Katalog

CUMHURİYET/10 DIŞ HABERLER 13 KASIM 1991 ATdışişleri bakanlan, aralanndaki görüş ayrılıklarını gidermek için Hollanda'da bir araya geldiler Avrupada bîrlîk için yol arayışı SABETAY VAROL BRÜKSEL — NATO doruğu sonrası AT içindeki "siyasi birlik" pazarlığı bir üst vi- tese geçti. Topluluk dışişleri bakanlan bu iş için Hollanda'nın Noordvvijk kentindeki lüks bir otele iki günlüğune kapandı. Söz konu- su toplantı Oncesinde lngilizler, bir kez da- ha dönem başkanı Hollanda'nın değiştirerek sunduğu "biriik anlaşması" taslağını reddet- tiklerini duyurdu. 9-10 aralıkta Hollanda'- nın Maastricht kentinde yapılacak donığa bir aydan az zaman kala dün başlayan iki gün- lük toplantıya "kritik" görüşmeler gözüyle bakıldı. Beş nokta Uzennde görüş aynhkla- nnın giderilmesine çalışıldı. Hollandalılar Maastricht doruğu için şimdiden "yüzyılın doragu" nitelemesini kullanıyor. NATO doruğunda sağlanan uzlaşmalann katkısıyla artık Avrupa siyasi çevrelerinde kimse Maastricht toplantısının aleni bir "fiyasko" olacağını dıışünmüyor. Ne var ki kimileri dorukta aiınacak kararlann gerçek başarısızlığı örtmek için vanlan bir yüzeysel arlaşma olabileceginden kaygıh. Bir yandan 9-10 aralık doruğu "yüzyılın donığu" gibi gösterilmeye çalışılırken öbür taraftan üstün- körü bir uzlaşma doğunnaması için dünden itibaren iki günlüğune bir araya gelen 12 dı- şişleri bakanının tizerinde durduğu noktalar şöyle toparlandı: "Ortak dış politika ve or- tak güvenlik poütikası", "savunma kimhgi", "sosyal Avrupa", "yabana işçi göçü ve polis isbirligi", "topluluk içi zengin- faklr fark- lannın asgariye indirilmesi" ve "Avrupa Partantentosa'nun yetkflerinin artünlması." Ortak dış politika ve ortak güvenlik poli- tikası konusunun, vanlması gereken anlaş- manın can daman olduğu vurgulandı. Bu- nunla kastedilen dış politika ve güvenlik po- litikası konulannda üye ülkelerin şimdi ol- duğu gibi oybirliği ile değil, oy çokluğu ile karar almalan. Ingiltere, başmdan beri bu değisikliğe karşı çıktı. Londra böyl-si bir de- ğişikliğin ulusal egemenlık hakkının tam an- lanuyla devletler üstü bir kuruma devredil- mesi anlamına geleceğine inanıyor. Konunun uygun biçimde çözüme bağlanması, Maast- richt'in başansı anlamına gelecek. Tersi olur- sa başandan söz etmek guçleşecek. "Avrupa savunma kimUgi" iki gün iki ge- celik bu dışişleri bakanlan toplantısının di- ğer bir hassas konusunu oluşturdu. Ancak bu konuda güçlük, ortak dış politika ve or- tak güvenlik politikası konusunda olduğu ka- dar önemli deftil. NATO doruğu belli ölçü- de bu konudaki çekişmeleri ortadan kaldır- dı. Savunma kimliği konusunun "biriik an- laşmasT'nda birkaç cümleden öteye yer al- mayacağı sanılıyor. Bu birkaç cümle, toplu- luğiı savunma konulannda da yetkili bir ku- ruluş yapacak. Ama somut adımlar Maastricht'ten itibaren atılabilecek. Şimdi- lik NATO'nun önceliğini tanımak koşuluy- la Washington, Avnıpalılann "savunnıa kimligi" kavramını takdis etti. Ancak Ingi- lizler Batı Avrupa Birliği'nin NATO'nun uzantısı olarak geliştirilmesi gerektiğine inan- maya devam etti. DlŞBASIN iN'etiî JJork ettncs ABD'nin politikası ZBIGNIEVV BRZEZINSKI Eskı ABD Ulusal Güvenlik Danışmam önümüzdeki bir ay içinde Avrupa'nın iki kenti ABD'nin Avnıpa'ya yönelik politikasının irdelenmesi açısından önem taşıyacak. Hollanda'nın Maastricht kentinde Avrupa Topluluğu liderleri siyasi birlik için bir çözüm yolu arayacaklar. Ukrayna'nın Kiev kentinde yöneticiler, Sovyet ya da Rus kontrolünde devletin tümüyle bağımsızlığım sağlayacak son düzenlemeleri gerçekleştirmeye çabalayacaklar. Bu girişimlerin sonucu ne ' olursa olsun -tabii ki bu çabalar çeşitli sorunlarla karşılaşacak- iki olay da tarihi dönüşüm noktasıru temsil ediyor. Her iki olay Avrupa'nın siyasi haritasını değiştirecek. Her iki olay evrensel gücün dağıhmında önemli rol oynayacak. Ve her iki olayda, tehlike potansiyeli taşıyan, yeni ikilemler ve son derece karmaşık olaylar karşısında ABD'nin sağlam ve Tamanlı bir stratejisi olması gerektiğini kanıtlayacaklar. Olayın sancıb yam bu temel seçimleri getirecek ABD siyaseti ve buna uygun siyasi dilinin tam anlarruyla çeüşkide oluşudur. Binlerce kez - ABD'nin gerçek müttefiki olan- birleşik bir Avrupa görmek istediğimizi ilan ettik... Avrupa'nın birliğini istiyoruz, ama bir yandan büyüyen ekonomik gücünden rahatsız oluyoruz. Avrupa'nm savunmasında kendi başına muktedir olmasım istiyoruz, ancak son Fransa-Almanya örneğinde olduğu gibi ortak savunma girişimlerine karşı çıkıyoruz. Uzun dönemde daha büyük bir Avrupa komünizminden kurtulan ve komünizm sonrasının sefalet olmasından korkan milyonlarca insan için umut kapısıdır. Ancak Avrupa büyük Avnıpa'ya hazır değilse, o zaman etnik çaÜcantılar nedeniyle tehlike çanlan çalmaktadır. (10 kasım) fimt* Indepeodeat'tan Avrupa nedir? Winston Churchill 1946'da şöyle demişti: "Eğer Avrupa bir gün birlik içinde ortak mırasına sahip çıkacak olursa üç ya da dört yüz milyon nüfusu sınırsız bir mutluluğa, refaha ve gurura kavuşabilir... Bir tür Avrupa birleşik devletleri yaratmanuz gerekiyor." Muhafazakâr Ingiliz politikacı, sözlerine şunu da eklemişti: "Yol çok kolaydır. Sadece yüz milyonlarca kadınla erkeğin haksızlık yerine adalet ekmesi, beddua yerine bağlılık biçmesi, bunun için yeterlidir." Avrupa'nm birleşmesi Almanya'nın iç birliği gibi yalnızca ekonomik boyutlarda ele alınamaz. Ekonomik bir birlik, aynı zamanda bir değerler birliği, bir hukuk birliği ve dayamşma içinde bir birlik karakteri kazanmadıkça başanlı olamaz. Ama Avrupa nedir? Avrupa sadece sayılardan değil, bir ruhtan oluşuyor. Batı'nm temelinde antik çağla Hıristiyanhk, felsefe ile din, küise ile devlet, uluslar ve imparatorluklar, birey ve toplum, özgürlük ve bağlılık arasındaki verimli sentez yatıyor. Avrupa tek bir tannya ve evrensel akla inanmaktır. Yahudilerin ve Yunanlılann bu mirası bizim kişiliğin özgünlüğüne, insan onuruna, vicdana ve sonımluluğa olan inancımızın temelinde yatıyor. Dar bir milliyetçiliğin yerine aynı dar görüşlulükteki Avrupa merkeziyetçiliğini koymamalıyız. Avrupa aynı zamanda bilim üzerindeki evrensel iddia demektir. Bilinecek ne varsa her şeyi bilme isteği ve bunun yine de gerçeğe ulaşmakta yeterli olmadığı bilinci, Avrupa'yı karakterize eder. (11 kasım) NİKARAGUA'DA KOLERA — Başkent Managua'da iktidar geçen hafta sonu Sandinistlerle Contralar arasın- da meydana gelen çatışmalar sorunu ile uğraşırken Ni- karagualüar kolera salgınına nasıl karşı koyabileceklerini düşunüyor. ABD Buyukelçiliği binasının arka sokağın- da yaşavan Rodriguez ailesi, kolera salgımndan pajını alanlardan. Lesbia Rodriguez'in 50 günliik oğlu Roger'- in hastalığı, Nikaragua Sağlık Bakanlığı tarafından tespit edilen ilk kolera vakası. Devlet Başkanı Yardımcısı Vir- gilio Godoy, çatışmalara engel olmadıkları için emniyet müduru Rene Vivas ile ordu komutanı Humberto Orte- ga'nın görevlerinden alınmalanm onerdi. (Fotograf: AP) Parasal birlik sorunlu ROMA/ATİNA (Cumhuri- yet) — Yunanistan'dan sonra AT içinde en büyük kamu açık- lanna sahip olan Italyan ekono- misi, bu gidişle AT vesayeti al- tma gireceğe benziyor. önü- müzdeki ay Hollanda'nın Ma- astricht kentinde toplanarak ekonomik, parasal birlik anlaş- masını imzalayacak olan AT ül- keleri, bir türlü hizaya girmeyen Italyan ekonomisini sınavdan geçirmek zorunda kaldı. Nttgün Cerrahoglu'nun haberine göre Italya'nın GSMH'nin yüzde 10'una eşit olan astronomik ka- mu acıklannı gözden geciren ve bu açıklarla, yüzde 6.5'lik enf- lasyonu 3 yıl içinde yanya indir- mcyi amaçlayan yeni bütçe programını inceleyen 12'lerin maliye bakanlan, Italyan eko- nomisine 'gecer notu' zorlana- rak verdi. tlk sınavı ancak 'orta' alarak geride bırakan ttalya, 1992'de başlayacak ekonomik ve parasal birliğin ilk aşaması- na katılmadan önce benzeri bir sınavdan daha gececek. Atina'da panik Stdyo Berberakis'in bildirdi- ğine göre Avrupa Topluluğu'na tam üyeliğinin 10. yılını doldu- 'ran Yunanistan'ın ekonomik durumu, şu günlerde Atina'da en çok tartışılan konulardan bi- ri. Devlet bütçesindeki açık, dış ve iç borçlar ile enflasyon ora- nı, ülke ekonomisi için birer baş- ağrısı haline geldi. AT'nin za- man zaman yayımladığı rapor- larda sık sık Yunan ekonomisı- nin 'krizin eşigınde' bulunduğu- na ve bir dizi sert önlem ahnma- sı gerektiğine dikkat ceküiyor. AT'ye ekonomik ortaklık için koşulan şartlar, Yunanistan ekonomisi için hiç de iç açıcı de- ğil. Yunanistan Merkez Bankası Başkanı Dimitris Haükias önce- ki gün Yunan gazetelerine ver- diği demecinde bu konulara ağırhk verdi ve ekonomik duru- mun ne denli 'trajik' olduğunu göstermeye çahştı. Eekelen, International Herald Tribune gazetesinde yer alan söyleşisinde, Maastricht doruğunun ardından BAB merkezinin Brüksel'e taşınacağını umduğunu söyledi. Dış Haberier Servisi -.- Merkezi Londra'da bulunan Batı Avrupa Birli- ği (BAB) Genel Sekreteri Wüliam van Eekelen, Batı güvenliğine ilişkin yeni oluşumlan International Herald Tribo- ne gazetesine değerlendirdi. Aşağıda Ee- kelen ile yapılan söyleşinin geniş bir öze- tini sunuyoruz: — Sizce NATO doruğu, Maastrichf te yapılacak AT doruğunda Avrupa savua- ou isbirligine ilişkin görüş birtiğine va- nfanası için gerekli ortamı sagiadı mı? EEKELEN — öncelikle Avnıpa savunması-NATO ilişkisine ilişkin sonın çozuldü. Böylece örneğin Almanya ve Hollanda gibi ülkelerin BAB'ye ilişkin Kaygılan giderildi. — BAB, askeri acıdan NATO'dan ay- n bir Avrupa gncü kurabilecek güçte mi sizce? EEKELEN — BAB'ye bağlı güçler NATO kullarumına da açık olacaktır. Benzer biçimde NATO birimleri de Av- rupa gücune yarar sağlayacaktır. Ben- ce iki tümenlik bir Avrupa ordusu ye- terlidir. — Avrupa savunma işMrligi, Batı gü- venlik poUtikası açısından, NATO ile ayn düşmeden nasıl yapüandınlacak? EEKELEN — Umuyorum ki Maast- richt doruğunun ardından BAB merke- zi Brüksel'e taşınacak ve böylece gerek NATO görüşmelerine gerek AT üyeleri arasında siyasi işbirliğine kolayca katkı- da bulunabilecek duruma gelecektir. — Washington, NATO icerisiode bir "Avnıpa kligi" yaraülmasından kaygı duyayor... EEKELEN — Kanımca Bush yöneti- mi, Avrupahlann zaman zaman arala- nnda görüşmelerini kabul etmiş durum- da. Ancak her zaman her konuda ken- di aramızda görüşürsek rahatsızhk du- yulabilir. Gene de Avrupahlann ortak tutum almak isteyeceği belli durumlar olacaktır. — Bir Avnıpa gücü NATO'ya ne gi- bi yararlar sağlayabilir? EEKET.FN — önceUkle belirteyim ki bir savunma boyutu olmaksızm AT, bir- liğini koruyamaz. Aynca tasarlanan Av- rupa gücü NATO'ya oranla çok boyut- BAB Başkanı Eekelen, Avrupa savunmasına ilişkinyeni oluşumlan değerlendirdi 'ATnin savunmaboyutu da olmalı'lu bir yapı sunacaktır. Dolayısıyla NA- TO'nun yetki alanı dışında kalan bölge- lere askeri müdahalede bulunabilecek- tir. — Peki, ama Almanya asker göoder- meye yanaşmazken BAB'nin bir askeri müdahalede bulunabOme oiaahgı nedk-T FKKFTFN _ B U sonın Avrupa bağ- lamında çözülebilir ancak. Aynca Al- manya olası bir müdahaleye, siyasi des- tek vererek de katkıda bulunabilir. — Sizce bir Avrupa ordusu kundma- suu öngören Alman-Fransız önerisi NA- TO'nun güvenlikte önceükll konnmnnu gdlgeleyid nitelikte mi? EEKELEN — Bence öneri olumlu- dur, aynca büyük önem tasımaktadır, çünkü Fransızlar ilk kez çokuluslu bir güce asker vermeye hazır bulunduklannı göstennişlerdir. Baltık ülkeleri FAO tiyesi • ROMA (AA) — Baltık cumhuriyetleri Letonya, Litvanya ve Estonya, BM Tanm ve Gıda örgütü üyeliğine kabul edildiler. örgütün Roma'daki konferansında önceki gün oybirliği ile üyeliğe kabul edilen Baltık cumhuriyetleri, BM'ye de geçen ay katümışlardı. Konferansta aynca Porto Riko da örgüte kabul edildi. EndonezyaVla çatışmalar • JAKAKTA (AA) — Endonezya'nın Doğu Timor bölgesinde iki hafta önce çatışmalarda ölen bir Doğu Timorluya yas tutanlann üzerine hükümet askerlerinin ateş açtığı bildiriliyor. Başkent, Jakarta'daki diplomatik kaynaklann verdiği haber askeri yetkililerce de doğrulanırken, olayda kaç kişinin öldüğü konusunda henüz bir açıklama yapümadı. Eski Portekiz sömürgesi olan Doğu Timor bölgesine Endonezya 1975 yıhnda girmişti. AvusturyaVla sag; giiçleniyor • VtYANA (AA) — Pazar günü yapılan ve iktidardaki Sosyalist Parti ile Halk Partisi'nin oy kaybına uğrayıp aşın sağ egilimli Hürriyetçi Parti'nin ikinci büyük parti durumuna geldiği seçimlerden sonra Viyana'da yabana düşmanhğı eylemleri de başladı. Pazar günü yapılan mahalli seçimlerde, "yabanalann sayısının azaltılması" yolunda propaganda yapan aşın sağ egilimli Hürriyetçi Parti büyük bir sürpriz yaparak belediye meclisindeki sandalye sayısım 8'den 23'e çıkardı. Kuveyt eımri geliyor • ANKARA (AA) — Kuveyt Emiri Şeyh Cabir EI Ahmed El Sabah, bugün resmi bir ziyaret amacıyla Türkiye'ye geliyor. Cumhurbaşkanı Turgut özal ile görüşmelerde bulunacak olan Kuveyt Emiri'nin, Körfez krizi sırasındaki tutumundan dolayı Türkiye'ye teşekkür etmesi bekleniyor. Dışişleri Bakanlığı'ndan edinilen bilgiye göre Cumhurbaşkanı Tbrgut özal ile El Sabah arasında yapılacak görüşmeler ve heyetler arası muzakerelerde, Körfez krizinden sonra bölgedeki durum değerlendirilecek, bölgesel ve uluslararası meseleler hakkında görüş ahşverişinde bulunulacak ve Türkiye ile Kuveyt arasındaki ikili ilişkilerin her alanda daha da gelistirilmesi olanaklan araştmlacak. Havel'den • BRAT1SLAVA (AA) — Çekoslovakya Devlet Başkanı Vaclav Havel, Çek ve Slovak yöneticilerini, düşünce aynlıklannı aşarak iki bağımsız devletten oluşacak bir federasyonun temelini oluşturmak üzere anlasmaya çağırdı. Çek ve Slovak Bölgesel Parlamentolan Prezidyumu'nda bugün bir konuşma yapan Havel, "Bu cumhuriyetler arası anlaşma, tüm anayasal sistemimizin çıkış noktasıru oluşturmahdır, Çek ve Slovak cumhuriyetlerini birleştiren ve federal birlik konusunda yasal bir nitelik taşıyan belge olmalıdır" dedi. BM'de genelsekreter arayışı uzuyor Cuellar kalacak mı?Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi genel sekreter adaylarını saptamadı. Herhangi bir aday üzerinde anlaşılamaması durumunda, Perez de Cuellar'ın görev süresi uzatılabilir. ŞEBNEM ATİYAS NEW YORK — BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar'ın gö- rev süresi uzayabilir. Genel sek- reteriik seçimleri için yapılan de- neme oylamalan sürerken Afri- kah adaylann oylamalarda ol- dukça iyi puan toplamasına rağ- men Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi genel sekreter aday- lann] henüz belirlemedi. Kapa- lı oturumlarda yapılan deneme- lere fazla önem vermeyen diplo- matlar, ABD'nin henüz "bir isim ortaya" atmadığına dikkat çekiyorlar. BM kulislerin- de ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Başkan George Bustı'a iki ay ön- ce beş kişilik bir liste önerdiği soylentisi konuşuluyor. Endo- nezya'nın Müslüman Dışişleri Bakaru Ali Alataş, bu listede yer alan, ancak hâlâ oylamalara ka- tılmayan bir isim. Baa diplomatlar ABD'nin "aday konusunda kararını venügini" öne sürerken karşı görüşte olanlar Dışişleri Baka- ru James Baker'ın Ortadoğu Ba- nş Konferansı nedeniyle BM üzerinde vakit harcayamadığını, bu nedenle Washington'un he- nüz bir karar almadığıru kayde- diyorlar. Bu görüşü savunan diplomatlar, "seçlm siireci uza- dıkça Genel Sekreter Cuellar'ın görev süresinin uzatılması ola- sıbgının da arttığını" söylüyor- lar. Ancak Bush son genel ku- rulun açüışı sırasında yaptığı ko- nuşmada, BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar'a veda etmişti. Cuellar da bu konuşma üzerine emekliye aynlmayı dört gözle beklediğini dile getirmişti. Güvenlik Konseyi'nin beş da- imi üyesinin bir aday üzerinde anlaşamaması ve Cuellar'ın gö- rev süresinin uzatılmasım iste- mesi durumunda Genel Sekre- ter'in kabul etmekten başka şan- sı yok. Sovyetler Birliği Dışişle- ri Bakan yardımcılarından Akksandre Petrovsky BM'de yapuğı son basın toplantısında, Cuellar'ın kalmasından yana ol- duklarını açıkça dile getirdi. Fransa da Cuellar'ın kalmasın- dan yana görünüyor. Diplomatlar genel sekreter se- çim sürecinin devletler arası iküi iliskiler ile yakından bağlantıh olduğunu kaydederken şu an ya- pılan oylamalarda bağlantısız ve Afrikalı genel sekreter adaylan- run elenmesinin amaçlandığım bildiriyorlar. Mısır Başbakan Yardıması Bontros Ghali, önceki günkü oylamalarda 11 evet oyunun ya- m sıra 1 hayır oyu aldı. Hayır oyunun kime ait olduğu kesin belirlenemedi. Ancak veto hakkı sahibi beşlerden biri olduğu ih- timalinin yüksek olduğu üzerin- de duruldu. Kuliste hayır oyu- nun sahibinin Ingiltere olduğu- nu iddia edenler de oldu. Batılı grubun "BM'yi Batı'nm kalesi, yeni dünya düzeni için gerekli dönüşümü sağlayarak işler bir mekanizma haline getirme" ni- yetlisi olduğunu savunanlar, 11 oy almasına rağmen, Mısır Baş- bakan Yardımcısı'nın bu görevi üstlenebileceği kamsında değil- ler. ARCEUK'İN BÜYÜK FIRSAT KAMPANYASISURUYOR... YERİNİ HAZIRLAYAN EKSİĞİNİ TAMAMUYOR Ya siz? Fırsatı değerlendiriyor musunuz? Tekrar hatırlatıyoruz; şimdi tüm Arcelik ürünîeri bütün Arcelik Yetkili Satıcılarında inanılmaz taksitlerle! H a y d i A r ç e I i k ' e ! Ş i m d i ! Koşullar cazip. Seçenekler çeşit, çeşit. Fiyatlar sabit Ödemeler taksit taksit! ARCMUK