcher, hükümetinin Irak'a satışına izin verdiği askeri malzeme yüzünden kendisine yöneltilen suçlamalan reddetti 'Silah satışından haberimyok' E ski İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher. çarşamba günü yaptıgı basın açıklamasında. kabinesindeki bakanlann 1988'de Saddam Hüseyin yöne- timine Körfez Savaşı öncesi yıllarda, yeni si- lah yapabilmesme olanak sağlayan askeri malzeme satışından habersiz olduğunu ileri sürdü. I'Olay tümüyle teknik düzeyde' Askeri malzeme satışına ilişkın olarak başlatılan resmı soruşturmada, yapılan de- ğışiklık konusunda bilgilendinlmış olmayı yeğlediğinı belirtü. Ancak, sorunu şimdi bıle sınırlı etkiye sahıp teknik bır değişiklik olarak gördüğûnü ve kendı onayını ya da kamuya bilgi vermeyi gerektiren temel bir siyasal değişime yol açacak bir durum ola- rak değerlendirmediğini söyledı. Kasım 1990'a değin muhafazakar hükümetın baş- kanlığını yürüten Thatcher, Irak'm. Ku- veyt'i işgal etmesinden 4 ay sonra 1989'da Avam Kamarası'nda, Irak'a yapılan silah satışının 1984'te foımüle edilen bir antlaş- ma uyannca gerçekleştirildiğini söylerken, parlamenterleri istemeden yanılttığını be- lirtti:"Bu cevabı verirken, kesinlikle doğnı oMuğumı sanıyordum" dedi. Başbakanlığı dönemınden söz ederken. sık sık şimdıki zaman ekı kullanan Thatc- her'a yöneltilen 'Parlamentonun değişiklik- ten haberdar edilip edilmediği" ^eklındekı so- ruya. "Bn soruva bakanlanmla göriişmeden önce cevap vermek istemiyorum" yanıtını verdi. Thatcher, soruşturmayı yürüten Yüksek Mahkeme yargıcı Lord Justice Scott ıle yardımcısı PresiJey Baxendale'in sorulannı genellikle nazikçe geçıştirmeyı yeğledi. Soruşturma sonucu gelecek yıl bir rapor halınde kamuya sunulacak. Ancak. cezai bir yaptınma sahip olmayacak. Aynca bil- gilerine başvurulan kişilere tanıklıklan karşılığında yargılanmadan muaf tutulma- lan garantisi verildi. Sık sık hırçmlaşan Thatcher, fngiltere'nin alınmamış olduğunu^öylüyor. ülkedeki silah sanayii firmalanna karşı tu- - - - - - tumunun, Irak'a satılan çok kulianımlı do- nanımın ihracında değışmiş olduğu ve bu değışıkliğın hükümet kararnamelerince ger- çekleştırildiğı şeklindeki iddialan tekrar tekrar reddetti. Satılan türdekı donanım, sivil amaclı da kullanılabildiği gibi, havan toplan ve diğer silahlann üretıminde de kullanılıyor. 1984 yönetmeliğı uyannca, İngiltere o sı- rada savaş halinde olan İran ve Irak'a silah ve çok kulianımlı makine satılmasını kesın olarak yasaklamıştı. İkı ülke arasında 1988'de yapılan ateşkesten sonra İngiltere çok kulianımlı donanımın Irak'a satışını serbest bıraktı. Ne ki, Thatcher hükümett bu değişikliği kamuoyuna açıklamadı. ISoruşturmayı başlatan John M ajor Thatcher. "Bakanlanmın. bu değişikliği, bir sivasa değişikliğinden çok koşullann de- ğişimi olarak düşündükleri çok açık" dedi. Soruşturma, geçen yıl; sahibi Iraklı olan ve merkezi İngiltere'de bulunan Matnx Churchill adlı firmanın 1980'lerin sonunda Irak'a silah satması yüzünden, firmanın üst düzey yöneticilerine karşı açılan bır ceza da- vasından sonra. Başbakan John Major ta- rafından başlatılmıştı. Firma yöneticileri, İngiltere ihracat yasa- lannı ihlal etmekten cezaya çarptınlmışlar. ancak, hükümet yetkililerinin. satılan do- nanımın askeri amaçlarla da kullanılabile- ceğinı bildiklerini kabul etmelen sonucu ak- lanmışlardı. Şu anda Lordlar Kamarası üyesi olan Thatcher, Matrix Churchill firmasına ihra- cat lisansı verilmesi konusunda görüşünün Richard VV.Stevenson Tatm'yafaksçekntek isterndyditdzl T ann, önce cenneti ve yeryüzü- nü yarattı. Ve nihayet faks makınesi geldı İsrail'ınulusal telefon şirketi Bezek. bu yılm baş- lannda bugüne kadarbenzeri görül- memiş bır "faksla-dua" servisi baş- lattı. Aralıktan bu yana 5 binden fazla Hınstiyan ve Yahudi'nin ser\isten yararlandığı bılıruyor. Bezek şırketı- nin Batı Kudüs'teki faks makinele- rine yollanan dualar. buradan kury e aracılığıyla kutsal kentteki 'Ağlama Duvan'na ulaştınlıyor. Dualar, bu- rada İS. 70 yılında Romalılar tara- fından yıkılan, Yahudilerin Ikinci Tapınağı kalıntılannın tarihi taşlan arasındakı çatlaklara sıkışünlıyor. Yahudi bayramlan sırasında bu hiz- metten yararlanmak için arayanla- nn sayısında büyük bir artış görülü- yor. Şirket. çarşamba akşarru başla- yan ve sekiz gün boyunca kutlana- cak olan Hanukkah'da (Musevı dıninde Işıklar Bayramı) çok iş yap- mayı umuyor. |Dualann ortak paydası Bezek şirketinin pazarlama mü- dürlerinden bın olan Avner Ovadia, "İnsanlann düşüncelerini Tanrı'ya yönelttiği dönemler olan kutsal gün- İerde çok sayıda kişinin mesaj \ol- ladığını gördük. Pek fazla dindar ol- mayan ancak vardıma gereksinim duyan > a da srresli bir dönem gecir- mekte olan kişiterin bile bizi aradığı- na tamk olduk." dedi. Yollanan fakslarda banş ıçın, hasta akrabalar ıçın ve hatta futbol maçlan ıçın Tann'ya edilmış dualar yer alıyor. Faksla yollanan dualar üstüne bir kıtap hazırlamakla olan yazar Joy- ce Shira Starr, ıster ciddi olsun, ister matrak. gelen tüm dualann sonun- MUSEVTLER DE ÇAĞDAŞLAŞft OR Yahudi dini için en kutsal yerlerdcn biri olan Ağlama Duvan'na (sağda) artık faksla gelen mektuplar sıkıştirılıyor. 1948'den beri yakınlannı kaybeden kadın Hanukkab Bayramı'nda ölülerini amyor. (soMa) da Tann'dan aynı şeyin dılendiğini beliruyor:" Ortadoğu'da banş". Bezek şirketinin kuryeleri tarafından yerleştirilen ya da ibadet eden kişilerin kendilennin yerleştir- diği dualar, yaklaşık altı ay kadar duvarda kabyor. Ağlama Duvan'ndan sorumîu Haham Meir Yehuda Getz, bu sü- renın bitıminde dualann, yer- lerinden çıkartılıp yakınlardakı kutsal topraklara gömüldüklerinı anlatıyor Her gün duvan ziyarete binlerce kişinin gelı>or olması. Tann'ya yazılan bu yakanşlann is- ter istemez sıkıştınldıklan çatlak- lardan düşmelerine vol açıyor. Dü- şen dualar. çabucak yerden top- lanıp toprağa gömülme zamanlan gelene kadar tarihi bır mahzende saklanıyorlar. Faksla-dua servisi fikri, tama- men İsrail'e özgü ve benzeri görül- memiş bir kamu hizmeti vermek, öte yandan da, telefon şirketinin iş- lerini arttırmak isteyen Bezek şirke- ti çalışanlan tarafından akıl edildi. Geçen şubat ayında başlatılan servise. ilk haftalarda çoğunluğu Avrupa ve ABD'den olmak üzere günde ortalama 100 faks geliyordu. Bu sayı sonradan günde 20-40 fak- sa kadar düştü. Bugünse arayanlann neredeyse yansın' İsrailliler oluşturuyor. Ovadia, bunlann da sağlık durum- Ianndan ya da parasızlıktan dolayı Kudüs'e gelemeyen kişiler olabile- ceğini belirtiyor. Washingtonlu bir Ortadoğu araştırmacısı olan Starr. dualan "Tanrı'ya Fakslar" adı altında der- lemeyı planlıyor. Başlatılan servi- sin, tüm dinlerden kişilere açık bir evrensellik taşımasından dolayı il- gisini çektığinı belırten Starr, "TeJe- fon servisi aracılığıyla İsrail hüku- meti ilk defa olarak "Yahudiliğin en kutsal sayüan yerlerinden birini. Tann'ya ulaşmanm bir volu olarak rûm dünyaya açıyomz 1 demiş oMu" dedi. ChariesVV. Holmes Sırplar Bosm'nm ödüyor N ikola Jankovk, Belgrad'da yaşayan bir emekli. 25 mark tutan Jİaçlann parasını ödeye- bilmek için sırtmdaki eski paitonun ceplennı kanştınyor. Eski Yugos- lavya'da gecerli para birimi olarak Alman Markı, dinann yerini almış durumda. Jankovic'ın 2 mark olan emekli maaşı, kendi deyimıyle "AB- cak ölmeye yetecek kadar taJ" Belgradlı ekonomist Mladjaıı Dinkic'e göre, Sırbistan'daki aylık enflasyon oranı Weimar Cumhuri- yetı'ne aıt 1923 yılı enflasyon reko- runun da çok üstüne çıkü. Sırbıstan ekonomısı. Bırleşmış Milletler tara- fından yaklaşık 3 yıl 9 aydır uygu- lanmakta olan yaptınmlann ardın- dan artık parçalanıyor. Endüstriyel üretim oranında geçen ay yüzde 38'- Iik bir düşüş görüldü. Fıyatlann trilyonlara tırmandığı Belgrad'da, ekonomistlere göre, fe- deral hükümet çok yakında dınar- dan altı sıfır daha ındirmek zorunda kalacak. Geçen salı günü Birleşmış Milletler'e yapılan açıklamada, uy- gulanan yaptınmlann 20 milyar do- lara mal olduğu bıldinldı. Bu >ıl so- nuna kadar kişi başına düşen gebrin yılda 200-250 dolar olması beklenı- yor |Tramvaylar tıka basa dolu Toplu taşımaalık alanında harca- ma kısmtılanna gıdilmesi, tramvay- lann kapılannı kapatamayacak ka- dar ttkabasa dolması anlamına geli- >or. Pazartesi günü hükümet, erken gelen kışın yerel elektrik santrallan- na fazla yük bindirmesı sonucu elektrik kısmtılan yapılmasını em- rettı. Yetkililerin reddetmelenne karşın Belgrad'daki dıplomatlar. elektrik kısıntılannın bundan böyle düzenlı olarak uygulanacağjna ina- nıyorlar. Belgrad'ın Bulevar Revolucije'- nde tüm para işlemleri Alman Mar- kı üzerine yapılıyor. Ancak yaşanan tüm bu zorluklara karşın eczacı Sonja Durovic, Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milosevice karşı ayaklanma fıkrine kesinlikle karş> çıkıyor. Durovic. halkın. yaşam standartlanndaki düşüşten dolayı suçlayacak birini aramak yerine, ge- çım derdiyle fazlasıyla meşgul ol- duklannı açıklayarak, "Sırplar ezil- meye altsıktır." diyor. Milosevic, devlet televizyonu üs- tündekı demır pençesi sayesinde halkı. bozulan ekonomık durumun sorumlulannın. Belgrad'a yaptınm uygulayan Batılılar olduğuna inan- dırdı. Ancak Durovic. söylenenin aksine ekonomının. 1991 yılında es- ki Yugoslav cumhuriyetlen arasın- da ticaretin bozulmasıyla çökmeye başladığına işaret ediyor. Sırp hükümeti, geçen ay 200 ecza- neye gelen reçeteleri (yerli ilaçlar be- dava. ithal ilaçlar ise para karşılığı- nda), paralannı daha sonra bir dev- let sağlık fonundan almak üzere be- davaya karşılamalan emrini verdi. Durovic. "Artık rüm ilaçları raflar- dan kaklırdık. Onlan bedavaya dağı- tamayız. Devlet bizi işsiz bırakrnaya calışıyor." dıye şıkayet ettı. Sosyahst hükümet. ekonomiyı yc- nıden canlanıyormuş izlenımi yarat- mak için uğraşıyor. Yapılan resmi propaganda, buzlu kent sokaklan- ndaki gri manzaradan çok farklı. Karaborsacılar, Türkiyeden, Bul- ganstan'dan ya da Macanslan'dan kaçak getirdiklen mallan dükkan- larda satarken, devlete aıt dukkan- larbomboş. Financial Times Rus kadını âyaseti erkekto çok seviyor R M oskova'daki olimpik yüzme havuzunun kadınlara ayn- lan dınlenme odasında ko- nuşmalar. soğuk algınlığına karşı ilaçlar, çocuk eğıtimı gibi geleneksel konulardan uzaklaşarak, pazar günü yapılacak seçinıîer üzerine yo- ğunlaşıyor. Yaşh kadınlar, hem emekli hem de kadın olduklan için: siyasal par- tılerin ve bağımsız adaylann gözün- de çok önemli bir konuma sahıp. Emekli tekrusyen Nina Sergeyeva, "Kadınlar, özellikle de yaşJı olanlar politikayla erkek- lerden daha fazla ilgili, çünkii biz çok şey yaşadık" dıyor. Rusya Ka- muoyu ve Pazar Araşürması Mer- kezı'nın geçen ay vaptığı araştırma- da. seçımlerde, er- keklerle karşı- laştınldığında daha fazla sayıda kadımn oy kullan- mayı düşündüğu görüldü. Ancak, secimlere en fazla katılacak grubu emekliler oluşturuyordu. Araştı- rmaya katılan emeklilerin yüzde 28"i kesinlikle oy kullanacaklannı söy- lerken, işçiler arasında bu oran yüz- de 13.4'te kahyordu. Çiftçilenn yüz- de 13.8'i kesinlikle oy kullanacak- lannı belırtirken. yüzde 4.9'luk bir oranla seçımlere en az ılgı gösteren- lenn oğrenciler olduğu görüldü. usya'da ekonomik sorunlann yarattığı apolitizasyon ortamı secimlere ilgiyi azaltıyor. Gene de, Rus kadını seçimJere yoğun ilgi gösteriyor ve tercihine güveniyor. Rusya'da emeklilerin yüzde 63.5"ını kadınlar oluşturuyor. Kadınlann oylannı kazanmaya çahşan partiler arasında. elı açık bir refah sisteminden. endüstriyel gelı- şimden yana olan ve Rusya'nın ulus- lararası prestijini yeniden kurma id- dıasını taşıyan Rus Kadmlan hare- keti yer alıyor. Parti adaylan, kreşlerin kapan- masını. genç annelere ücretli ızın hakkının verilmemesini. bebek ma- ması endüstrisinin durdurulmasını eleştiriyor. Ancak öyle görünüyor ki, partının taraftar toplamasmda asıl etken. ön plana çıkardıgı aile değer- leri değil, görünürde sağladığı fırsat eşitlı- ğ Taraftarlar. kadı- nlann, politik eği- limlerinden bağımsız olarak er- keklerle aynı koşul- larda çalışmasını is- ti)'or. Sergeyeva, "Kadmlan destekliyonım çünkii yalnnca kendi kocalan değil, tüm er- kekler üzerinde güçlü bir etkileri var" dıyor. Rusya Merkezi'nin, kasım ayı içe- nsınde düzenlediği kamuoyu yokla- ması da, seçmenlerin partiyı kurula- cak parlamentoda iktidar değil. bir denge unsuru olarak gördüğûnü or- taya koyuyor. Yoklamaya göre, Rus Kadmlan, oylann >üzde 5'- AşırıIslamcılar Batı kiUtürüne savaş açtı • İran'da egemen olan yeni tutuculuk dalgası radyo-televiz\onda da kendini gösterdi. IRIB Genel Müdürü hakkında soruşturma açılacak. B X?^.: tki Rus kadını seçim haberlerini izliyon Muhtemelen ikbsi de oyunu Rusya'nın seçünine verecek. inden azını alarak parlamentoya gi- remeyecek. ancak oylamaya katı- lanlann yüzde 17'si partinın parla- mentoda temsil edilmesıni ıstiyor. Başka bır emekli Ludmila Gagag- rinskaya. "On yıllık ustabaşi dene- yimlerimde gördüm ki, kadınlar ne zaman işe el atsa, her şey yolunda gi- diyor. Kadoılar hem güçlü hem na- ziktir" dıvor. Yine de kadınlann çoğu. Rus Ka- dınlan'nın vaat ettiği. daha geniş bir toplumsal refah örgüsüne duyduk- lan istekle savaşarak. Yegor Gaydar önderliğindekı. radikal ekonomik dönüşümleri savunan Rusya'nın Se- çimi partisine oy vereceklerinı söy- lüyor. Sergeyeva, "Ekonomiyi sırtlanı- yor" diye görüşlerini aktanyor. Ga- garinskaya da "Genç, enerjik, üstelik sarhoş değfl" diyor. Kendisi için. ayıklığın. ekonomik reformlar bek- leyen ülkenin yalnızca çobanlığını üstlenen bır erkekten çok daha faz- lasını ifade ettığini göstermek ister- cesine kaşlannı kaldınyor. Judith Ingram ir yetkili. İran radyo ve tele- vizyonunun, programlannın İslam ölçülerine uygun ola- bılmesı için Batı müziği yayınlanna tedncen son vereceğini söyîedi. Karar, tran üzenndekı batı kültürel etkilenne son verilmesinı talep eden aşın İslamcılann baskı- lan sonucu İran'ın resmı radyotele- vızyon kurumu IRIB'ın başlattığı geniş reform programının bır par- çası olarak alındı. IRIB siyası kurulu başkanı Muh- sin Doagu. yeni düzenlemelere göre. "anormal derecede mutluluk duyma- ya yol açan yoz müzikler" ıle. "saç- ma" ıçeriklı şıirler yasaklanacağmı söyledı. IKadnun görûntüsü İslami olacak IRIB son yıllarda popüler batı müziğini bazı programlannda kul- lanmaya başlamıştı. Kadımn televizyon programla- nnda yeralan görüntülen konusun- daki kısıtlamalar daha da fazlalaştı- nldı. IRIB, kadımn İslami giyinişe uygun tarzda görünmesini zorunlu kıldı. Sınema fılmlerinde ve diğer programlarda kadın ve erkek arası- ndakı ilişkilerin tümüyle İslami kalıplara uygun bıçimde yürümesi de zorunlu. İran kadını 1979 devrimınden be- ri televizyonda zaten İslami giyim ignde görünüyor. Ancak, şimdi ya- bancı fılmlerdeki kadınlar başlan açık da görünebiliyorlar. IRIB, geçen ay aşın îslamcılar- dan programlannın Şeriat'a gittik- çe daha fazla karşıtlık gösterdiği şeklinde geniş eleştiriler almaya başladı. Parlamentonun kültürel ak komisyonlan, radyo ve televizyon- da İslami yasalara aykın görüntü- lerle ilgili uzun bir rapor hazıriadı- lar. Aşın İslamcılan taşdevrinde ya- şamakla suçlayan IRIB genel mü- dürü Muhammed Haşimi rapora ağır eleştiriler yöneltti. Tutucular ise. (Devlet başkanı Haşimi Rafsancani'nin kardeşi olan) Haşimıyı parlamentoyu küçük dü- şürmekle suçladılar. İran basınında Haşimi'ye karşı yakmda soruşturma açılacağı habe- ri yer aldı.