Katalog

GUNDEMI CELAL USTER CUMHURİYET/17 Yıak izninin bir bölümünü kullanacağından Celal Üster yazılarına bir süre ara vermıştır. GÜ1NDEMDEKİ SANATÇI: ONAT LITLAR Gerçek hayal dersleri"Güûmûz medya yağmuru altında Karagöz bize eşsiz dersler veriyor," diyor Merlin Solakhan... Yıllardı Berlin'de, bir Berlinli gibi yaşayan genç sinema yönetmeninin yüzüne bakıyorum: "Sanki en çok gesneklere önem veriyor gibisın. Karagöz, Ozu..." İstanbul kadınlarına özgü gızemlı bir gülüşle tülleniy>r yüzü: "Bılmem," diyor; "Belkı de doğulu olduğum için. Berlin'de yaşıyorum ama doğulu olmaktan mutluluk duyuyorum..." Aradan yllar geçti onları hâlâ çok hoşTİr çıft olarak ha- tırlıyorum. ^>llan aynldı, ül- keleri ayrıld. başka insanlar- la beraberliker kurdular, hat- ta gunluk dJerı bile aynldı. Ama her ikis de o güzel genç- lik göruntuiinu koruyorlar, güzel işlerle ığraşıyorlar. Bıri şiirle, öbürüiinemayla. Tıpkı o 70*li yıllarıakı gibi. Salih'le M<rliıı'den söz edi- yorum. O zananlar ortak so- yadları Ecerii. Merlin şimdı Manfred'le e/li. Ama Solak- han soyadını kullanıyor. Genellıkleellennde TİP'ın bir etkınhğiiK aıt belgelerle ge- lirlerdi. Çokgençtiler ve hep gulumserlerd. Bir toplantıyı, bir konseri, hr dayanışma ge- cesini haber <erırler, katılma- nızı isterlerdı Onları asla kı- ramazdınız. Merlin, Betice Boran'ın sek- reteriydi. Ve fartı uyesı. Avus- turya Lisesi'n bitırmış gence- cik bir kızdı. Bir yandan partı görevleri ile uğraşıyordu, ama tutkusu sınenaydı. 1978-79 yıüannda birlikte Antalya ve Balkan Şenlikleri'ndeçalıştık. Salih ve ağabe> ı Rânâ Cabbar nedenıy- le sanat konulanna yakındı, şenlıklerde etkin görev aldı. Sonra onu birden kaybettik. "1979 Balkan Senliği'nden sonra birdenbire kayboldun." "Evet," dedı gene eskısı gıbı gulumseyerek, "Çok birdenbi- re oldu. Sinemayı öğrenmek is- tiyordum. Bu yuzden hem Mu- nih hem de Berlin sinema okullanna başvurdum. lkisinı de kazandım ama Berlin'i ter- cih ettim. Munih çok Alman- dı. Bavyera. Berlin ıse kozmo- poht bir kent. Kendimi lstan- bul'da gıbı hissettım" Yanında oturan ve Merlin- in Türkçe konuşmasını hem il- gı hem sabırla dınleyen Manf- red Blank'e baktı. Sinema okulunda hocası ve şimdi de eşi olan Manfred'den okulun tam adını sordum: "Bertin Film ve Televizyon Akademisi," dedi Manfred, Fransızca olarak. "Akademi- nin kunıcusu ve yakın yıllar- daki olumune kadar muduru Heınz Rathzak'ü. Sinema eği- timinde çok onemli bir isim." Bir Berlin Şenliği sırasında Merlin ve Manfred'le birlikte gittiğimiz buyuk binayı hatır- ladım. Kondorlar, koridorlar ve yan yana kapılar. Her kapı- nın ardında birkaç öğrenci montaj masasına eğilmış, dik- katle göruntulere bakıyorlardı. Okulun fınanse ettıği bir fil- mi seyredecektik: "Şenir". Ge- neUikle Merlin'in ve arkadaş- larının çevresinde, Berlin Şen- liğTnin genel havasından apay- n bir sinema atmosferi yaşanı- yordu. Biz şenlikte ABD'li Ro- bert Benlon'ın misyoner- pioneer karışımı gözu yaşlı FÎLİZ KUTLAR'EV OBJEKTİFİNDEN Merlin Solakhan bir stıre Istanbul'daydı. Self-Made VV'oman'ını ızleyıp tartışırken onlar Jean-Marie Straub, Ozu ya da Godard- dan soz edıyorlardı. Şenlığın ortalama seyircısi 2001 taklı- di bium-kurgu filmlenyle oya- lanırken onlar keşfedilmemış topraklara, bilinmeyenın ok- yanusuna açılmayı denıyor- lardı. "Seni Almanya vıllarından sonra değişik konulara el atan bir genç yoneCmen olarak ta- nıyışunızı sanınm bu okula borçluyuz..." "EveC dedi Merlin; "Bu yıizden bu okulu bıraz daha ıyı anlatmalıyım. Ben o okulda oğrenmeyı oğrendım. Çunku bir okul, ancak neyı oğrenmeyı istediğıni bilirsen yararlıdır. Akademi, sosyal demokratla- rın kurduğu bir kurum. 68 ru- hu orada hâlâ etkin. Bağımsız- lık, özgurluk, katılımcılık te- mel ilkeler. Oğrencıler okul yö- netımıne katıhyorlar. Hangı hocayla çalışacaklanna kendı- leri karar venyorlar. Tabii eleş- tırdığımiz yanlan da yok değıl. Ama sinemayı yaparak oğren- diğımız bir ortam orası. Oğ- renci oraya girdikten sadece 4 hafta sonra fılm yapmaya baş- lar. Ilk yü en az dört film yap- mak zorundadır. Bir de bir fil- mi bitirmeme olanağına sahıp- sin. Çok önemli bu!' Şaşırdım ve guldum. Bir fil- mi bitirmemek! "Oysa genellikie bir filmi ne pahasına olursa olsun bitinnek başarının ilk kuralı sayılır si- nema dunyasında..." "Evet. Ama ışte o yuzden hiçbir şey tam olarak denene- mıyor. Deneme olanağı üe vaz- geçme olanağı ıç ıçedir" Her şeym, bu arada özellikle sınemanın giderek daha fazla ticarıleştiği, bu nedenle de sı- radanlaştığı dunyamızda şaşır- tıcı kavramlar bunlar. 1yi kı herkesın "iş yapma" peşinde koştuğu dunyamızda boyle ku- çuk adacıklar var. Oralarda nefes alabilıriz. Yaşamın ve sa- natın karanlık ormanına go- zukup bir biçımde dalmanın tadını unutmayanlar var. "Peki biraz soyutlanmıs bir dünya degil mi bu?" "Hayır. Hıç öyle değü. Sine- manın altın çağını duşun. Ve ilk yol açıcılarını: Eisentein'ı, Mizoguchi'yi, Ozu'yu, Griffth'i, Hawks'u, hatta Ford'u. Onlar hem kendi ka- falarında oluşturup goruntuye dönuşturdukleri bir sinema ev- renının peşindeydiler, hem de yıldızdılar. Sinema dünyası on- lan el ustunde tutuyordu. Şim- dı aynı şeyı Rıvette için yapmı- yorlarsa bu Rivette"in değü, onların sorunu.." Merlin'ın bu sözlerını din- lerken salı akşamını duşun- dum. Belediye Kultur Işleri Daire Başkanı Hilmi Yavuz, Alman Kultur Enstitusu Baş- kanı Jobannes Weissernt ve biz, Cemal Reşit Rey'de ortak- laşa bir gösterı düzenledik: Hayal. Merlin'in, Manfred'le birlikte Karagöz ustüne yaptı- ğı uzun ve kapsamlı belgesel. îzleyıdlerin bir bölumu dik- katle ızlerken bir bölümu sıkıl- dı. Çunkü medyaların, TV'de- ki filmlerin bize sunduğu "zaman" çok hızlı. Bu filmde ise belleğın ve gerçeğin zama- nı var. Merlin'in daha önceki filmlerini izlemış bırı olarak Hayal'i "hızlı" bile buldum. Ama ne kadar yakınız 'bil- diğimiz'den farklı bir sinema dılıne? Oradaki incelikler için ne kadar kafa yoruyoruz? "Benim kitaplanmı okurken çok rahat olmayın. Hatta bir çivi koyun poponuzun alUna," dıyordu VVirginia Woolf. Ger- çekten öyle mı bakıyoruz de- ğışık sanat yapıtlanna? "Hayal" fıhni bize ikı Al- man bilginın, Prof. Andreas Tietz ve Dr. Robert Anhegger- ın ağzından, gene bir Alman bilgın Prof. Ritter sayesinde son authentique örneklerinı okuyabıldığımız Karagöz dun- yasını yaşatıyor, yenıden yo- rumluyor. Yaşayan ıkı ustanın Metin Özlem ve Orhan Kurt- un bu büyuk gelenek ve büyu dunyasından esintıler taşıyan oyunlarıru belgelıyor. "Gunumuzun medya yağ- muru altında Karagöz bize eş- sız dersler venyorî' diyor Mer- lin Solakhan. "Bir muhavere ile bir oyun arasında son derece inceu'kli ilişkiler var. Karagöz kişileri- nin hem ayrı ayrı hem de bir arada bir varhkları var. Med- ya kişiliklerinden çok ustun onlar. Çunku kendileri olarak gerçektir onlar. Gerçekliği tak- lit etmiyorlar. Karagöz'de anlatılan nedır? Bir öyku olarak hiçbir şey. Ama gene de yaşamdan bir parça. Örneğin Ozu'nun bir filmi hiçbir zaman bir oyku değjldir. Bir filmde bir 'baba' ile kızını anlatır. Baba evlene- cek. Butun konu bu. Bu bir 'an'dır. Bir 'sihır'dır gölge oyu- nu da, sinema da. Bir filmın başansı bu sihn oluşturmasın- dan ıbarettir!' Yıllardır Berlin'de, bir Ber- linli gibi yaşayan genç yönet- menin yüzüne bakıyorum: "Sanki en çok geleneklere önem veriyor gibisin. Karagöz, Ozu..." İstanbul kadınlarına özgu gızemlı bir gulusle tullenıyor yuzu: "Bilmem;' diyor; "Belki de doğulu olduğum için Berlin- de yaşıyorum ama doğulu ol- maktan mutluluk duyuyo- rum.." Pozıtıf Vıbratıons Çağdaş Müzık Etkınlıklerı 6 VVORLD SAXOPHONE OUARTET CEMAL REŞİT REY KONSER SALONU 24 OCAK 1992 CUMA, 19:00 VE 21:15 Suetler Cemal Reşıt Rey 148 53 92 Vakkorama Taksun 151 28 88 /akkorama Suadıye 350 87 42 Fıyatlar 40 000 TL o^rencı 20 000 TL %rter numaraüdır Organızasyon POZITİF 144 33 94 PHILIPS AUDIO VEFAT ve BAŞSAĞLIĞI Onur uyemız, saygıdeğer ınsan Maden Yuksek Muhendisi M.ŞERİF AKKUTAY'ı kaybettığımızı uzuntuyle oğrenmiş bulunuyoruz. Ailesıne, yakınlanna ve maden muhendısleri topluluğuna başsağlığı dılerız. TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI DOGUM ve TEŞEKKUR Yağız'ımızı başarılı bir amelıyatla bize kavujturan Soke Devlet Hastanesı Başhekimi Dr. NEJAT TOLON'a ve tum hastane pıersonelıne teşekkur ederiz. ŞENGÜL-SAMİPAT BAŞSAĞUĞI Devlet Bakanı Sayın GÜLER İLERİ'nin babaları ÇUHADAROĞLU'nun vefatını teessürle öğrendim. Merhuma Tann'dan rahmet, kederli ailesine başsağlığı dilerim. SÜLEYMAN YANÇATORAL SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU GENEL MÜDÜR V. KAPALIÇARŞI'DA tki katlı kirahk dukkân Tel: 513 19 94 Kımlığimi kaybettım. Hukumsuzdur. MERİH MEHMET AKOĞUL Ehliyetımi ve orduevı giriş kartımı kaybettim. Hükiımsuzdür. SÜHEYLA YALAV 20.1 1992 gunü nufus huvıyet cuzdanımı kaybettım. Hukumsuzdur. SERDAR HAZAN Nufus cuzdanımı kaybettım. Hukumsuzdur. AYLA OZMEN KİM KİME DUM DUMA BEHlç AK ı w Babant doâmamt çoM 6ttmi$kf. Bıtyecsoa, ûusvntene, Jtn ytHarc*. herkest maifin.. d>ye. pnfojand y , ktndm y%, cocok. 0* Tv mı? ûnu, b»ran «fc SONU PİKNİK P/V ALE MADRA HIZLI GAZETECİ \ECDET Tf?AMVAYLA âlDERC CMKTiLO YOKTU, VflZl/MiZı CDLMA KAlBMlE Y&Z6R\>K PIŞARI T SEVPASIMA OLPU6UMU ÇIZGILIK KÂMİL MASARACI GARFIELD JIM DAVIS SAILS J İKlSlNI VA&.KSH Nİ/E. BlTZ yETlMEVTM ? BûZEJM J SENİM ^*OJWW^M ŞOPJ BLACKIE ^ C.4RLOS TRILLO-ER.\ESTOR.GARCIA SEUAS BULUT BEBEK \LRAY ÇÎFTÇI bu pozisyonu t&rcih ederimüg'ih plartiar y-apârlaejr\.. TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARDİAN 24 OCAK TEPEDELENLİAÜ PASÂNNSONU 1822 'DE BUĞÛN, TBPBDELBHÜALİfiAÇAÖU3UKÜL- DÜ. 6ENÇLI&IHPE, OSMANLI DEVLET) EMRINbE GâSTEJZDl&l YA&ViLIUICLAJl NEDENIfLE VE2IIS HUT8ESIYLE YANYA MLnXSAR&l£L/ğt'tJA(VALlLJ)C) SETlGlLMIfTİ. ANCAK, BlK SUX£ SONRA, ÇSVKE_ DE KURDUĞU SüÇLÛ £3£MEML//O£, GlOSREK DEVLET ıÇl/JPe û£VL£TOU*4yA YÖUELMIŞTl. HAKKIUPA ÇIKAHILAfJ SOYLEMTILEK. FHDIŞAH JT. MAHMUT'uM TEPKlSlME AJEPEH OLUYÛRCıU SO+JN DA lUÇKJLSe. KOP7U, TEPEDeLEHU /SVHM £777. " BUARADA,MORA'PA BAÇLAYAM YUNAMISYAMNI DA KOeÜtZÛYOeOu!.U2EZıHE GON0EJİIL£N MUÜ- $ir PAŞA KUMAMDASINPAK.I OSMAHU KIIVVETLEBJ. HE IKİ YIL DAVtA/DUOMJ SON&) Y&JILD/, HHZALI OLABAK ELE SEÇjRlLPİ VE BAÇI KESİLPİ..