Katalog

1 ARALIK 1991 HABERLER CUMHVRÎYET/3 Bugün Dünya AIDS Günil Çağın hastalığına karşı mücadeleyipaylaşalım Dünya AIDS'e karşı el eleMEHMET DEMİRKAYA Bugün "Dtaya AIDS G*- ••". Dünya Saglık OrgOtfl (WHO), hcr yıl 1 aralık gûnü- nü AIDS hastalığmı tanıtmaya ayırmış. 1980'den sonra ortaya çıkan AIDS hastaüğı, fgg"*""" en ötömcül hastalığı olarak ka- bul ediliyor. Uzmanlar, AIDS'- tn tedaviâ "Ç"1 yapüan harcama- lann şimdiye kadar hiçbir has- talık için yapılmadığun söylü- yorlar. Dünya Saglık örgutü, bu hastalık ortaya çıktıgında 5 yıl içinde AIDS'e karşı asının buhınabUecegun hesaplamıştı. Ama aradan 11 yıl geçti, henüz umut vcrici bir ilaç buiunama- cfa. 1991 yılının sonuna yaklaşır- ken tüm dünyada 157 ülkeden WHO'ya bildirilcn olgu sayısı 370 bini aşmış durumda. WHO'ya göre gerçek olgu sayı- sının 1.5 milyonun üzerinde ol- 1991 yılının sonuna yaklaşırken, tüm dünyada 157 ülkeden WHO'ya (Dünya Saglık Örgütü) bildirilen olgu sayısı 370 bini aşmış durumda. WHO ya göre gerçek AIDS'li sayısının 1,5 milyonun üzerinde olduğu sanıhyor. Türkiye'de ise bugüne kadar 179 AIDS vakası görüldü. Bunlardan 61'i AIDS hastası oldu, bunların içinden de 32'si öldü. Araştırmalara göre, hastalık en çok ilaç bağımlıları ile kan alanlarda görülüyor. duğu sanıhyor. Yine Dünya Saglık örgtttü'nün verilerine göre, AIDS etkeni Human Im- munodeficiency Virüs'ü (HIV) tasıyan 8-10 milyon erişkin bu- lıınrnalct» Anadohı Ajansı'nın bildirdi- gine göre, 1 aralık Dünya AIDS Günü'nün gttndemini, "AIDS mücadelesinin paylaşılması" oluşturuyor. Dünyada AIDS hastalığına yakalatyıniann sayı- sının her geçen gün arttığı, Türkiye'de de, 61 kişinin AIDS hastalığına yakalandığı ve bun- lardan 32'sinin öldüğü, aynca 118 AIDS bastahgı tasıyan in- san bulunduğu belirtfldi. Saglık BakanuğVnın verileri- ne göre, 1985 yılından bu yılın kasım ayına kadar geçen dö- nemde, toplam 179 AIDS vaka- sı görüldü. Bunlardan 61'i AIDS hastası olurken, toplam 118 Idşinin AIDS hastalığını ta- sıdığı beliıiendi. Yapılan araşar- malarda, en çok ilaç bağunüla- n ile kan alanlarda AIDS has- talığı görüldügü de tespit edil- di. 1 Aralık Dunya AIDS Günü- nün bu yılki ana temasını 'AIDS mücadetesnin paylaşılması' oluş- turuyor. Bu amaç doğrultusun- da bütün dünyaya ortak hareket etme mesajı yayılmava çalışılıyor. 1985 yüına kadar Türkiye'de AIDS'le ilgili pek fazla bir şey yapümamış. 1985 yıhnın tem- muz ayından sonra Çapa'daki tstanbul Tıp Fakültesi Mikrobi- yoloji Anabilim Dalı içerisinde kurulan AIDS Merkezi'nde ilk testler yapümaya başlannuş. 1988 yılında Sağlık Bakanbğı, bütün kan bankalarında kanla- nn AIDS konusunda taranma zorunluluğunu getirdi. tstanbul Tıp Fakültesi'ndeki AIDS Mer- kezi, Sağlık Bakanlığı tarafın- dan "Dotrafauns Merkezi" ola- rak ilan edildi. Bütün bulgular son aşama olarak bu merkezde test ediliyor. AIDS Merkezi'nde görevli Doç. Dr. Settm Badnr, sadece tstanbul'da 1989 yıh sonu 1990 yılı başlannda Zührevi Hasta- lıklar Hastanesi'ne gelen 4 bin kadar kişinin tarandığı, bunla- rın arasında 1017 kadar da eş- cinselin bulundugunu belirte- rek, o zaman bunlar arasında hiçbir şeye rastlamadıklannı söyledi. Doç. Dr. Selim Badur, kendi merkezlerince saptanan 133 AIDS olgusunun bulundu- gunu, bunlann da büyük bir ço- ğunluğunun yurtdışında bağlan- tısı olan kisilerden oluştugunu söyledi. Türkiye'de umulduğu gibi AIDS'li sayısında bir patlama- nın görülmediğini söyleyen Se- lim Badur, "Hastabgı vurtdfcpn- d u aiaa kJşflerin geüp TürU- ye'de cteaciiifldye gfadttleri ke- rime yayacakbr. Dtydiııı Id, ge- nelev ludmlan mrmsuıda yaya- cakfau-, oradan da Tttrk toptn- muııı yayscaklar. Biz banu beküyordnk. 1990>h yıflarda bir partınıa bekliyorduk. Dogrusu b« olnudı" dedi. 20. yüzyılın sonuna doğrupatlayan AIDS cinselyaşamı korku bulutlan ile örttü Aşkın kanına giren virüs100 milyon insan ölecek; 1988 yılında 2000 yılı sonuna kadar dünyada 100 milyon insanın öleceği tahmini yapılmıştı. Bu miktar Ikinci Dünya Savaşı'nda ölen 30 milyon insanın tam üç katı. Son zamanlarda AIDS virüsünün hızlı yayıuşı korkuları arttınyor. Pr. MAHMUT TOLON~ Bundan 10 sene evvel New York'taki eşcinsellerde bir nevi "inceften hastalık" saptayan doktorlar bu hastalığa Acquired immune deficiency sendrome" yani 'edinilmiş yetersiz bagışık- bk hastahğV ismini verdiler. Ingilizce hastalık isminin baş harfleri yan yana yazıhnca "ATOS" diye yeni bir kelimc or- taya çıktı. Bu hastahğı ilk tanım- layan doktorlar, 10 sene evvel dünya tarihinı değiştirecek bir hastalıkla karşı karşıya oldukla- ruıı herhalde tahmin bile ede- mezlerdi. Ikinci Dünya Savaşı'nda 30 milyon dolayında insan hayatı- nı kaybetti. Açhktan ise her yıl hemen hemen aynı miktarda in- san ölüyor. Nedense açhk denen illeti bizi savaş kadar ilgilendi- ren bir tehh'ke olarak algüayıp üstunde durmaya gerek duymu- yoruz. Türkiye'de ölum nedeni olarak açhk yok. ölenJer de Ha- beşistan gibi bizden uzak ülke- lerde. Maalesef AIDS, ilacı bulun- mazsa önümüzdeki yıllarda dünyada, tkinci Dünya Savaşı'n- da ölenlerin birkaç misli can ala- caktır. Türkiye'deki AIDS hastalan- nın sayısı veya tespit edilebilen- lerin sayısı halen herkesin ilgi- sini çekecek boyutlara varmadı- ğı için bu hastalık hakkındaki kamuoyu bilgisi yetersizdir. "Naal oba bmna isabet etmez" şeklinde bir anti-Milli Piyango hissi yaygm. Amerikalı yazar Shüts, "Aad The Band Pbryed On" adh kita- bında ilk bUinen AIDS'hlerin hi- kâyesini anlatıyor. Amerikalı AKTUNA^DAN TALIMAT AIDS'H kadına ücretsiz tedaviHaber Merkezi — Sagkk Bakanı Yıldırun Aktana, AIDS virüsü taşıdığı belirlenen Izmiûi ev kadını Aysei Karaduman'm her türlü tedavisinin ücretsiz yapılacağını büdirdi. Bakanın talünatı üzerine Istanbul ll Sağlık MüdUrlüğü, iddialan araştırmaya başladı. Sağlık Bakanı Yıldırım Aktuna, AIDS virüsü taşıdığı belirlenen tzmitli Aysel Karaduman'm tedavisinin ücretsiz yapılacağını söyledi. Saglık Bakanı Aktuna dün yaptığı açıklamada, yapılacak soruşturmada, Aysel Karaduman'a hangi sağlık kuruluşundan ne tür bir kan verildiğinin beUrleneceğini söyledi. Aktuna, "Bütün saglık kurum ve kurnluslaruu nyanyonım. Alınan kanlanıı İBcekmeden geçirflmeden kollaıulnıası keânlikle yastktu" dedi. Bakan Aktuna, Aysel Karaduman'm Türkiye'deki bütün hastanelerde ücretsiz tedavisinin yapılacağını söyledi. Bu arada lstanbul Kızılay Kan Bankası yetkilileri, AIDS virüsünün alınan kandan geçtiği yolundaki iddialan reddettiler. AA'nın haberine göre yetkililer, Karaduman'a verilen kana dünyanın en gelişmiş sistemi olan "eüze" ve "pasteur" testlerinin uygulandığını ifade ederek, Karaduman'a AIDS virüsünün başka bir yolla bulaşnuş otabileceğini kaydettiler. Hastanın tedavi gdrdüğü lstanbul Üniversitesi Cerrahpasa Tıp Fakültesi Iç Hastalıklan Hematoloji Anabihm Dalı öğretim üyeleri Prof. Dr. Numan Akman ile Doç. Dr. Barhan Ferbanoglu da yaptıkları ortak açıklamada, AIDS virüsünün, Cerrahpaşa'dan almmasının mumkün ohnadığmı belirttiler. havayolları görevlisi Dugas, meslegi dolayısı ile dünyanın her tarafına giden ve gittiği yerde "dMenmek için seks yapan" bir insan. Dugas, AIDS olduğunu öğrendikten sonra cinsel iliski kurduğu insanlan telefon ile arayıp şu kısa veda mesajını ver- miş: "Ben ölecegim. Sea de!" Yazar, hastarun ölümünden sonra bu hastalığa yakalanan 40 kişi ik Uişkisinin tespit edildiğini yazıyor. Dugas ile yapılan ko- nusmalarda ve sosyolojik araş- tınnalarda ilginç boyutlar orta- ya çıkmış. Dugas, hayatı boyun- ca 2500"den (iki bin beş yüz) faz- la çoğu erkek insan ile cinsel te- masta bulundugunu anlatmış. AIDS olduğu bilindikten sonra hekimler son aylarda temasta bulunduğu kişilerin adreslerini isteyince de bırakın adresleri, bu insanlann kısmen isimlerini bi- le anımsayamamış! AIDS ilk önce sadece homo- seksüellerin yani eşcinsellerin hastahğı olarak biliniyordu. Kan ve kan mamulleri ile tedavi olan- larda sık sık görüldü ve artık bi- liniyor ki bu hastalık aynı za- manda heteroseksüellerin, yani karşı seks ile ilişkide olanlann da hastalığıdır. ÖPÜŞME İLE GEÇMEZ AMA- AIDS virüsü öpüşme ile geçmiyor, ama iş öpüşmeyle kalmazsa- olduktan sonra Uişkileri araştı- nldı. Cinsel temasta bulunduğu 17 kadından 10'unun kanında bilim adamlan AIDS virüsü buldular. cinseller kadar karşı cins ile seks yapanlar da bu hastahğa yaka- lanabiliyor! üç kişiden birinin kanında AIDS virüsü olduğu! Belçika'da yoğun iş ilişküeri olan Afrikalı bir işadamı, AIDS Batı Avnıpa bu illet konusun- da nasü Amerika'nın birkaç adun gerisinde gidiyorsa biz de Avrupa'nın birkaç adun gerisin- den gidiyonız. Batı Avrupa'da AIDS virüsü taşıyanlann erkek-kadın oranı 14/1, yani 14 erkek hastaya bir kadın hasta düşüyor. AIDS, Ba- tı'da hâlâ daha ziyade erkekle- rin hastahğı. Orta Afrika'da bu oran bire bir! Yani kadın ve er- kek arasında bir fark yok. Eş- Kuzey Amerika'da kanında AIDS virüsü taşıyan, ama has- talık belirtisi ohnayanlann sayı- sının beş milyon'a yakın olduğu tahmin ediliyor. Almanya'da bu sayının çeyrek milyon olduğu tahmin ediliyor. Bu sayılann tahminJere dayah oünasında se- bep taşıyıcı, yıllarca hiçbir has- talık belirtisi olmadan etrafta dolaşabilmesinde. Orta Afrika- da ise tahminler daha da az is- tatistiğe dayanıyor. Ama çok ciddi bilim adamlannın tahmin- leri Orta Afrika'da yaşayan her Amerika Saghk Teşkilatı etki- li bir aşı bulunmazsa 2000 yılı- na kadar yüz milyon insanıa AIDS'ten öleceğini 1988'de tah- min etmişti. Tam etkili olabile- cek bir aşı hâlâ bulunamadı. Bu tahmine göre önümüzdeki 10-15 yılda tkinci Dünya Savaşı'nda ölenlerin 3 mislinden fazlasını AIDS'ten kaybedeceğiz. Dünya Sağhk Teşkiİatı Başka- nı Dr. Halfdan Mahler'in bir tahminine göre önümüzdeki yıl sonunda dünyadaki AIDS taşı- yıcüanmn sayısı yüz milyonu ge- çecek. SAYIN DOKTOR VE ECZACILARA NON-STEROİDAL ANTÎENFLAMATUVAR VE ANALJEZÎK Relifexnabumeton SBSmıOiKlıne Beectıam Pharmaceutlcals Lisanstyla 500 mg FİLM TABLET 10 ve 30 fılm tabletlik ambalajlarda PİYASAYA SUNULMUŞTUR AIDS'e karşı pratik rehberHasUlıgın sebebi: HIV (Human Immunyetmezh'k Virüsü) birkaç tipi biüniyor. Bnlaşma yoiian: laşıyıcı bir insanın kan ve vücut sıvüan ile. Bilhassa cinsel temas ile veya kan veya kan mamulleri yoluyla. Eroinmanlarda aym şınnganın kuüamlması ile. Tükürük, hava, hayvanlar veya böcekler ile aynı çatal bıçak veya aynı tuvaletin kullanılması ile geçtiğini ispat eden bulgu yok. laşıyıcı: Kan testi ile kanda AIDS antikoru bulunarak saptanır. Kan testi hastalık bulaştıktan takriben iki ay sonra müspet bulgu verir. Taşıyıa hiçbir hastalık belirtisi olmadan da hastahğı başkasına bulaştırabilir. ön safha: Aylar veya yıllar sonra ortaya çıkar. Lenf nodülleri şişmesi, dalak şişmesi, vücut ağuiığının VolO'undan fazla kilo kaybı, 38 dereceden fazla, ara sıra gelen veya sürekli ateş. Yorgunluk, terleme, dalgınlık Hastalık: Yukandaki belirtilerden sonra aşırı kilo kaybı, agir akciğer ve bağırsak iltihaplan, ishaller, parazit hastalıklan, normal olarak kolay atlatılan enfeksiyon, mantar gibi hastahklann tedavi edilememesi, ciltte mavi bir kanser türünün oluşması. Tedavi: Sebebe yönelik bir tedavi daha bilinmiyor. AZT isimli ilaçla seyri yavaşlatılabiliyor. Önleme: önleyici aşılar üzerine çahşmalar yapıhyor. GUMJN NOTLARI OSMANULAGAY Güncel Yazı... Dolann Maık karşısındaki değeri 1J0 140 Merhaba. Bu koşede öncefikle güncel konular ele ahnacak, dünya- daki ve Türkiye'deki güncel gelişmelerden dikkate değer bul- duklanmı sizlerle paylaşmaya calışacağım. Kimi zaman bir haber ya da haber ipucu, kimi zaman bir yorum ya da eleştiri, kimi zaman bir analiz, kimi zaman da bir değinme ya da takılma yer alabilecek bu köşede. Arada bir geleceğe yönelik tahmin yapma cesaretini de gösterebi- leceğimi umuyorum. Güncel konular deyince bunun içine her şey girebilir ta- bii. Fazla ukalalık etmeden çeşitli konulara değinmeye calı- şacağım, ama ekonomik konuların biraz ağır basacağını şim- diden söyleyebilirim. Böyle bir köşe ancak okurların tepkisi ve katkısıyia zen- ginleşir. Sizin değinmeye değer bulduğunuz konular benim dikkatimden kaçrnış olabılır ya da benim yaklaşımımda dü- zeltılecek yanlar olabilir. Bu koşede pazartesi ve cumartesi günleri dışında hafta- nın beş günü beraber olacağız. Salı günü buluşmak üzere yeniden merhaba. Dolar mı, mark mı? Dolardaki yükselişe çok güvenmeyin, arkası gelmeyebilir. 1991'in ilk yarısında yükseldikten sonra yılın tkinci yansın- da sürekli değer yitiren Amerikan Doları geçen hafta topar- lanır gibi oldu, dolann marka karşı değerini gösteren grafik başını hafifçe yukarı kaldırdı. Tabii hemen akla gelen soru da şu oldu: Dolar acaba dibe vurdu mu, bundan sonra dola- nn yükselmesini mi beklemek lazım? Paramı dolarda mı tutayım, markta mı diye düşünen yatı- nmcı için, dolar üzerinden mi borçlanaytm, mark ya da baş- ka bir para cinsinden mi diye düşünen yönetici için önemli bu soruların cevabı. Dünya ekonomisi ve fon piyasaları son derece dinamik ve hareketlı. Bugün yapılan bir tahmini yarın değiştirmek gerekebiliyor Ancak şu an için geçerli olan verilere gö- re bir tahmin yapmak olası. Buna göre dolann geçen haftaki tırmanışı geçici görü- nüyor. Almanya Ekonomi Ba- kanı Möllemann'ın, "Dolann ideal değeri 1.65-1.70 mark arasında olmalı", şeklindeki açıklamasının doları biraz yükselttiği sanıhyor Dolann ve markın deger- lerıni etkileyen en önemli faktör ABD ve Almanya'daki faiz oranları. Amerikan ekonomisinde beklenen canlanma bir türlü gerçekleşmedığı için son yirmi yılın en düşük düzeyin- de bulunan faızlerın daha da düşmesi söz konusu. Alman- ya'da ise yıllık enflasyonun yüzde 4'ü aşmış bulunması faiz- lerin yükselmesi olasılığını güçlendiriyor Faizler bu yönde ge- lişirse önümüzdeki yakın dönemde markın dolara karşı bi- raz daha güçlenmesi beklenebilir. Dünyada durum böyle, ama döviz piyasasınm Türkiye'de- ki gelışimi bazen dünyadakinden biraz farklı olabiliyor. Za- man zaman gündeme gelen devalüasyon beklentısi dolann dışarda düşerken bile içerde değerlenmesıne yol açabıliyor. Bunu da unutmamak lazım. Paramızı kim yönetecek? Devtet Bakanı Tansu Çiller'in kendisine bağlı bir Fon Yö- netimi Müsteşariığı oluşturarak ekonomideki tüm fon akış- larına hâkım olmayı tasarladığı. bir süredir konuşuluyor. Bu müsteşarlığm başına geçirilmesi düşünülenlerin biri halen yurtdışmda çaiışmakta olan Salih Nettçi. Benim edindiğim izlenime göre Neftçi işinden ve yaşantısından çok memnun, bürokratık görev kapma yarışının da kesinlikle dışında kal- mak isteyen bir insan, böyle bir görevi kabul eder mi bilmi- yorum. Gene tamamen bende oluşan bir izlenim, ama geçenler- de Milliyet gazetesine, "Bence Hazine'nin içinde bir Fon Yö- netimi Müsteşarlığı oluşturulması gerekir" diye demeç ve- ren ve bütünsel bir fon yönetiminin nasıl olması gerektiğini açıklayan, aynca Merkez Bankası'nı eleştiren İMKB Başka- nı Yaman Törüner de bu göreve talip mi acaba diye düşünü- yorum. Böyle bir müsteşarlık kurulursa Merkez Bankası'nın ve Büşdü Saraçoğlu'nun tepkisi ne olur? Bunlar da dikkate de- ğer sorular. Türkiytfnin şanslı kızı Dünkü Hürriyet gazetesinde koskoca bir manşet: "Türki- ye'nin en şanslı kızı." Acaba Milli Piyango eli yüzü düzgün bir kıza mı çıktı diye başlığın altına baktığımda, 'Türkiye'nin en şanslı kızı"nın işadamı Rahmi Koç'un oğlu Mustafa Koç1 un sözlüsü olduğunu öğrenmiş oldum. Sabancı ailesi bu baş- lığa bozuldu mu bilmiyorum, milyonlarca Türk kızının çok üzüldüğüne eminim. Ama çok da üzülmesinler, Rahmi Bey'in iki oğlu daha var. Muhterem basınımız onların sözlülerine de bir iyilik düşünür elbette. 0c Şt> tb tısMayHc le A4 E» Ek K«s KlSA KISA • Gaziantep'te koy otobıisüne yapılan silahlı saldında, 3 kişi oldu, 3 kişi yaralandı. Saldırıyı yapan 2 kişi kaçtı. Kent merkezinde bulunan Koylü Garajı'na gelen Cengiz Yucebudak ve Murat Yücebudak, Şehitkamil ilçesi Tokdemir köyu otobüsünü tabancalarla taradılar. Daha önceden aralannda olümle sonuçlanan kan davasına bağlı olduğu bildirilen saldında, 27 AH 724 plakalı otobüste bulunan Müslum Yeşilbağ, Ali Yeter ve Mustafa Karayüan öldü. • Çanakkale 'nin Gelibolu ilçesine bağlı Bolayır kasabasında, iki bakkal dükkânında yapılan aramada, çeşitli dönemlere ait 294 parça tarihi eser ele geçirildi. Bolayır'da jandarma ve polisin yaptıkları ortak bir operasyonda, îlyas Perkin ve Recep Aksoy'a ait bakkal dükkânında, sikke, mühür, bronz yüzükler ve çeşitli eşyalardan oluşan toplam 294 parça tarihi eser bulundu. Eserlerin büyük bölümünün Osmanlı dönemine ait olduğu, olayla ilgili soruşturmanın sürdürdüğü bildirildi. • Muş 'ta kaçak olarak satılan deterjanlann sağlığı olumsuz yönde etkilediği bildirildi. Muş Sağlık Müdürlüğü'nden yapılan açıklamada, Iran'dan kaçak olarak Türkiye'ye sokulan yabancı menşeli deterjanlann kentte çok ucuz fiyatlara satıldığı belirtilerek bu deterjanlan kullananların, bir süre sonra ellerinde kabancıklar ve vücutlarında döküntüler ortaya çıktığı kaydedildi. • Eski tip çok yapraklı nüfus cüzdanlarını değiştirme süresinin 31.12.91 tarihinde sona ereceği bildirildi. "Nüfus para cezalarına" ilişkin getirilen yeni düzenlemeye göre 31.12.91 tarihinden itibaren çok yapraklı nüfus cüzdanlan uygulamadan kaldırılacağından, vatandaşlann eski tip nüfus cüzdanlarını değiştirmeleri istendi. • Aksaray'da 3. Noterlik kimligi beurlenemeyen kişüerce soyuldu. Dün sabah kapıyı zorlayarak iceriye giren kişiler, kasada bulunan 5 milyon 700 bin lirayı alarak kaçtılar. FAKO ILAÇLARI A.Ş. Levent/istanbul BEST: Hayata atılırken... mutlaka!