Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
18 TEMMUZ1992 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA
DIŞHABERLER
Şalikaşvili
gelîyop
• ANKARA (Cumhuriyet
Bûrostı) - N ATO Avrupa
Müttefık Kuvvetler
Başkomutanı (SACEUR)
Orgeneral John M.
Şalikaşvili önümüzdeki hafta
başında Türkiye'ye geliyor.
Görevi John Galvın'den
geçen aylarda devralan
konuk NATOkomutanın2
günlük Türkiye gezisınin bir
"nezaket ziyareti" olduğu
bildirildi. Konuk komutan
20 temmuz pazartesi günü
Ankara'ya geldikten sonra
21 temmuzda Başbakan
Süleyman Demirel
tarafından kabul edilecek.
Şalikaşvili aynıgün
Genelkurmay Başkanı
Orgeneral Doğan Güreş ve
Milli Savunma Bakanı
Nevzat Ayaz'la da ayn ayn
görüşecek. 21 temmuz salı
günü Ankara'dan
Adana'daki İncirlik üssüne
geçecek olan Şalikaşvili 22
temmuzda Türkiye'den
aynlacak.
Türkiye, konuk
ûlke
• VtYANA (AA) - Türkiye,
bu yıl Orta Avrupa Girişimi
Doruğu'na "konuk ülke"
olarak kaülıyor. Yedi
Avrupa ülkesinin hükümet
başkanlannın kaülacaklan
doruk toplantısına davet
edilen Türkiye'yi, Sanayi ve
Ticaret Bakanı Tahır Köse
başkanlığındakı bir heyet
temsil edecek. Avusturya,
Macaristan, Çekoslovakya,
Polonya, İtalyave
Yugoslavya'nın katıhmıyla
her yıl Viyana'da düzenlenen
Orta Avrupa Ginşimi
Toplantısı'na, bu yıl
Yugoslavya'nın ihraç
edilmesi dolayısıyla Slovenya
ve Hırvatistan katılıyor.
Viyana'da 17-18 temmuzda
yapılacak toplantıda bu yıl
ağırlıklı olarak elealınacak
konulann başında, Bosna-
Hersek ve eskı
Yugoslavya'dan Avrupa
ülkelerine göçün yeralması
bekleniyor.
Ûsküp
hükümeti istifa
etti
• BELGRAD (AA) - Eski
Yugoslavya
cumhuriyetlerinden
Makedonya'da hükümet
uluslararası alanda
tanınmayı başaramayınca
istifa etti. Makedonya
basını, hükümetin istifayı
önceki gece Devlet Başkanı
Kiro Gligorov'a sunduğunu
ve yeni hükümetin
kurulması yönündeki
çalışmaların hemen hemen
tamamlandığını duyurdu.
Başbakan Nikola Kljusev
baskanlığındaki hükümet,
Makedonya'nın uluslararası
alanda tanınmasını
saglamayı amaçlayan
uzmanlardan oluşmuştu.
Saddarrfdan
cihad çağnsı
• BAĞDAT (AA) - Irak
Devlet Başkanı Saddam
Hüseyin, başta Kuveyt,
Suudi Arabistan ve Mısır
olmak üzere Arap
toplumuna, ihanetle
suçladığı liderlerine karşı
cihad çağnsında bulundu.
Saddam Hüseyin, BAAS
Partisi'nin Irak'ta iktidara
gelişinin 24'üncü yıldönümü
kutlamalan dolayısıyla dün
yaptığı konuşmada, çok
partili sisteme geçilmesini
öngören yeni anayasanın
halkoylamasına
sunulacağım da söyledi.
öte yandan Kuzey Irak'ta
görev yapan BM Banş
Gücü'ne mensup bir
askerin önceki gece
öldüriildüğü biJdirildi. BM
resmi kaynaklan, N.R.
Dakia adlı Fiji uyruklu
askerin, TSt 02.55'te
yatağında, başından
tabancayla vurularak
öldürüldüğünü kaydettiler. ,
Mitterrand'a
protesto
• PARİS(AA)-Fransa
Cumhurbaşkam François
Mitterrand, dün Nazi
toplama kamplannda
ölenler amsına düzenlenen
törende ıslıklandı. Törene
katlanlar, Mitterrand'dan,
1940 yılmdaki Nazi işgalinin
ardından Fransa'da kurulan
Vichy hukürnetinin Nazüerle
yaptığı işbirliğinin resmen
kınanmasım istediler ve
Fransa Cumhurbaşkanı'nı,
bu konudaki tartışmalann
dışında kalmaya cabştığı
gerekçesiyle ıslıklarla
protestoettiler. Protestolar
üzerine, Fransa'mn eski
Adalet Bakanı ve Anayasa
Koaseyi Başkanı Robert
Badnter mikrofona gelerek
gössricilere hitaben,
"Bırada yaptıklannızla beni
utandırdınız. Bazen ölülerin
siziJınJedıklen anlarda
vardır" dedi.
Londra'da bir araya gelen Bosnalı Sırp, Hırvat ve Müslüman liderler 14 günlük ateşkes anlaşması imzaladı
Bosna'da yeni ateşkes denenıesi• Anlaşma uyannca, ya-
nndan itibaren 14 gün
boyunca kesin ateşkes
uygulanacak, tüm silah-
lar BM denetimine verile-
cek, mülteciler evlerine
dönecek ve AT öncülü-
ğünde banş görüşmeleri
sürecek.
D«ş Haberier Servisi - Bosna-
Hersek'te savaşa son vermek
amacıyla yeni bir ateşkes anlaş-
ması imzalandı. Bosnalı Sırpla-
nn lideri Radovan Karadzic'in
derhal durdurulması için emir
vermesine karşın Gorazde ken-
tine yönelik kuşatma ve bom-
bardıman sürüyor.
Hırvat ve
Sırplann Bosna-Hersek'in pay-
laşımına yönelik gLzli topîantı
yapüklannı öne sürüldü. Yu-
goslavya'nın yeni başbakanı
Milan Panic, ülkesine karşı olası
bır askeri müdahalenin "büyük
trajedi"ye yol açacağıru söyledi.
Ingiltere'nın başkenti
Londra'da Avrupa Topluluğu-
(AT) öncülüğünde yürütülen Topraklannda 360 bin mülteci banndıran Hırvatistan, sınniaruıa davanan Bosnalı miiltecUeri tren yoluy
banş görüşmelerinde Bosnalı Sırp, Hırvat
ve Müslüman liderler arasında 4 maddelik
banş anlaşması imzalandı. Anlaşma uyann-
ca, (l)Bosna-Hersek'te yanndan itibaren 14
gün süreyle kesin ateşkes uygulanacak;
(2)tüm hafıf ve ağır silahlar BM gözetiminde
tutulacak; (3)bugüne dek savaş yüzünden
evlerini terk eden binlerce mültecinin dön-
mesi sağlanacak ve sivillere serbest dolaşım
hakkı tanınacak;(4)taraflar arasında banş
görüşmeleri AT öncülüğünde sürecek.
Anlaşmaya Müslümanlar adına Bosna-
Hersek Dışişlen Bakanı Haris Siladzic, Sırp-
lar adına Radovan Karadzic, Hırvatlar adı-
na da Mate Boban imza koydu.
Nısan ayından bu yana Sırp kuşatmasın-
da bulunan Bosna-Hersek'in Gorazde ken-
tinde yaşanan trajedi sürüyor. Dış dünyayla
tüm bağlantılan kesik bulunan ve aylardır
su ve yiyecek ulaştıralamayan kentte çoğu
Müslüman 70 bın sıvil aylardır mahsur du-
rjmda. Sırp kuşatması yüzünden kente BM
yardımlan da ulaştıralamıyor. Bosnalı Sırp-
lann lideri Radovan Karadzıc'in önceki gün
derhal durdurulması içın emır vermesine
karşılık Gorazde'ye yönelik topçu ateşi dün
de sürdü. Kentten ancak radyo duyumlan
aracılığıyla haber alınabılivor. Sırp milisle-
rin sürekU bombardımaru sonucunda kentin
büyük bölümünün harap olduğu bildirili-
Italya, Slovenya veMacarisUn sınırlanna gönderiyor.
yor. Çok sayıda mültecinin bulunduğu spor
salonunun da bombardıman sırasında isa-
bet aldığı gelen haberier arasında.
Saray bosna'da Sırp topçusunun aralık-
sız ateşi sonucunda kent merkezinde bulu-
nan çok sayıda binada yangın çıktığı haber
veriliyor.
Bosna-Hersek Dışişleri Bakanı Haris Si-
ladzic, Yugoslavya banş görüşmelerine baş-
kanhk eden AT özel elçisi Lord Car-
rington'a, Sırplarla Hırvatlann
Bosna-Hersek'ı paylaşmaya yö-
nelik gizli görüşmeler yapmakla
suçlayan bır rnektup gönderdi-
ğini söyledi. Siladzic, bu ay ba-
şında Saraybosna'da bir araya
gelen Karadzic ve Bosnalı Hır-
vatlann lideri Mate Boban'ın
saatlerce süren görüşmderi sıra-
sında Bosna-Hersek'in paylaşı-
mını tartışuklanm ileri sürdü.
Sırbistan ve Karadağ'dan ku-
rulu Yugoslavya'mn yeni baş-
bakanı Milan Panic, ülkesine
uluslararası askeri müdahalede
buJunulması durumunda "za-
manın en büyük trajedisi"nin
yaşanacağmı söyledi. İspanyol
El Mundo gazetesıne bir demeç
veren Panic, ABD Başkanı Ge-
orge Bush ve Dışişleri Bakanı
James Baker'dan böyle bir mü-
dahale yapılmayacağma ılişkin
güvence aldığını belirterek, "tç
savaşı durdurmak içın yeterince
baskı zaten var. Yalnızca Sırpla-
n değil, Hırvat ve Müslümanlan
da durdurmahyız. Eminim ki
Sırplan durdurduğümuzda sa-
vaş sona erecektir" dedi.
Hurd Saraybosna'da
Eski Yugoslav cumhüriyet-
lerine 4 günlük ziyarette bulunan İngıltere
Dışişleri Bakanı Douglas Hurd, Devlet Baş-
kanı Alia Izzetbegoviclegörüşmek amacıy-
la dün Bosna-Hersek'e gitti. 17 ton yardım
malzemesi taşıyan Kraliyet Hava Kuvvetle-
ri'ne C-130 tipi kargo uçağı ile Saraybosna
havalaanına inen Hurd, Izzetbegovic ile gö-
rüştükten sonra Sırbistan'ın başkentı Belg-
rad'a giderek Başbakan Milan Panic ve
Devlet Başkanı Milosevic'le görüşecek.
ABD'de yapılan nabız yoklamasına göre Clinton, Bush'un önünde
Perot'un seçmenleri öksüzkaldı• Demokratlann başkan adayı Bill Clinton yaptığı açıklamada "Perot'un
seçimlerden çekilmesi beni duygulandırdı. Perot'u destekleyenlerin verdikleri
mesajı aldık. Bize şans tanımalannı istiyoruz" dedi.
Teksaslı milyarderi destekleyen milyonlarca
Amerikalının oyu için Demokratlarla Cumhuri-
yetcıler arasında çetin bir rekabetin başladığını
bildiriyorlar. Ancak Perot'u destekleyen kitle-
ler, düzenden memnun olmayan ve iki büyük
partinin de sorunlara care bulabileceğine inan-
mayan Amerikalılardan oluşuyor. Bu bakım-
dan yeni durumda oylann hangi partiye kaytfa-
racaklan merak ediliyor.
Bill Clinton. Perot'un çekildiğini açıklaması-
Dış Haberier Servisi - ABD'-
de Bill Clinton'un Demokrat
Parti'nin başkan adayı seçilme-
sinin yankılan sürerken Tek-
saslı milyarder Ross Perot'un
başkanlık yanşından çekildiği-
ni açıklaması, bomba etkısi
yaptı. Son yapılan bir kamuo-
yu yoklamasında ise kasım ayı-
ndaki seçimlerde Beyaz Saray'-
ın sahipliği için Bill Cbnton'un
önde gittiğ] bildirildi.
Ajanslar, Ross Perot'un çekilmesi üzerine
PORTRE ALGORE
Perot'tan
sürprizkarar nın ardından verdiği demeçte "Perot'u destekle-
yen vatandaşlanmızın verdikleri mesajı aldJc.
Bize bir şans tanımalannı istiyoruz" dedi. Clin-
ton, Perot'a da telefon ederek secim yanşından
çekilme karannın kendisini, "duygulandırdığı-
nı" söyledi. Clinton, gazetecılere verdığı demeç-
te ise Perot'un yapmak istediği degışikliklerle
kendisinin gerçekleştirmeyi tasarladığı değişik-
liklerin aynı olduğunu öne sürdü.
Perot önceki gün yaptığı sürpriz açıklamada,
"Demokrat Parti kendinı toparlayarak canlan-
dı. Bu durumda kasımda seçimi kazanabilecegi-
mi sanmıyorum. Bush, Clinton ve kendi aramda
geçecek seçim yanşının Amerika'ya yarar sağla-
yacağına inanmıyorum. Bu nedenle adaylığtmı
koymuyorum" demiştı. Perot, yanşta kalsaydı
Temsilciler Meclisi'nin Demokrat Parti'nin çiz-
gisi doğrultusunda onun aleyhınde oy kullana-
cağını, bu olgunun da durumu kanştıracağını
beürtti.
Aktifdış
politika
Dış Haberier Servisi - Al Gore, aile
geçmışi, politik kariyeri ve deneyimleri ile
tam Clinton'ın aradığı adam. Amenka'nın
güney eyaletlerinden Tennesse'de doğan
Gore'un gençlik yıllan Washington'da
senatonun koridorlannda geçmiş. Ta kı üç
dönem boyunca Tennesse senatörlüğü yapan
babası AJbert Gore, Vietnam Savaşı'na karşı
tutumu nedeniyle Nixon'ın destegini
kaybedip seçimlerde yenih'nceye dek. O
zaman Harvard'ı yeni biürmiş olan genç
Gore, savaşa karşı olduğu halde Vietnam'a
giderek orada alö ay boyunca askeri yayınlar
için muhabirlik yapmış. Döndükten sonra
Tennesse'de gazetecilik yapmış, ama 1976'da
meclis seçimlerine katılarak asıl istediğinin
pohtika olduğunu göstermiş. 1984 yılında
senatoya da seçilen Gore, Körfez savaşı
sırasında Irak'a müdahale edilmesiai
destekleyen 10 demokrat senatörden bıri
olmuş. Clinton, ekonomi ve aile polıükası
konulanndaki görüş birliklerinin yanı sıra
kendisinin pek de güçlü olmadığı bazı
alanJarda uzman olduğu için Gore'u seçtiğini
söylüyor Ekonomi ve iç politika
sonınlannda liberal, dışpolitikada aktif
tutum yanlısı olduğu bilinen Al Gore,
özellikle son Riozirvesinde Bush'un
sorumluluktan kaçınan bir tavır
sergilemesinden şikayetçi. Bir kamuoyu
araştırmasına göre de secmenlerin yüzde 44'ü
Gore'un Clinton'm yardunası olmasımn ona
oy vermeleri olasüığını arttırdığını, 21 'i
azalttığını, 2Tsi fark yapmadığını söylüyor.
GENÇ ADAYLAR-Demokrat Parti'nin Başktn adayhğını kazanan Bill Clinton 45, yardımcüığma
sectiği Al Gore ise 44 yaşında. Beyaz Saray'a secildikleri takdirde Amerikan tarihinin en genç
yöneticileri arasına girecekler.(Fotoğraf:REUTER)
Perot kampında son zamanlarda huzursuzluk
olduğuna ilişkin haberier çıkıyordu. Teksaslı
milyarderin önde gelen yardımalan, izlenecek
strateji konusunda Perot'la anlaşamadıklann-
dan istifa etmişlerdı.
Clinton önde
öte yandan CBS farafından telefonla 958 kişi-
nin katıhmıyla ve Ross Perot'un başkan adaylı-
ğından çekildiğini açıklamasından önce gerçek-
leştirilen kamuoyu araştırmasında, katılanlann
yüzde 49'unun Clinton'u destekledikleri belir-
lendı.Araşürmada Cumhuriyetçi Parti'nin baş-
kan adayı olan ABD Başkanı George Bush'un
oy orarunın ise yüzde 42'de kaldığı belirtildi.a
Teksaslı ünlü milyarder Ross Perot'a desteğin
ise sadece yüzde 24 olduğu belirlendi.
PORTREBILL CLESTON
Gençliğe
önemveriyor
Dış Haberier Servisi - Demokratlann
ABD'nin ekim ayında yapılacak başkanlık
seçımlenndeki adayı Bill Clinton, 1946
yılında Arkansas'ın küçük ilçesi Hope'da
dünyaya gelmiş. Bill Clinton'm politikaya
olan ılgisı, 1956 yılında evlerine ilk
televizyonun girmesiyle başlar. Bill Clinton
Arkansas Üniversitesf nde hukuk öğrenimini
tamamladıktan sonra, küçük bır kasaba olan
Fayetteville'de öğretmenliğe başlar. Bu
küçük kasabayı seçmesinin nedeni. hukuk
okulunda politik ilişkilerini gelişürecek bir
çok kışinin bulunmasıdır.
• Clinton 1978 yılında Arkansas Valisi olur.
Çocukluğunu siyahlann yoğun olarak
yaşadığı Arkansas'da geçirmesi ve halk
arasında "azınlık destekçisi' ve "liberal"
olarak tanınması siyahlann destegini
almasını kolaylaştınyor. Zor bir gençlik
geçirdiğini sıkça dile getiren Clinton.
gençlerin sorunlan ile yakından ilgileniyor.
Gençlere çalışma hayatına aülmadan önce.
ıki yılhk bir mesleki eğitim verileceğini
belirtiyor. Genç Demokrat başkan adayının
seçim konuşmalan sırasında, orta gelirlilerin
vergisini düşürüp, çok kazanandan daha
fazla vergi alacağını açıklaması kendisıne
orta halli Amerikalılann destegini
arturmasını sağlıyor. Clinton politikaa
olma karanru şöyleaçıklıyor: "Insanlan ve
onlara yardım etmeyi seviyorum. Onlan
bıraraya getirebilirim veyönetebilirim.
İnsanlann hedeflerine ulaşmalannı
sağlayabilirim".
SLOVAKYA
Parlanıento
egemenlik
ilan etti
BRATİSLAVA (Ajanslar) •
Slovak Prlamentosu dün Slo-
vakya'nın egemenliğini ilan
etti.
Slovak Parlamentosu'nda
dün yapılan egemenlik oyla-
masında, 147 milletvekilinin
113'ü, egemenlik deklarasyo-
nu lehinde oy kullanırken 24
milletvekili de aleyhte oy
verdi.
Deklarasyonda, "Slovak
LJIusal Konseyi bu deklaras-
yonla, Slovak ulusunun ege-
men devletine bir temel olacak
şekilde, Slovak Cumhuriyeti'-
nin egemenliğini ilan etti" ifa-
desi kullanıldı.
Slovak Başbakanı Vladimir
Meciar, oylamadan önce yap-
tığı konuşmada, "Slovaklann
egemenlik deklarasyonunu,
bin yıldır beklediklerini"
söyledi.
Egemenlik deklarasyonu-
nun anayasa] bir hareket ol-
madığını, ya da bağımsız bir
devleün kuruluşunu gerçekleş-
tirmediğini belirten Meciar,
deklarasyonu "siyasi niyeti be-
lirten bir bildiri" olarak nite-
ledi.
15 milyon nüfusa sahip Çe-
koslovakya'da yaklaşık 5 mil-
yon Slovak yaşıyor.
Yüzyıllar boyunca Macar
yönetimi altında olan Slovak-
ya, 1918'de Avusturya - Ma-
caristan Imparatorluğu'nun
yıkılması üzerine kurulan Çe-
koslovakya Federasyonu'na
dahil olmuştu.
1989'da Çekoslovakya'daki
komünist yönctimin sona er-
mesinin ardından, SlovakJar
ozerklik istemeye başla-
mışlardı.
Geçen ay gerçekleştirilen ge-
nel seçimlerin ardından ise
Slovak lideri Meciar ile Çek
Başbakanı Vaclav Klaus, Çe-
koslovakya'nın barışçı yollar-
dan bölünmesinin yolları ko-
nusunda görüşmelere başla-
mışlardı.
Çekoslovakya Devlet Başka-
nı Vaclav Havel, bugun TSİ
19.00'da görevinden istifa ede-
ceğini açıkladı.
Bonn, iki Alman rehinenin serbest bırakılmasından sonra Tahran ile düzelen ilişkilerini ekonomik çıkar temelinde geliştirmek istiyor
îran, AJıııaııyakapısından Batı"\ a açıbvor
• îran Dışişleri Bakanı Velayeti, Bonn'da, Ankara'dan henüz dönmüş
olan Dışişleri Bakaru Klaus Kinkel, Ekonomi Bakanı Jürgen Mölle-
mann ve Başbakan Helmut Kohl'le görüştü. Görüşmelerde ticari ilişki-
ler ön plandaydı. İran bu yılın ilk üç ayında Almanya'dan 2 milyon mar-
ka yakın mal ithal etmiş bulunuyor.
zeltmeye başlamıştı. Körfez savaşında Batı'-
dan yana tavır alan İran, Lübnan'daki iki
Alman rehinesinin bir süre önce serbest bıra-
kılmasında da araalık yaptı.
İnsan haklan dernekleri Alman hüküme-
tiru "Işkence rejimiyle ışbirliği yapmakla"
suçlarken Kohl bu suçlamalardan etkilen-
mediğini göstcriyor.
Kohl, Velayeü'yi ağırladıktan sonra
DtLEK ZAPTÇIOĞLU
BERLÎN - İran Dışişleri Bakanı Ali Ekber
Velayeti'nın AJmanya'ya yaptığı üç günlük
resmi ziyaret İran-Almanya iüşkilerinde ye-
ni bir döneme işaret ediyor. Velayeti, Bonn
ve Berlin temaslannda ekonomik ilişkilerin
yanı sıra Cumhurbaşkam Ali Ekber Haşimi
Rafsancani'nin Almanya zıyaretini hazırla-
dı, İran şahından yirmi beş yıl sonra önceki
gün Velayeti de, İran'daki insan haklan ih-
lalleri yüzünden Berlın'de çürük yumurta
yağmuruna tutuldu.
Almanya, İran'la ilişkilerini geçen yıl dü-
"İran'ı insan haklan konusunda uyardığmı"
belirtti. Ancak uyanmn "hafıf kaldığı ve
pragmatik bir çizgi izleyen Rafsancani hü-
kümetiyle ilişkilenn özellikle ekonomik
çıkar çerçevesinde geliştirilmek istendiği
gözleniyor.
Velayeti, Bonn'da, Ankara'dan henüz
döaınüş olan Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel,
Ekonomi Bakam Jürgen Möllemann ve ni-
hayet Başbakan Helmut Kohl'le görüştü.
Gcrüşmelerde ticari ilişkiler ön plandaydı.
İran bu yılın ilk üç ayında Almanya'dan 2
milyon marka yakın mal ithal etmiş bulunu-
yor. İran aldığı sanayi ürünlerine karşılık Al-
manya'ya başta petrol olmak üzere ham-
madde satıyor. 1992 yılında Alman sanayii-
nin İran'ın ithalatındaki payı yüzde 25'e çı-
kacak.
Doğu Almanya'daki eski devlet müessese-
lerini özelleştirmekle görevli yediemin he-
yet. de Tahran'la yoğun ilişki içinde. İran ge-
çen yıl Doğu Almanya'dan 20 dizel loko-
motif kiraladıktan sonra bu yıl bir otomobıl
lastik fabrikasına ortak oldu. Irak aynca bir
Doğu Alman şirketine liman ve demir ma-
derJeri donanım ihalesini verdi. Doğu'daki
Brandenburg eyaletinin Sosyal Demokrat
Başbakanı Manfred Stolpe de Velayeti'yi
ağırlayarak yatınm yapmaya çağırdı. Al-
man fırmalan İran üzerinden Ortadoğu pa-
zarlanna, özellikle BDT ülkelerine el atmak
konusunda da istekli davranıyorlar.
İran ise Batı'daki en önemli ortağı haline
gelen Almanya'dan daha fazla sermaye giri-
şi bekliyor. "özelleştırme" ve "liberalleşme"
sloganlanyla Bonn'a gelen Velayeti, Ham-
burg'daki İran-Alman Ticaret Odası'mn da
kanalıyla yatınmcılan ülkesine çekmeye ça-
lışıyor. Mayıs başında Tahran'da alınan ka-
rara göre yabana firmalar artık İran'daki
şirketlere sadece yüzde 49 değil yüzde 100
oranmda sahip olabilecek. Fakat enflasyon
Alman sermayesini ürkütüyor.Gözlemciler
resmen yüzde 19 olarak açıklanan enflasyo-
nun İran'da yüzde 60 civannda seyrettiğine
dikkat çekiyorlar. İran Merkez Bankası'nın
yakında devalüasyona gitmesi bekleniyor.
Buna göre dünya pazarlanndaki gerçek de-
ğerinin yirmi kat üstünde bir resmi kura sa-
hip olanriyalindeğeri düşürülerek konverti-
bilite sağlanmaya çahşılacak.
Almanya, İran için Batı'ya açılan önemli
bir kapı niteliğinde. Batı Avrupa'da Alman-
ya hariç birçok hükümet İran'ı hala 'terörist'
olarak niteliyor. Mart ayında Arjantin'in
başkenti Buenos Aires'teki İsrail elçiliğjne
yapılan bombalı saldın ile geçen yıl Paris'te
eski İran Başbakanı Şahpur Bahtiyar'a dü-
zenlenen suikasün arkasında İran'm olduğu
iddia ediliyor.
Muhafazakar Alman basım, Rafsancani
hükümetinin eski Humeynici politikayı rafa
kaldırarak pragmatik bir politika izlediğine
dikkat çekti ve ikili ilişkilerin geliştirilmesini
"İran'ı uygar uluslar camıasına geri döndü-
recek bir adım" olarak övdü. Liberal ve sol
çevreler ise Tahran rejiminin insan haklan
ıhlallerine geniş yer ayırarak Kohl hüküme-
tini eleştiriyor.