Katalog

CUMHURÎYET/6 DİZİ-RÖPORTAJ 30 EYLÜL 1990 B Ü Y Ü K G E N C L İ K A N K E T1 ( C»mhuriyet - veri araşfrma Üniversite gençliği ne düşünüyor? ŞAHİN ALPAY V^Günümüz Türkiyesi'nin önde gelen politikacılanndan hiçbiri gençlerden 'geçer not' alamadı. Cumhurbaşkanı Turgut Özal siyaset adamlığından 100 üzerinden ancak 29 alabiliyor. Başbakan Akbulut'un notu ise sadece 16. ^'Türkiye'nin önümuzdeki yıllarda siyasi istikrar içinde V demokratikleşme ve kalkınma yolunda ilerleyeceğine inanıyor musunuz' şeklindeki bir soruya, üniversite öğrencilerinin yüzde 57'si, olumsuz yanıt veriyor. ^/üniversiteliler, Türkiye'nin en çok AT ülkeleriyle yakın Vilişkiye girmesini gerekli bulurken ikinci sırada Islam ülkeleri, daha sonra Sovyetler Birliği ve ABD bulunuyor. Anadili Türkçe olan ülkeler ve Balkan ülkeleri bunlan izliyor. -/Erkek öğrencilerin yüzde 53'ü zorunlu askerlik hizmetinin V kalkmasından yana. Zorunlu askerliğin kaldınlmasını isteyenlerin oranı, sol partilere yakınhk duyduğunu söyleyenlerin arasında yüzde 69'a kadar yükseliyor. Üniversite öğrencilerinin gazete okuma alışkanlıklarını ve çeşitli konulardaki düşüncelerini belirlemek amacıyla yapılan bu araştırmada, İstanbul üniversitelerinde okuyan öğrencilerin tümünü kapsayacak bir örnekleme planlamasıyla yola çıkıldı. Bu plan uyarınca, İstanbul'daki 6 Universitenin tüm fakülte, yüksekokul ve bölümlerinde okuyan öğrencilerin listelerinden sistematik rastlantısal örnekleme tekniğiyle belirlenecek öğrencilere anket uygulanması öngörüldü. Ancak Marmara Üniversitesi'nden izin alınamaması nedeniyle kota örneklemesi yöntemi uygulandı. Araştırmada tüm üniversite, fakülte ve yüksekokullar, İstanbul'daki toplam üniversite öğrenci sayısı içindeki paylarına göre temsil edildi. Öğrenim dalı, öğrencilerin sınıf ve cinsiyeti kotaların tammlayıcı öğeleri olarak kullanıldı. Araştırmada kullanılan anketler, tüm üniversitelerde kotalara göre belirlenen öğrencilere dağıtıldı; öğrencilerin kendi doldurdukları soru kâğıtlan, anketörler tarafından geri toplandı. Araştırmada yüzde 99 güven düzeyinde, artı/eksi yüzde 3 hata kabulüyle hesaplanan örneklem büyüklüğü 2401 anket uygulanmasını gerektiriyordu. 29 eksik ile toplam 2372 anket, Mayıs-Haziran 1990'da gerçekleştirildi. VERİ ARAŞTIRMA A.Ş. I İstanbul üniversitelerinde okuyan gençler, ülkenin siyasi geleceği konusunda oldukça karamsar Üniversiteli yarından umutsuz Sağlıklı araştırma ortamı için... SEZGİN TÜZÜN Veri Araşlırma A.Ş. Genel Mûdünt Üniversite öğrencilerinin gazete okuma alışkanlıkları- nı ve çeşitli konulardaki gö- rüşlerini öğrenmek amacıyla tasarlanan araştırmamızın, örneklem plaru ile soru kâğı- dı, îstanbul'daki altı univer- sitenin rektörluklerine gön- derildi. Üniversitelerin hep- sinden izin alınmasıyla siste- matik rastlantısal örnekleme yöntemiyle belirlediğimiz öğ- rencilere anket uygulamayı amaçlıyorduk. Marmara Üniversitesi'nde, ne yazık ki izin alamadık ve araştırma- da kota örneklemesi yönte- mini uygulamak durumunda kaldık. Üniversitelerin konuya yaklaşımlan şöyle oldu: Başvurumuza ilk yanıt tTÜ Rektörlügü'nden gel* di. Yanda öğretimi aksatma- yacak şekilde anket uygula- masında sakınca olmadığı belirtildikten sonra, "Soru kâgıdındaki sonılann bir bö- lümüne verilecek cevaplar üniversitemiz için de bilinme- si ve degerlendirilmesi gere- ken niteliklere sahip oldu- ğundan, sizce sakıncası >ok- sa anket sonuçlannın (hiç de- ğilse bir kısmının) rektoriü- ğümuze verilmesinden mem- nun olacağımızı bildirir, say- gıiar sunarız" denıyordu. Boğaziçi Üniversitesi de , yazımıza ikinci yanıt veren I üniversite olarak "Yapüacak j araştırma için herhangi bir j engel görulmemektedir" di- ' yerek kapılannı bize açtı. İlk iki üniversiteden aldı- ğımız yazılarla, diğer univer- j sitelerin kapılannı surekli ı aşındırdık. Sonuçta başvuru- muzdan bir birbuçuk ay son- ra 'İstanbul' ve 'Miraar Sinan' üniversitelerinden de İTÜ'nün yazısının benzeri birer yanıt alabildik. Boğazi- çi Üniversitesi'nin yanıtına benzer bir yanıtı da Yıldız Üniversitesi Rektorlüğü'n- den aldık Marmara Üniversitesi ıs- rarlı izlemelerimizden sonra Prof. Dr. Ateş Vural imza- sıyla başvurumuza yanıt ver- di. Yanıt, "...ticari amaçlı olan anketinizin, Üniversite- miz bunyesinde \apdabilmesi için bunun mali kulfetinin üniversitemiz tktisadi ve İda- ri Bilimler Fakiıltesi Döner Sermave İsletmesi'ne yatınl- ması halinde yapılabilecegi- ne bilgilerinizi rica ederim" cümlesiyle bitiyordu. Bir yanlış anlaşüma olduğu dü- şüncesiyle Prof. Dr. Ateş Vurai'ı telefonla arayarak "anket uygulamasının tara- funızdan yapılacağını, üni- versiteden istegimizin, örne- ge çıkan bolumlerin oğrenci listeteri ile bolümlerde anket uygulama izni" olduğunu bildirerek "kendilerine hiçbir yiik yükieme>eceğimiz için parasal taleplerine anlam ve- remedigimizi" soyledik. An- cak Prof. Vurai'ı, araştırma izni konusunda ikna edeme- ik. Araştırmada, anketle der- lenen bilgilerden bir bölümü Cumhuriyet Gazetesi'nin iz- niyle bu bilgilerden yararla- nabilmelerini sağlamak ama- cıyla ilgili üniversitelerin tü- müne sunuldu. Umudumuz, Turkiye'de sağlıklı bir araş- tırma ortamının gelişmesi için üniversitelerin kaçınıl- maz katkılannı esirgememe- leri... — 1 — Üniversite gençliği Türk poli- tikacılannı "sınıfta bırako." Veri A.Ş.'nin Cumhuriyet için îstan- bul'daki universitelerde okuyan gençler arasında yaptığı araştır- ma, önde gelen politikacılann hiçbirinin gençlerden "geçer not" alamadığını gösteriyor. Araştırma sonuçlarına göre, Cumhurbaşkanı Turgut Özal si- yaset adamlığından 100 üzerin- den ancak 29 alabiliyor. Başba- kan Yıldınm Akbulut'un notu 100 üzerinden yalnızca 16. Par- lamentodaki muhalefetin lider- leri Erdal tnönii ve Söleyman Demirel'e verilen notlar, sırasıy- la, 36 ve 35. En yüksek notu alan politikacılar olan Mesut Yılmaz (47) ve Bülent Ecevit'e (45) verilen notlar da 50'nin al- tında. En düşük notu alan poli- tikacılar MÇP lideri Alpaslan Türkeş (14) ile ANAP lideri Yıl- dınm Akubulut'un (16) notları, DSP eskı Genel Başkanı Rahşan Eceyit'in notunun da (20) altın- da kalmakta. Tablo l'de görüldüğü üzere politikacılann ortalama notu 29. Kız öğrencilerle erkek öğren- cilerin verdikleri notlar karşılaş- tınldığında, iki grubun değer- lendirmelerinde genelde büyük bir paralellik bulunduğu; ancak kız öğrencilerin notlarının er- keklere nazaran daha "kıt" ol- duğu ve özellikle sağdaki poli- tikacılann kız öğrencilerden da- ha kıt not aldıklan görülüyor. Kızlar arasında en popUler üç politikacı 1) Mesut Yılmaz, 2) İ stanbul üniversitelerindeki öğrenciler, Türk politikacılan hakkında hayli olumsuz değerlen.dirmeler yaptıkları gibi ülkenin siyasi geleceği konusunda da karamsar görünüyorlar. Bu karamsarlık, erkek öğrencilere kıyasla kızlarda daha yaygın. Öğrencilerin siyasi tercihleri de karamsarhk konusunda belirleyici. 'Sol'a yakın öğrencilerin yüzde 69'u karamsarken 'sağ' eğilimli öğrencilerin sadece yüzde 36'sı karamsar. Bedrettin Dalan, 3) Bülent Ece- vit olarak sıralamrken, erkek oğrenciler arasında sıralama 1) Bülent Ecevit, 2) Mesut Yılmaz, 3) Bedrettin Dalan ve Deniz Baykai olarak değişiyor. Siyasal karamsarhk İstanbul üniversitelerinde okuyan öğrenciler Türk politi- kacılan hakkında hayli olumsuz bir değerlendirme yaptıkları gi- bi, ülkenin siyasi geleceği konu- sunda da karamsar görünüyor- lar. "Türkiye'nin önümuzdeki yıllarda siyasi istikrar içinde de- mokratikleşme ve kalkınma yo- lunda ilerleyeceğine inanıyor musunuz" şeklindeki bir soru- ya (Muhtemelen ya da kesinlik- le hayır diyerek) olumsuz yanıt verenlerin oranı yüzde 57'yi bu- luyor. Bu soruya (Muhtemelen ya da kesinlikle evet diyerek) olumlu yanıt verenlerin oranıy- sa yuzde 26 dolayında kalmak- ta. Geri kalan yüzde 17 bu ko- nuda fikir beyan etmiyor. Ülkenin siyasi geleceğine iliş- kin karamsarLğın, kız öğrenci- ler arasmda çok daha yaygın ol- duğu gözleniyor. Tablo 2 de gö- rulduğü gibi erkekler arasında karamsarların oranı yuzde 53 dolayında iken, bu oran kızlar arasında yuzde 64'e yükseliyor. Öğrencilerin siyasi parti ter- cihlerinin ülkenin geleceğiyle il- gili değerlendirmeleri uzerinde çok etkili olduğu anlaşılıyor. Sol partilere yakınhk duyduğunu belırten oğrenciler arasında "ka- ramsarlar"ın yüzde 69 ile çok buyuk bir çoğunluk oluşturdu- ğu görülüyor. Bu kesimde ıyim- serler yuzde 19 dolayında; yüz- de 12'si fikir belirtmiyor. Sağ eğilimli öğrenciler arasın* da ise "iyimserler" yuzde 47 ile en buyuk grubu oluşturuyor; "karamsarlar"ın oranı ise yuz- de 36 dolayında. Yuzde 17'si bu konuda fikir beyan etmiyor. Burada belirtmemiz gereken bir nokta, anketi yanıtlayan 2372 öğrenciden yalnızca 1140'ının (yüzde 48) siyasi parti tercihleri ile ilgili soruya yanıt vermiş olmas. Çeşitli öğrenci kesimleri kar- şılaşürıldığında gözlenen başka bir önemli farklılaşma, üniver- sitede kendilerine verilen eğitı- mi yetersiz bulanlann çok daha karamsar olmalan. Bu grupta karamsarların oranı yüzde 67 dolayına kadar yukselirken, uni- versitede gördükleri eğitımi ye- terli bulanlar arasında yüzde 44 ile azınlığa düşmekte. "Sizce dünyada Türkiye'nin Tablo 1 Üniversite not karnesi (100 8zwi Mesut Yılmaz Bülent Ecevit Bedrettin Dalan Denız Baykai Erdal Inönü Süleyman Demirel Turgut Özal Hasan Celal Gûzel Aydın Güven Gürkan Rahşan Ecevıt Necmettın Erbakan Hüsametön Cindoruk Yıldınm Akbulut Alparslan Türkeş Ortalama not •ğrencllerine göre politikacılann İMİM) 6 M * Kn (N=2372) (N=920) 47 47 45 41 40 42 40 40 36 36 35 30 29 25 29 25 26 20 20 21 18 11 17 14 16 13 14 . 10 29 27 Erkek (N=1452) 47 48 40 40 37 37 33 32 28 20 19 19 17 17 31 Tablo 2 Tfirktye'nin önûmûzdekJ yıllarda siyasi istikrar içinde demokratiklesıne ve kalkınma yolunda ilerteyeceğine Inamyor nusunuz?" (%) Kesinlikle evet Muhtemelen evet Fikrim yok Muhtemelen hayır Kesınlıkle hayır Tablo 3 - Tfirkiye'nln G J M I Kız (N=2372) (N=920) 4 2 22 18 17 16 37 46 20 18 100 100 örnek alabileceğl ülkeler Ülketer Tarat taınt Olktler Japonya Iskandınav Cılkelen AT ülkeleri Isvıçre ABO Amavutluk Şekil 1 Türkiye'nin aiaUleceğl ûlke var (11=2372) f ipl 5Mİ HAYIR H « \ m 348 Küba 196 Kanada 156 SSCB 113 Avustralya 85 Iran 62 Toftaa örnek m? % 1 rr Erink (N=1452) 6 24 17 32 21 100 nmı sayısı53 18 14 13 13 1071 TaMo 4 - 'TwUye aşaffidaU ûfealef ya da M » toptaMdannteı ImgM ya da haagMeriyte yaka MşU tçinde (1=2372) Pı AT 31 islam ülkeleri 15 SSCB 14 ABD 13 Anadali Türçe olan ülkeler 11 Balkan ülkelen 9 K Deniz ûkelefi 7 Toftaaı 1 M fu ISfOMSfi StM Sai 38 22 10 24 16 7 12 10 9 14 9 19 6 6 100 1M Şekil 2 "YurHışıııa gitmek fster mlsiniz? Hangi neden veya nedenlerle?" (N=2372) Okumak için Gezmek için Yerieşmek Gitmek istemem H» 5 Çalışmak için Şekil 3 "Zonınlu askerlk hizmeti kalkmalı mrT («=714) Evet Hayır Fikri yok SOL EĞİÜMLILER SAĞ EĞİÜMLILER örnek alacağı bir ülke var ımdır" sorusuna gençlerin yuzde 54 gi- bi büyük bir bölümü "Hayır" yanıtını veriyor (Bkz. Şekil 1). öteki öğrencilerin buyük bölü- mu (toplamın yuzde 4O'ı) Japonya dahil Batılı ülkeleri örnek görü- yor. Sosyalist ülkeleri (Arnavut- luk, Küba, SSCB) örnek göste- renler toplamın yuzde 5'i dola- yında) ve İslam ülkelerini örnek gösterenler (toplamın yüzde l'inin aitında) çok kıiçuk azın- lıklar oluşturmakta. Tablo 3'teki veriler incelendi- ğinde: Üniversiteli gençler Tür- kiye'nin örnek alabileceği ulkele- rin başında Japonya'yı gösteri- yor. Böyle düşünenlerin oranı yüzde 15'e yaklaşmakta. Iskan- dinav ülkeleri, AT ülkeleri ve Js- viçre > r anıtını verenler toplandı- ğında, Batı Avrupa ülkelerini örnek olarak görenlerin oranı yüzde 20'ye yaklaşıyor. "Türkiye hangi ülkeler ya da ülke topluluklanyla yakın ilişki kurmalıdır" şeklindeki bir soru- ya verilen yanıtlar da üniversn teli gençier arasında en geniş ke-î simin Batı dunyasıyla (yüzde 44), özellikle de AT ülkeleriyle (yüzde 31) yakın ilişkilerden ya- na olduğuna işaret etmekte. Bir- den fazla yanıtın işareüenebildi- ği bu somya verilen yanıtlanh genelde ve öğrencilerin siyasal eğilimlerine göre dağıümı Tatn' lo 4'te görülüyor. ', Yurtdışına merak ! Üniversiteli gençlerin gelece- ğe ilişkin karamsarlığa karşın Türkiye'ye bağlıhğını gösteren bir bulgu, yurtdışına gitmeyi ar- ; zu edenlerin oranı yüzde 95 do-J layına ulaşırken, "verieşmek", amacıyla yurtdışına gitmek iste-l yenlerin oramnın yüzde 15'i geç- ; memesi. Şekil 2'de görüldüğü üzere, birden çok yanıt işaretle-; nebilen "Yurtdışına gitmek ister misiniz? tsterseniz hangi neden ya da nedenlerle" sorusuna ve- rilen yanıtlar, öğrencilerin (yüz- de 49 dolayındaki) en geniş bö- 1 lümünün "okuraak/eğitim görmek" amacıyla yurtdışına; gitmek istediklerini göstermek- te. Bu en geniş grubu "gez- mek" yani turizm amacıy-j la gitmek isteyenler (yüzde 36), Ü niversiteli öğrencilerin geleceğe ilişkin karamsarlıklarına karşın Türkiye'ye bağlıhğını gösteren bir bulgu var. öğrencilerden yurtdışına gitmeyi arzu edenlerin oranı yüzde 95 dolayına ulaşırken bunlardan sadece yüzde 15'i yerieşmek amacını taşıyor. Ankete yanıt verenlerin geniş bölümü yurtdışına okumak, eğitim görmek amacıyla gitmek istiyor. Yurtdışında okumak isteyen öğrencileri, esas olarak Türkiye'de gördükleri eğitimi yetersiz bulanlar oluşturuyor. "yerleşmek" uzere gitmek iste- j yenler (yuzde 15) ve bir süre "çalışmak" için gitmek isteyen- ler (yuzde 11) izliyor. Yurtdışına gitme arzusu ve ne- denleri, öğrencilerin cinsiyet (kız-erkek), okudukları bilim dalı (sosyal-fen), anne-', babalarının eğitim düzeyi; (yüksek-orta) gibi çeşitli özellik-; leri açısından anlamlı bir fark-1 hlaşma göstermemekte. Ancak, < beklenebileceği gibi yurtdışına. okumak için gitmek isteyenlerin : büyük bölümü (yüzde 57),; Turkiye'de gördükleri eğitimi ye- tersiz bulanlardan oluşuyor. Yurtdışına yerleşmek isteyenler • arasmda aldıkları eğitimi yeter-1 siz bulanlar ise yüzde 64'e kadar ! yükseliyor. ' Yalmzca erkek öğrencilere yö- [ neltilen bir soruya verilen yanıt- j lar, zorunlu askerlik hizmetinin kaldınlmasını isteyenlerin yüzde 60 oranında olduğunu gösteri- yor. öğrencilerin yüzde 37'si zo- j runlu askerlik hizmetinin deva-; mından yana. Yüzde 3 dolayın- • da bir bölüm bu konuda fikir bildirmiyor. Zorunlu askerlik hizmetinin kaldınlmasını iste- yenlerin oranı sol partilere ya- kınhk duyduğunu söyleyen öğ- renciler arasında yüzde 69'a ka- dar yukselirken, sağ partilere ya- kınlık duyan öğrenciler arasın- da yuzde 37 dolayına ıniyor. (Bkz. Sekil 3). l ı r u : Degişen ahlakl degerler