Katalog

6 OCAK 1992 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/9 zUkrvyna, topraklarındaki birliklere el koyunca Rusya ile gerginlik tırmanışa geçti [Kızılordu'yu paylaşma kavgası Ukrayna'daki nükleer silahlar ise Rusya'ya naklediliyor. (AP) BDT Genelkurmay Başkanı Şapoşnikov, topluluğun kuruluş ilkelerini ihlal etmemesi için Ukrayna'yı uyardı. Ordu tartışması, topluluğun yaşadığı ilk büyük çatlak olarak görülüyor. Dış Haberler Servisi — SSCB'nin yerini alan Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), ku- ruluşunun uzerinden uç hafta bile geçmeden, Rusya ile Ukray- na arasında askeri konularda or- taya çıkan anlaşmazhk nedeniy- le tehhkeye giıdi. Ukrayna yöne- timinin, kendi topraklarındaki Kıalordu birliklerine el koymak istemesinın uzenne çıkan tartış- ma, giderek sertleşiyor. Bağımsız Devletler Toplulu- ğu'nun Genelkurmay Başkanı Mareşal Yevgeni Şapoşnikov, dün Ukrayna'nın kendı ordusu- nu kurma kararını eleştırerek BDT'nin kuruluş ilkelerini ıhlal etmemesi için Kiev yönetımini uyardı. Şapoşnikov, öncekı gun Moskova'da duzenlediği basın toplantısında, Bağımsız Devlet- Rusya'ya K. İrlanda modeli Dış Haberler Servisi — Bir grup Rus yetkili, kasım ayında etnik sorunlara çözüm bulmak amacıyla Kuzey Irlanda'yı ziyaret etti. AFP'nın haberıne gore Rus yetkililer, "Kuzey trlanda'daki deneyimin kendi etnik sorunlanna care olup olamayacagını araştınyoriar." The Irish Times gazetesinde çıkan bir habere göre iki akademisyen, bir Muslüman, bir Ortodoks rahip ve askeri yetkiliden oluşan Rusya heyeti, 2-10 kasım tarihleri arasında Kuzey Irlanda'nın Derry bölgesinde incelemelerde bulundular. Derry bölgesi Katolik çoğunluğun bulunduğu yer olarak önem taşıyor. AFP'nin gazeteye dayandırdığı habere göre Rus heyeti; tngiliz askerleri, Kuzey îrlanda emnıyet yetkilileri ve Katolik ile Protestan cemaatleri temsilcileri ile görüş alışverişinde bulundular. Avrupa'da bir benzerine rastlanmayan etnik sorun 1969 yıundan bu yana 3 bin kişinin ölumune neden olurken, tngiliz ordusu Kuzey İrlanda'run Birleşik Kraliık'a bağlı kalmasını sağlamak amacıyla çeşitlı askeri teknik yöntemler geliştirdiler. ler Topluluğu silahlı kuvvetlerin- deki durumu Itritik' seklinde ni- telendirerek bunun suçlusunun Ukrayna olduğunu söyledi. Uk- rayna'nın ve kendi ordulannı kurmakta direnen diğer cumhu- riyetlerin, 30 aralık tarihinde Be- yaz Rusya'nın başkenti Minsk- te yapılan anlaşmaya aykın dav- randıklarını belirten Şapoşni- kov, bu tutumun, topluluğun sa- vunma yeteneğini azaltacağını savundu. Ukrayna'nın, kendi toprakla- rında bulunan Kızılordu birlik- lerine el koyduğunu ve askerle- re Ukrayna'ya bağhlık yemini et- tirildiğini söyleyen Şapoşnikov, bölgedeki askerlerin büyuk ço- ğunluğunu Ukrayna asıllı olma- yanlann oluşturduğunu anımsa- tarak askerleri zoriamanın ters tepkiye yol açabileceğini belirt- ti. BDT Genelkurmay Başkanı Şapoşnikov'un, Ukrayna'ya yö- nelık sert bir ton ıçeren uyarısı, gözlemcıler tarafmdan 'topluluk içindeki ayrıhkları derinleştire- bilecek ve topluluğun geleceği- ni tehhkeye atacak bir adım' q|a- rak değerlendiriidi. BDT'yi oluşturan 11 curnhu- riyetin en güçlülerinden biri olan Ukrayna'nın, geçen cuma günu kendi ordusunu kurduğunu açıklamasının ardından, Rusya ile aralarındaki ilişkiler gergin- leşmeye başladı. Rusya Parlamento Başkanı Ruslan Hasbulatov, önceki ak- şam yaptığı açıklamada, hiçbir cumhuriyetin eski Sovyet ordu- sunu sahiplenmesine izin verme- yeceklerini söyleyerek sert bir çı- kış yaptı. Açıklarnasında Ukray- na'yı kınayan Hasbulatov, ne şe- kilde olursa olsun bu girişimi engelleyeceklerini söyledi. Rusya yönetimi, Ukrayna'nın kendi ordusunu kurmasına ba- şından beri karşı olduğunu açık- lamıştı. BDT'nin bu iki askeri devi arasındaki ilişkilerin bu noktaya varmasındaki en önem- li etkenlerden biri, Rusya'mn tüm deniz gucünü elinde tutma- ya çalışmasına karşın Ukrayna1 nın bir donanma gücüne sahip olmakta ısrar etmesi. Ukrayna yönetimi, "Biz bir deniz ulkesiyiz ve kendi donan- mamıza sahip olmak hakkımız- dır" göruşunü açıkça dile getı- rirken Rusya buna karşı çıkmış- tı. Bağunsız Devletler Toplulu- ğu'nun kuruluşunun ilk günle- rinde, Ukrayna'da bulunan Ka- radenız filosunun en önemlı parçası olan 'Amiral Kuznetsov' uçak gemisini kaçırarak keriöı sulanna göturen Rusya, böyle- likle Ukrayna'nın füonun tümu- niın hâkimiyetini ele geçirmesi- ni engellemiştı. Ancak 300 gemı- den oluşan Karadenız filosunun büyük bir kısrm, hâlâ Ukrayna1 da bulunuyor. W3PLD TODAY *e göreAnkanı'nın amacı, Tahnın'ı Azerbaycan'da safdışı bırakmak Bakü'de geçer akçe Türkiyetngiliz dış siyaseti için strateji ve seçenekler sunan önemli kuruluşlardan Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nün aylık resmi organında, Azerbaycan'ın Tahran yerine • Ankara'ya akıl danışmasının Batı'nın yaranna olduğu belirtiliyor. Yazıda, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki yakınhkta, kültür ve dil bağından çok, laikliğin önemli olduğu savunularak "Azeriler kendilerini Atatürk'ün laiklik ilkelerine İran'daki Molla rejiminden daha yakın hissediyorlar" denildi. EDİP EMİL ÖYMEN LONDRA — Ingiliz dış siyaseti için strateji ve seçenekler sunan önemli ku- ruluşlardan "Kraliyet Uluslararası İlişki- ler Enstitusu"nün aylık resmı yayını "World Today"de, "tran'ın Azerbaycan- daki etkisi vabana atoiamaz, ancak Azer- baycan bu tuzaga duşmeyecek. Türkiye, bu konuda Iran'ı safdışı btrakmaya ça- hşryor. Türkiye, getişmekte olan bir Mus- Hünan devlet ile Batı dunyası arasında köpru gorevi usüenmeyi oteden beri is- tiyordu, şimdi de bunu gerçekleştirebi- lecek en uygun aday" demldı. Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ya- kınhkta, kültür ve dil bağından çok, la- Gamsahurdia Tekçare referandum Askeri konseyin geçici başbakanı Tengiz Sigua, Devlet Başkanı Zviad Gamsahurdia'nın teslim olması durumuıida hakkında hukuki işlem yapılmayacağını açıkladı. Dış Haberier Servisi — Gür- cistan Devlet Başkanı Zviad Gamsahurdia, muhalefete refe- randuma gıtme çağrısmda bu- lundu. Gamsahurdia, BM de- netiminde geçmesmı önerdiği referandumla halkın istifa ko- nusunda göruşünün alınmasını istiyor. Gurcistan Devlet Başka- nj görevinden istifa etmesinı ıs- teyen muhalefete karşı çıkarak iki haftadır parlamento binası- nın bodrumunda saklamyor. AP'nin haberine göre Devlet Başkanı Gamsahurdıa, "tstifa konusu referandumla çoznlme- li. Ben buna bazınm. Ancak onlar bu yolla kaybedecekleri- ni bfldiklerinden referandum is- temezler. tktidan zoria ele ge- çirmek istiyorlar" seklinde ko- nuştu.' Ermenistan Devlet Başkanı Levon Ter Petrosyan'ın, Gurcis- tan Devlet Başkanı Zviad Gam- sahurdia'ya siyasi sığınma tek- lif ettiğı bildirildi. Gürcistan'da Gamsahurdia- nın iktidanna karşı çıkarak yö- netime el koyduğunu açıklayan eski Başbakan Tengiz Sigua başkanlığındaki askeri konsey, Ter petrosyan'ın dün Gamsa- hurdia'ya bir telgraf yollayarak siyasi sığınma teklif ettiğini kaydetti. Geçıcı Başbakan Sigua, Dev- le Başkanı Zviad Gamsahurdi- a'nın teslim olması durumun- da, hakkında hukuki işlem ya- pılmayacağını açıkladı. Başba- kın, "akli dengesi yerinde ol- nuyan birinin" mahkemeye çı- kanlamayacağını söyledi. Gam- Sihurdia, 22 araük tarihinden h>ı yana parlamento binasmın aiındakı bodrumda saklamyor v* istifa etmesi yolundakı çağ- n a n reddedivor. Konsey liderleri önceki gün parlamentoya duzenlemeyi panladıklan buyük saldırı için br sure daha bekleme karan al- dklarını açıkladılar. AFP'nin tuberıne göre bekleme karan pırlamento binası ıçerisınde zsrla tutulan ve yaşları 18-20 ausında değişen 300 ulusal nuhafız görevlisı duşunulerek «erildi. ikliğin önemli olduğu savunularak, "Azeriler, AUtürk'un laiklik ilkelenne kendilerini, Iran'dan daba yakın hissediyorlar" denildi. Azerbaycan'ın Tahran yerine Ankara'dan akıl danışma- sının, Batı için de daha yararlı olacağı vurgulandı. Kardeş kent Azerbaycan'ın, buyük petrol rezervi nedenıyle eski Sovyet cumhurıyetlerı içinde bağımsızlığjnı en kolay gerçekleş- tireceklerden biri olduğu savunulan ma- kalede, Turkiye"nin Azeriler üzerindekı etkisi hakkında, "Azeriler, ozellikle de Baku halkı, Baü ile buyuk olcude ozdes- ieşmiştir. Marksist ideoloji sayesinde ts- lamcı goruş kok salabilmiş deiil," denil- di. Bakü'nun "kardeş kenti" Izmir'den "Türkiye'nin Baûldaşmış Ege kıyısındaki kenti" dıye söz edılırken ılgınç bir çağ- nştırma yapılarak, "1.7 milyonluk Ba- ku'de tam teşekkullu sadece iki cami hiz- mel vennektedir. Veriler, Azerbaycan'da Iran'ın, geçer akçe olmadığını gösteriyor" denildi. Türkiye'nin Azer- baycan için "agabey" rolu üstlenebilece- ği, iki ulusun birbırini kardeş olarak gör- düğü, kultur ve dil bağından daha da önemlisı, Azerilerin, laikliğe kendilerı- ni Iran'dan daha yakın hissettikleri be- ürtildi. Türkiye'nin Azerbaycan'ı tamma kararı "cesur bir adım" olarak nıtelenen makalede, "Türkiye'nin girişimi, İran'ı safdışı bırakmaya yondikti" değerlendir- mesı yapıldı. Makalede Azerbaycan'dan, "Eski Sov- yetler Biriigi'nin en stratejik uyelerinden biri" dıye soz edılıyor ve "Komünist yo- netimin yıkılması burada çok derin so- nınları su yuzune çıkarttı ve duygulan altnst etti. Azerbaycan hem eskiye hem de Ueriye aynı anda bakıyor. Her ne ka- dar herkes şu sırada Marksizmden nef- ret ediyorsa da Marksist alışkanlıklar ve duşiınce tarzı gundelik yaşamı hâlâ yo- netiyor. Bu nedenle de radikal ekonomik ve siyasal reform hem guç hem de sıkın- tılı olacak" denüıyor. DENKTAŞ: MOGOL ŞAŞKIN- Kuzey komşuda 'pişen' demokrasi onlara da duşmuştu. Şimdi sıra yakıt sıkıntısını paylaşmakta. (REUTER) SSCB'nin dağılması, Moğolistan'apetrolsevkıyatını olumsuz etkiledi Moğol, at sırtına kaldıAkaryakıt sıkıntısı nedeniyle, hükümete bağlı araçlarda yüzde 30 oramnda kısıntı yapılırken, özel araçlara haftada sadece 5 litre benzin satılması karara bağlandı. Gaz ise ancak karaborsada ve iki katı fiyatına bulunabiliyor. Dış Haberier Servisi — Mo- ğolistan'ın iki haftahk gaz ve di- zel yakıt rezervi kaldı. Devlet petrol ithalat şirketı yetkılılerı- ne göre "Rusya'dan petrol ithal edikmezse, Mogolistan'da at sır- tında seyahat edilmek zorunda kalınacak." , AP'nin haberine göre petroi konusunda tamamen Rusya'- •< bağımh olan Moğohstan, ^ . zamanlarda kuzey komşusunda yaşanan ekonomik sıkıntılar ne- deniyle bu ihtiyacını karşılaya- mıyor. Yeni bir anlaşma henuz yapılmadığından gelecek aylar- da petrol ıthal edılmesı de gun- demde değil. Yakıt sıkıntısı nedenıyle, hu- kumete bağh araçlarda yuzde 30 oramnda kısıntı yapılırken özel araçlara haftada sadece 5 litre benzin satılması karara bağlan- dı. Gaz ise ancak karaborsada ve iki katı fiyata bulunabiliyor. Moğohstan bir aydır Rusya ile petrol ithalatı sorununu çözme- ye çahşıyor. Ancak, göruşmele- rin bir aydan önce yeni bir an- laşma ile noktalanmasına pek olanak tanınmıyor. Bu süre içe- risinde petrol ıthalatımn durabi- leceğıne dıkkat çekilıyor. Moğol yetkiüler, Rusya üe 750 bin tonluk petrol ithalatı konu- sunda anlaşmaya vanlsa bile sevkıyatın gerçekleşebıleceğine kesin gözuyle bakamıyorlar. Moğolistan'ın petrol ıhtıyacı- nın yuzde 30'unu başka ulkeler- den sağlamaya çabaladığı, an- cak henuz bu alanda bir adım atılamadığı belirtiliyor. Çin'in dünya pıyasalanndan yuzde 20 daha yuksek fiyatla petrol satmayı teklif ettiği kay dediliyor. Rusya'da petrol rafınerilennin duşuk kapasite ile çalışması, Moğolistan'ın geçen yıl ithal et- meyi umduğu miktarın ancak yuzde 75'ini, 570 bin tonunu el- de edebılmesine neden oldu. AP'nin haberinde, Moğolis- tan hukumetinin uluslararası yardım kuruluşlanndan sağladı- ğı acil yardım gelirını petrol urunlerı ithalatı için kullanma- yı duşunduğu, ancak 155 milyon dolarhk yardımın çok az bir bö- lumunun bu alana kaydırılabil- diği belirtiliyor. Kıbns'ta zorlama yapılamazFATtH M.YILMAZ LEFKOŞA — BM'nin ve ABD'nın, Kjbns sorununun çözumune ılışkın olarak taraf- lara "Yeni gelişmelere ve çozu- me hazırianın" seklinde verdi- ği mesajlar yoğunluk kazamr- d a âîâuüâ "değıT. ken, Türkiye ve KKTC'de ko r nuyla Ugili ihtıyatlı yaklaşım dikkat çekiyor. SSCB'nin dağılması, yerine Bağımsız Devletler Topluluğu- nun (BDT) kurulması da özel- likle KKTC açısından, "zoria yapılacak anlaşmalann zarar getirecegi ve bir anlaşmada ege- menlik hakkının ileriye dönuk man dörtlu zirve yapılabilir" diye konuştu. KKTC Cumhurbaşkam Ra- uf Denktaş da önce ikili göruş- meler yapılması Konusunda ıs- ancak Kıbrıs sorununun vadede çözumü konusun- Denktaş, Cumhuriyet'e "VasUiu bizimle göriışmek istemiyor. Dortlu zir- veye, bLnm için çok önemli olan egemenlik konusu goruşıdmez- se katılabUecegini soylüyor. Ben boyle bir tuzağa duşmem" derken, umutsuzluğunu açık açık ortaya koyuyor. Ankara ve Lefkoşa, ilk aşa- olarak kullanılması gerektiği" mada ikili göruşmeler yapılma- yönundekı duşuncelerın guç sı konusundaki ısrarlı tutumla- kazanmasım da ortaya çıkan- nnı, ABD ve BM çevrelerine yor. Uetecekler. Bu hafta başı Anka- Ankara ve Lefkoşa, sorunun ra'ya gelecek olan ABD Dışiş- çözümunde Uk adımın KKTC leri Bakanhğı özel Koordinatö- ve Kıbns Rum kesımı arasında rü Nelson Ledsky'ye ve bu ay yapılacak ikılı göruşmeler yo- içinde yeniden temaslanna baş- lunda atılması için göruş bırli- lamalan beklenen BM Genel ği ıçindeler. Dışışlerı Bakanı Sekreterı'nin Kıbns özel temsU- Hikmet Çetin'in KKTC zıyare- cileri Gustav Feissel ve Oscar tinde bu konuyla ilgili olarak Cammillion'a bu konudaki or- ortaya çıkan mesaj şu: "Önce iki ke- sim arasında ikili göruşme- ler yapılır. Bir anlaşmaya va- rılırsa, o za- man dörtlu zirve gerçek- lestirilir. An- laşma sağla- munazsa dort- lü zirve yapıl- maz." Dışışle- ri Bakanı Çe- tın, dun bu konudaki so- KKTC Cumhurbaşkam Rauf Denktaş, SSCB'nin dağılması örneğinden yola çıkarak, halklan zoria yapılacak anlaşmalarla bir arada tutma çabasına karşı ABD'nin dikkatli olmasınıistedi. tak göruş an- l a t ı l a c a k . Turkıye ve KKTC, bu aşamada do- layh göruşme- lerin bir an önce başlama- sım istıyorlar. Eğer, ikili gö- rüşme isteği kabul görurse, bir anlaşma taslağı ortaya çıkarsa, dörtlu zirvenin ger- çekleşme ola- sılığı guçlen- rumuza verdiğı yanıtta, "Dortlu mış olacak. zirve neyi konuşacak? Ben, ikili Kıbns sorununun gonışmeierin, dörtlu zirveye al- ternatif olmadıgını soyledim. de, Turk tarafının SSCB'nin Dörtlu zirve konusu, daha ön- dağılmasını, onun yerine ce baslamış bir surec. Yapılma- sın demenin bir anlamı yoktur. Yarar getirecekse, soyleyecegim bir şey yok. Bu nedenle, başla- mış bir sureci durdunna nok- tasuda defilim, ancak bir şey ve bu konuda Türkiye ve KKTC yapümadan bir sonuca ulaşıl- arasında tam bir görüş birliği maz. Bir şey yapdmasının yolu da iki toplum arasında yapıla- cak ikili gönişmeierden geçer" dedi. Çetin, şu aşamada, taraflar arasında bir uzlaşmaya vanl- madığını anımsatarak, "Taraf- çözumu yolunda yapılacak göruşmeler- BDTnin kurulmasını ve Yugos- lavya'daki gelişmeleri "örnek olaylar" olarak gundeme getır- mesi de Çetın'in KKTC ziyare- tinde ağırlıklı olarak ele alındı sağlandı. KKTC Cumhurbaşkanı Denktaş, bu konuya ilişkin ola- rak yaptığı değerlendırmede, "SSCB ve Yugoslavya örnckle- ri, farklı toplumlann zoria bir arada yaşamayacaklarını orta- lann goruşlerini içeren fikirier ya çtkardı. Bize niçin Rumla bir demetleri var, ancak kimse bir- arada yaşayın diyorlar? birinin goruşlerini bilmiyor. SSCB'nin dağılması, bugune Öniımuzdeki günlerde yeniden kadar surdurduğumuz politika- başlayacak dolaylı göruşmeler lann haklı olduğunu ortaya ortaya bir sonuç çıkanrsa, o za- koydu " dedi. BM temgilcisi Vance ımıutlu • NEW YORK (AA) — BM Yugoslavya özel temsilcisı Cyrus Vance, Yugoslavya'da ilan edilen son ateşkesin uygulanacağından umutlu olduğunu söyledi. BM Genel Sekreteri Butros Gali ile yaptığı iki saatten fazla suren göruşmeden soura Vance, Hırvatıstan ve Federal Ordu arasında imzalanan 15. ateşkes anlaşması olan son anlaşmamn başarı sansımn öncekılerden daha fazla olduğunu söyledi. özel temsilci, bu iyimserliğinin gerekçesini son anlaşmanm aynntıh bir uygulama planına dayanmasına bağlayarak, "Bu ana kadar genelde ateşkese uyuldu, silahlar sustu" dedi. Vasiliu'nun açıklaması • ATİNA (AA) — Kıbns Rum yönetimi lideri Yorgo VasUiu, bu ay sonunda tsviçre'nin Davos kasabasında düzenlenecek dünya ekonomi forumu çerçevesinde Başbakan Suleyman Demirel ile görüşmek ıstedığıni söyledi. Yunan basınında verilen haberlere göre VasUiu, 'Astra 92.8' isimli özel bir radyo ıstasyonuna verdıği demeçte, "Davos'a gıdeceğim. Eğer fırsat olursa Başbakan Dermrei üe memnunıyetle göruşurum" dedi. El Fetih üyesi öldürtildii • SAYDA (AA) — FKÖ içindeki Yaser Arafat yanlısı El Fetih grubunun bir yetkilisinın, öğleden sonra Lübnan'ın guneyınde bulunan Sayda kentinde öldürülduğu bildirildi. FUistin kaynaklan, Arafat'ın eski koruma kuvvetı şefi "Albay" Hüsnu Süleyman'ın, Sayda kentindeki evınden çıkarken kimliği belirlenemeyen kişi tarafından öldürülduğünü, saldırganın kaçmayı başardığını belirtti. FKÖ kararh • AMMAN (AA) — FUistin Kurtuluş Örgütu Yürütme Komitesi uyesı Yasser Abed Rabbo, tsrail 12 FUistinliyi sınırdışı etme karannı geri almadıkça ve işgal topraklarında sivUlere yönelik tavırlanm düzeltmedikçe FUistin heyetının VVashıngton'a gitmeyeceğinı açıkladı. FKÖ Dışilişkıler Sorumlusu Faruk Kaddumi ile bırhkte Amman'a gelen Abed Rabbo, BM Güvenlik Konseyi'nin bu konularda kararh bir tutum izleyeceğine ve bir karar yayımlayacağına inandığını söyledi. Iraklı muhalifler • ŞAM (AA) — Saddam Hüseyin rejimine karşı mucadele eden Iraklı muhalefet grupların, Suriye'nin başkenti Şam'da toplandıklan bildirildi. 20'den fazla muhalif grubun temsilcUerinden oluşan Irak Muhalefet Komitesi'nin sözcüsu Ali Ala'tia, toplantıda herhangi bir siyasal karar benimsenmediğini, ancak tum muhalefetin katılacagı geniş kapsamlı bir ulusal konferansm toplanmasıyla görevlendirilen bir komite kurulduğunu söyledi. Irak'ta Sosyalist Baas Partisi'nin yönetimine karşı çıkan 20'den fazla muhalefet grubu arasında en buyuğunu çeşitli Şii örgutleri bir araya getiren Yuksek Meclis oluşturuyor. f/JVD/U Portföyümûzde her geçen gun artan müşterılerımıze daha lyı hızmet vermek, çalışmalarımızı daha rahat ve çağdaş bir ortamda surdurmek amacıyla Gayrettepe'dekı yeni yerımıze taşındık PANEL Reklamcıhk & Halkla İlişkiler Maya Sokak 7/10 80300 Gayrettepe-lstanbul Tel 11) 275 42 03 |2H) Fax 11) 272 78 69