Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMÎ 11 KASIM 1991 ABDURRAHMAN YILDIRIMBORSA NOTLARI Ankara'dır yönümüz, ne olacak halimiz? Türkiye'de 8 yıllık siyası ik- tidar değışiyor. Bu değişik- liğin aşamaları ve ekonomide nelerin yapılacağı henüz net- leşmiş değil. Hem siyasi hem de ekonomideki belirsizlik or- tamı mali sektörde yatınm ka- rarları ve fonları "çok ktsa vadelere" sıkıştırmış bulunu- yor. Para, büyük oranda repo- da veya kamu kâğrtlarında ka- lıyor, arada bir dövize vurup çıkıyor. Hem süre hem de ge- tirisi açısından kısa vadeti ya- tınm araçlan arasında repo- nun yıldızı pariıyor. Kısa vade, hem parayı talep eden açısın- dan hem de parayı arz eden açısından en uygun vadedir. Çünkü belirsizlik dağılmaya başladığında hem para arz edenlere hem de para talep edenlere karariannı yeniden gözden geçirme ve paraya ye- niden fiyat biçme fırsatı ver- mektedir. Her şeyin kısa vadeye ayar- landığı bu ortamda Merkez Bankası piyasadakı likiditeyi çekmeye devam edıyor. Hazi- ne, ihtiyacından dolayı iç borçlanmaya ağırlık veriyor. Bundan dolayı da faız oranla- n, kamu kâğıtlarının getıriieri ve repo işlemlerinin getirisi yükseliyor. Bu getiri yükseklı- ği hisse senedine talebi kırı- yor. Hisselere yeni bir talebin yönelmesi her şeyden önce faizlerin indirilmesine ve ka- mu iç borçlanma kâğıtlan ge- tirilerinin düşürülmesine bağlı bulunuyor. Bunu sağlamanın yolu da enflasyonu düşürmek- ten geçiyor. Enflasyonun düş- mesi ise hükümetin uygulaya- cağı ekonomik poiitikalara bağlı. Bu takdirde yatırımcının gündemıni öncefikte hüküme- tin kurulması, ekonomik prog- ramı ve hazırlayacağı istikrar paketi beliıiiyor. Koalisyon hü- kümetini kurma çalışmaları bugünlerde yapılıyor. Ekono- mik program ve ekonomik pa- ket de kurmaylar tarafından hazırlanıyor. Gerek hüküme- tin oluşum şekli ve gerekse ekonomik paket tasarruf sa- hiplerini çok yakından ikjilen- diriyor. Enflasyon ne olacak- tır? Hükümetin kur politikası ne olacaktır? Kamu açıklannın finansman şekli değişecek, iç borçlanma faizleri düşürüle- cek mi? Özelleştirme nasıl ya- pılacak? Bu gibi sorular biraz daha çoğaltılabilir veya detay- landırılabılir. Bu soruların cevabı bugün- lerde Ankara'da aranıyor. Bu- na Merkez Bankası'nın piya- salara yaptığı müdahaleyi de eklerseniz, yatınmcının gözü her zamankinden daha çok Ankara'nın üzerine çevrilmiş durumda. Piyasa İstanbul'- da, ama kalp atısları Anka- ra'ya göre ayarianıyor. Şirrv dilik çok kısa vadeye sığınar para, Ankara'dan gelecek ha- beriere göre yönûnü ve vade- sini degiştirebilecek. Para ve sermaye piyasala rında her zaman olduğu gibi bilgi en büyük sermayedir. Bikjiyi alıp erken hareket edebilen kazanclı çıkacakbr. Spekülatörlerden kurtuluşun yolu Kendi deyimiyie masanm öte tarafına ısteyerek geç- mişti. Borsa Işlemler Müdür- lüğü'nden bir aracı kurumun kurucusu ve genel müdürü olmuştu. 5 yıl süreyle borsa- nın kurulmasında ve bir ha- kem rolü üstlendiğı Borsa İş- lemler Müdürlüğü'nde ka- zandığı deneyimleri, masanın öbür tarafında kullanmak is- temişti. Tiyolara, spekülatıf hareketlere rağbet etmeden, büyük işlem hacımlerinı he- def almadan, bilimsel çalışa- rak istikrarlı bir pazar payını hedeflemıştı. Piyasaya ıddia- sız girdiğini söylemişti, ama Batı tipi bir aracı kurum gibi çalışmak hedefi oldukça iddi- alıydı. Ama olmadı. Emın Ça- tana, Marbaş Genel Müdür- lüğü'nden istifa etti. Piyasanın içinde bulundu- ğu konjonktür, attyapı nok- sanlıkları ve spekülatif yatı- rımcı karakteri Çatana'yı pes ettirdi. Çaiana, "Masanın öbür tarafında aradığımı bulamadım. Ptyaaanın çok büyük altyapı eksikliktert var. Bu iş çok fazla kumar- bazın elinde. Benlm tasvip edeblleceğlm ve yapabile- ceğlm bir sey değll" dedi. "Kariyer yapmak isteyen biri için 2-3 kumarbaza hlz- met etmenin cazip olmadı- ğım" belirten Çatana, "Şu anda piyasayı yönlendlren- lerln blze irrttyacı yok. Alı- yor, satıyor, oynuyorlar. Blz hep gerçek yatınmcıyı düşünerek bilgllendirmeyi, danısmanlığı ve bunun att- yapısını hazırtadık. Ama ya- nılmısız. Gerçek yatınmcı piyasada kalmadı. Kendlsi- ni koruyacak mekanlzmalaf da yok zaten" diye konuştu. Piyasadaki yatınm araçlannın yüksek faiz karşısında şansı bulunmadığını kaydeden Emin Çatana, hisse senedı- nin şansını kaybettiğı böyle bir dönemde yeni kurulan, prensiplerine bağlı çalışan aracı kurumların "perfor- mans gösteremediklerini ve tatmin edici bir kazancı elde edemediklerini" söyle- di. "tşiem hacmini koruyabü- mek için her giin aynı oyuncu- lara muhtaçsın" dıyen Çata- na için Marbaş bir deneyim olmuş. "Çok makro işler yapmaya alışmış biri olarak dar sınırlar içine sıkışan iş- ler yapmak" kendisını pek tatmin etmemiş. Ayrılmış. Çatana, bu tecrübe ışığın- da piyasanın uzun vadede daha sağlıklı bir yapıya ka- vuşması için mutlaka kurum- sal yatırımcıların devreye so- kulması gerektiğine inanıyor. Market Maker'ların bir an ön- ce kurulmasını ve piyasanın spekulatörlerin hâkimiyetın- den kurtarılmasını savunan Emın Çatana, "Plyasadan kopuyor musun" sorusuna "Piyasadan ayrılmam. Uzun vadede her sey ta- mamlanacak. Kurumlasa- cak, kurumsallaşacak. Bu- na inanıyorum. Böyle bir çalışmanın içinde olabili- rim" yanıtını verdi. Çatana istifa etti, speküla- törlerden kurtuldu. Ya yatı- nmcılar? Onlar, Çatana'dan daha önce davranmışlar. Baksanıza borsamızda yatı- nmcı var mı? Repoya banker tavrı Hazine bonosu ve devlet tahvili faizlerinin yüksel- mesiyie son aylann gözde ya- tınm aracı haline gelen repo parayı borsadan çekince bir- den bankerlerin boy hedefi haline geldi. Müşterileri aza- lan bankerler repoya, Hazine bonosuna ve devlet tahviline karşı lobi faalıyeti başlattı. Herkes, vergisiz bono ve tah- vilin, dolayısıyla reponun dev- lete trılyonlarca lira gelır kay- bına yol açtığını dile getırir c4- du. Bono ve tahvil faizlerinin vergilendirilmesı, hem vergi adaleti hem de piyasada re- kabet eşitliğini sağlama açı- sından mutlaka gerekli. Ama verginin konulup konulmaya- cağını, hükümetin kamu açı- ğını finanse etme tercihinin belirieyeceği de dikkatten ka- çınlmamalı. PROCTER & GAMBLE INVITES TOP STUDENTS ACROSS EUROPE TO THE 1992 EURO FINANCIAL SEMINAR IN MADRID We offer 50 students the opportunity to enter the real business vvorld and develop management and financial skills vvorking vvith Procter & Gamble Executives on a major European project drawn from our own experience. Applicants should meet the follovving requirements: • Qualities of leadership • Outstanding academic record • Graduate in 1992 or 1993 • Good knovvledge of English The Euro Financial Seminar will be held at: Procter & Gamble's Spanish headquarters in Madrid. We will hold two sessions: April 5-10, 1992 / May3-8, 1992 Travel and accommodation expenses will be paid for those students selected. Please send "Curriculum Vitae" vvith academic qualifications in English by December 20, 1991 to: EURO FİNANCİAL SEMINAR PROCTER & GAMBLE TUKETIM MALLARI SANAYI A.S. Ms. Nilgun Yucel Inönü Cad. No. 206 Sefaköy / istanbul Vebalı et korkusu ADANA (Cumhuriyet Güney tllcri Biırosu) — Daha çok Iran'dan ithal edilen sığırlarda görülen veba hastalığının yay- gınlaşma eğilimi göstermesi üze- rine Iskenderun'a bağlı Payas kasabasında "kısmi karantina •ygulaması" başladı. Adana'da belediye mezbahanesinin müh- rünü taklit ederek kaçak et sa- tışı yaptığı anlaşılan kasaplar kapatıldı. Iran'dan getirtilen ve Güney- doğu üzerinden yurda sokulan bazı sığırlarda veba hastahğı gö- rülmesi üzerine yapılan araştır- ma sonunda Hatay'ın Iskende- nın ilçesine bağlı Payas kasaba- sında yaygın ağır vebasına rast- landığı bildirildi. Cumhuriyet mahallesindeki kasaplarda satı- şa sunulan 40 baş hayvanda sı- ğır vebası görülünce veteriner kontrolü olmadan satış yasağı getirildi. Payas Belediye Başka- nı Öztürk Çolak, "Dörtyol ve Payas'taki biitiin hayvanlar aşı- hndı. Vebalı olduğu anlaşılan agıriar da imtaa edildi. Hayvan giriş çıkışlan bir karantina esp- rtsi içinde sıkı biçimde denetle- •tyor. Yurttaşlann kuşkuian- «ıkten eöeri bOdinneleri lanm" dedi. Veteriner hekim Ali Ho- roz da bölgede oturaa yurttaş- lara sığır vebasımn tehlikeleri konusunda eğitim verdiklerini belirterek "Hastalık ihtimali olan hayvanlan anında bakıma afayomz. Sığır vebası virüsfi is- hal ve gaz sıkıntılan yolnyla kendini gösteriyor. Önemli bir hastalık" diye konuştu. Adana'da bazı kasaplann fizerinde sahte mezbahane dam- gası bulunan sığır ve koyun eti sattığı belirlendi. önceki gün yapılan ve dün de yinelenen bas- kın denetimler sonunda kentte- ki bazı diğer kasaplara da aynı eti "toptancı" sıfatıyla satan Metamet Oora'nın Kasaplar Ha- li 92 sokakta bulunan işyerinde "sahte damgalı etler"e rastlan- dı. Işyeri sahibi Mehmet Dora, suçunu resmen kabul ederek sahte damga vurduğunu söyle- di ve ifadesini de imzaladı. Mehmet Dora ile diğer ban ka- saplarca benzer yolla satışa su- nulan 300 kilonun üzerinde et 'vebah olabilir' kuşkusuyla im- ha edildi. Öte yandan ANKA'nın habe- rine göre Türkiye Ziraat Odalan Birliği (TZOB) Başkanı Erol Baraz sığır vebası konusunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'- nı suçlayarak "Bizce, Ugililer ta- rafından yeterli tedbir alınma- mış, hatta konu kamuoynndan uzun bir süre gizlenmiştir" de- di. R E K L A M D U N Y A S I THY reklamı Epica Book'ta Young and Rubicam/Reklamevi tara- fmdan gerçekleştirilen THY basın kam- panyası Avnıpa'nm en iyi basm kampan- yalan arasına girerek 'Epica Book'ta ya- yımlandı. 'Turkuaz Rengi Denizler', 'Tarih için- de Yüzmek' ve 'Halk Kütuphanesi 2. Yüzyıldan 11. Yüzyüa Kadar Açıktır' başlıklı üç ilandan oluşan basm kampan- yası, 390 ajansm gerçekleştirdiği 3300 ilan arasında yapılan değerlendirmede ilk 10'a girme başansını göstererek Epica Book'ta yayımlanma şansını elde etti. Young and Rubicam/Reklamevi'nin Ser- dar Erener, Bulent Erkmen, Tülin Alıü- lar, Ersin Alok, Cengiz Akduman ve Sa- mi Giiner'in katkılarıyla gerçekleştirdi- ği bu kampanya, 'Ulaşım ve iletişim' da- lında Avrupa'da söz sahibi oldu. Bozell&Poyraz nikâhı WHERE THE WORD U TURQUOISE" COMES FROM. Yaklaşık 20 yıllık gecmişi olan Poyraz reklam ajansının ABD'nin en eski ajans- lanndan biri olan ve halen Amerikan lis- tesinde 3. sırada yer alan Bozell'le birli- ği, Türkiye'deki reklam verenlere Ame- rikan ajansının tum katkılanyla tam hiz- met veren bir ajans olarak çalışmasını sağlıyor. ABD'deki en büyük 14 reklam ajansından sadece 4 tanesinin ekonomik açıdan tam bağımsız olmaa ve Bozell'in bu 4 ajanstan biri olması, Poyraz'm şim- diki ve gelecekteki reklam verenlerini se- vindiren bir olgu. Bozell'in 49 ülkedeki şube, temsilcilik ve ortaklan arasına böy- lelikle Poyraz aracılığıyla Türkiye de ka- tılmış oluyor. SANDKTA AÇMAYAN GÜLLERE NEOLDU? (Frusız Le Mondc gazetesinde yayımlaoaıı Serguei'nlıı 6 kasun taribli karikatörii.) Seçim kampanyası ve sünnetçi Fransız "Le Nouvel Observateur" dergisinde yer alan bir yazıda, Cumhurbaşkanı.Turgut Özal'ın "seçim kampanvası boyunca yarariaodıgı sünnetçi"den söz ediliyor. Fransız yazar Delfeil Du Ton'a göre, özal'ın sünnetçisi "Gönde kazasu belasız 1700 (Evet bin yedi yüz) çocufcu sünnet edebiByonnuş". "Üstelik sönnet bedava, çocu|unuzu sünnet ettirin, oynnuzu da Ozal'a verin" diyor yazar. Ama söz konusu sünnetçi gelecek seçim kampanyası için şimdiden Özal'ın rakibi bir parti için çalışmaya başlamış, Fransız yazara göre. T E K N O L O J I V I T R I N I sentezOxford Üniversitesi'nden bir grup kim- yager endüstride kullanılan pek çok mad- denin hammaddesi olan petrolün yerine daha ucuz ve daha kolay elde edilen mad- de olan metan gazından yeni bir sentez yapmaya çalışıyorlar. Metan bu tür kim- yasal reaksiyonlar için oldukça uygun bir gaz olmasına rağmen bu maddenin yo- ğun olarak çıkarıldığı Doğu Avrupa, Hollanda ve Kuzey Denizı'ndeki doğal- gaz rezervlerine fazla miktarda karbon dioksit gazı bulaşabiliyor. Bu da metan gazınm reaksiyonlarda kullamlmadan önce karbondan anndırılmasını gerekti- riyor. Anndınlma işleminden sonra ge- len ikinci aşamaysa metandan 'sentez' adı verilen yeni bir tür gaz oluşturmaya geliyor. Karbon monoksit ve hidrojenden oluşan bu yeni gaz plastik, boya ve ben- zeri maddeleri üretmek için gerekli kim- yasal tepkimelerde kullanılıyor. Bu sen- tezi elde etmek için de saf metana buhar veriliyor. Yeni geliştirilen yöntemleyse aym işlem için buhar yerine karbon di- oksit kullanılıyor. Bu durumda da me- tanı karbondan arındırma zorunluluğu ortadan kalkmış oluyor. Bu yöntem ay- nca fosillerden açığa çıkan karbon gazın- dan metan üretebilmenin de yollannı açı- yor. Ancak bugüne kadar bu yönde ya- pılan denemeler çok başanlı sonuç ver- medi. Yine de bu yöntem yüksek oran- da karbon bulaşmış olan metan gazının karbondan arındırılma zonınluluğunu ortadan kaldırarak büyük ölçüde mali- yetleri düşüreceği için pek çok büyük şir- ket tarafından destek görüyor. HafıfbisikletSpecialized Bcycles Components firmasının iddiasına göre uydu yapımında kul- lanılan alüminyum oksit parçacıklan ve alüminyum alaşımı Duralcan maddesin- den gövdesiyle M2 adı verilen bisiklet, alüminyum gövdelilere göre yüzde 10 daha hafif, yüzde 20 daha sert ve yuzde 9 daha dayanıklı. Fiyatı yaklaşık 4 milyon 750 bin lira. Ylıkarı pompala Bu yeniden doldunılabilecek şekilde üretilen plastik şişe hava basıncıyla çalışan aeresollere benziyor, ancak onlar gibi havayı kirletmiyor. Şi- şenin alündaki mekanizmayı yukan doğru pom- paladığımız zaman şişenın içine dokrurduğunuz boya, temizleyici madde gibi her türlü sıvıyı ha- va basmcıyla püskürtüyor. Bu ise yarar şişenin fiyatı ise yaklaşık 20 bin lira. Güçlü ışık Su altında da çalışabilen Survivor işaret fene- ri, güç çevre koşuUannda kullamlabilecek şekil- de tasarlanmış. Steamlight firmasının ürettiği Sur- vivor'un 10 bin mumluk halojen ampulü ve bir saatin binde birinden daha kısa bir sürede şarj edi- lebilen nikel-kadmium pilleri var. Son derece yük- sek ısüı ortamlarda bile bu işlevlerini yerine geti- rebilen Survivor'un fiyatı yaklaşık 900 bin lira. Yok olabilen havalandıraıa Pinaccle ocak üstü havalandırma sistemi, iste- nildiğinde elektronik olarak yükseltilip alçaltıla- biliyor. Hatta kullamlmadığı zaman tamamen gö- runmez kılmak da mümkün oluyor.