Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 TEMMUZ1992 PAZARTESt. 16 HABERLEREV DEVAMI BİZBIZE ERDAL ATABEK Zeytmyağına Dönüş mü?.. Insan beslenmesinde yağların önemi "ateroskleroz- damarsetleşmesi" olgusuyla ilişkisinin anlaşılmasından sonra çokarttı. Yağların bilinen iki kaynağından "hayvan- sal" olanıyla elde edilenler iç organ yağları, sütten elde edilen tereyağı sağlık açısından yeniden gözden geçirildi. Bu yağlarda yüksek oranda bulunan "doymuş yağ asit- leri'nin insanda ateroskleroza neden olduğu ortaya çıktı. Buna karşılık, "doymamış yağ asitleri"nden zengin "bitki- sel" yağların kandaki kolesterol miktarını düşürdüğü, böy- lece deaterosklerozu önlediği anlaşıldı. Oünya üzerindeki beslenme eğilimlerinin "hayvansal besinler-hayvansal yağlar'dan "bitkiselbesinler-bitkisel yağlar"adönüşünün altındaki gerçek budur. Bu arada yağların "sertleştiril- mesi"yle elde edilen margarin yağlarının "doymamış yağ asitleri'ni azalttığı anlaşılmış, boylece onların kullanımına karşı bir tavır da ortaya çıkmıştır. Bitkisel sıvı yağlar denince "ayçiçeği yağı", "mısırözü yağı", "soyayağı" anlaşılmakta, tıp dünyasının buluşlarıy- la endüstrinin yönelimi birleşince de önemli tüketim kalıp- ları değişiklikleri olmaktaydı. Bu arada unutulan "zeytin- yağı" olmuştur. Oysa, Akdenizlilerin çok iyi bildiği gibi "zeytinyağı" sadece bir yağ değil, kendi başına bir kültür- dür. • * • Zeytin ağacı Akdeniz bölgesinde "zaferin, mutluluğun, ba- rışın simgesi" olmuştur. Güvercinin gagasındaki dal "zey- tin dalı'dır. Zafer kazanan insanın başına konan yaprak- tan taç, zeytin yapraklarıdır Bugün Akdeniz'in derin sula- rından çıkarılan amforalarda zeytinyağı ve şarap taşınırdı. Zeytin ağacının kendisi, yaprağı, dalı, ürünü başlı başına bir uygarlık küttürüdür. Akdeniz'den bütün dünyaya yayı- lan bir kültür. öylevse zeytinyağı neden unutuldu? Bu sorunun yanıtı- nı tarımdan endüstri ürünlerine geçen dünya ekonomisi- nin, değişen ürün ölçeklerinin, dünyaya açılan pazarlarm gerçeklerinde aramak gerekiyor. "Margarin yağı" üreti- mi, endüstri ekonomisinin ürünüdür. Bitkisel sıvı yağları sertleştirerek depolama, kolay ulaştırma, maliyet düşür- me gibi ekonomik yararlar sağlanmış, böylece de daha kârlı bir ekonomik çalışma ürünü elde edilmiştir. Anımsar- sak, Türkiye'de de 1950'lerden sonra zamanın iktidarı "halkın ucuz'yağ sorununu çözdük" sözleriyle margarin yağı olayını getirmiştir. - Bir toplumun mutfağındaki yağı değiştirmek kolay değil- dir. Türk mutfağı temelde "tereyağı-sadeyağ" üzerine ku- ruludur .Etlı yemekler gibi, pilav gibi, hamur tatlılan gibi önemli yiyeceklerde hayvansal yağların ya da süt yağının kullanılması, ağız tadının ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak bu yağlann pahalı olması, buna karşılık zeytinyağının da bu yiyeceklerde kullanılmaması margarin yağlarına geniş bir tüketim pazarı açmıştır. Bugün de margarin yağlarının Türkiye'de büyük bir pazarı vardır. Her gün televizyon rek- lamlarında da bu pazarın önemini görüyoruz. Kolesterol olayının tartışmaları sürdükçe hayvansal yağlar gibi mar- garin yağlarında da bir geri çekilme oldu. Bu kez "koleste- rolsüz yağ" sloganıyla bitkisel sıvı yağlar ön plana geçti. Zeytinyağı bir kez daha geride kalmıştı. Şimdi yeniden anımsanan nedir? Kandaki kolesterolün yüksek ya da düşük olmasının ya- nında "kolesterol fraksiyonları" denilen iki kolesterol türü- nün önemi anlaşıldı. Bunlardan biri "HDL-Yüksek dansite- li lipoprotein" denilen "iyi kolesterol", öbürü de "LDL- Düşük dansiteli lipoprotein" denilen "kötü kolesterol" ola-« rak tanındı. Kolesterolün genel düzeyi yanında "iyi koles- terol"ün yüksek, "kötü kolesterol"ün düşük olmasının da ateroskleroz oluşumunda rol oynadığı belirlendi. Şimdi, bitkisel sıvı yağlar (ayçiçeği, mısırözü, soya yağları) genel kolesterol düzeyinijdüşürürken, zeytinyağının ayrıca kötü kolesterol düzeyini de düşürdüğü çalışmalarla anlaşıldı. Böylece günlükyağ alımında 'zeytinyağı'nın özel biryeri olduğu ortaya çıktı. Bugünkü sağlık görüşüne göre, diyetteki yağ miktarının azaltılması yanında "yağların dengeli kullanımı" da büyük önem taşımaktadır. Günlük yağ alımının en az bölümü hayvansal yağ (etlerden alınan) ve tereyağı olarak günlük diyette yer almalıdır. Yağların en büyük bölümü yine bitki- sel sıvı yağlardan (ayçiçek, mısırözü, soya yağlarından) oluşmalıdır. Zeytinyağı da mutfağımızdaki yerini almalı- dır. Bitkisel sıvı yağlann "çoklu doymamış yağ asitleri"- nden zenginliğinin yanında zeytinyağının "tekli doymamış yağ asitleri"nden zenginliği de sağlığımızın korunmasın- da özel bir yer tutar. Burada önemli olan, günlük kalorimi- zin % 30'u oranında yağı besinlerimizde geçmemek, yağ türleri arasında da dengeli bir karma yapabilmektir. Hem sağlığı hem de ağız tadını bozmamak için biraz özen gös- termek sanırım doğru olur. Hayvansal yağların pek itibarlı olduğu dönemlerde "zeytinyağlı yiyemem aman/ basma da fistan giyemem aman" diyen kibarlık meraklısı kızımızın da artık hem zey- tinyağlı yiyeceğini hem de bu sıcaklarda serin tutan. bas- ma fistanları giyeceğini umabiliriz sanırım... 60 YIL ÖNCE Cumhuriyet Yeni güzellikkraliçesi 6 TEMMUZ 1932 Bir müddettenberi eczacılarla ecza depolan sahipleri arasında ihtilafı mucip olan depo sahiplerinin perakende satış yapmalan mes'elesi nihayet hal safhasına - girmiştir. Bir kısun halk depolardaki bilhassa müstahzeratın daha taze ve ucuz olduğundan eczanelerden ziyade depolardan almağı tercih ediyorlardı. Eczanelerin tahdidi karanndan sonra _ dükkanlan kapanan bir kısım eczâcılar ıtnyat veya ecza deposu namı altında mağazalar açarak perakende satış yapmakta, eczane sahipleri ise depolann perakendeecza satmalannın men'ini istemekte idiler. Aldığımız malumata nazaran Sıhhiye Vekâleti bu mes'eleyi kökünden halledecek bir Lalimatname hazırtamıştır. Ecza depolan namı altındaki bu talimatnameye nazaran depolann miktan tahditedilecek ve sermayesi beş eczanenin asgari sermayeleri olan beşer bin liranın mevcudu olan 25.000 liraiık mal bulundurmıyan ecza depolan seddedilecektir. •• nın Mıymettni yökseiâr. BİT VaZ gecesİnİn fetanbul'u Turis^teldelere doktor aramyor J ü • Baştarafi I. Sayjada hatlığa kavuşur ve hasta da en tam teçhizatl MUHARREM AYD1N Sıcak bir yaz akşamında "serinlik" arayan binlerce İs- tanbullu müaksever: İstanbul Festivali kapsamında Açik- hava'da sahneye çıkan Zülfü Livaneli, Güİhane Gösteri Merkezi'ndc "halka inen" Ba- nş Manço ve Ataköy Marina'- da genç hayranlanna "eski- meyen billur sesiyle" seslenen Enrico Macias ile birlikte "nostaljik" bir yolculuğa çıklı.Cumartesı gecesı aynı saatlerde tamamlanan 3 kon- serden çıkanlann yarattığı ka- labalık ise geceyansı Istan- bul'un trafığjni gündüze benzctti ve Boğaz Köprüsü gj- şelerinde uzun kuyruklar oluştu.. Zülfü Livaneh, İstanbul Festivali kapsamında Açıkha- va Tiyatrosu'ndaki konserin- de "Odam Kîreçtir Benim'', "Karlı Kayın Omnanında", "Özgürlük". "Saat: 4, Yok- sun'Y'Leylim Ley". "Ada" gibi parcalannı 4 bine yakın izleyiciyle birlikte söyledi. Kendisine sürekli, "Türkiye'- de insanlar İstiklal Marşı'nı bile doğru dürüst söyleyemez- ken, senin şarkılannı nasıl bu kadar insan. hep birlikte ve hiç bozmadan söyleyebiliyor" diye sorulduğunu anımsata- rak bundan duyduğu gururu, mutluluğu dile getiriyordu. 2 saat süren konserde Livaneli'- nin vokalistliğini üstlenen Se- vingül Bahadır da 3 parçasını "bağımsız" olarak seslendir- di. Zülfü Livaneli biletlerin 50-75 bin lira arasında satıldı- ğı Açıkhava Tiyatrosu'ndaki konserini, dün akşam da tek- rarladı... Livaneli Açıkhava Tiyat- rosu'nda 4 bin genci coşturur- ken. aynı saatlerde Ataköy Marina'yı "iğne atsan yere düşmeyecek" deyişini doğru- lar nitelikte tıka basa doldu- ran gençlere de " billur sesli şarkıcı" Enrico Macias sesle- niyordu. 1990"da. 26 yıl sonra ilk kez geldiği İstanbul'da Taksim'deki Büyük Maksim Gazinosu'nu dolduran "seç- kin da\etlilere" görkemli bir konser veren Macias, bu kez Türk müzikseverlenyle yakın- laşarak, kendisini 40 bin lira ödeyerek dinleme olanağı bu- lan 5 bine yakın gence "nos- taljik" bir gece yaşatıyordu. Yine aynı saatlerde Gülha- ne Parkında bir başka şenlik yaşanıyordu. Binlerce insan günün erken saaüerinden iti- baren 4 bin lira gıriş parası ödeyerek içeri girmiş ve Güİ- hane Parkfnın asırlık ağaçlan arasında piknik yapmıştı. Ge- ce Banş Manço'nun konseri başladığında parktakilerin sa- yısı 50 bine ulaşmıştı. Hayran- lanna "Domates, Biber. Patlı- can" adlı parçasıyla "merha- ba" diyen Banş Manço'ya binlerce kişi sahneyi gül bah- çesine dönüştürerek karşılık verdi. Kurtalan Ekspres eşli- ğinde "Unutamadım", "Can Bedenden Çıkmayınca", "Ar- kadaşım Eşşek". "Süleyman" gibi eski ve yeni parcalannı okuyan sanatçı; "Aynlık" parçasına başlamadan önce, ""Bu Azeri türküyü Azerbay- can'dakı kardeşlerimız için de söyleyelim" deyince Güİhane Parkı bir anda İnönü Stad- yumu'na dönüştü. Binlerce kişi. "Türkiye-Türkiye"' ve "En büyük Türkiye, başka büyük yok" sloganlanyla Gülhane'yi inlettiler. sonra da ellerindeki mumlan yakarak sanatçıya eşlik ettiler. Konserin en ilginç yönü ise "Ayı" adlı şarkıda yaşandı. Kulis kapısından sahneye fır- layan irili ufaklı birkaç ayı- (!)sahnede uzun süre Banş Manço'yla birlikte dans edip oynadı! Binlerce kişinin kah- kahalan ve şaşkın bakışlan arasında yaşanan bu mizan- sen, sanatçının. hayranlanna bir sürpriziydi..."Ayı" parça- sını bu tür bir mizansenle renklendirmek isteyen Banş Manço. birkaç çocuğu ayı postunun içıne sokmuştu. Hepsi bu! Sanatçının. "Dünyayı aya- ğa kaldıran bir parça" olarak anons ettigi "Kara Sevda" ise binlerce izleyiciyi yalnızca ayağa kaldırmakla kalmayıp, np zıp nplattı. Banş Manço, parçanın sonuna kadar kendi- sine eşlik eden 50 binin üzerin- deki hayranını "Allah'a ema- net" edip kulise doğru yol alırken, Güİhane Gösteri Merkezi'ndeki "deprem" olanca şiddetiyle sürüyordu... n k a r l a r VP-^ll |£ a |ei n «~—"«J'«"'say«lıJ r eşilalanlanndanolanOrtaköy K> ı v d u c u j c ş ı ı ı v c t ı s m v'adjsj^ çevresini kuşatan apartmanlara karşı dire- niyor. Beşiktaşlılar ydlardır dolgu alanlanna inşa edilen yüksek binalann çevrelediği vadinin yapılaş- maya karşı korunmasını isriyorlar. Ortaköy'den Le\ent'e kadar uzanan, L'lus ve Korukent semtleri arasında kalan vadi, 1970'li \ ılların sonunda inşaatçılann engözde yeri oldu. Dolgu topraklarıyla inşa- at alanı halinc getirilen v adiye son 10 y ıl içinde çok say ıda site inşa edildi. Yadinin ortasında kalan yeşil alan, bugün de hızla dolduruluyor ve dolgu alanları üzerinde kısa sürede apartmanlar yükseliyor. Semt sakinleri. vadinin korunması için Beşiktaş Beledhesi ve Büyükşehir Belediyesi'ne bugüne kadar yap- tıkları başv urulardan bir sonııç alamadıklannı söy lüyorlar. Vadideki Aktaş sitesi sakinleri, dün diizen- ledikleri bir toplantıvla kentin bu yeşil alanının korunması için ilgililerin harekete gecmesini istediler. îki kıza Sınıf geçmede son söz • Baştarafi /. Sayfada met Dermanbek, yanında kız- lan ile d«laşırken Suat Akbı- yık. Kadir Dumlu. Hakan Uysal, İlhan Şahin, Meün Bingin, Hakan Murat adlı ast- subaylar sarkınülıkta bulun- dular. Olaya tepki gösteren baba ve kızlan astsubaylar ta- rafındah dövülmeye başlandı. Olaya. etrafta toplanan genç- lerin müdahalesi. polıs tara- fından önlendi. Astsubaylar, polis araana bindirilerek Merkez Kara- kolu'na götürüldü. Sayılan bir anda 300'e yaklaşan va- tandaşlar. Merkez Karakolu"- na doğru \ürû\üşe geçtı. Vali olay yerinde Kırklareli Valisi Baybars Sezerler ile Emniyet Müdürü Orhan Şener, olaylann büyü- mesi üzerine Merkez Kara- kolu'na geldiler. Vali, öfkeli kalabahğa hitaben yatıştıncı bir konuşma yaptı ve dağıl- malannı istedi. Kalabalık da- ğılırken. bir grup Merkez Karkolu'na 30-40 metre me- safede bulunan astsubay or- duevine doğru yürüyüşe geçtı. Grubun orduevine gjrmek is- temesı üzerine nöbetci er ateş açtı. Bu sırada Kırklareli Vali- si Baybars Sezerler'in makam şoförü Çetin Kırço (38) ile Serder Bekel ve Hüseyin İkiz- ler yaralandılar. Bunlardan Çetin Kırço, İstanbul'a gön- derilerek Tıp Fakültesi Hasta- nesi'ne nakledildi. Alkollü olduklan belirlenen astsubaylar gözaltına alındı. Yetkililer, olayla ilgilı soruş- turmanın cumhunyet savcısı ile askeri savcı tarafından yü- rütüldüğünü bildirdiler. Kırklareli Gazeteciler Ce- miyeti'nden yapılan açıkla- mada. suçlulann cezalandınl- ması istendi ve olay kınandı. • Baştarafi 1. Sayfada tikleri okul yönetımince saptananlar" olarak belirlendi. Yönetmeliğin 24. maddesınde yer alan. "Her öğrenci bir veli göstermek zorundadır" biçi- mindeki maddede, "Her öğren- cinin velisi bulunmak zorunda- dır" şeklinde değiştirildi. Yeni yönetmeliğe göre, not verme sistemi yeniden düzen- lendi. Buna göre ilk ve ortao- kulda. öğrenci başansı 100'lük puan sistemi üzerinden değer- İendirilecek. Öğretmenler, her türlü yaah, sözlü kanaat notu- nu puan olarak verip, öğretmen not defterine de puan üzerinden geçirecek. Bu puanlar, karneye 5"lik not sistemi şeklinde yansı- yacak. Puan sistemi, öğrenci başansını değerlendirmede. "en elverişli yöntem" olduğu gerekçesiyle kabul edildi. Yapı- lan bir başka değişiklıkle de sağlık nedenleriyle beden eğiti- mi ve iş eğitimi derslerine gire- not alması durumıında başanh sayılacak. Ancak bütün branş öğretmenleri. öğrencinin her derste Türkçe'yi gûzel kullan- ma kuralını arayacaklar. Or- taokullar için sınıf düzeyine göre başansız olduklan görülen öğrenciler. öğretim yılı içinde sınıf ve branş öğretmenleri ile. öğrenci velilerinin birlikte ala- caklan önlemlerle yetiştirile- cek. Yılsonunda bu öğrencile- rin sınıf gecip geçmeyeceğine yine aynı kurul karar verecek. Ancak, öğretmen ve veli arasın- da anlaşmazlık olursa. Öğrenci velisinin görüşü geçerli olacak. "Eğitimde demokratikleş- me" ilkesi içinde de öğrenciler ilk kez yönetimde söz sahibi olacaklar. Onaokul öğrencile- ri, şube öğretmenler kurulu toplantısma en az 2'şer temsilci ile katılabilecekler. Yine sınıf başkanlan da sınıflannda yaşa- dıklan somnlan ya da şikayet- lerini okul vönetimine iletebile- meyecek öğrencilere, bu ders- cekyetkiyledonatılacaklar. lerden başafabilecekleri alanla- Öğretmenler açısından yapı- lan düzenlemeyle de. öğretme- ne "özel ders verme yasağı" suz etkiliyor. Uzmanlar, tuns- tik bölgclerde yaz ve kış aylan arasında yaşanan büyük nüfus değişiminin en büyük sorun ol- duğunu dile getiriyorlar. Belde- lerin kcntlere uzak olması nede- nivle de acil hasialann tam teşekkülü hastanelere gönderil- mesinde büyük sıkınular çekil- diği v urgulanırken. ambulans helikopterlerin bu dönemlerde turizm merkezlerine gönderil- mesi isleniyor. Muğla Turizmin cn canlı olduğu il- çelerin bulunduğu Muğla'da sağlık hizmetleri yönünden sı- kıntılar çekiliyor. Muğla'ya bağlı olan Bodrum ve Marma- ris'te hastanelerin yetersiz olu- şu. personel azlığı büyük sorun- lar.yaratıyor. Yaz aylannda nüfusu 500 binlere tırmanan Bodrum, sağ- lık hizmetleri konusunda oî- dukça yetersiz. Bodrum ve çev- resine hizmet veren tek hastane olan Bodrum Devlet Hastane- si, oldukça küçük. Hastanenin kücüklüğü nedeniyle tedavi ve müdahalelerde büyük sıkıntılar çektiklerini belirten ve isminin açıklanmasını istemeyen bir yetkili. acil olan hastalara elle- •^nden gelen tüm müdahaleyi yaptıklannı ve daha sonra Muğla ya da İzmir'e gönder- diklerini söyledi. Bodrum Devlet Hastanesi'n- de şu anda ortopedi. nörolog ve laboratuvar uzmanı bulunmu- yor. Geçici görevlendirmeyle bu konuda uzman doktorlann Bodrum'a gelmesi bekleniyor. Acil durumlarda hastalan du- rumlanna göre Muğla ya da İzmir'e gönderdiklerini belirten yetkili, "İzmir buradan 5 saat. Bu süre içinde sadece hastayı ambulansımızla taşıyabiliyo- ruz. Nüfusun yoğun olduğu bu dönemlerde ambulans helikop- terler buralarda görev yaparsa bu taşıma olayı büyük bir ra- Nusaybin'de • Baştarafi /. Sayfada Olağanüstü Hal Bölge Valili- ği dün yaptığı açıklamada tu- tuklanan köylülerin, PKK mili- tanlannın tahrikleri sonucu ka- yürüyüş yaptıklarını, logan atarak pankart ra devam etmeleri zorunluluğu getiriyor. Buna göre, örneğin. Beden Eğitimi dersinde yüksek atlamayı yapamayacak dunam- daki öğrenci yalnızca bu dal için sağlık kurullanndan rapor alacak. ama eğer koşma konu- sunda bir engeli yoksa bu derse deyam edebilecek. Öğrenci başansının değerlen- dirilmesiyle ilgili yapılan deği- şikliğe göre de Türkçe dersin- den 3. diğer derslerden 2'den aşağı not almamak koşuluyla dönem sonu not ortalaması 3.5-4 olanlar "teşekkür", 4.1-5 olanlar da "takdirname" ile ödüllendirilecekler. Türkçe dersinden başanb sa- yılmak ıçm en az "orta" not alma zorunluluğu da kaldırdıl- dı. Buna göre. öerenci diğer derslerde olduğu gfci "2-geçer" kaldınldı. militanın da kaydedilerek lerin sorgularından sonra mah- kemeye çıkartıldıkları ve 135'inin tutuklandığı bildirildi. Valilik açıklamasında, güven- lik güçlerince Diyarbakır, Bitlis, Hakkâri, Şırnak, Van il ve ilçe- lerinde gerçekleştirilen operas- yonlar sonucunda, 15 kişinin 14 uzun namlulu silah, 22 tabanca ve 4 el bombasıyla birlikte ya- kalandığı duyuruldu. Kahramanmaraş'ın Çağla- yancerit ilçesinde, güvenlik kuv- vetleriyle silahh çatışmaya giren PKK militanlanndan 3'ü öl- dürüldü. Bölgede arazi arama-taraması yapan güvenlik kuvvetleri, önce- ki gün öğle saatlerinde, Çağla- yancerit ilçesi Engizek dağlann- da, bir grup PKK militanı ile kar- şılaştı. "Dur" ihtannasilahla karşılık veren militanlarla güvenlik kuv- vetleri arasında çıkan çatışmada, 3PKK'höldürüldü. Kaçan teröristlerin yakalan- ması amacıyla bölgede operas- yonlara devam edildiği bildirildi. ÖZEP Şırnak Milletvekili Or- han Doğan, 5 gündür gözaltında bulunan yeğenleri özgür Gün- dem gazetesi Cızre muhabiri Ab- dullah Arısoy ile Halil Arısoy ve büro görevlisi Ali Komak'uı ya- şamlanndan endişe ettiğini söyledi. Doğan, söz konusu kişilerin serbest bırakılmalan için Olağa- nüstü Hal Valisi Ünal Erkan ve tçişleri Bakanı İsmet Sezgin nez- dinde yaptığı girişimlerin sonuç- suz kaldığını söyledi. Memurun gözü hükümette • Baştarafi 1. Sayfada HAVA DURUMU TÜRKİYE'DE DUNYA'DA yevm Bakanlığı Meteoro- to|i Genel Mûdüriüğü'nden alınan bıigıye göre yurslun kuzeybat kestmien çok bu- lutiu, Marmara'nm doğusu, Batı ve Orta Raradeniz, iç Anadolu'nun Kuzeybatısı ile Afyon, Kütahya çevreterl yer yer gökgürûttûlü sağanak yağışlı. ötekı yerter az bu- lurdu ve açık geçecek. Hawı sıcaklığında önemli bir değişiHik otmayacak. Rûz- gîr, kuzey ve bat yönterden hafif, yurdun kuzeybatı kesimlerınde orta, yağış sırastnda kuvvettce esecek. Van Gölû'nde hava, az bulutlu ve açık geçecek. ya$™rtu Vac* B »Ai»ı lanacak zam ele alınacak. Bakanlar Kurulu'nun per- şembe günü yaptığı toplantı- da Maliye ve Gümrük Bakanı Sümer Oral'ın başkanlığında, Devlet Bakânlan Tansu Çil- ler. Ekrem Ceyhun, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Moğultay. Turizm Bakanı Abdülkadir Ateş ve Bayındırlık ve İskan Bakanı Onur Kumbaracıbaşfndan oluşturulması kararlaştınlan alt komisyon. katsayı artış'ına ılişkin çalışmasını bugün hü- kümete sunacak. Yılfık eko- nomik programdaki yüzde 52 enflasyon hedefı dikkate alın- dığında ortalama yüzde 25'i aşması beklenmeyen maaş ar- tışlan, memur ve emeklilerin beklentilerinin çok gerisinde kalacak. Hükümetin. ortala- ma yüzde 25 dolayındaki bir maaş artışını, enflasyon, bü- yüme ve dış ticarette geçen yı- la göre meydana gelen olumlu gelişmeler nedeniyle. daha ra- hat savunabileceğı belırtilı- yor. Prim alacaklannı tahsil ede- meyen Sosyal Sigortalar Ku- rumu'nun (SSK) yükünün hafıfletilmesi için halen 550 bın lira olan sosval vardım veya bütçenin "Transfer Öde- nekleri" tertibinden karşılan- ması önerisinin de Bakanlar Kurulu'nda gündeme gelmesi bekleniyor. Hükümetin, prim sistemınde karşılığı olmadığı için kurumun mali yapısını zorlayan sosyal yardım zam- lanndaki artışın "düşük tutul- ması ya da dondurulması" önerilerine sıcak bakmadığı. ancak yapılacak zammın emeklilerin beklentilerinin ge- risinde olacağı belirtiliyor. SSK Genel Müdürü Kemal Kılıçdaroğlu. Cumhuriyet'e vaptığı açıklamada. katsayı artışına ilişkin olarak hükü- metin kendilerinden bir istem- de bulunmadığını, ancak ay- Uklara yapılacak zamlann kuruma getireceği ek mali yü- kün hesaplanması için yüzde 20 ile 30 arasında artış içeren tablolar hazırladıklannı bil- dirdı. Halen. SSK'dan 1 mil- yon 700 bin kişi. Bağ-Kur'dan da 600 bin kişi emekli aylığı alıyor. Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Akın Gönen. Cum- huriyet'in sorulannı yanıtlar- ken. katsayı artışının büyük bir olasılıkla bugün yapılacak Bakanlar Kurulu'nda belirle- neceğinı söyledi. kısa zamanda bir merkeze gön- derilebihr" dedi. Marmaris Sağlık hizmetlerinde büyük sıkıntı çeken ilçelerden biri de Marmaris. Bu beldede bulunan devlet hastanesinde 7 uzman, 6 pratisyen hekim çalışıyor. Mar- maris'te de hastane fiziki yeter- sizlik içinde. Yer sıkıntısının büyük boyutlarda olduğu has- tanede kardioloji kliniği, kro- ner bakım ünitesi bulunmuyor. Kalp krizi ya da diğer önemli sağlık olaylannda hastalara ya- pılan ilk tedavinin ardından hastalann Muğla'va gönderil- diğıni belirten bır yetkili. "Muğla yaklaşık 50 dakıka uzakhkta. Bu arada yolda geçe- cek zaman hastanın durumunu kötüleştircbiliyor. Şu anda yo- ğun bir dönem yaşıyoruz. Tek istediğimiz geçici doktorlann bir an önce hastaneye gelmesi" diye konuştu. Tüm Datça yanmadası ve çevresinin tam teşekküllü has- tanesi olması nedeniyle Mar- maris Devlet Hastanesi'ne ilgi oldukça büyük. Datça'da ku- rulan, ancak uzmanı bulunma- !ı bir ambulanamız; var. Bunun yanında hastane*- • miz 100 yatağa sahip. 35 dok- tor. 62 hemşire ile sağlık hizme- ti vermeye çalışıyoruz" diye konuştu. Akdeniz'in diğer turizm bel-' deleri Kalkan. Kaş ve Kemer'-' de ise sağlık ocaklan bulunu- yor. Bu sağlık birimlerinde • hastalar ya ayakta tedavi görü- yor ya da en yakın kente sevk ediliyor. Gerekli doktorlann bulunmaması da bu ocaklarda:- kı hizmeti olumsuz etkiliyor. Antalya İl Sağlık Müdürü ı Yardıması Dr. Fuat Altay, tıi- ristik beldelerde sağlık hizmet- lerinin arttınlması amacıyla çalışmalar yapıldığmı söyledi. , Sağlık ocaklannın 24 saat çalış- malan için yeni düzenlemelere gidıldığını bildiren Altay, "Bel- • de ve ilçelere rotasyonla doktor kaydırmalan yapılacak" dedi. 1 Geçen yıl mobil ambulans ', uygulamasının sağlıklı olmadı-' ğına değınen Altay. "Mobil sis- tem yenne. belirlenmiş merkez- lerde 24 saat hizmet yapan sis- - tem çok daha geçerlidir" dedi. ' Antalya'nın sahil bandında [ Kaş, Finike, Kumluca, Kemer, ' Antalya, Manavgat, Alanya't nın birbirlerine 50-100 kilometyan hastanenin devreye girmesi ile bölgede sağlık hizmetlennin r e aralıklarla sıralandığını belır, birölçüderahatlayacağıbıldın- l e n A l l a > - o n e m h durumlarda liyor genelde ilçelerden Antalya'ya Muğla İl Sağlık Müdürü Na- hastalann sevk edildiğini söyle- - - di.bi Çoşkun, kıyı bantlannın ol- dukça kısa olduğunu ve bura- larda bulunan beldelerde büyük bir sağlık sorunu ile "he- nüz karşılaşmadıklannı' söyle- di. Kıyı bandındaki tüm ilçele- rin hekim ve ambulansla takvı- ye edildiğini belirten Coşkun. Bodrum ve Marmaris gibi ilçe- lerde acil sağlık istasyonlan aç- tıklannı belirtti. Manavgat Akdeniz'in ilgi çeken turistik beldesi Manavgat ise yaz ayla- nnda artan nüfusla sağlık so- runlannı en çok yaşayan belde- lerden. 25 yataklı hastanede, 8 doktor. 18 hemşire sağlık hiz- meti vermeye çalışıyor. An- talya'ya 75 kilometre uzakhk- taki bu ilçede devlet hastanesi ciddi olaylarda sevk merkezi durumunda. Hastanenin küçük olması. fiziki yetersizlik- ler nedeniyle hasta muayene etme ya da yatırarak tedavide büyük zorluklar çekiliyor. İs- minin açıklanmasını istemeyen bir yetkili, "Hastanemiz çok küçük. Yaz aylanyla birlikte artan nüfusa saglıkh hizmet vermemiz olanaksız. İzin yap- madan çalıştığımız zamanlar oluyor. Bu nedenle büyük zor- luklar çekiyoruz. Şimdi ek bir bina yapılıyor. Bununla belırli bir rahatlığa ulaşacağız" dedi. Alanya Alanya'da sağlık hizmetleri diğer ilçelere göre iyi durumda. Alanya Devlet Hastanesi'nden bir yetkili. ilçenin süratlegelişti- ğini. buna karşın sağlık hizmet- lerinin buna ayak uyduramadı- gıru söyledi. İlçeye kurulan iki özel hastane ile 'rahat bir nefes' aldıklannı belirten yetkili, has- tanenin özellikle acil servis bi- nasının yetersiz olduğunu söy- ledi. Yetkili. "Acil için ek bir bina gerekiyor. Neyse ki özel hastaneler var. Yabancı hasta- lar genelde buraya gidiyorlar. Böylece bizden büyük bir yük kalkmış oldu. Bizim şu anda İzmir İzmir, Aydın ve Söke'ye of- dukça yakın olan Kuşadasf- ndaki sağlık hizmetleri bu illere bağlantılı olarak gerçekleştirili- yor. Kuşadası'nda tek sağbk merkezi olan 25 yataklı devlej hastanesinde 12 pratisyen, 5 doktor hizmet veriyor. Rotasr yonla doktor sayısının gelme- mesi hastanede verilmeye çalı- şan sağlık hizmetini olumsuz yönde etkiliyor. 14 hemşirenİQ görev yaptığı hastane, çevre beldeler ve köylerden de gelen talepleri karşılamak durumun- da. Devlet hastanesinden bir yer- kili, kadronun kış nüfusu içirt fazla. yaz nüfusu için de az oK duğunu söyledi. Yetkili, hasta- nenin fiziki yapısının çok yeter- siz olduğunu, geçen yıllar başla- nan devlet hastanesinin ödenek yetersizliğinden lamamlanar madığını belirtti. Hastaneye henüz takviye doktor gönderil- mesinin de büyük sıkıntı yaratv ğı bildirildi. "• İzmir'e bağlı Çeşme. Dikili, Bergama. Foça'da sağlık hiz- metleri oldukça kısıtlı. Çeşme ve Foça'da bulunan sağlık ocaklan hem personel yönün- den hem de araç gereç yönüri' den oldukça sınırlı. Bu yüzdeh meydana gelen acil olaylardç hastalar İzmir'e sevk ediliyor. , Yaz ve kış aylannda tüm Ege Bölgesi'ne sağlık hizmetleri ve- ren İzmir. turistik beldelere oluşturulan sağlık merkezlen ile hizmet götürmeye çalışıyor. İzmir İl Sağlık Müdürü Kunter Perim, Urla. Menemen ve Ki; malpaşa'da tam teşekküllü has- tanelerin bulunduğunu, bura^ larda acil olaylara müdahale ettiklerini belirtti. Sağlık yönünden kente tale- bin çok büyük olması nedeniylç sıkıntı çektiklerini belirteş Kunter Perim, "Biz kendi böl- gemizde gerekli olan merkezlen takviye ettik. Bunlar çalışmalar nnı sürdürüyor" dedi. ÇALJŞANLARIV SORULARI/SORUNLARI > YILMAZ ŞİPAL ^ "Kıdem Tazminatım İ İJ Nasıl Hesaplanır?" 15 yddan fazla hizmetim var. Temmuz 1992'den sonra işveren 13. maddeye göre ve kıdem tazminatımı ödeye^ rek ^me son verecek. : ,} Toplu sözleşme dönem başlangtcmıız 1 mayısta-;r ' Sözleşmemiz iki yılda bir yapdıyor. Sorun şu: "•:,• Benim kıdem tazminatım nasd hesaplanır? Yani yıi-^ lık gelirim geriye doğru giderek bir yd karşılığı geür \ bulunarak mı, yoksa yeni sözleşme ücretime göre gek^-; cek \ üın geliri göz önüne alınarak mı hesaplanır? YANIT: İş Yasası'mn "Kjdem Tazmınaü"na ilişkin 14. £ maddesine göre "Kıdem tazminaurun hesaplanması son ücret*' üzerinden yapılır. Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulj ' gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıîlık süre içindj ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi sure- tiyle bulunacak ortalama bu tazminatın hesabına esas tutulur. Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığj takdirdej tazminata esas ücret işçinin işten aynlma tarihi ile zammın ya-r, pıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılaa^ günlere bölünmek suretiyle hesaplamr. ,t; -, Konuyl ilgili yargı kararlannı aktaralım. _,l- 1) "İhbar ve kıdem tazminatının hesabına esas alınacak ÜC;. ret iş sözleşmesinin feshi tarihindeki ücrettir. (Özet)" (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi. 4.4.1980 tarih 3316 esas ve 3424 karar) 2) "Kıdem tazminatının hesaplanması son ücret üzerinde»- yapılır. (9. Hukuk Dairesi, 14.9.1980,1980/8274 esas. 9526 kaT . rar) 3) "Toplu sözleşme yürürlüğe girmeden önce davah ihbar tazminatım peşinvermek suretiyle iş akdini feshettiğine göre daha sonra yürürlüğe giren ücret zamlan ihbar ve kıdem taz- minatına in'ikas etmez, (yansımaz)". z - Gerek İş Yasasf nın 14. maddesi, gerekse yargı kararlannın ışığında, kıdem tazminaünız, son ücretiniz üzerinden hesapla- nacaktır. İş sözleşmeniz mayış 1993'ten önce son bulursa, 1993- yılı mayıs ayında yürürlüğe girecek toplu iş sözleşmesinde önr görülecek zamlann, kıdem tazminatınıza yansıması söz konü« s su olmayacaktır. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 25.1.1981 tarih. 840 esas ve 932- karar) (1) Mustafa Çenberci-İş Kanunu Şerhi. 1986, sayfa: 503/7()rL (2) Osman Usta-Kıdem Tazminaü-1988, sayfa: 216/5 "'., Mustafa Çenberci-İş Kanunu Şerhi-1986, sayfa: 503/71