Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 TEMMUZ1992 PAZARTESİ EKONOMI BORSANOTLARI ABDURRAHMAN YILDIRIM 6 Her geceninbir sabahıvardır', ya borsanın ? Borsayı olumlu etkileyecek gelişmeler ardı ardına geliyoı. l-Cumartesi günü açıklanan haziran ayı enflasyon rakamlan, toptan eşyada son altı yıhn, tükeüci fiyatlannda son 2 yılın en düşük oranlan. 6 aydan bu yana enflasyon sûrekli olarak düşüyor. 2-Kamu kuruluşlannın birbirine borçlannı silen Tahkim Yasası, Mec- lis'ten geçti. Hazine bu y:l içinde Mer- kez Bankası'ndan 13.6 trilyon lira daha çekmeye hak kazandı. Bu hakkın kullanılması durumunda piyasalar pa- raya boğulacaktır. Enflasyonun da düşmesiyle birlikte faiz oranlannın in- dirilmesi gündeme gelebilir. Bunun ilk işareü İnterbank faızlerinin geçen haf- ta 2 puan aşağı çekilmesiyle verildi. Devlet Bakanı Tansu Çiller de bu haf- laki Hazine ihalesinden ıtibaren faiz oranlannın düşürüleceğini açıkladı. 3-Bir ara 3.1 milyar dolara kadar ınen Merkez Bankası döviz rezervi. ye- niden artmaya başladı ve haziran sonu itibanyla 4.4 milyar dolara yükseldi. Uluslararası trendin kur artışlannı kontrol alüna almada sağladığı avan- tajlar yarunda. Merkez Bankası'nın re- zervinin artması, dövize müdahale >e- teneğini artünyor. 4- Borsanın en önemli alternatifle- rinden biri olan reponun yüzde 25 oranında vergilendirileceği geçen hafta ortaya çıktı. Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilen Vergi Yasası ile birlikte repo gelirleri de asgari vergi tabanından pavına düşeni alıyor. Ihgulama 1993 yılında başlayacak, ama vergi beyanlan geçmiş yıl üzennden yapıldığından I992">i de kapsama olasılığı var. Bu du- rumun henüz tartışmalı olmasına karşı- lık repoya ilginin azalması bekleniyor. 5- Yine netleşmemiş bir başka konu, yatınm fonlan ve yatınm ortaklıklan portföyünün en az yüzde 25'inin hisse senedine aynlması durumunda vergi- den muaf tutulmaları. Yeni vergi yasa- sındaki bu madde 1992 gelirlerini kap- sarsa fon ve ortaklarının hisse senedi- ne girmeleri öne alınmış olacak. 6-Tartışılamayacak ve piyasa için kalıcı etkiler yaracak gelişme. yeni Ser- maye Piyasası Kanunu'nun yürürlüğe girmesidir. önümüzdeki haftalarda yayımlanması beklenen tebliğler ile ser- maye piyasası yeni düzenine kavuşacak. Piyasaya şeffaflık ve güven sağlamada önemli adımlar atılmış olacak. Sigorta şirketlerinin, sosyal güvenlik kuruluş- lannın hisse senedi kazançlannın vergj- den muaf tutulmalan. da yine piyasaya talebi arttırabilecek veicalıcı etkiler bıra- kabilecek bir düzenlemedir. 7-Yasal düzenlemelerin ardından Borsanın yeni binasına geçişi ile birlikte işlemlerin bilgisayarla yapılması şef- faflığı arttıncı ve güven yaraücı ola- caktır. Piyasadaki paranın bollaşması, al- tematif yatınm araçlannın seyrinin sağ- layacağı avantajlar geçicı olsa da piyasa için yapılan yasal ve fiziki düzenlemeler kahcıdır. 4 mayıs tarihinde yine bu köşede "Bu yaz bir üçüncü çıkış yaşanır mı?" diye sormuş, borsayı etkileyebilecek gelişme- leri sıraladıktan sonra, mesajımı bir ata- sözü ile vermiştim: "Gecenin en ka- ranhk vakti, sabaha en vakın olan za- mandır;' 5 mayısta TV-2'deki Ekonomi Dosyası programında da "gelecek bir kaç haftanın alım için değerlendirilebile- ceğini" belirtmiştim. Haziran ayındaki gelişmeler bu öngörümüzü doğruladı. Hisse senedi piyasası için gecenin ka- ranlığı bitti, aydınlık bir gün başladı. Bugünlerde yapılmakta olan kâr realizas- yonlan, bu aydınlığı karanlığa dönüş- türemez. Uzun süreli bir düşüşten sonra hisse senedi piyasasının yolu açılmıştır. "Her gecenin bir sabahı vardır". Işte içinde bulunduğumuz oriam budur. Usta-çırak ilişkisinden yenipiyasa düzenine Sermaye piyasası açısından yoğun gelışmelerin yaşandığı bir haftayı geri- debırakük. ••• Pazartesi günü gazetelerde yer alan bir ilan, mevzuata aykırı işlemlerinden ve mali durumunun zayıflığından do- layı ilk kez bir aracı kurumun ka- patıldığını duyurdu. Semih Menkul Değerler, artık borsada işlem yapama- yacak. Şirketin sahibi Semih Yıldız da eğer mahkemeler tersine bir karar ver- mezse bir daha aracıhk faaliyetinde bu- lunamayacak. Semih Yıldız, Vakıf- Hanlı, Kastelli'nin çıraklarından. Hatırladığım kadanyla 20 yıldır bu işin içinde. Borsanın geride bıraktığı altı yılmın ilk üç yılında en fazla işlem hac- minigercekleştirenüyesı. 1986,1987 \e 1988 yıllannda o zaman etkin olan bankalan geride bırakmış Semih. 1987'de borsa yeni binasına taşındığın- da da hemen yanındaki hanı ki- ralayarak borsanın kapısına kurmuş irketini. Açılışını da borsanın yeni bınasını hizmete sokan zamanın Baş- bakanı Turgut Özal yaptı. Semih, Özal gittikten hemen sonra ustası Kastelli'ye de bir açılış yaptırdı. Usta-çıkar kucak- laştı ve ustası çırağına başanlar diledi. Ama, çırağı da ustasının yolundan gide- rek sonunda tasfıyeye uğ- radı. Nere- den nereye geldik. Bu- günlerde Kastelli adıy- la borsaya ye- niden dönüş yapmak iste- yen Abidin Cevher Öz- den, çırağı Semih'ın kendisine kazık auığını iddia ediyor. ••• Cevher Özden, SPKya yaptığı dönüş başvurusu için "zamanında tasfıye edildığınden" olumsuz yanıt aldı. Kas- telli'nin bir aracı kurumu satın alması da yine mevzuata göre mümkün değjl. Maçka'daki 1000 metrekarelik büro- sunda bu işi ancak gizli yapabilir. Ama, yetkilendirilmemiş kurum veya kişilere sermaye piyasasının yeni düzeninde yer _^ yok. İlle de yapacağım derse, tabii ki yapar ve ama, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis veya 500 mil- yon liradan 2 milyar lıraya kadar para cezasını da göriir. ••• Sermaye piyasası ve borsa, 80'ü yıllann ikinci yansındaki piyasa değil artık. Eski Vakıf Han taktiklerini ta- rihe gömüyor. Değişü, gelişti ve kurumlaşü piyasa. Başkanının aynlacağı birdönemdedahi SPK, daha önce başlattığı bir operasyo- nu tamamlıyor ve bir aracı kurumun bankerlik belgesini iptal ediyor, Kastel- li'nin başvurusunu geri çeviriyor. Bu- nun adı kurumlaşmadır. ••• SPK'nın yeni başkanı pazartesi günü görevine başladı. Yapılan mevzuat deği- şikliğine göre SPK, yeniden yapı- landınlacak. Genel sekreterlik, başkan yardımcılığına dönüştürülecek. Yeni başkan yardımcılıklan oluşturulacak ve sayılan 6 olan daire başkanlıklan 10'a yükseltilecek. Yeni başkanlıklar. ku- rumsal yatınmcılar, muhasebe stan- dartlan, ortakkklar. fınansman ve bilgj işlem.istatistik ve enformasyon baş- kanlıklan olacak. İstanbul temsilciği ise daire başkanhğı statüsünde örgütlene- cek ve piyasa ile daha sıkı ilişkiler kuru- lacak. Izleme ve denetlemede etkinlik sağlanacak. Kısaca, sermaye piya- sasının düzenleyici ve denetleyici kuru- mu SPK, kurumsallaşacak ve daha da etkınleşecek. Dileriz bu yeniden yapılanma sırasın- da kurum kimliği ile yetişmiş kadrolar korunur. 1991 yılında ekonomideki durgunluk bankalan da etkiledi Bankalarınperformansı düştüEkonomi Servisi - Bankacılık sektörünün genel performansı 1991 yılında geriledi. Bankala- nn faaliyet hacminin genişle- mesine ve faiz işlemlerinden elde edilen kânn önemli oranda artmasına rağmen kambiyo ve faiz dışı gelirlerinin azalması kârlılık performanslarının düş- mesine neden oldu. Prof. Dr. Selçuk Abaç baş- kanlığında İBAR UluslaraAsı Araştırma ve Danışmanlık Grubu'nca hazırlanan "Tür- kiye'de Bankalar ve Bankacılık Sistemi" araştırması açıklandı. Eylül ayında kitap halinde bası- lacak araştırmaya göre Türk bankacılık sektörünün konsoli- de mali analiz sonuçlan şöyle: • 1991 yıL sektör bilanço- sunda en hızb gelişme gösteren iki kalem. aktifte takipteki kre- diler, pasifte döviz tevdiatı ol- muştur. • Bankalann kredilen 1991 yılında yüzde 62 oranmda arta- rak 130 trilyon liraya ulaşırken, takipteki İcrediler yüzde 150 oranında artarak yaklaşık 2.5 trilyon liraya ulaşmıştır. • Kamu sektörünün yakla- şık 1.6 trilyon lira olan takipte- ki kredileri toplam takipteki krediler ızinde yüzde 64.1 ora- nında paya sahiptir. Bankacılık sektoru rasyo analızı 1 Rasyolar (%) Fınansai bağımsıziık Finansa! kaldırsaj (Katı'ı SertjestseTrsaye/faiZ getıniı aktrtter Toplam rtski karşıfama oranı Aktifkalitesi Kredıler/toplam aktıfler Takipteki krediler (net)/ toplam krediler Takipteki krediler karşıhğı/takıptekı krediler Bağh değerler/toplam aktıfler GeHr-gMer yaptst Pai* gelirterı/toptam geiırter Kambıyo kartan/toplam gelirter • . Fafzgıdeneri.onalamateizgettrilıaktıfter Likidite Lıkıt aktıfler/yabancı kaynaklar Lıkıt aktıfler/toplam aktıfler Kartttc Aktîflertn geört Of ant özsermaye ortaîama getirt oranı Aktrflermtetzgetırıs1 Kredderın ortaiama getıns» Faız gehrüı aktîflertn ortatama getirtsî Büyümefaktörü Mevduattakı artıs (%) Toplam aktıfierdekı artış (%) 1991 706 9.88 0.04 5.57 43.93 187 39 43 763 71.61 17.94 27.26 47 04 35 53 191 31.38 7.04 4445 39A: 5 74 74 199O 7.86 942 1.13 6.09 47 00 121 45.10 7.37 74.66 10.22 2352 43 08 32 82 228 35.75 5.21 saes 31.45 53 56 1989 7.63 10.03 -0.44 5.75 42.74 145 50 06 796 7311 832 27.56 49 21 37 69 178 3015 2.30 37.86 31.35 63 61 • Sektör bilançosunun aktı- fınde kredilerden sonra en hızlı gelişmeyi yüzde 98 oranında ar- tarak 34.8 trilyon liraya yükse- len menkul değerler portföyü olmuştur. Menkul değerlerin kasa ve bankalar kalemı ile bir- likte oluşturduğu likit değerler 55.9 trilyon liradan 105.1 trilyo- na çıkmıştır. • Sektörde toplam mevduat yüzde 74 ile son beş yılın en yüksek oranında büyüme gös- termiştir. Türk Lirası mevduatı yüzde 55 oranında artarken. dö\iz tevdiatı yûzde 137 ora- nında çok hızh bir artış göster- miştir. • Türk Lirası mevduatının toplam mevduat içindeki payı 1991de bir \ıl öncesine göre Galeri • Atölye 232 64 26 • 230 21 87 riosı sanat ^alerisi SITKI OLÇAR Çinı Sergısi 25 Haziron - 30 Temmuz <hft«nqı(gıl !Uİ72 ÇAGDAŞ TLîRK \e AMERİKANRESMİ KurtuluşCad Nc 191 Kurtuluş Tel 240 47 83 - 241 13 61 Galeri Atölye 232 64 26 230 21 87 güzel sanatlara hazırlık Marmara Vmuers.üe$i resim, beykel, iç mimarlık, grajık, liölümlerine yfmelik desen, catüt model, suhtboya çalı$mah<n !xijJı\or Hajicı içi-hafta soını için lül/en zaman kaybelmeyin. Biztien söylemesi. istasyon sanat evi TEŞVİKİYE 240 56 50 ERENKÖY 385 41 31 - 32 focuklarla sanat yaz çalışmaları resim / heykel / seramik / tiyatro 5-11 ve 12-17 ya\ grupları için , 8 temmuz -30 ağuslos 1992'de bajhyor. ayrıntüı bılgı ıçın istasyon sanat evi ERENKÖY 3 8 5 41 3 1 - 3 2 TüRKiYEDE ] PIASTİK SAKATLAR DfRGİSl OKÜYUNL TLMİYE'DESANAT'IKEŞFEDÎN 4. SAYISI BAYİNİZDE VE GALERİLERDE Abonc ve jsiemv Adresi: At>dı Ipekçı Cni ^S '1 Teşvıkı>e Ist Tel (11 2t 1 fH W - ( U 21^ 74 75 - F.ıx (1 ) 2i6 67 68 yüzde 76.4'ten yüzde 67.8'e düşmüş. döviz tevdiatınm payı ise yüzde 23.6'dan yüzde 32.2'- ye yükselmiştir. • Sektörün ödenmiş serma- ye, yedek akçeler ve yeniden de- ğerleme fonundan oluşan öz- sermayesi 1991 yılında yüzde 69 oranında artarak 22.7 trilyon li- raya çıkmıştır. • Özsermaye artarken işti- rakler ve sabıt değerlerin topla- mından oluşan bağb değerler yüzde 80 ile özsermayeden da- ha hızlı artmış ve dar anlamda sektör serbest sermayesi 830.9 milyar liradan 86.3 milyar lira- ya inmiştir. • Bankacılık sektöründe ta- kipteki kredilerin düşühnesiyle bulunan geniş anlamda sektör serbest sermayesi 1990 yıbnda eksi 158.1 milyar lira iken, 1991 \ ılında eksi 2.384.3 milyar Ura olmuştur. Bu da sektör özser- mayesinin potansiyel kredi risklerini karşılayabilme açısın- dan yetersizlik içinde olduğunu göstermektedir. • Sektörde 1991 yılında 7.1 trilyon kâr, 1.47 trilyon zarar olmuştur. Zarar eden banka sa- yısı 6 olup, bunlann 3'ü kamu bankası, 3'ü de yabancı banka- dır. Kamu bankalannın top- lam zaran sektör zarannın yüz- de 99.89'unu oluşturmaktadır. • 1991 yılı sektör net kârı 5.66 trilyon lira olup bir yıl ön- ceye göre yüzde 46 artmıştır. • 1991 yılında sektör kârını yüzde 134 oranında artan faiz marjı belirlemiştir. • Bankalar kambiyo işlem- krinden 1991 yıhnda 2.6 trilyon lira zarar etmıslerdir. KLAM NYASI 6. Adana Altın Koza Fılm Şenliği'nde fDmlerden önce Compugraf Bilgisayar Gra- fikleri tarafından hazırlanan 30 saniyelikjenerik filmleri gösterilecek. Compugraf Altın Koza'da 17 yıl aradan sonra eylül tekrar yapı- lacak olan Adana Altın Koza Film Şen- liği'nde Compugraf Bilgisiyar Grafikleri tarafından hazırlanan 30 saniyelik jene- rik filmleri gösterilecek. Şenlikte gösteri- lecek her film öncesi yayınlanacak olan jenerikler bilgisayar animasyon tekniği ile video olarak hazırlandı. 35 mm. fılme aktanlan jenerikler festival boyunca gös- terilecek. Birincisi 1969 yılında yapılan Adana Altın Koza Kültür ve Sanat Fesüvali, 1973 yılında 5. yılını kutlamış fakat daha sonra 6. kez düzenlenebilmek için tam 17 yıl beklemek zorunda kalmıştı. Festival- de film şenliğinin yanı sıra konserler. imza günleri gibi etkinlikler de buluna- cak. NOLOJI TRINITFK Akıllı telefonlar çağ atladı Alışveriş mi yapmak isti- yorsunuz ? Bankadaki he- sabınızı mı öğrenmek istiyor- sunuz ? Ya da ödemeniz gere- ken bir fatura mı var ? Artık bunlan yapmak için evinizden dışan çıkmanıza gerek yok. Çünkü AT&Tnin yakında piyasaya süreceği Smart Pho- ne 2100 bu işlemlerin hepsini sizin için yapatak. Tabii sade- ce ve sadece Amerika Birleşik Devletleri'nin 7 eyaletinde oturuyorsanız bu hizmetten yararlanabilirsiniz. AT&Tnin yeni akılh telefo- nu gerçekten de piyasadaki en fonksiyonlu telefon. 200 tele- fon numarasını ya da akbnıza gelen herhangi bir notu kaydedip hafı- zasında saklayabiliyor. Firma yakında ABD'^e bulunan Huntington BankasTyla bir anlaşma ya- pacak, bundan sonra ise akıllı telefon sa- hipleri banka hesap numaralannı kont- rol edebilecek, havale geçebilecek ya da çek hesaplanna bakabilecekler. Aynca anlaşmaya vanlan süper marketlerin fı- yat listelerinden seçim yapma hakkına da sahipler. Alışveriş yapmak için evden çıkmalanna da gerek yok. Çünkü te- letonun ekrarundan seçtiklenni ellerinın altındaki telefonu kullanarak sipariş edebilirler. Akıllı telefonun çok kısa bir zamanda daha da fonksiyonlu hale geleceği firma yetkilileri tarafından belinilenler arasın- da. Fiyatı 100 dolar. Ama ayda 20 do- larlık da bir kira ödenmesi gerekıyor. Artık kayit yaparken kadraj da yapabilecek ve istemediğiniz görûntüleri yok edebile- ceksiıüz.Thomsontarafından geliştirilen yeni TV >e ka\ ıtcihazı 16/9 oranındadizavn edildiği için ekranda sadece görmek istediğjniz göriintü beliriyor. Nonnal TV ekran- ları 12/9oranında olduğu için kadraj imkânı bırakmazlar. ÇAPBAZ KURLAR 1 ABO DOLARI 15135 Alman Markı 13423 Avustralya Doları 10.6625 Avusturya Şilini 31.1600 Belçika Frangı 53175 Danimarka Kronu 4.1229 Fin Markkası 5.0930 Fransız Frangı 1.7055 Hollanda Florini 95.60 Ispanyol Pezetası 5.4680 İsveç Kronu 1.3540 İsviçre Frangı 1147.00 Italyan Lireti 124.60 Japon Yen) 1.2008 Kanada Dolan 5.9305 Norveç Kronu 3.7500 S.Arabistan Riyali 1 Steıiin: 1.9138 ABO Doları 1 ECU: 13525 ABO Dolan SOR: 1.4390 ABO Dolan SDR: 9950.70 Türk Lirası MERKEZ BANKASI KURLARI 4 TEMMUZ 1992 CİNSİ 1 ABO Dolan 1 Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fın Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Flonni 1 Ispanyol Pezetası 1 İsveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 Italyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kanada Doları 1 Norveç Kronu 1 Stertin 1 S.Arabistan Riyali DÖVİZ ALIŞ 6901.17 4559.74 5141.38 647.24 22148 1186.27 1673.87 1355.03 4046.42 72.19 1262.10 5096.88 601.67 55.39 5747.14 1163.68 13207.46 1840 31 SATIŞ 6915.00 4568.88 5151.68 648.54 22192 1188.65 1677 22 1357.75 4054.53 72.33 1264.63 5107.09 602.88 55.50 5758 66 1166 01 13233.93 1844.00 EFEKTIF ALIŞ 6894.27 4555.18 5064.26 646.59 219.26 1174.41 165713 1353.67 4042.37 70.75 1249.48 5091.78 595.65 54 56 5660.93 1152.04 13194.25 1812.71 SATIŞ 693575 4582.59 5167.14 650.48 222.59 1192.22 1682.25 1361.82 4066.69 72.55 1268.42 5122.41 604.69 55.66 5775.94 1169.51 13273.63 1849.53 Y Galeri • Atölye 232 64 26 • 230 21 87 Dövize yatınm yapmadan önce sahtesini gerceğindeıt ayırın. CEBİNİZDEKİ DOLAR SAHTE Mİ? 900 909 009• Sahte dolan gerçek ABD Dolan'ndan ayırma yöntemleri. • Gerçek doların bellrgin özellikleri. • Sahte dolartarda gözle görünür teknik hatalar. Uzmaların kullandığı yöntemleıie gerçek ABD Doları'nı sahtesinden ayırmasını öğrenin. Sahte dolar satın alma riskinizi sıfıra indirin. 1 DaklKası 5833 TL.