Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 1 ARALIK1993 ÇARŞAMBA
8 DIŞ HABERLER
Güney ve doğuda Suriye, Irak, İran ve Ermenistan PKK terörüne kucak açıyorlar
Doğıı koııışıılarmııztelıditıııısııru
LALE SARIİBRAHİMOĞLb
ANKARA -Türkiye. dünya
coğrafyasının, Asya ve Avrupa'yı
birleştiren stratejik bir bölgesinde yer
alırken jeopolitik konumunun getirdiği
olumsuzluklan da yaşıyor. SSCB'nin
dağılması sonucu, doğusunda yeni
ûlkelere sınırdaş hale gelen Türkiye' nin,
daha önce 6 olan sınır komşulannın
sayısı sekize yükseldi. Soğuk Savaş'ın
sonaermesiyle milliyetçilik akımlannın
hortladığı Balkanlar ile Kafkaslar'da
beliren istikrarsızlıklann yanı başındaki
Türkiye'yi yüklü sorunlar bekliyor. Yeni
dünya düzeninde tehdidin nereden
geleceğinin belirsizliğini de yaşayan
Türkiye, içeride de PKK terörü ile
başetmek durumunda.
Genelkurmay Başkanlığı'nın
değerlendirmelerinde, ülkenin
güneydoğusundaki PKK terörü ve
topraklannda Kürt nüfusu bulunan
sorunlu komşular Suriye, İran, Irak
(Kuzey Irak) ve son olarak da
Ermenistan, Türkiye'nin tehdit
değerlendirmelerinde önemli bir yer
tutuyor. Türkiye'nın bu ülkelerle
bitmek bilmeyen ve sürekli iniş
çıkışlarla dolu ilişkilerinde temel
sorun: laik, demokratik toplum
modeline karşı Arap milliyetçüiği ve
şeriat düzeninin birbirine kanştığı
modellerin doğasındaki büyük
farkhlıklar olarak görülüyor.
Dışişleri Bakanlıâı Müsteşan
Büyükelçi Özdem Sanberk, eylül
ayında İran'a yaptığı ziyaretin
ardından Cumhuriyet'e yaptığı
değerlendirmede, bu gerçeğin altını
çizerek şu eörüşlere yer vermişti:
"Bu bölgede PKK oldukça, Kürt
sonınu oldukça. birtakım çevreler
bağımsız Kürt devleti peşinde oldukça, olmalıyız. Türkiye 'İslam cumhuriyeti' yüzden İran ile ne kadar temas, yûz yüze
Suriye, Irak, İran >e Ermenistan Ankara için bunalım odakları konumunda.
elbette problemler çıkacaktır. Bu nedenle
komşularla sürekli di> alog içinde
olmavacak. onlar da uzun bir gelecekte bu
sistemden y azgeçmev eceklerdir. O
görüşme olursa, o kadar sorunlann halli
kolavlaşır."
Profesör Fahir Armaoğlu da "20.
Yüzyıl Siyasi Tarihi" adlı
kitabında, Türkiye'nin
Ortadoğu'daki Arap ülkeleriyle
ilişkilerindeki sıkıntılan şöyle dile
getiriyor: "Bu memleketler, manda
rejimi altında Batı sömürgeciliğine
konu teşkil ettikleri için, resmi
münasebetler I ürki\(.'nin İngiltere
ve Fransa ile olan münasebetlerinin
etkisj altında kalmıştır. Öte
yandan Atarürkün hilafete son
vermesi ve din alanında yapmış
olduğu reformlar bu memleketlerin
fanatik çevrelerinde Türkiye'ye
karşı bir antipatiye sebep olmuştur.
Fakat buna karşîlık. yine bu
memleketlerin İngiltere ve
Fransa'ya karşı bağımsızlık
mücadeİesini yürüten aydınları
için, Tûrk milli mücadelesi ve Âtarürk en
kuvverli örnek ve desteği teşkil etmişrir."
SSCB'nin dağılmasıyla Türkiye'ye
sınırdaş olan Ermenistan'ın ise tarihsel
nedenlerle Ankara'ya "baş ağrtsı"
yaratmak için pek çok bahanesi
bulunuyor. Türkiye'nin terörün
önlenmesi konusunda, komşulanyla
işbirliği ortamı yaratma çabalanna ek
olarak "kendi içinde teröre karşı etkin
önlemler alması" gerektiği de bir gerçek.
Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin. geçen ay
içinde bakanlığın bütçesi görüşülürken
yaptığı konuşmada, "Türkiye'nin tüm
komşulannı düşman ilan etmesi, terörle
mücadele ve politika açısından taktik
hatadır. Ancak terörün dış kaynağı ve
desteği de bulunuyor" diyerek içeride de
önlemler alınması gerektiğine dikkat
çekiyordu. Filistin Kurtuluş Örgütü
(FKÖ) ile İsrail arasında yapılan banş
anlaşması ve Ortadoğu Banş Konferansı
çerçevesinde bölge ülkelerinin görüşme
masasına oturmalan; Türkiye'ye belki
de daha az sorunlarla karşı karşıya
kalacağı komşular kazandırabilecek.
IRAK
PKKkuzeyi
üsolarak
kullanıyor
Suriye: Apo'yakanat germeye devam
KİMLİK KARTI IRAK
Devlet Başkanı: Saddam
Hüseyin
Nüfus: 18 milyon 400 bin
(1992)
GSYH:20milyardolar
(1992)
Büyüme Hm:%-30,-40
arası(1990)
Dış Borç: 109.67 milyar
dolar
Enflasvon: % 40.0
Asker Sayısı: 382 bin (tahmini)
Osmanlı ida-
resinden sonra
İngilizlenn yö-
netimine geçen
Irak ile Türkiye
arasındakı iliş-
kilerde durgun-
luk devam edi-
yor.
Irak'ın Ku-
veyt'i işgal etme-
si üzerine 1991
yılında yapılan
Körfez Savaşı"-
nda, dönemin
Başbakanı Tur-
gut Özal'ın. ülke içindeki yo- yasilerinin de bilerek ya da bil-
ğun muhalefete rağmen Irak meyerek katkıda bulunduğu
Kürtlerin Kuzey Irak'ta bir
Kürt devleti kurma tehlikesini
yaratan gelişmelere karşı ön-
lemler almaya çalışıyor ve
Irak'ın toprak bütünlüğünün
korunması gerektiğinin altını
çizivor.
Son aylarda PKK'nın Ku-
zey Irak'ta yeniden toparlan-
masma karşı ise yerel Kürt
yöneticiler bir harekat başlat-
mış durumda. Ankara. Kürt
liderler Celal Talabani ve Me-
sut Barzaninın. 1992 yılında
Kuzey Irak'ta bannan PKK'-
ya karşı yaptıklan harekat ile
İuslu Güç (Çekıç Güç) İn'cırlık Türkiye'ye çok büyük bir koz
Üssüne 1991 yılında yerleşti. verdiğinı anımsatıyorlar.
Böylece Ankara'nın, gerekli
yerlere "Bakm PKK, Kürtlerin
temsilcLsi değil" mesajı verdıği
Türkiye'nin Irak'a karşı Bir- belirtiliyor.
leşmiş Milletler'ın uygulamak- Türkiye'nin kuze> Irak'a
ta olduğu ambargo yanmda başlattığı 13.5 milyaf dolarlık
yer almasının faturası ise yal- y a r
dım ise siyasi açıdan büyük
karşıtı koalisyon güçlerinin ge-
rektiğinde Bağdata karşı kul-
lanabilmeleri için İncirlik
Üssü'nü açması ile ıkı ülke iliş-
kilerinde yeni bir döneme giril-
di.
Körfez Savaşı'nın hemen ar-
dından 500 bine yakın Iraklı
Kürt, Türk sınınna y.ğılmışu.
Bunun üzerine Ankara'nın da
onayıyla Irak Devlet Başkanı
Saddam Höseyin kuvvetlerine
karşı Kürtleri İcorumak ve yeni
bir göç olayının yaşanmasına
karşı ülke içinde varlığı halen
tartışmalara yol açan Çoku-
Ambargonun faturası
nızca Kerkük-Yumurtalık bo-
ru hattının kapalı kalmasın-
dan dolayı günde 750 bin dolar
civannda.
BM'nin üç yıl önce Irak'a
karşı uygulamaya koyduğu
ambargo sonucu Türkiye en
büyük ticari ortağı Irak ile li-
caretini de kesti. Türkiye'nin,
Irak ile ticaretini kesmesi ve
boru hattını kapaması sonucu
kaybının yaklaşık 3 milyar do-
lar civannda olduğu hesapla-
nıyor.
Irak'ın uluslararası plat-
formda yalnız kalmasını fırsat
bilen Kuzey Irak Kürtleri de
ileride bir Kürt devletinin ku-
rulması tehlikesini yaratan bir
oluşum içine girdiler.
Bu oluşumun ilk tohumlan,
Kürtlerin 1992 sonbahannda
Kuzey Irak'ta bir federe devlet
ilan etmesi ile atıldı.
Ankara. bir dönem Türk si-
önem laşıyor. Ankara, ülke
içinde bu yardıma yönelik eleş-
tinlerin son derece yanlış oldu-
ğuna dikkat çekiyor.
Diplomatik kaynaklar, Tür-
kive'nin Kuzey Irak'ta varlık
göstermemesinın. diğer bazı
ülkelerin bölgede nüfuz sağla-
ması gibı bir tehlike yarataca-
ğını anımsatıyorlar.
Diplomatik kaynaklar, Tür-
kiye, İran ve Suriye dışişleri
bakanlan arasında 1992 yılın-
da başlayan üçlü toplantılann.
Irak'ın toprak bütünlüğünün
korunması yolunda bölge ül-
kelerinin işbirliğinin vurgulan-
ması açısından büyük önem
taşıdığına dikkat çekiyorlar.
Ancak bu ay sonuna doğru
üçüncüsünün planlandığı üçlü
toplantıya, Suriye'nin Türkiye
ile mevcut ilişkileri çerçevesin-
de katılmayı reddetmesi, plan-
lanan toplantıyı suyadüşürdü.
Türkiye-Suriye
ilişkileri, Şam yö-
netiminin. PKK
ve lıderi Abdullah
Öcalan'a destek
verdiğine ilişkin
bilgiler nedeniyle
son aylarda ger-
gin bir döneme
girdi. Suriye ve
Irak'ın. Türkiye'-
nin kendılerine az
su verdiğini öne
sürerek "Orta-
doğu'da su savaşı
çıkabilir" uyansıyla Batı kamu-
oyunun desteğini sağlama yö-
nündeki gjrişimlen. Ankara'yı
rahatsız ediyor. Ankara. doğu
ve güneydoğu sınırlannı çevre-
leyen komşularla ılişkide "PKK
kozunu" karşısında buluyor.
Suriye ise "PKK'ya karşı su"
denklemini oluşturmuş durum-
da
Yaklaşık dört yüzyıl Osmanlı
KİMLİK KARTI SURİYE
Devlet Başkanı: Hafız
Esad
Nüfus; 13 milyon 860 bin
GSYH: 15.80 milyar dolar
(1992)
Büyüme HIZK%6 5
(1992)
Dış Borç: 16.76 milyar
dolar (1992)
Enflasyon: % 60(1992)
Asker Sayısı: 408 bin
nırdışı etmesinı talepetti. Sun-
ye ise Abdullah Öcalan'ı
banndırdığını inkar etmeyi sür-
dürüyor.
Şam yönetimi, Ankara ile
1987 ve 1992 yıllannda imzala-
dığı iki ayn güvenlik protoko-
lüne uymuyor.
Suriye'nın, su konusunun he-
nüz çözümlenmemiş olmasına
Suriye'nin açmazı
, . . tepki olarak "hırçın" bir politi-
İmparatorluğu idaresinde yaşa- kayı tercih ettiği ve PKK terö-
yan Suriye ile Türkiye arasın- rüne destek verdiğı değerlendir-
daki ilişkiler, diğer komşu ülke- meleri yapılıyor. _,
lerle olduğu gıbı iniş çıkışlarla
dolu.
İki ülke arasındaki sorunlar.
su ve teröre destek konulannda
ağırlık kazanıyor. Türkiye ve
Suriye arasındaki ilişkiler.
Şam'ın son aylarda, PKK terör
orgütünün lideri Abdullah Öca-
lan'ın bu ülkede bannmasına ve
Azınlıktaki Alevilerin ikti-
darda olduğu ve ülkenin ço-
ğunluğunun Sünnilerden oluş-
tuğu Suriyede Devlet Başkanı
Hafız Esad yönetiminin. varlı-
ğını sürdürebilmek için ülke
icindeki dinamikleri kollaması
gerektiği ve bu politikanın Tür-
kiye ile ilişkilere yansımalannın
da göz önüne alınması gerektiği
İran'da 1979 yılında İslam Devrimi'nin gerçekleşmesiyle soğuyan Türkiye-tran ilişkileri, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın Körfez
bunalımı sırasında Tahran'a yaptığı ziyaretle birlikte yumuşama safhasuıa girmişti.
Bölgesel sular bunalımyaratıyorTürkiye ve Sunye arasında daha son-
ra Irak'ın da katıldığı yaklaşık 10 yıldır
devam eden sınır aşan bölgesel sular ko-
nusundaki teknik görüşmeler, Şam'ın
bu toplantılardan, bir yarar sağlamadı-
ğı gerekçesiylc bu yıl içinde çekilmesi ile
kesilmişti.
O dönem başbakan olan Cumhur-
başkanı Süleyman Demirel ile Suriye
Devlet Başkanı Hafız Esad, geçen yıl
Şam'da yaptıklan toplantıda. su konu-
sunun bu yıl sonundan önce siyasi irade
bevanı ile çözülmesi konusunda anlaş-
maya varmışlardı.
Ancak Ankara, su konusunda yapıla-
cak görüşmclcrden önce iki ülke arasın-
da PKK nedeniyle yaşanan gerginliğın
yatışması gerektiğini belirtiyor.
Dışişleri Bakanı Hikmet Çetinın.
böylesine gergın bir ortamda Suriye ile
su konusunda yapılacak bir anlaşmanın
dış poliüka açısından yanlış olacağını ve
kamuoyunun da tcpkisiylc karşılacağı
görüşünü savunduğu belirtiliyor.
Ankara, Suriye ile işbirliği ortamının
hazırlanması için Şam'ın lerör konu-
sunda üzerine düşeni yapması gerektiği-
ni anımsatıyor.
Ankara. Suriye ile su konusunda ya-
pılacak bir anlaşmanın, su ve terörü de
kapsayan geniş kapsamlı bir anlaşma
olarak ortaya çıkmasını ısliyor.
Ancak bu değerlendırmenin, Tür-
kiye'nin "suyu komşularına karşı terör
kozu" olarak kullandığı biçıminde yo-
rumlanmaması gerektiği bildirilıyor.
da imzalanan protokol. Ankara'nın
Şam'a "Atatürk Barajı doluncaya ve su-
yun nihai tahsisi yapdmcava kadar" sa-
niyede 500 metreküp su vermesini ön-
görüyor.
Halen kendisine verilmekte olan su
mıktannı az bulan Şam, kendisi ve
Irak'a bu sulann yüzdc 60'ının verilme-
sini, geriye kalan yüzde 40'nın da Tür-
kiye'de kalmasını talep ediyor.
Fırat ile Dicle'nin bir bölümü Suriye
topraklanndan geçerken Irak toprakla-
nndan her iki nehnn sulan da geçıyor.
Diplomatik kaynaklar. suyun ölçü-
mü mümkün teknik bir konu olduğunu,
terörün ise söz konusu ülkenin kolaylık-
la yan çizmesine olanak sağlayan bir ~z~ 7 ~
konu olduğunu anımsalarak aralannda 31 milyar metrekup SU
bağlantı kurmanın >anlış olduğunu dile
gelirivorlar.
Geniş kapsamlı anlaşma
Bu çerçevede Türk ve Suriye dışişleri
bakanlannın "su". iki ülke içişleri ba-
kanlannın da "terör" konusunda yapa-
caklan anlaşmalann, daha sonra birleş-
tirilcrck geniş kapsamlı bir anlaşmaya
dönüştürülcbileceği tezi ağır basıyor.
Türkiye ve Suriye arasında 1987 yılın-
Ancak Atatürk Barajı'nın bu sonba-
harda dolmasınm ardından Harran
Ovası'nın sulamaya açılması ile An-
kara'nın Şam'a vereceği su miktannın
saniyede en fazla 350 metreküp olacağı-
na dikkat çekiliyor.
Ankara. Suriye'ye. teknik nedenlerle
büyük bölümünü tutamadığı "Diclesu-
larından daha fazla su verelim, Fırat neh-
rinden verilen su miktaruu azaltalım"
önerisinı aetiriyor. Ancak Şam'ın,
kontrolündeki Bekaa Vadisi-
ndeki PKK kamplannın yeni-
den faaliyet göstermesine izin
verdiği yolundaki duyumlar ne- anımsatılıyor.
deniyle gergin bir döneme girdi. Ortadoğu bağlamında ise Su-
Türkiye. Şam'dan, PKK li- riye. SSCB'nin"dağılmasıyla si-
deri Öcalan'ı Suriye ve kontro- yâsi ve askeri alanda yakm
lündeki Bekaa Vadisi'nden sı- müttefikini kaybetti. Orta-
doğu'da ise Arap ve İsraıllileri
bir araya getiren banş görüş-
melerine sıcak bakmıyor.
Bir diplomatik kaynak. Tür-
kiye'nin tarihten gelen yakın
bağlan bulunduğu Suriye'nin,
Fırat olmasa da Türkiye'nin
başını ağntacak bir sorun bula-
cağını anımsatıyor. A)Tiı kay-
nak şu görüşlere yer veriyor:
"Fırat nehri obnasa Hatay soru-
nu var. Surive'nin ısıtıp ısıtıp
önümüze getireceği."
Sun> e'nin. 1939 yılında yapı-
lan bir referandumla, çoğunlu-
ğu Türkler'den oluşan halkının
Türkiye'ye katılmayı kararlaş-
tırdığı Hatay üzerindeki talep-
leri. Türkiye ile arasındaki
önemli bir siyasi sorun.
Diplomatik kaynaklar. Suri-
ye'nin topraklanndan geçen
Asi nehrinden Türkiye'ye ver-
mesi gereken su miktannı. bu
nehrin Hatay üzerinden geçme-
sı nedeniyle gündeme getirmek
bile istemediğıne dikkat çeki-
yorlar.
İki ülke arasındaki önemli
bir farklılık. Türkiyc'nin laik
bir demokratik rejimle. Suriye'-
nin ise asker kökenli bir rejim
ile idare edilivorolması.
"Oradan zaten tutamadtğınız için su geli-
yor" diyerek bu öneriyi kabul etmediği
de belırüliyor.
Suriye ve Irak'a Dicle'den yılda 21
milyar metreküp, Fırat'tan ise saniyede
500 metreküp olmak üzere yılda yakla-
şık 31 milyar metreküp su verilivor.
Suriye Devlet Başkanı Esad'ın. geçen
yıl Demirel ile Şam'da yaptığı görüşme-
dc "Suya ihtiyacımız yok aslında" yo-
lundaki sözleri. Şam'ın, suyu teröre
karşı koz olarak kullanması politikası-
nın bir göstergesi olarak gösteriliyor
Suriye'nin Ankara'daki Büyükelçisi
Abdölaziz el Rifai ise Cumhuriyet'e yap-
tığı bir değerlendirmede. su konusunun
bir anlaşmaya bağlanmasının. Suriye
halkı üzerinde Türkiye'ye yönelik gü-
ven bunalımının aşılmasında önemli bir
gelişme olacağını savunmuşiu.
Ankara'yı su konusunda rahatsız
eden bir diğer konu da Batı'nın "Güve-
nilir müttefiki İsrail'i yaşatmak için İ r-
dün, Lübnan ve Suriye sulanndan daha
fazlasını İsrail'e versin, Türkiye bu ülke-
lerin su ihtivacını karşılasın" yaklaşımı.
ERMENİSTAN
Türkiye'ninyenibaş ağna
Ermenistan. SSCB'nin dağılmasından sonra
bağımsız olarak ortaya çıkan Türkiye'nin öteki
sorunlu komşusu.
Ankara, Türkiyc'nin Ermenistan'a karşı bir
önyargısı bulunmadığını belirtiyor. Buna bir
örnek olarak da Ermenistan'ın. Türkiyc'nin
öncülüğünde geçen yıl kurulan Karadeniz Eko-
nomik İşbirliği Bölgesi'ne (KEİB) kurucu üye
olarak kabul cdilmcsini göslenyor.
Türkiye'nin. SSCB'nin dağılmasından sonra
bağımsızlıklannı ilan eden öteki cumhuriyetler-
lc aynı anda, 1991 yılında. Ermenistan'ı tanı-
mıştı. Ankara, Erivan ile diplomatik ilişki kur-
ma yolundaki lck ön koşulun ise, Ermenistan'-
ın Azerbaycan topraklannı işgalı ve saldınlan-
na son vermesi olduğunu bclirtıyor.
I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı idaresi al-
tında sözde soykınma uğradıklan iddıasını,
tüm Avrupa vc Amcrika'da propoganda mal-
ZEmesi olarak kullanan Eımenilcr. 1970'li yıl-
larda da terör örgütlcn ASALA aracılığıyla
çok sayıda Türk dıplomalını öldürdülcr.
KİMLİK KARTI ERMENİSTAN
Devlet Başkanı: LevonTer
Petrosyan
Nüfus: 3 milyon 397 bin
GSYH: 5.99 milyar dolar
(1992)
Büyüme Hızı: % -45 (1992)
Dış Borç: 750 milyon dolar
(1991)
Enflasyon:% 175(1991)
Asker Savısı: 20 bin
Son zamanlarda ise Türkiye. Ermcnıstan'ın,
PKK'ya destek verdiği yolundaki duy umlar ne-
deniyle rahalsız.
Ankara'yı rahalsız eden bir diğer sorun ise,
Ermcnislan'tn. Türkiye'nin elnik bağı bulunan
Azcrbaycan'ın topraklarının bir bölümün işgal
altında tutuyor olnıası.
Ankara bir sürcdir Ermenistan'ın da PKK
faaliyctlerinc izin vcımcsınden şüphc ediyor.
Iı-aırla ilişkileryımııışaıııaeğiliıııiııde
Ortadoğu'nun Arap olmayan tek ül-
kesi İran ile Türkiye arasındaki ilişkiler
şimdilik iyi bir döneme girmiş görünü-
yor.
İki ülke arasında, Türkiye Cumhuri-
yeti'nin kuruluşundan sonraki yıllarda.
sınır bölgesinde sürekli anlaşmazlıklar
oldu.
Bu olaylar, her iki tarafın da sınır böl-
gesinde yaşayan kabıle ve aşireiler üze-
rinde sıkı ve yeterli bir kontrol kurama-
mış olmalanndan kaynaklandı.
Türkiye, İran'ınson yıllarda PKK te-
rörüne zaman zaman destek vermesi
şeklinde de ortaya çıkan sınır problemi-
ni, Tahran ile diyalog yoluyla şimdilik
halletmiş görünüyor.
Şah Rıza Pehlevi dönemindc Türkiye
ve iran arasındaki ili^kilerdc önemli si-
yasi sorunlar olmadı
Ancak 1979 yılında Ayetullah Hu-
meyni önderliğindekı İran İslam Cum-
KİMLİK KARTI İRAN
huriyeti'nin,
Şahı dcvi-
rerek işbaşı-
na gelmesi ile
ılişkılerde ra-
hatsızlık dö-
nemi baş-
ladı.
İslam dev-
rimıni ihraç
politikası gü-
den İran ile
Türkiye
arasındaki
ilişkilerdc bu
nedenle temel sorun, iki komşu ülkenin
değişik rejimlerleyönetiliyorolması. Bu
da ilişkilerdc iniş çıkışlann devam cde-
ceğini gösteriyor.
İran yetkılileri laiklığin scmbolü Ata-
türk'ün kabrini ziyaret ctmeyi rcddedc-
rek Tahran'ın. Türkive modelinden ra-
hatsızlıklannı
her seferinde
orta>a koyu-
yorlar.
Diploma-
tik kaynak-
lar. Anİtara'-
nın, toprak-
lannda PKK
kamplanna
izin vermesin-
den yakındığı
İran'ın son
zamanlarda
"belli bir
açılış içinde olduğunu" ve iki ülke arası-
nda teati edilen mesajlann olumlu oldu-
ğuna dikkat çekiyorlar.
Ankara. Tahran yönetiminin, ileride
"Biz de Türk topraklannda harekat
yapmak istiyoruz" gibi taleplerle karşı-
İaşmamak için İran ile PKK kamplannı
Devlet Başkanı: Alı Ekber
Haşımi Rafsancani
Nüfus: 58 milyon 942 bin
Gayrı Safi Yurtiçi Hasüa: 7101
milyar dolar( 1992)
Büyüme Hızı: % 8.5 (1992)
Dış Borç: 18.8milvar dolar
(1992)
Enflasyon: % 22.9(1992)
Asker Sayısı: 473 bin (Aynca
120 bin Devrim Muhafızı)
temizlemeyc yönelik bir ortak harekata
ise pek sıcak bakmıyor.
Diplomatik kaynaklar. Türkivc'de,
Tahran yönetimi aleyhıan Halkın Mü-
cahitlerine ait kamplann bulunmasının
şöz konusu olmadığını. ancak yine de
İran'ın böyle bir iddia ile Ankara'nın
karşısına çıkabileceğini hatırda tutuyor-
lar.
Türkiye'nin komşusu İran ile öteki
önemli sorunu ise transit geçiş ve Tah-
ran yönetimiminin, Türkiye'nin Orta
Asya'ya kara yoluyla geçişine koyduğu
engellemeler
Tahran'ın Orta Asya'ya transit geci-
şini güçleştirme yolundaki engellemele-
rini sürdürürken ticaret yaptığı ûlkelere
genelge göndererek Türk lımanlannın
kullanılmamasını istemesi Ankara'yı
rahatsız ediyor. İki ülke arasında bu ko-
nuda yapılan görüşmeler ise sürekli so-
nuçsuz kalıyor.