Katalog

SAYFA CUMHURİYET 27 KASIM1993 CUMARTESİ ffiAMDOSYASI w Eııincehesaplanancinayetidamdır 9 YA YINA HAZIRLA YANLAR: DENİZ TEZTEL AYŞEYILDIRIM-EMtNEALGAN _ "Önceden, en inceden inceye düşünülüp tasarlanan cinayet, idamdır. Hiçbir caninin eylemi, ne kadar ince hesapla hazırlanmış olursaolsun bununlakıyaslanamaz. Çiinkü, kıyaslanabilmesi için kurbanına kendisini öldüreceğigünü önceden haber vermiş ve o andan itibaren kurbanını aylarca kendi merhametine terketmiş bir caniye, ölüm cezasının uygulanmasıgerekirdi. Böylesibir canavara, özelyaşamda rastlanamaz." Bu sözler, Fransızyazar Albert Camus'nun "Giyotin ÜzerineDüsünceler"adılı kitabındayer alıyor. 11 Aralık 1977tarihli, ölüm cezasının kaldırılmasma ilişkin Stockholm Bildirisidebu cezayı "En zalim, en insanlıkdısı, en aşağılayıcı bir ceza..." olarak tanımhyor. 2000'e 7kala Türkiyesi'nde isegündemde hala idam var! Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Prof. Dr. Yıldırım Aktuna, Türkiye'nin çağdaşbir ülke olduğu ve idam cezasının çağdışı olduğu görüşlerinekarşılık "Türkiye bütün ülkelerden dahamedeni olrnak zorunda değil"açıklamasıyapıyor. Aktuna nın, meslektaşlarınca "öldürmek için değil, yaşatmak için hıpokrat yeminiettiği" anımsatıhpbağlı olduğu Tabipler Odası ndan atüması isteniyor. Bunun üzerine bir ay sonra Aktuna, "sözlerininyanlış anlaşıldığı'nı söylüyor. Meclis 'teki450 milletvekili, Adalet Komisyonu nca onaylanan ve bir süre sonra önlerinegelecek olan idam için vicaanıyla başbaşa. Siyasiparti liderleriise idam tartısmalarma''asmalıyız"yada ' 'asmamalıyız''diyenettavır koymak yerine çeşitli "açüardan" bakıyorlar. Liderler, idamı "siyasi" ve "adli" olarak ikiye ayırıyor. Siyasiidamlara "hayvr"diyen SHP lideri Murat Karayalçın, diğersuçlar içinse "Benim düşüncelerim de net değil, kafamda tartışıyorum'' diyor. 12 Eylüldöneminde idam istemiyle yargılanan, dahasonrasiyasiyasakların kalkmasıyla milletvekiliseçilen BBP lideri Muhsin Yazıcıoğlu "kısas"ınesasolduğunu savunuyor. 27 Mayıs döneminde idam edilen Adnan Menderes 'in oğlu, BDP lideri Aydtn Menderes de bu cezayı siyasi ve adliolarak değerlendiriyor. Siyasiidamları "cinayet" olarak niteleyen Menderes, adliler içinse referandum öneriyor. RP lideri Necmettin Erbakan ise terörle birliktegündemegelen idam tartışmalarınm ayrıcayapılmasmı isterken, "Terör idamla çözülemez'' demekleyetiniyor. Cenel Boskan Karayalçın damı, terörün önlenmesine katkıda bulunacak bir çözüm yolu olarak değerlendirmek olanaklı değil' SHP'densiyasi idamlara'hayır'SHP Genel Başkanı ve Baş- bakan Yardımcısı Murat Karayalçın, siyasi idamlan ka- bul etmıyor. Ancak, siyasıler dışındakı suçlar için göriişleri "met" değil. Siyasi idamlann karşısında olmanın, parti programında yeraldığıru be- lırten K.arayalçın, diğerlerinın parti ıçınde de tartışıldığmı söylüyor. Karayalçın idam konusun- da görûşlerini sorduğumuzda ilk anda şunlan söylüyor: "Siyasi suçlar dışında kalan suçlar için benim de görüşlerim çok kesin değil. Yani ben de kendi kafamda, kendi vicdam- mda bunu tartışıyorum her iki yönüyle. Çünkü toplumun ya da bireyin haklarını kullanuıu- na yönelik bir eylem sonuçta toplumun \e bireyin baklannı kuUanma durumunda olan or- ganlar tarafından yanıtlanma durumundadır. Kimi açıdan konuya böyle yaklaşmak mümkün. Ancak bunun etkile- yici, çözücü, çözümleyici ol- madığı da açık. Çok tartışılan bir konu. Bizim kesin olan gö- rüşümüz, konunun siyasi yö- nüyle ilgilidir." Murat Karayalçın, "İdam cezalaruun infazı terörde caydıncı olacakOr" yaklaşımı- na da katılmıyor. Terörün ön- lenmesi konusunda caydıncı olacak her türlü girişime çok açık destek vermeye hazır ol- duklannı anlatan Karayalçın. "Ancak, idamın terörün önlen- mesine katkıda bulunacak bir çözüm olarak değerlendirilme- si bence olanaklı değiT dıyor ve ekliyor "Terörün önlenme- si için bunun bir çözüm obnası mümkün değil. Insanların bu nedenle terörist etkinliklerden vazgeçecekleri, korkacaklan. cayacaklan düşüncesinde deği- lim. Konu, Türkiye için çok ha- sas bir konu. O nedenle bu ko- nuyu terörün önlenmesine katkıda bulunacak bir araç yanıyla takdim erriğimiz za- man insanlann bu konuya ba- kışı birdenbire doğal olarak de- ğişebileeek. Ama ben, bunun terörün önlenmesi için etkili bir araç olacağı kanısında da deği- lim. V'ani genel düşüncelerimi- zin dışında. O nedenle de konu- nun böyle takdim edilmesini doğru bulmuyorum." Karayalçın, parti prog- ramında SHP'nin siyasi idam- lara bakışının yer almasma karşın. konunun bir grup ka- ranna oturtulmasının doğru olmadığı görüşünde Konu- nun, milletvekillerinin kendi vicdanlanyla karar verecekle- ri bir nitelık taşıdığını beürten Karavalçın, idamın toplumun vicdamnı rahatlattığı" savına ise şu karşılığı venyor: "Bununla ilgili ilginç örnek- ler veriliyor. Idamdan vazge- çen ülkelerin yeniden idamı koyduklan söyleniyor, bazı ül- keler ömek gösteriliyor. Konu- yu o yöniiyle tam değerlendire- miyorum. O biraz konuya pra- tik açıdan baktşla ilgili olan birşey. Benim söylediğim, SHPnin görüşü diye ifade etti- ğim şey konuya pratik yaklaşı- mdan çok konunun felsefî yö- nüy le ilgili düşüncelerimizi gös- teriyor. Ayrıca pratik açıdan da terörle ilgili olarak söylüyo- rum, ben bunun etkili olacağı kanısında değilim." İdamın, uzun süredir "işje- meyen bir sistem" olduğunu vurgulayan Karayalçın. terör- le bağlanüh olarak gündeme geldiğı için tartışmak gerekti- ğıni sözlerine ekledi. RP Genel Baskanı Çtçğ idam, meydanlarda uygulanan "sıradan" bir cezaydı. tnsanlar,ibret-ialemiçinçarmıhageriBr,kazığaoturtulur,çeııgele asılırdı. Fransız Devrimi sırasında ise yöntem giyotindi. Vücutlanndan ayrılan başlar sokaklarda dolaştınlarak halka gösteriliyordu. 59 yıl sonra Fransız siyaset adamı Alpbonse de Lamârtin, 4 Kasım 1848"de Meclis'te yapttğı konuşmada şuniarı söv ley ecekti: "Ölüm cezası nedir? Ölüm cezası, barbarlığın ebedi ve özel rejimidir. Nerede ölüm cezası uygulanır, orada barbarlık egemendir. Nerede ölüm cezası nadirdir, orada uygarlık egemendir»." eror, kendini doğuran sebepler ortadan kaldınlmak suretiyle önlenebilecek birşey.' w ft «m Teröridam cezasıylaçözülmezRP Genel Başkanı Necmet- tin Erbakan, idamla ilgili sorulanmıza yanıt vermekten kaçındı. "Konunun hukuk öl- çüleri içinde incelenmesi gerek- tiğini" söylemekle yetinen Er- bakan "İdam tarttşmaları ye- niden gündeme geldi. Terörii önlemede caydıncı olabilir dü- şüncesiyle terör suçlularına ve- rilen idam cezalannın infaz edilmesi istendi. Siz nasıl bakı- yorsunuz idam olayına?" şek- lindeki sorumuza şu yanıtı verdı: "Biz, bu işlerin şiddet yoluy- la çözülebileceği inancında değiliz. Bunlar, ayrı ayn konu- lar. Birisi tamamen hukuki konu. O, hukuki konu kendi öl- çüleri içinde müstakil olarak incelenip değerlendirilmeüdir. Terör meselesine gelince, bu- nun bu konuyla hiçbir alakası yoktur. Terör bilindiği gibi za- ten dışandan planlanıyor, dı- şarıdan tanzim ediliyor. Bu ka- bil hareketlerin terörii önlemesi mümkün değil. Terör, kendini doğuran se- bepler ortadan kaldırılmak su- retiyle önlenebilecek birşey. Biz onun yapılmasım temenni ediyoruz." Erbakan. "İdam hukuki çerçeve içinde ek alınmalı di- yorsunuz ama sizin parti ola- rak idama bakış açınız nasd?" sorumuza da. "O başka bir konu tabi. Terörle ilgisi yok. O kendi şartları içinde mütala edilmeü" yanıtını verdı. Büyük Blrllk Parttsi Cenel baskanı Yazıaoğlu w idamıdestekleyenidamsanığı12 Eylül'ün "idam sançı", bugünün Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Muh- sin YazKioğlu. 13 yıl sonra idama "evet" diyor. O dönemde darağacının gölgesin- de yaşayan Yazıaoğlu, siyasi yasaklann kalkmasıyla Meclıs'e girdi. Bugün mil- letvekili ve bir partinin genel başkanı ola- rak Meclis'te idamlar tartışıldığında onay vereceğini söylüyor. Türk Ceza Yasası'mn 146/1. madde- sinden, vani "Anayasanın tamamını ya da bir kısmını tağyir. tebdil veya ilgaya ve TBMM'ni ortadan kaldırmay a veya göre- vini yapmaktan zorla alıkoymaya teşebbüs etmek"ten hakkında idam istenen Yazıcı- oğlu, şimdi "idama evet" demesini de "şu anda iilkenin bölünmez bütünlüğünü koru- maya" dayandınyor 'Kanunlarımızda varsa uygulanması lazım 1 Sözlerine, idam cezasma "eJbette" karşı olduğunu söyleyerek başlayan Muhsin Yazıcıoğlu, "Ancak kanunlarnnı- zda idam cezası varsa uygulanması lazmı. Türkiye'nin şu an içinde bulunduğu ortam, Güneydoğu'daki terör itibariyle idam ce- zalarının şu anda uygulanması, caydırıcdık bakımından gereklidir" diye sürdüruyor "Bir ceza ya olacak ya da kalduilacak" diyen Yazıaoğlu'nun gorüşlen şöyle: "Kendi Meclis'imizin aldığı karara Meclis'imiz uymuyor. Öyle birşey koyu- yoruz ki. 50 kilometre hız sının koyuyoruz bir yere. O tabelayı asanlar da dahil olmak üzere hiçkimse o sınıra riayet etmez. Çün- kü yanlış, orada bu hızla gitmek için bir nıana yok. O zaman ya o ölciiyü koymaya- cağız ya da uyacağtz. Uymay acağımız öl- çnyü de kaJdıracağız." Türkiye'de idam cezası olduğunu,"an- cak uygulanmadığm] anlatan Yazıaoğlu, "Bu cezalar birikmiştir ve caydıncüık vasfını da kaybetmiştir. O zaman idam ce- zası belki bazı kişiler için çok ağır, çok haksız bir ceza şekline dönüşüyor. Kalknuş oka idam cezası yerine müebbet konsa beüi bir süre yattıktan sonra çıka- cak adam cezaevinden. Ama şimdi idam cezası konmuş olduğu için hem uygulanmı- yor hem avantaj- lardan da yararla- namıyor. Hükümlü için de za- rarü hale geliyor" diye ko- nuşuyor. Islam Ceza Hu- kuku'nda yeri olan savunduğunu belirten Muhsin Yazıaoğ- lu şunlan söylüyor: "Adam öldürenin müeyyidesi elbette kı- sasa uygun olmalı. İnançlannuz da bunu gerektirir. Bugün girmiş bir haneyi olduğu gibi ortadan kaldırmış. yakmış. beşikteki bebeği kurşunlamış, öldürmüş birisinin herhalde onlan öldürme hakkı olmadığı gibi burada da bu öldürenlerin hakkını ko- rumakla yükümlü olan devlerin kendi ken- disine birisini affetme yetkisi de olmaması lazmı. Yani beni şimdi birisi öldürürse be- nim hakkımı kim alacak? Annem, babam, kardeşlerim almaya kalktşırsa o zaman anarşi olur ülkede. Benim hakkımı devlerin koruması lazmı. Devletin de benim canrniı alana aynı karşdığuıı vermesi lazmı geli- yor." Ülkenin bölünmez bütünlüğüne yöne- bk saldınlarla karşı karşıya bulunulduğu- nu anlatan Yazıaoğlu, şu anda Mecus"- teki idam cezalannın tutulmamasından yana. Yazıaoğlu." Alvr burada biz incele- riz, vicdammıza göre gerçekten suçlu oldu- ğuna karar >erirsek ben şahsen uygulan- ması tarafmda oy kullanınm" diyor. Yazıaoğlu, kendisirun de idamla yargı- landığının anımsatılması üzerine şunlan söylüyor: "Ama her verilmiş ceza yerin- dedir diye bir dûşünce de yoktur. Çünkü bu yerlerden geldik biz, çoğu zaman kişi son noktaya kadar haksızlığa uğramış olur. Onun da hakkını hukukunu konınız, koru- mamız lazım." Terör nedeniyle idamlann uygulan- ması gerektigini vurgulayan Yazıaoğlu'- nun, "Yalnızca terör suçluları için mi idam cezası uygulanmasından yanasınız? n şek- lindeki soruya \erdığı yanıt ise şöyle: "Öbür tarafta da adam, birisinin bilezi- ğini almak için kolunu kesmiş y a da öldür- müş, o niye o kadar suçlu olmuyor? Tabii burada bizim inançlanmız açtsından yak- laşınca da şu var; ktsası kolay kolay yapa- mazsınız. Orada hemen akla kol-bacak geliyor. Halbuki evvelinde toplum suçlu hale geliyor. Sen mahalle olarak onun ihri- yacı vardı da karşılamadın mı, de\let ola- rak onu aç bırakıp da fınn yıkmasına se- bep oldun mu? Bütün bunları hesaba kattı- ktan sonra onun bu eylemi gerçekJeşfirme- sine sebep olan unsurlan dikkate aidıktan sonra o cezayı hakeder." Aydın Menderes arar topluma bırakılmahdır. Çünkü ölüm cezalan sadece siyasi nedenle verilmiyor, cinayetlerde var'. İdamiçin referandum yapılsın Bir donem "Anayasayı )ik- mak r> suçundan asılan, daha sonra "iadeyi itiban" verilerek "anrt mezara" devlet töreniyle taşman bir babanm oğlu. Aydm Menderes. Kendisini "babası darağacında can termiş bir in- san" olarak tanımlayan ve bunu "kader" olarak kabul eden Aydın Menderes. idam tartış- malanna "referandum" önerisı getinyor. "Hiçbir zaman 'babam suç- luydu ama cezaii idam okna- malıvdı' duygusuna kapthna- dun" diyen Büyük Değışım Par- tısi Genel Başkanı Aydın Men- dares, Yassıada'dakı idamı "ci- yet" olarak nitebyor. Oğul Menderes, Demokrat Parti Genel Başkanı Adnan Menderes'ın ıdamını şöyle de- ğerlendinyor: "17 Eylül l%lde yapdan, bir cezanuı infazı değikUr. Bir cina- yettir. Cinayet, darağacında is- lenmiştir. Onun için 17 Eylül 1961'deki olay klasik anlaıiıda bir idam cezasının infazı olayı de- ğfldir. 27 Mayıs 1%0'ta zaten herşey meşru temelin dtşına çık- mtstır. Bir darbeyle çıkmıştır. 17 Eylül 1961"de Adnan Menderes"- in, 16 Eylül 1961de Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan'ın idanıı. Sanki bir suç varmış. ona ceza veribniş. Bu ceza, idam ce- zası olmuş. O infaz edilmiş. Olay bu değildir. Doğrudan doğruya işlenmiş bir cinay et > ardır." Menderes idam cezasına ıki açıdan bakıyor. Menderes'e gö.- re Ceza Yasası'nda hangi suçla- ra ölüm cezası verileceği, hangı- lerine verilmeyeceğı ıle tama- men kaldınlıp kaldınlmayacağı ayn ayn tartışılmalı. Öncelikle Türkiye'nin, genel bir hukuk reformuna gereksi- nim duyduğunu belirten Men- deres, Türk Ceza Yasası'nda yenı ve cıddı düzenlemeler ya- pılmasını savunuyor. TCY 146. maddenin hiçbir zaman gerçek anlamda kullanılmadığını dü- şünen Menderes şunlan söylü- yor: "146. madde, ceza karaınu- muzu aldığnnız İtalyan Ceza Hu- knku'nda 'Devletin meşru düze- ninı değıştırmek isteyen darbeci- lere karşı' çıkarrdmış bir madde- dir. Türkiye'de ise neredeyse ha- yatı ortadan kaldınlmak istenen herkese bu madde uygulanmtştn'. Ve ortaya bir ciddi hukuk sonınu çıkmışnr.Toplıımu çok derinden Ugilendiren konulann karan, parlamentoya bırakılmaktan çok bağımsız bir referandum ha- line getirilmeli. Ve bu karar, doğrudan doğruya topluma bı- rakılmalıdır. Çünkü ölüm ceza- lan sadece siy asi nedenierie veril- miyor.." Menderes. -bazı çevrelerce ıd- dıa edildiğı gıbı- idam cezala- nnın infaz edilmesinin terörde caydına rol oynayacağına da ınanrmyor. "Terörist zaten ölü- mfi göze ahyor" diyen Mende- res, şu ana kadar bekletılmiş, ele alınmamış idam cezalannın bir anda ele alınarak karara bağla- nmasının, parlamento açısından da "İBchici'' olacağı görüşünde. İdam cezalannın "topiumua vkdanmı rahatlattığı" savına karşılık ABD seçımlennı örnek gösteren Menderes şunlan söy- lüyor. '"1988'de Amerika'da başkan seçûnlerinde o zaman Demokrat Parti'nin adayı Dukakis, öKim cezalannın kaldırılnıasını savu- nuyordu. O sırada da gayet vahşi bir cinayet işlendi teya ortaya çıkartıldı. Bush da bunu gündeme getirdi, "Bunlara ceza venl- meyecek mf diye sordu. Bu işjn üzerine yüklendi ve işin içerisine bir takım medy a taktikleri de gir- di. Bu tartışmanın, Dukakts'in seçim kaybetme nedenlerinden olduğu söy leniyor. Burada toplu- msal duyarlilık oluşabiliyor. Bunu kaldıran ülkeier >ar, kaldj- ramayan ülkeier var. Burada sucu öniemekten çok topiumsal başkaldın, topiumsal öfkeyi yatıştırmak >e sıradan insanlara kendini koruy amay acaklannı varsay arak sunulan bir güven ya- tar. "Senın başına birşey gehrse bu cezasız kalmaz' anlammda bir güvence var. Zannediyorum ki, ölüm cezalannda bu oluyor." Babasının başbakanlığı dö- neminde bir tek siyasi idamın bıle gerçekleşmedığini vurgula- yan A> dın Menderes. "Türkiye'- de 70 yıllık cumhuriyetimiz için- de siyasi nedenle darağacının ku- rulmadığı tek dönem 1950-1960 dönemidir." dıyor. Idamlardarbe dönemlerinde tırmaııdı ALl AKTAŞ - Sol görüşlü sa- nık hakkında adam öldürmek suçundan Adana I Numaralı Sıkıyönetim Askeri Mahke- mesi'nin 13 Mayıs 1981 günü verdiği karar. 23 Ocak 1983 gü- nü saat 03.30'da Adana Kapalı Cezaevi'nde uyeulandı. DURAN BİRCAN - DenizU 2. Ağır Ceza Mahkemesi'nin 13 Mayıs 1980 günü adam öldür- mek suçundan verdiği karar, 23 Ocak 1983 günü saat 01.45'te Denizli Kapalı Cezaevi'nde uy- gulandı. ÖMER YAZGAN, MEH- MET KAMBUR, RAMAZAN YUKARIGÖZ ve ERDOĞAN YAZGAN - THKP-C Üçüncü Yol örgütü üyesi olduklan be- lirtilen sanıklar, Donanma ve Sıkıyönetim Komutanbğı As- ken Mahkemesı'nce 20 Nısan 1981 günüTCK 146 1. madde uyannca idam cezasına çarpü- nldılar. Dört arkadaş, 29 Ocak 1983 günü sabaha karşı Izmıt Kapalı Cezaevi'nde asıldı. AHMET KERSE - Sağ gö- rüşlü sanık hakkında Adana 1 Numaralı Sıkıyönetim Asken Mahkemesi'nce 8 Temmuz 1981 günü adam öldürmek su- çundan verilen karar, 29 Ocak 1983 günü saat 03.30'da Gazi- antep Kapalı Cezaevi'nde uy- gulandı. LEVON EKMEKÇİYAN - Ermeru ASALA örgutü mıhta- nı, Ankara Sıkıyönetim Komu- tanlığı 3 Numaralı Askeri Mah- kemesi'nce 7 Eylül 1982 gunü TCK'nın 125 maddesi uyannca idam cezasına carptınldı. Esen- boğa Havalimanı'na saldın dü- zenleyen Ekmekçiyan, 29 Ocak 1983 gunü Ankara Kapalı Ce- zaevi'nde saat 02.00'de asıldı. RIDVAN KAR4KÖSE ve CAVİT K.4RAKÖSE - Rjdvan. Cavıt. Süleyman Karaköse adam öldürmek suçundan Ak- şehır Ağır Ceza Mahkemesi'nce 12 Mart 1980 günü idam cezası- na çarptınldılar. Süleyman Ka- raköse, karardan önce öldü. Dı- ğer ikı kardeş ise 5 Şubat 1983 günü saat 02.50 ile 03.30 araa Akşehir Kapalı Cezaevi'nde asıldılar. FATtH LAÇİNGtL - Keşan 4. Pıyade Tümen Komutanlığı Asken Mahkemesi'nin 23 Mart 1977 günü adam öldürmek su- çundan verdiği karar, 24 Şubat 1983 günü sabaha karşı Keşan Kapalı Cezaevi'nde uygulandı. FAYIK GÜNGÖRMEZ - Kilis Ağır Ceza Mahkemesi'nin 14 Temmuz 1981 günü adam öl- dürmek suçundan verdıği ka- rar. 24 Şubat 1983 günü Kilis Cezaevi'nde uygulandı. SÜRECEK