Katalog

19EYLÜL 1990 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/15 KÖRFEZ KRÎZt...KÖRFEZ KRİZt... KÖRFEZ KRİZÎ...KÖRFEZ KRİZI... KÖI TAHRAN-BAĞDAT YAKINLAŞMASI Saddam'ın Iran ziyareti gündemdeAmbargonun delinme noktaları Irak'a karşı BM yaptırımlan şimdıye dek etkıli oldu Ama karariı kaçakçılar yıne de Irak'a kara, denız ve havadan mal gönderebılırler Lübnan'dan, Şam ve Amman ûzennden Karadan: Türtaye'den Kuzey Iran ûzennden I.Petrol alaatarı B«nı hstbrı Yvllar M HaflnerHer |HOTadan: Lıbya'dan Deniztten: Hürmüz Boğazı'n- dan, iran ûzennden Buzurgan ve dığer petrol aianlanndan boru hattı Tankerterie- Ahvaz'a mavna ıle Şattûl- arab'ı geçerek Gelecekte bır boru nattı ınşaa edılebılır IPotansıyel bom hattı Yukandakı tabto "Time" dergısımten almmiftır. DIŞBASINflcralOKSİribunc İran, Irak ve Körfez RIZA PEHLEVt Eski tran Şahı'mn oğlu Iran'a karşı 8 yıllık savaştan sonra elde ettiğı kazanımları, Tahran'ı terk eden Sad- dam Hüseyin, şimdi de Filistin konusunda Israil'den bir ödün koparmadan Kuveyt'ten çekilirse (gerçi çok uzak bir ihtimal) ya dev- rilir, ya da artık kendini toparlayamamaya- cak kadar zayıflar. Her iki durumda da Körfez'de önemli bir güç olma özelliğini yitirir. Ama boşluğu kim dolduracak? Irak'ın muazzam ordusu iki hafta içinde bu boyuta ulaşamadı. BM Güvenlik Kon- seyi'nin tütn daimi üyeleri (belki Çin hariç), Körfez savaşında Iran'a karşı Irak'a yardım etti. Neden? Neden açık. tki kötf'.den daha az kötü olanı desteklemek için. Irak'ın nufusu, yü- zölçümü ve stratejik derinliği tran'ınkinin üçte biridir. Batılılar, Irak ordusu fazla güç- lenmeye başlarsa onunla başedebileceklerini hesapladılar. Başka bir deyışle, bölgede deh- şet dengesini korumak, Irak'a yardım etmek anlamına geliyordu. Bu politika bir süre yürüdü. Humeyni re- jimi hizaya getirildi. Ama bunun bedeli (bu kez Irak'ı hizaya getirme çabası) şimdi öde- niyor. .> - Ya siyasal sonuçlar? Saddam Huseyın'e Irak toplumunun içinden çıkan gerçek bir altematif bulunamazsa, Irak, halkta desteği olmayan, kukla hükumetin yönetümnde bir ülke olacaktır. Saddam'a altematif hükü- meite Humeyni türü radikal tslamcılar yer alabilir. Saddam'ın yerine bu tür bir hükü- met kabul etmek ise, Saddam'ı Humeyni'- ye karşı destekJemiş olan Batı için daha da büyük bir tehlike arz eder. öte yandan Amerikan birliklerinin böl- gede çok uzun süre beklemesi, gerek Ame- rikan Kongresi'nin gerekse Sovyet ordusu- nun tepkisıne yol açar. Ikisi de, Bush'un amacının ne olduğunu ve Amerikan birlik- lerinin ne zaman çekileceklerini öğrenmek isterler. Zaten zayıf olan Araplararası ve uluslararası ittifak da uzun bekleme döne- tninde dağılma tehlikesi ile karşı karşıya ka- labilir. Peki gelecekte ne olacabilir? Büyük bır olasüıkla gelecekte bölgeye ne Irak'ın 1 mü- yonluk ordusu ne de muazzam Amerikan varlığı egemen olacaktır. Nüfusunun kaiabalıklığının verdiği güç- le tran, bölgede şimdi oynadığı rolden çok daha agırlıklı bir rol oynayacaktır. Aslında Iran bu rolu günümuzde de oynayabihrdi. Ama iktidardaki yönetimin tutarsızlığı, ül- kenin böyle bir rol oynamasmı engellemek- tedir. Bu tutarsızlığın son örnegıni Tahran- dan yapılan cihat çağrısı oluşturdu. tran'ın uluslararası davramşı, tüm petrol ithal eden Batı ekonomileri açısından ya- şamsal öneme sahiptir. Aynca Iran'ın Ta- cik, Türkmen ve Azerilerle olan yakınlığı nedeni ile, bu ülkedeki siyasal ve kültürel gelişmeler Sovyetler Birligi açısından ya- şamsal öneme sahiptir. Başkan Bush'la, Başkan Gorbaçov, Hel- sinki'de mutlaka birbirlerine su soruyu sor- muşlardır: Sorumlu bir hükumetin yöneti- minde istikrarlı bir tran olmadan, bölgede banş ve istikrar nasıl kurulabilir? Süper güçlerin son 10 yıl içinde Iran ve Irak'a politik hedefleri olumsuzdu. Bu po- litika, iki ülke halklarının enerjisini tüke- ten anlaşmazlıkta karşılıklı imha güçleri arasında denge kurulmasını hedefliyordu. Bu dönem artık sona ermiştir. Şimdi, artık seçim, banşla terörün den- gesizliği arasındadır. İki süper gücün de fran'la Irak'ta Doğu Avnıpa türü devrim- lerin, hem kendi, hem bölgenin, hem de danyanın çıkarları açısından yararlı olaca- ğım göreceklerini umut ederiz. (15 eylul) IRAK Sıkıntı artıyorBAĞDAT (Reuter) — Irak, kendisine kar- şı sürdürülen ekonomık ambargoya karşı ye- ni bir önlem olarak 2 hafta önce başlattığı karne uygulamasını daha da sıkılaştırdı. Hükümet kontrolundeki Al Thawra gaze- tesinde yer alan Irak Ticaret Bakanhğı'nın bir duyurusunda, her Irakbnın günde üç so- mun ekmek alabileceğı bildirildi. Ancak halk, daha önce 120 gram olan somunların ağırlıklannın 90 grama düşüruldüğünden yakınıyor. Halkın yakındığı bir başka so- run da ekmek alabilmek için Bağdat'ın bu- naltıcı sıcağı altında 2-3 saat kuyrukta bek- lemek zorunda olmaları. Son alınan kararlarla, pirinç, şeker, ye- meklik yağ ve diğer gıda maddelerinin, kar- ne uygulamasının başlatıldığı 1 eylüi günun- de açıklanan aylık miktarlann yarısı kadar dağıtılacağı duyuruldu. Buna göre her aile kişi başına ayda 1,5 kilogram pirinç, 1 kg. şeker, 100 gram çay ve 500 gram yemeklik yağ alabilecek. Tüm bu gıda maddeleri ka- raborsada çok yuksek fiyatlarla bulunabi- liyor. Ülke içinde uretilen meyve ve sebze- ler, hükumetin belirlediği fıyatlarla satılı- yor ve bol olarak bulunabiliyor. İşgalden önce ithal edilen veya Kuveyt'ten getirilen yabancı gıda maddeleri ise astronomik fi- yatlarla satıhyor. Irak'ın kendi urettiği ye- meklik yağın tüketimi karşılamaması nede- niyle, ithal yağ, 18 Irak Dinan'na saulıyor. Islamabad'daki İran Büyükelçisi Cevad Mansuri, Irak lideri Saddam Hüseyin'in yakın bir gelecekte Tahran'ı ziyaret edeceğini şöyledi. Büyükelçi, Saddam'ın Iran'a yapacağı ziyaretin, iki ülke arasmdaİci ilişkilerin normalleştirilmesini amaçladığını kaydetti. Dış Haberier Servisi — Irak Devlet Baş- kanı Saddam Hüseyin'in, Iran'a gideceği açıklandı. tran'ın tslamabad Büyükelçisi ta- rafından yapılan açıklamada, Irak liderle- rinin, "yakın bir gelecekte" iki ulke ara- sındaki ilişkileri daha da normalleşürmek için Tahran'a bir ziyarette bulunacağı be- lirtildi. Irak'ın tran üzerinden BM çerçeve- sinde uygulanan ambargoyu delebileceği yolundaki kuşkular da giderek güçleniyor. Reuter'in haberine göre tran'ın Pakis- tan'daki Büyükelçisi Cevad Mansuri, dun bir basın toplantığı düzenleyerek Saddam Hüseyin'in, tran'ı ziyaret edeceğini söyle- di. Büyükelçi, ziyaret tarıhine ilişkin israr- lı sorular uzerine "Henüz bir tarih belirleo- medi, ancak bunun yakın bir gelecekte ola- ca£ını soyleyebUirim" dedi. Mansuri, Sad- dam'ın ziyaretınin bir ay içinde gerçekle- şeceğini düşünmediğinı de kaydetti. Büyük- elçi, ziyaretin ana gündeminin, iki ulke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi ol- duğunu belirterek Körfez'de ABD ve Batı- lı ülkeler tarafından yapılan askeri yığına- ğı da eleştirdi. Bu arada Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad'ın da gelecek hafta içinde tran'ı ziya- ret edeceği belirtildi. tran resmı haber ajansı IRNA'nın haberine göre Esad, Cumhurbaş- kanı Haşimi Rafsancani'nin konuğu olarak bu ülkeye gidecek. Ambargo dayanışması mı? Irak'a karşı BM çerçevesinde uygulanan ekonomik ambargonun daha da sıkılaştı- nlmasının tartışıldığı bir ortamda, Bağdat'a bu çemberde delik açmasma yardımcı ola- bilecek ülkeler de özellikle Batı tarafından yakından izlenıyor. Irak'ın, Libya, Yemen, Urdün ve Lübnan üzerinden ambargoyu deldıği, artık kimsenin yabancısı değil. An- cak son günlerde Irak'la "büfiil" 8 yıl sa- vaşan tran'ın da bu ülkeler arasında anıl- ması, gözlerin bir anda Tahran'ın üzerine çevnlmesıne neden oldu. Kuveyt'in işgal edildıği 2 ağustos tarihin- de bile aralanndakı anlaşmazlıkları çöze- memiş ve birbirlerine hâlâ duşmanca duy- gular besleyen Irak ve Iran, bir ay içinde ortaya çıkan başdöndürucu gelişmelerle bir anda birbirlerine bu kadar nasıl yanaştüar? Batılı siyasi gozlemciler, bu sorunun yanı- tmı bulmaya çalışırken, özellikle son bir hafta içinde gazetelerin manşetlerini, Iran'- ın Irak'tan alacağı petrole karşıhk olarak bu ulkeye yiyecek maddesi göndereceğı yo- lundaki haberier suslemeye başladı. International Herald Tribune gazetesin- de çıkan bir habere gore tran, Irak'tan gün- de 200.000 varil ham petrol alacağına iliş- kin, Amerikan, Arap ve tran petrol şirket- lerince ıddia edilen haberleri yalanladı. Ga- zetenin 14 eylui tarihli manşet haberinde, lran'ın, Irak'a yiyecek ve ilaç sağlayacağı- na daır henüz bir karar almadığı, Cumhur- başkanı Rafsancani ve tran Dışışleri Bakan- lığı'na yakın kaynaklarca belirtildi. Ancak haberin üzerinden gecen 5 gun içerisinde bu konudakı kuşkular, artacağı yerde daha da guçlendi. Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'- in, tran'la 1975 yılında yapılan Cezayir An- laşması'nda öngörülen sınırlan kabul etti- ğini ve Körfez savaşı sırasında ele geçirdi- ği topraklardaki tüm askerlerini çekeceği- ni açıklaması ile başlayan yumuşama orta- mı, Humeyni'den sonraki dini lider Ali Ha- meney'in "dhat" kelimesini teiaffuz etme- siyle daha da serpilip gelişti. Economist dergisinin bu haftaki sayısın- da da lran'ın, Irak'a karşı içinde bulundu- ğu durum, "bilmeceye" benzetilerek Tah- ran'ın önünde bulunan seçenekler sıralan- dı. tran'ın BM kararlanna uyacağını yolun- daki açıklamasının anımsatıldığı yazıda, yi- ne de Tahran'ın, Saddam'a yardım edebi- leceği belirtiu'yor. Economist'e göre özellik- le ABD ile bir çatışmada tran, Irak'la ış- birlıği yapabilecek. Habbaş'tan tehdit AA'nın haberine göre Filistinli radikal li- derlerden George Habbaş, ABD'nin Irak'a saldırması halınde Irak yanlısı Arap grup- larımn bu ülkenin ve tum Batılıların bina ve tesislenne saldırmaya hazır olduklarını söyledi. Habbaş, dun Amman'da düzenlediği ba- sın toplantısında, "Bizler terörist değiliz, baskı ve adaletsiziiklerc karşı mücadele edi- yoruz" dedi. NE OLLR DÖN — Körfez kirizi düoyanın dört bir yanında genç sevgilüeri birbirinden ayırmay» devam ediyor. (Folograf: AP) KRİZ YARDIMI Ankara 'aslanpayını' istiyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Türkıye Körfez krizinin yarattığı ekonomik kayıpların karşılanması amaayla oluşturu- lan uluslararası yardım paketinden büyük bir pay almakta ısrar ediyor. Toplam tutarı 9 nülyar dolar olarak belirienen paketin Av- rupa Topluluğu (AT) tarafından sağlanacak 2 mılyar dolarhk bölumunün Türkiye, ür- dün ve Mısır arasında nasıl bölüştürülece- ğinin kesinleştirilememesinde, Ankara'nın bu ısrannın da etkili olduğu öğrenildi. AT Bakanlar Konseyi'nin önceki gün Brüksel'de yaptığı toplantıda gündeme ge- len, ancak beklentilerin aksine karara bağ- lanamayan yardım paketi, Ankara'nın ABD ve Batı Avrupa başkentleri düzeyinde yap- tığı bir dizi gırişımde ele alındı. Hükümete yakın kaynaklardan edindiğimiz bilgiye gö- re, geçen hafta içinde diplomatik kanallar- dan söz konusu başkentlere iletilen değer- lendırmelerde, Türkıye'nin Körfez kriziyle bağlantılı ekonomik zarannın Ürdün ve Mı- sır'ınkinden daha buyuk boyutlarda oldu- ğu ifade edildı. Bu değerlendirraeler kap- samında Türkiye'nin "birçok farkiı unsur- dan kaynaklı toplam ekonomik zarannın 5 milyar dolara ulaştığı" ifade edilerek, Batı başkentlennin şu noktaları göz önünde bu- lundurması istendi "Türkiye petrol boru hattını kapatmak- la, Ürdun ve Mısır'la kıyaslanaraayacak bir ekonomik yuk almıştır. Boru hattını n ka- patılması Turki>e için hem kendi aldıgı pet- rolden vazgecmesi, hem de bu hattın böl- gede yarattığı ekonomik canlılıgın iumüy- le yitirilmesi sonucunu dogurmuştur. — Türkiye'nin Irak'a ticareti ve bu filkc- den alacaklan, tutar olarak L'rdiın ve MH sır'ınkinden daha faziadır. Özellikle getir düzeyinin gorece duşıik oldugu Güneydo- gu Anadolu Bolgesi için önemli bir kaynak olan sınır ticaretinin durması da ekonomi- ye darbe vurmuştur. — Türkiye ekonomik ve ticari ambargo- yu büyük bir sadakatle, siyasi riskler goze alarak uygularaaktadır. Ambargonun delin- raemesi için Irak'ın kuzeyine askeri birlik yıgarak ikinci bir yük altına da girmiştir. Ürdün'iin ambargoyu deldigi, Mısır'ın ise Tıirkiye gibi doğrudan bir risk altında ol- madıgı anımsanmahdır. — Irak ve Kuveyt'ten donen binlerce As- vaJı için kurnlan konaklama tesisi ve sağ- lanan kolayhklar da önemli bir harcama ka- lemi oluştnrmuştur. L'rdün'un önemli ol- çüde paylasbg] bu yük, Mısırt etkilememiş- tir." KURS DERSANE EĞİTİM ÇANAJANS 151 00 44 FAX 151 41 55 İİİNGİLİZCE KENT'TE ÖĞRENİLİR + Audio Visual Yöntem • Sıcak, Uygar Bir Ortam difc. Bahanye Cad Reks Sıneması Kadıköy-IST Teh 347 27 91-92 KENT ENGLISH 20 KİŞÎLÎK SINIFLARDA ÜNIVERSİTE HAZIRLIK GÜÇLÜ EĞİTİM ve ÖĞRETİM Kadiköy Şubemiz Açildı MERKEZ: istanbü C No. 21 BAKIRKÛY TH.. 583 83 27-572 63 53 ŞUBE: Söğütlüçeşme Cd. Dertcl Zeynel Sk. No. 13 KADIKÛY Tel. 336 98 29 Gerçekten öğrenmek istiyorsanız... DİLFENE gelmelisiniz! îngilizce ve Bilgisayar kursları * Almonca kurskm * Cambodge sistemi Ve yoşayarak Ingilizce * Laboratuvar ve vtdeo çalışmolan * MgBayarda Bosic ve Poscal diller * Bilgisayar ba;ında sürekti uygulama * Prp(e/Sta| olanaldan * Nitelildi ve deneyımli ogretim kodrosu * IngiHzce ve bilgısayara birtkte karılantara indirim * Mıllı Egitım den onayk serttfika DİLFEnOrtabahce Cd. No. 11 Be$iktaş Tel: 160 77 46- 159 75 29 INTERNATİONAL SCHOOL "İNGİLİZCE BİZİM İŞİMİZ" • Ingıitere de burslar • Ingılız oğretmenlerle eğıtıtn • Ingılız oğretmenlere RSA Dıp kursu • Ingıttere ye oğrencı' au paır gönderme Kasap Sok 16/7 ESENTEPE ISTANBUL Tel 175 93 0 0 - 1 7 5 93 01 Fax 167 07 11 OZEL HÜLYA ABLA ÇOCUK EVİ Eğitimde 15. yıl Yeşilbahar Sok. 22 Göztq)e - Çiftehavuzlar 356 45 3 7 - 3 5 6 39 55 ÎNGILIZCE 6-11 Kişitik gruplaria * Başlangıç • Orta * ilerl * Toefl düzeyi İngilizce Çalışanlara, öğrencllar» akşam veya hafta sonu kurslan Ev hanımlanna özel gruplar IŞILDAR SADECE ÎNGİLİZCE Ö Ğ R E T İ R 583 13 59-542 63 14 The (gfy vvaytoleamEnglish Başlangıç düzeyi Orta düzey lleri düzey Proficiency Toefl BESTsize Inailizcevi sevdirir, öaretir. 1990-1991 Oönem Ntynpr PnfimlaM Karsoın kayrtlannm devam etmektedır Aiı Samı Yen Sok No:2 Kat 3-4 Gayrettepe 174 28 90 Buyuk Surmelı Otelı karşısı "STOP EVERYTHING START ENGLISH' İNGİLİZCE KONUŞARAK GİRİN LISKUR ACTIVE ENGLISH MATHS & SCIENCE FOR COLLEGES (Filolojiye hazırtık) KAOIKÖY: 349 18 24 - 349 18 25 - 336 02 06 - 336 02 79 ERENKÖY (KANTARCI) 369 30 68 - 363 77 86 EVET Diledlğlnlz ortamda, GüvenlHr yöntemle tOsa sûrede. En uygun ödeme koşuilarryla YABANCI DİL ÖĞRENMEK İSTİYORSANIZ Lütfen blzl arayın. 1407387-1460166