Katalog

Cumhuriyet Sahıbi Cumhunyet Matbaacıfık ve Ga^etecıllk Turk Anonım Şırketı adına V»dir Nadi 0 Genel Yavın Muduru Hasan O n a l . Muesscse Muduru EmiiK Uşakhgil. Yazı Tşlcrı Muduru Ofcıy Goptıuin. 0 Haber Vlcrkezı .Muduru YalçMi Bayrr, Sayfa Duzctu Vonetmenı A0 Kemt 0 Temstlcıler ANKARA AhmtcTan. IZMİR Hikmtt Çrtinkı^. ADANA- Çelin Yigenoglıı I. Polıııka CttaJ •»!••(•(. Dıs Habcrlrr b | a tmto. Ekonomı CtmtU Tlftu. :S Send.k. Şatna faead. Kulluı CıW lsw. Ulanbul Haberlcn KrnaJ K»(*k. Eğflım GcacS) Şayla». Yun Haberlen Scnlrl DofM. Spof Danıjınanı 4Mdkadır Vı Dı2> Yuııaı K*rra Ç^>ll>. Arasıırraa Şakn tlşv. EtetnnK AW.U.a V*ncı 0 lujordjnatot U M Koretstt Islcr Erol Eltıl 0 Muhastt* Ralm k~r 0 Bu[;t Ptantam» Snml (MsulmMtlıı # fekUm (jy Tom. 0 E. Halrs Ak*ol 0 tdare HuW}in i.mm 0 Isleime Owk* Çrtik 0 Bıig! liiem N«l Isal 0 Pmood Sr >ow» Kwulu Baj«an Nadır Sadl Okl» 4U>*. lHcı. B.VCT H > » Ccnul. Hduntt (ctukı>* 0k*> l|ıır UıaOT. llbın lı S H K I . \hBMt Ttn &non ıv lirpnt Cumhunyet Matbaaahk **: Gatttecılık T.A.Ş. Târfcocajı Cad 39/41 Cajaloflu '4334 Isl PK 246 . Isıanbu, Trl 512 05 05 ( » Iıall, fcfc* 222«. Fa«. (I) 5 » 60 ' 2 0 Burofor \mkan Zı>a Gokalp BK Inkılap S. No 19/4, Tci 133 11 41-4"\ Teiex 42344. Fax. (4) 133 05 65 0 Iznur- H Zj>a Blv 1352 X 2*3 Tel 13 12 30, Tdex «2359. Fax 1511 19 53 60 0 U ı a : lnocu Cad 119 S No I kaı 1 Td 19 3" 52 (4 hu>, Trio 62135 Fax C) 19 25 Tg TAKVİM: 2 MART 1991 fmsak: 5.06 Güneş: 6.30 Öğle: 12.21 tkindi: 15.29 Akşam: 18.02 Yatsı: 19.21 UZUN SAÇLILAR KUŞAĞI— 6STİ yıllarda bütün dünyada barış çocukJan "hippiier" uzun saçları ile çığır açmıslardı. 80'Ii yıllar 90'a döniişürken Türkiye'deki "rockef" ya da "metaiciler" dünyadaki benzerleri gibi uzun saçlan ve sert, şiddetli müzikleri Ue yeni bir "asi kuşak" oluşturuyor. Konserlerde kiiçük ve işaret parmaklannı kaldınyoriar. Bunun dilsiz alfabesinde "sevgi" anlamına geldigini anlatıyortar. (Fotoğraflar: Uğur Günyüz) "Rocker"gençlikşiddetli müzik ve barıştanyana. Hükümetleri, yobazlığh askerliği ve evliliği sevmiyorlar Metal sesli barış şarkısıKimbanlar? metal veya metalci gençlik adıyla tanınan bir grup genç aslında "metalci" denmesini istemiyor. Kendilerine "rocker' adını uygun görüyorlar. Kızları, birayı, Tekel 2000'i, özgürlüğü, barışı, uzun saçları, bilgisayar oyunlarmı, bir araya gelip şamata yapmayı, birlikte seyahat etmeyi seviyorlar. SERPtL GÜNDÜZ Hükümetleri, yobazlığı, as- kerliği ve evliliği sevmiyorlar. Kızları, birayı, Tekel 2000'i, özgürlüğü, barışı, bilgisayar oyunlarını, bir araya gelip "şamata" yapmayı, beraber se- yahat etmeyi ve en çok da "He- avy Metal" müziği seviyorlar. Onlara "metald" denmesini is- temiyorlar. "Rocker"ı daha uy- gun buluyorlar. "Acid" ve dis- ko muziğini aşağılıyorlar. On- larla ilgilenmeyi bile anlamsız buluyorlar. Her türlü fanatizme, Heavy Metal'in fanatizmine bile karşı- lar. Doğal olmayan her şeyden nefret ediyorlar. Diskoya gitmi- yorlar ve dans etmiyorlar. "Tiki" de denilen Mc Donalds yani "bambnrgerci" gençlikle ilgilenmiyorlar. "Şu müngi dinJemeseydJm hayat çekilmez olurdu" diyor bir tanesi. "Her şey donmuş yağ gibi. Bu müzik bana kendimi çok iyi hissettiriyor..." Siyah deri ceketlerine "motor mont" modeli deniyor. Siyah ve deri giymeyi seviyorlar. Siyah, onlara göre Özgürlük. Zaten kö- tümser bakınca her şey kapka- ra değil mi? "Insanlann deri ile örtündügü ilk çağlarda kimse birbirinin kafasına 'notron' bombası atmıyordu" diyorlar. Dış görünuşlerine bakarak toplumun onlara önyargılı dav- randığına inanjyorlar. "Bizde" diyorlar, "boşvermişlik yok, ge- leceğimizi de döşünüyonız." Yani oolarda "Punk"çilar gibi, "No futiıre" yok. "Yes futore" var. Gruplar halinde belli yerlere "taküıyoriar." tstanbul'da BU- sak Rock Cafe, Kadıköy'de Ak- mar Pasajı'nda Villa ve Sempati Cafe, Ankara'da Graffıti, Iz- mir'de de bazı plakçı dükkân- lan... GenellikJe paraları yok. Rocker'ların devam ettiği bir cafede birlikteyiz. "Kramp" isimli bir Hea%7 Metal toplulu-j ğu "şiddetli" müzik yapıyor. Birbirimizi duyabilmek için "$iddetli M bağırıyoruz. Bıırak Özcii, Kaan Peridar, Levent Ablgau, Savaş Demirka- ya, Tugrul Narlı, Güneş Kirte, Zeynep Günay, Abdülkadir Ei- çioğlu, Ertekia ve Gültekin Ka- ra ile "Heavy MetaF'i konuşu- yonız. Hepsi uzun saçlı ve siyah deri montlu. "Tek amacımız özgür ofanak" diye başlıyorlar. Özgür- ce kafa saliamak istiyorlar. He- avy Metalci'lerin ortak özellik- leri müzikle birlikte azun saçla- rını öne doğru verip kafa salia- mak. Elleriyle değil sadece ayaklan ile tempo tutuyorlar. Konserlerde (her zaman değil) küçük ve işaret parmaklannı kaldınyoriar. Bunun dilsiz alfa- besinde "sevgi" anlamına gel- diğini, oysa şeytanın kulaklan şeklinde algılanarak, "şeytana tapıyorlar" şeklinde yanlış yo- rumlandığını anlatıyorlar. Metal aksesuar takmıyorlar. Onlara göre metal takanlar ola- yın gösterişinde. Yaş ortalama- ları 20. Yıldız Üniversitesi, İTÜ'de ve birkaçı da lise son sı- mfta öğrenci. En çok "Miislü- man gençlik"ten tepki aldıkla- nnı, dışarıya göre yine de üni- versitenin özgür bir ortam oldu- ğunu söylüyorlar. Yolda yürürken laf atılması- "f avy HEAVY METAL GENÇUĞJIÇÎNNEDEDÎLER? Büyükleri kızdıran bir akımGrup Bulutsuzluk Özlemi solisti Nejat Yavaşoğullan, heavy metale haksız yere yüklenildiğini söylüyor. "Bu gencler 1968'lilerin yaşadıklannı yaşamadıJar. Yüzde 99'u banştan yana. Ekstremleri de var aralannda. Protest içerik taşıyoriar. Züppe, yoz ve soytarı degiller. Bu tör müziklen büyüUer hoşlanmıyor. Büyüklerin boşlanmamalan bile onlann bu müziği sevmeierine bir neden." Grup Bulutsuzluk özlemi basçısı Demirban Baylan ise 80 sonrası gençliğinin 'takıldığı' bir müzik olarak tanımladığı heavy metal gençliğinin serseri olmadığım, dünyaca kabul edilen bu müzik tttrünün Türkiye'de saygı görmesini istiyor. Boom Müzik Dergisi'nin Yazı tşleri Müdürü U|nr Çakır'ın ise düşünceleri şöyle: "Heavy metal konusunda asıi söylenmesi gereken ve bence en önemlisi, şiddetli bir müzik oldugudur. Şiddetli bir müzik türiı olarak göze batsa da kesinlikle şiddetin müziği değildir. Ülkemiz özelinde heav> metale getirilen eleştirilerin tamamında yöneltilen suçiamaJar kişisel özelliklerin genele yedirilmesi calışmalanndan başka bir şey değildir. Yani bir kişi çıkar civcivlerin üzerinde gezinir, konu heavy metaiciler civciv ezere döniisür. Ya da bir metal şarkıcısı şey tana (aptıgım söyler, hadi bu sefer bütün heavy hayranları şeytanın çocuğu ilan edilirier. İstelik bu suçlamalan da müziğin biçbir turünden bilgisi olmayan kişiler yapar." "Ancak biz Türkiye'de yaşıyoruz" diye devam eden Çakır, "Türkiye'de saçlannı uzatanlara, küpe takana, hatta siyab metal tişörtleri giyenlere pek boş baİulmaz. Çogu heavy mela) dinleyen gençler de kendilerine bir savunma mekanizması gelistirirler. Yani ellerine taş, sopa ve zincir, sokağa çıkmasalar da farklı olduklarını, toplumun kendilerini farklı gördüğünü kabullenir ve belki de hiç istememelerine karşın kendi içlerine dönerler. Türkiye'de yaşanan budnr." KRAMP— Heavy metal müziği yapan Türk grnplanndan "Kramp". Sesler ve ritm şiddetli, ama içerik anti-militarist ve banşçı. yok" diyorlar.na sinirleniyorlar. "Kimseye ka- nşmıyoruz, bize de kanşmasm- lar. Biz sosyal ve apolitik de degiliz" diyorlar. "Sadece bu müzigı seviyoruz. Bu müzikte duygu var. Hiçbir şarkıda olmayan duygu var. Konular tamamen gerçek. Ke- sinlikle güncel olaylardan söz savaşuu konu edebilir. Hatta bir şarkı da şöyle der: Benim yii- zümden başlamayan bir savaş- tan tedirginlik duyuyonım." Insanlann canının çektiği sey- leri yapması gerektiğine inanı- yorlar. "Saçm niye uzun diye sorulursa, ben de sizinki niye kı- sa diye sorabilirim. Ya da niye eder bu müzik. Örnegin Körfez küpe takıyorsun denilirse, ben HEAVY METAL NASIL DOĞDU? de niye sizin bıyıklannız var diyebilirim" diyor bir tanesi. Şiddet yanlısı olmadıklannı anlatıyorlar ama felsefelerinde "Vurana sen de vur" var. "Toplum bizi rahat bırakmıyor. Biz masum insanlanz. Okuyup para kazanmak da istiyoruz. Rockeıier apolitik ve kendi kül- tiirlerini tanımazlar diye bir şey Kız "rocker" olarak Zeynep Günay bu müziği dinlerken mutluluk duyduğunu anlatıyor. "Kimi kızlar bu müziği dinle- diklerini saklarlar. Çünkü me- tal dinlemek yadırganır" diyor. Burek Özcü, "tnsanlar niçin tarihten ders almaz" diye sorar- TÜRKİYE^DEKİ TOPLULUKLAR PenUgram (speed metal), Metalium (speed metal), Akbaba (hard rock), Hazzy Hill (thrash metal), Dr. Skull (heavy metal), Objektif (Türkçe hard rock), King VVhite (hard rock), Lords (heavy metal-power metal), Kramp (Türkçe hard rock), Ten On Richter (hard rock), Metafor (thrash metal) DÜNYADAKİ TOPLULUKLAR WASP (ABD-thrash metal), Metallica (ABD-thrash meul), Slayer (ABD-speed metal), Iron Maiden (Ingiltere-heavy metal), Evodus (ABD-speed metal), Death Angel (Japonya-thrash metal), Testament (ABD- thrash metal), Helloween (Almanya-thrash metal), Annihilator (Kanada-thrash metal), Kreator (Almanya- speed metal) Voivod (Kanada-techrotrash), Obituary (Alnı. death metal). ken, "Her şey para, kimse mut- luluğu duymuyor. Biz para de- fol diyoruz" diye noktalıyor. Heavy Metal bir yaşam biçi- mi mi? Bu müziği dinleyenlerin he- men hepsi, Heavy Metal'in sa- dece bir "müzik" türü olduğu- nu ve felsefesinin bulunmadığı- m anlatıyorlar. Hardrock sonrası yeni dalga1980'den sonra gelişme gösteren bir müzik türü heavy metal... Heavy metal öncüsü olarak 1%7'de "hit" olan "Purple Haze"yi kaydeden Jimi Hendris gösteriliyor. Hendrix, heavy metal gitaristlerinin "merhaba" demeden geçemeyecekleri bir usta. "lnsanlar salamura gibi iist iiste yığılmış yaşıyorlar. Yüksek volümlü müzik yaparsam belki kendilerine gelirler diye düşündüm" diyor Jimi Hendrix. 70'li yıllarda Deep Purple ve Led Zeppelin topluluklan gözde. Hard Rock'a yönelen bu topluluklan Black Sabbath ve Status Quo izliyor. Hıbır dergisinde "Aptulica" adıyla ^ metalcileri çizen ve kendisi de bir "rocker" olan Abdülkadir Elçioğlu, bu konuda literatür karıştıran bir kişi olarak Amerikan heavy metal hareketinin Blue Oyster Cult ile başladığını anlatıyor. Heavy metal sözcüğünü bir müzik stili olarak ilk kullanan kişi B.O.C'nin menajeri Sandy Peaıiman. "Hard Rock'ın kuralsızlığı; müzisyenlerin dışavuruınlannda belli bir özgürlük anJayışı ve hız arayışı getinnişti. 70'li yıllann ortaları heavy metal için bir bazuiık, bazırlananlar için de bekleme devresiydi diyebiliriz" diyor Abdülkaadir Elçioğlu. Bu başlangıç devresinden sonra Hard Rock, yerini Heavy Metal'e bıraktı. Bu yıllarda Scorpions, Judas Priest, Thin Lizzy, müzik dünyasına katıhr. Daha sonra Avustralya'dan AC7DC, Japonya'dan Bow Wow, Jsviçre'den Krokus, Macaristan'dan Omega, Hollanda'dan Van Helen ile metal, dünya çapında bir olay haline gelir. 70'li yıllann sonlannda Punk ve New Wave'in yükselişiyle duraklayan heavy metal, 1980'de "New YVave of British Heavy Metal" adı verilen bir hareketle canlandı. Bu yıllann grupları arasında Iron Maiden, Accept, THİsted Sister, Oef Leppard, Moterhead sayılabilir. 80'li yıllann ikinci yansında ise "Speed-Trash-Hard core" gibi yeni arayışlarla sürmekte... Metal'in en çok eleştirilen ko- nusu "vahşet ve korku." Alke Cooper, Ozzy Osbourne bazı sahne showlan yüzunden lanet- leniyorlar. Bunlar arasında Ozzy Osbourne'un sahnede şarkı söylerken "civciv" boğaz- ladığı ve onlan çiğnediği söyle- niyor. Bunlarm tamamen ticari ol- duğunu söylüyor Abdülkadir Elçioğlu, "Onlann sahne show- lan dışında müzik olarak yaka- ladıklan boyutlara neden bakıl- maz ki? Bu gruplann muziğini dinlememiz onlann vahşi sbow- lannı normal hayatta yaptığınuz ya da benimsediğimiz anlamına gelmez" diyor. "Metal topluluklar şarkıla- nnda aşkın yani sıra toplumsal sonınlara da yer vermişlerdir" diye anlatıyor Elçioğlu, "Orneğin" diyor, "Scorpions, 'VV'by can not people that we made the leaders of the world understand that we don't wan- na fight" (sectiğinüz liderler dö- vüşmek istemediğimizi neden anlamıyorlar) dizeleri ile sava- şaHiarşı çıkar." Karikatürist "Rocker" Ab- dülkadir Elçioğlu, Heavy Me- tal'in hümanistlikten, anti hü- manistliğe, faşizmden, anarşiz- me kadar birçok farklı görüşü banndırdığını söylüyor. Metal dinlemekle metalcüerin bunlann hepsini kabul ettiği anlamına gelmeyeceğini sanınuyor. Her türlü düşünceyi bir arada bann- dırdığı için Heavy Metal'in dün- yanın en demokratik müziği ol- duğunu savunuyor Elçioğlu. fşte örnekler: Heavy Metal topluluklan arasında mistik dünya ile günü- müz dünyasmı özdeşleştiren Hellovceen, "Why don't you belp yourself and do tbe best, put all the bombs buck up their builders own ass" (Neden kendine bakmıyor ve en iyi- sini yapmıyorsun, bombalan söküp onlan... deliklerine sok- muyorsun" diyor. Iron Ma- iden, Manower miüiyetçiliği ve savaşın kutsallığını işliyor. W.A.S.P. ırkçılığı savunuyor ve seks tabulanna karşı çıkıyor. Tyrant ve Anthrax özgürlüğü, serseriliği ve toplum dışılığı iş- liyor. Megadeth anarşizmi savu- nuyor ve insani değerleri sorgu- luyor. Motley Cure ve Poison da eğlenceyi işliyor. Rock solisti Emre Özgen, He- avy Metal dinleyen gençlerin bir çoğunun banş ve sevgiden yana olduklarını anlatıyor. Konser- lerde şiddete yatkın gibi görünü- yorlar. "Oysa müzik şiddeti çağnştınyor" diyen Özgen şun- lan söylüyor: "Bunlar marjinal gruplar. Popüler olmaya başlayan her- şeyden kendilerini soyutluyor- lar. Uç olmaya çalışıyorlar. Me- tal'in modası geçsin hemen ye- ni bir gruba dahil olur bunlar. Disko muziğini aşağılarlar ve dans etmezler. Pop gruplann- dan da iğrenirler. 13-23 yaş ara- sı bir dinleyici kitlesi vardır. Çok geniş bir yelpazeleri var. Bazılan biz banş için aktif rol oynayacağız der. Banş için sa- vaşmak ya da bekâret için seviş- mek gibi saçma bir şey bu... Çığhk çığlığa bağırarak banş is- tiyorlar." Alkolü seviyoruz • ANKARA (AA) — Yeşilay haftası dün başladı. Hafta dolayısıyla Yeşilay Cemiyeti Ankara Şubesi'nce yapılan açıklamada, Yesilay'ın alkol düşkünlüğu, uyuşturucu, kumar gibi kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri almak üzere kurulduğu belirtildi. Türkiye'de alkol tüketiminde büyük artışlar olduğu belirtilen açıklamada, 1982 yıhndan bu yana içki tüketiminde yüzde 900'lük artış meydana geldiği belirtildi. Açıklamaya göre Türkiye'de 1989 yılında 384 milyon 723 bin 588 litre içki üretilirken 1 trilyon lirahk satış yapıldı. 1990 yılında ise her gün bir milyon Iitreden fazla içki tükefildi. Kent, tansiyon yükseltiyor • İZMİR (ANKA) — Türkiye'de her dört kişiden birinin hipertansiyonlu olduğu, çeşitli hastalıklara eşlik eden bu hastalığın büyük kentlerde yaşayanlarda daha çok görüldüğü bildirildi. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi iç Hastalıkları Nefroloji Bilim Dah tarafından yapılan arastırmada, stresli bir yaşam, kolestrolü içeren gıda maddelerinın tüketihnesi gibi nedenlerle 65 yaşından sonra ölüm nedeni sayılan hipertansiyonun nüfusun dörtte birini pençesine aldığı bildirildi. 3589tarihi eser ele geçti • Haber Merkezi — Yurtdışına kaçmlmak istenen çok sayıda tarihi eser îstanbul Atatürk Havalimanı'nda ele geçirildi. Tanınmış kaçakçı Hikmet Emrah tarafından yurtdışına aktanldığı kaydedilen tarihi eserlerin, sahte gümrük beyannamesi düzenleyerek Îstanbul Posta Paket Merkezi Müdüriuğü'nden yurtdışına koliler içerisinde çıkanldığı belirlendi. Ihbar üzerine, posta paket bölümünde görevli Ayhan Taşkmırı ile Beycan Gökpınar adlı kişiler olayla ilgili olarak gözaltına aiındıiar. Eie geçirilen eserler arasında 3589 adet Roma, Helenistik, Hitit ve Urartu dönemlerine ait gümüş, bronz ve altın sikke ile çeşitli heykelcikler bulunuyor. Polis, kaçakçı Hikmet Emrah'ın oğlu Metin Emrah'ı da gözaltına aldı. Bu arada Antalya'nın Kumluca ilçesinde kaçak kazı ve tarihi eser kaçakçılığı yapan 8 kişi, 1404 adet gümüş sikke, altın, bronz sikkeler ve heykelcikler ile yakalanarak gözaltına alındı. Korsan rehberler • ANTALYA (AA) — Antalya Rehberler Derneği (REHBERANT) Başkanı Giray Erçenk, yasal sımrlar içinde kaçak rehberlere karşı mücadelelerini bu yıl da etkin biçimde sürdüreceklerini söyledi. Hilton'a plaket • Haber Merkezi — Rotary Kulüp 5 Mart 1991 günü saat 14.00'te düzenleyeceği törenle Hilton'a bir plaket verecek. îstanbul Hilton Oteli Müdürü Demir Gürel'in açıklamasına göre Rotary Kulüp, 1956 yıhndan beri her hafta salı günü Hilton'da toplanıyor. 35 yıldır Hilton ile sürdürülen dostluğun göstergesi olarak hazırlanan plaketin otel girişine yerleştirileceğini açıklayan Demir Gürel, bugüne kadarki yararlı calışmalanndan dolayı Rotary Kulübü kutladı. Üreticiler asbesti savunuyor Türkiye'de asbestli su borusu üretiminin büyük bölümünü gerçekleştiren Eternit Sanayii A.Ş. Genel Müdürü Kunt, "Asbestin insan sağhğı için zararı, yalnız toz halinde iken yoğun olarak solunmasındadır" dedi. İZMİR (Cumhuriyet Bürosu) — Bazı belediyeler sağlığa za- rarh olduğu gerekçesiyle asbestli su borularını değiştirip çelik ya' da PVC borulara yönelirken, as- bestli su borusu üreticileri bu boruların ihsan sağlığına hiçbir zaran olmadığım söylediler. Türkiye'de asbestli su boru- su üretiminin büyuk bölümünü gerçekleştiren Eternit Sanayii A.Ş Genel Müdürü Ali Kunt şunları söyledi: "Fiziksel özellikleri açısından bugüne kadar asbestin yerine konabilecek sentetik bir madde bulunamamıştır. Asbestli çi- mento borular güvenilir, uzun ömurlü, korozyona davanıkJı ve ekonomik bir üriin olduğundan asbestli çimento borular uzun ydlardan beri dünyanın hemen hemen tum ülkelerinin su taşı- ma sistemlerinde vaygın bir şe- kilde kullanılagelmiştir. Asbestli çimento borulann içme suyu sis- temlerinde kullanılmasının in- san sağlığı açısından bir sakın- ca olmadıgı gerekçesi ile Dünya Sağlık Teşkilab, içme suyu için- de bulunabUecek asbest lifi mik- tanna bir standart koymaya ge- rek görmemiştir." Ali Kunt, asbestle üretilen mamullerin alternatiflerine go- re daha çok ekonomik olduğu- nu vurgulayarak "Bu ekonomik avantaj, alternatif üriin üretici- lerini farklı rekabet yoilan ara- maya itmiş ve dünyada yaygın bir antiasbest kampanya yürii- tülmüştür. 19801i yıllann sonu- na doğru bütün dünyada o gü- ne kadar asbeste karşı bilimsel olarak ortaya atılan bulgulann güveniliıiigj konusunda ciddi karşıt bilimsel balgular ortaya çıkmıs ve Dünya Saglık Örgutu, Uluslararası Çalışma Örgütü gi- bi kunıluşlar asbestin yasakian- ması görüşünü reddederek kont- rollü kullanım görüşünü benim- semiştir" dedi.