Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 18 EYLÜL 1990 DÖVİZ KURLARI 11 EYLÛL 1990 Dftvıan Cınsı 1 ABODotarı 1 B.AIm»Mark> 1 Avustratya Dolan 1 AvusluryaSM 1 BeMaFmgı 1 Daramvka Kıonu 1 Rn Markkası 1 Franse Frangı 1 HoHanda Ftorm ibveçKronu 1 bvıçre Frangı 100 Hatyan Ureti 1 Japon Yent 1 NorveçKronu 1 Stertn 1 S Anbslan Ffiyalı A* 2706.58 1740 56 2254.30 247.44 84.74 456.50 737 28 519 80 1544 76 473 76 210711 2 3 2 » 19 71 449 60 5158 46 721 77 Döviz Sanş 2712 00 1744 05 2258 82 247 94 84 91 457 41 738 76 520 84 1547 86 474 71 211133 233.06 19 75 450 50 5168.80 723.22 Efektif Alış 2703 87 1738 82 2215 98 247 19 83 30 45194 724 75 519 28 1543 22 469 02 2105 00 228 64 19 51 445 10 5153 30 709 50 Efektıf Saüş ÇtfMZNİ 272014 1749 28 2265 60 248 68 85 16 458 78 740 98 522 40 1552 50 47613 2117 66 233 76 19 81 45185 5184 31 725 39 11 5550 Alman Mario $ 5 2069 Fr Frangı J 1 7520 Hol Flonnı S 1.2844 tsv Frangı $ 1163.64 ital Uretı $137 31 Japon Yem $ 3 7498 S Arıb Rıyali £ 1.9058$ AIT1H 6ÛMÛŞ Cumnunyet Reşat 24 ayar altın 22ayarbta* 900 ayar gümüş Vakrfbar* Aftnı Ziraat Aftıre M.Bv*» 1 Ons $ «<$ 226 000 270 000 33.900 30.500 460 187.000 189.000 387 80 Satş 230.000 280 00C 34 00C 33.500 486 189 OOC 190 60C 389 65 TL Inteftnnta Ort F»a (*) = 59 58 SERBESTPİYASADADÖVtZ ABO Dolan Bat Alman Marta Isviçre Frangı HoHandaflomi IngteStrt» Fnnuz Frmoı y zlnt 2710 1740 2100 1540 5140 517 232 710 Sattş 2715 1745 2110 1545 5200 520 235 715 Mvizlnt ($) 2717 BOBSADA İŞLEMLER 17 ETLÛL 1990 UaJTeksa »ktank AHgmento Aiart»Ho«no AntfotoCım Ana»k As«tsan (MltM Pm C1 DndCm DMHaung Egel EgtEnttOrf m Enkagom EriaHattıg EBl EnpD.Ç. GenojflU) Good-Ytv 6ortonU Gûbrafıb GöneyBoc** n IdıalF bn*OÇ tocvn Kjrtonsm Kav MKaHMoMyl KapeBtfttk K KbçYdnm K M B KonmT» IfettnTrim Minjn Çkmnto Maret M V H V E M OM Men Santnt Metas Nasaş Nettnnk OanT(*stl Otoulaa M a » PGG Pıoflfc) PıarSût PnarEnngnEt PmjrSu FUM Sabah Yıymal* SmnlHoMng Sataıysaı Sfe (> TnnSgortı TOtjtt* T Trteo? Taaan TSvnlıB. Tİ?B»*.(B) T k B k ( » ) TSmms TSraıK.Baık. TD DMoı T Tuüorç Tûttinbaı* YapıK Bank Yûnsa OncM *• ans lapn 5800 12500 4750 33000 29000 21» 7000 22000 42OD «500 10500 17750 11750 6700 8200 175000 6900 6600 »000 9400 4600 9600 10750 13500 37000 74000 29600 11000 2100 2750 3050 25600 12250 6900 7400 9700 7800 1500 10250 6700 2150 39500 1500 13250 5600 15000 9900 18500 «500 20600 5200 11750 2750 10750 47000 2400 3000 10750 825 2250 2500 3250 1450 3800 27000 7000 2500 S1K 700 7000 saoo 6300 5800 6500 4700 49500 38500 13750 11750 4300 * 6800 6800 19250 8(00 4800 2800 500000 9700 7800 47500 18250 4200 9700 4600 6000 132S0 2350 7980 5100 Bugünkü endüş* 5900 12000 4650 32500 27000 6700 21500 4150 17250 11750 6400 6800 64O0 32000 9500 4250 9000 10500 13500 35500 70000 29000 10250 1950 3250 11500 6500 7000 6600 7400 1500 10000 6500 2150 41000 1500 12500 5500 14250 9900 17500 46500 20000 5100 11250 2800 10500 2250 3000 10500 800 2150 2550 3050 1450 3900 26000 6600 2500 4900 650 S800 6100 6400 4900 50000 38000 14000 11750 4250 6700 7500 4750 27500 3300 7500 47500 19000 4100 9700 6000 13000 23» 7500 4800 BugûnKjj Cta* 6100 12500 4750 33000 28000 6800 4200 18250 12500 «730 7200 6600 34000 9600 4250 9400 11000 14000 36000 73000 30000 10500 2000 3250 11500 6900 7700 6600 7700 1550 10000 6600 2200 41500 1500 13000 5700 14750 9900 19250 49500 21000 5300 12000 2850 10750 2300 3100 10750 825 2150 2700 3150 1500 4000 28000 6900 2550 «900 725 5000 6200 4950 52000 39000 14500 12500 4400 6800 7700 4900 28500 7600 48000 19250 4200 98» 6000 13250 2500 7900 4900 Bugûnkıi kapanış 6100 12500 4750 33000 27500 6700 22000 4200 17500 12500 7200 6600 33500 9600 4250 9200 11000 13500 35500 73000 30000 10250 1950 3250 11500 6900 7700 6600 7400 1500 10OOO 6600 2200 41500 1500 12500 5800 14750 9900 19250 49500 20500 5100 11750 2800 10500 2250 3100 10750 825 2150 2700 3100 1500 4000 27500 6600 2550 4900 725 5900 6200 6800 4950 52000 39000 14500 12500 4300 7700 4900 28500 9600 7600 49000 19250 4200 9800 6000 13250 2500 7500 4800 Işlem Tnktan 28150 48200 77656 11300 293O0 10400 105980 74900 210200 56370 31600 92084 19000 597338 8900 600 49960 14400 7000 85600 222040 17550 17400 14600 5000 117350 6800 1200 8000 143700 4000 27000 10000 10000 2800 1800 88800 11129 1000 71460 161300 45000 19330 33400 91100 16400 6100 8200 32160 1700 29431 8800 14900 76300 33400 573200 8400 119640 800 3600 60645 4000 13490 35910 4550 4300 4600 1800 25600 78200 13980 67000 16550 22900 28293 40300 40831 978600 1140100 95124 663792 12600 En çok sCa yaplan fy 6100 12250 4750 32500 27000 6700 22000 4150 18000 12500 6400 8900 6500 33500 9600 4250 9200 11000 13500 35500 73000 29000 10250 1950 3250 11500 6900 7500 6600 7400 1500 10000 6600 2150 41500 1500 12500 5600 14500 9900 175» 48000 20500 51X 11500 2650 10750 2250 3100 10750 800 2150 2550 3100 1500 3900 27000 6700 2500 4900 725 saoo 6200 6600 4900 52000 38500 14250 12500 4250 6700 7600 4800 29000 9500 7500 48000 19250 4200 9700 8000 13000 2450 7500 4900 Ağırtıtu ort fry 6071 1200 4701 32687 27388 6729 21852 4150 17771 12359 6534 8919 6489 33174 9584 4250 9199 10682 13528 35672 72146 29294 10269 1965 3250 11500 6814 7384 6600 7532 1517 10000 6561 2167 41473 1500 12625 5579 14531 9900 18306 48195 20391 5159 11578 2837 10631 2255 3063 10630 809 2150 2587 3085 1497 3918 26775 6663 2500 4900 703 5880 6187 4905 51868 38362 14267 12377 4289 6722 7618 4837 28014 9467 7502 48439 19245 4164 973S 6000 13008 2382 7515 4855 _1B-M1.8«1.4S8 Azerbaycarfa teıııkiııli yaklaşımAzerbaycan Başbakanı Hasanov, ülkesinde hızlı bir özelleştirme programı uygulayacaklarını, menkul kıymetler borsası kuracaklarını belirterek Türk işadamlarını ülkesinde yatırıma çağırdı. Hasanov, özelleştirmede Cengiz İsrafil'den yararlanacak. Türk işadamları, Azerbaycan'ın çağnsına temkinli yaklaşıyor. Bunda Azerbaycan'ın küçük bir ülke olmasının yanı sıra Sovyetler Birliği'nde ruble dışında bir döviz cinsinden para kazanmanın mümkün olmadığı görüşü etkili oluyor. ABDURRAHMAN YILDIRIM Türkiye'yi ziyaret eünekte olan Azerbaycan Başbakanı Hasan Hasanov ülkesinde hızlı bir özel- leştirme programı uygulayacakla- rını, menkul kıymetler borsası kuracaklarını belirterek Türk isa- damlannı ve sanayicilerini ülke- sinde yatınma çağırdı. Azerbaycan Başbakanı Hasan Hasanov Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada, kalkuıma için ekono- mide özelleştirmeyi yürürlüğe koymak istediklerirü, teknoloji getirmek şartıyla Türk işadamla- nnın her türlü yatınmlarına açık olduklannı büdirdi. Tüketim mal- lanna yatınm yapmak istemedik- lerini ve bu mallara dayalı bir ticari ilişkinin geliştirilmesinden yana olmadıklarını vurgulayan Hasanov şöyle devam etti: "Bizim ekonomik kalkınma>ı sağlamamız için her alanda tek- nolojiye ihtiyacımız var. Biz tü- ketim maddeieri üreten degil, döviz getirici fabrikalar kunnak istiyoruz. Bunu da ineeledik. Oto sanayii, gübre sanayii, petrol ant- ma, demir çelik, tekstil, elektro- nik ve ambalaj sanayii gibi alanlarda teknolojik yatmmJara ihtiyacımız var. Ben bu alanlar- da Türk isadamlannı isbiriiğine ve ortak yatınma çağınyornm. Onun için de Kuşadası'na kadar giderek toplantüarında konuş- tum. Bu daveti yapüm. Azerbay- canla, Sovyetler Birligi pazanna girme imkânı var. Gelin burada ortak yatınmlara giderek Sovyet- ler Biriigi'nin oteki cumhuriyetle- rine ihracat yapaiım. Bu ortak yaûnmlann pazan buyuk Sovyel pazarı olsun. Onun için biz Sov- yetler Birligi Ue ekonomik yonden hiç aynlmak istemiyonız. Niye aynlalım ki çok buyuk bir pazar. Biz bu ilişkilerde sadece karşılık- lı eşitlik istiyoruz." Azerbaycan'da düşündükleri özelleştinne hakkında da bilgi ve- ren Hasan Hasanov, en kısa za- manda bunu yürürlüğe koymak istediklerini söyledi. Bu konuda Türkiye'de özelleştirmeyi başla- tan Cengiz tsrafil'den bilgi aldık- larım kaydeden Hasan Hasanov, tanm sektörünün yüzde 50'sinin özel sektörün elınde bulunduğu- nu, devletin elınde olan tanm ke- simi ile sanayi sektöründe yakın zamanda özelleştirmeye giunek is- tediklerini ifade etti. Hasanov, Bu firmalara Türk özel sektörünün talip oimasını beklediklerini an- lattı. tstanbul'daki ziyaretleri arası- na Menkul Kıymetler Borsası'nı da katan Hasanov, buraya Cen- giz Israfîl'le birlikte geldi. İsrafîl'- den borsa hakkında bilgi alan Hasanov gazetecilere '"Kendisi dostnmdnr. Babası, dedesi, akra- balan bizim orda. Özelleştirme ve borsa ktırnlması konulannda ken- disinden yararlanıyoruz" dedi. Hasanov borsanın 1.5 yıl gibi bir zamanda kurulabileceğini, bu ko- nuda Türkiye'den profesyonel elemanlar da getirtebileceklerini sözlerine ekledi. Cengiz tsrafıl ise dünyadaki en SSCB'de serbest piyasa kavgasıEkonomi Servisi — Geçen hafta Sovyet- ler Birliği için bir "ekonomik reform planları" haftası oldu. Rusya Federatif Cumhuriyeti'nin 11 eylülde, iküsatçı Sta- nislav Şakhalin'in imzasını tasıyan "500 gun planı"nı kabul etmesi, bu plamn mu- halifi SSCB Başbakanı Rijkov'un rneclis önüne çıkarak alternatif bir plan hazırla- yamadığını itiraf etmesi, bu arada da Gor- baçov'un danışmanlanndan Abel Agan- begyan'a üçüncü bir plan hazırlatması, Sovyetler Birliği'ni birbirine kattı. Serbest piyasa ekonomisine geciş konu- sunda Rusya Federatif Cumhuriyeti Cum- hurbaşkanı Boris Yeltsin'in kabul ettirdiği Şakhalin'in "500 gün programı" daha "radikal" bir geçişi öngöruyor. Aynı prog- ram, şimdilik y-alnızca Rusya'da kabul edil- mesine karşm, SSCB'nin bütün cumhuri- yetlerine de kendi para birimlerini, banka- cılık sistemlerini, ücret ve vergi politikala- rını belirlemek konusunda özgürlük veril- mesini öngörüyor. Geçen mayısta "kontrollü piyasa ekonomisi" adı altında bir reform progra- mı hazırlayan, ancak Sovyet meclisine ka- bul ettiremeyen SSCB Başbakanı Nikolay Rijkov ve ekibi ise kendilerini "üımta Şakhalin'in 500 gün planı • B ü t ç e açigu 1991 sonuna dek bütçe açığını sıfıra indinnek üzere ordunun harcamalan dahil, kamu harcamalan kısıtlanacak. • İTyatlar: Sübvansiyonlar kaldırılarak fıyatlar 150 temel madde dışmda, serbest bırakılacak. • Ücretler: Endeks sistemi getirilecek. ş 400. gün sanayinin yüzde 4O'ı, inşaat ve taşımacılığm yüzde 50'si, ticaret ve hizmetlerin yüzde 6O'ı özelleşmiş olacak. • Borsa: Kasımda Moskova'da bir borsa açılacak. Yıl sonuna dek 50-60 devlet şirketinin hisseleri satışa çıkarılacak. • Rubfenin koavertJbÜİtesİ: Bir serbest döviz piyasası oluşturulacak. 1991 sonunda iki piyasa birleşecek. • Yeniden toparlanma dönemL Son ıoo günde konut reformu yapılacak. İnşaat sektörü canlandınlacak. • ö z e r k H k : Rusya dışındaki cumhuriyetler de kendi para birimleri, vergi ve bankacılık sistemlerinde özgür olabilecekler. radikaller" olarak adlandınyor. 11 eylül- Fiyat reformu: 500 gün programında, de meclisin önüne çıkarak "yeni bir prog- bütün mallann fıyatlarının serbest bırakıl- ram hazuiayamadığııu" itiraf eden Rijkov, ması, ancak 150 temel maddede sübvansi- yine de Şakhalin programını bazı yönler- yonların bir süre daha sürdürülmesi öngö- den elestiriyor tsin ilginç yam, Rijkov'un mayıs- ta sunduğu programda ise, aynı 150 malın fiyatınuı serbest bırakılması istenmektey- di. Ayrıca Rijkov, fîyatların serbest bıra- kılmasına karşıhk, ücretlerde bir iyileştir- me yapılarak, halkın birdenbire fırlayacak fiyatlardan daha az etkilenmesi gerektiği- ni belirtiyor. CumhDriyetlerin özerkligi: Şakhalin ve Yeltsin, cumhuriyetler arasındaki birliği sağlayacak tek unsurun "piyasa" olması ge- rektiğini söylüyor. Rijkov ise, SSCB Başbakanı olarak, raerkezi sistemin tümüy- le çözülmesine karşı çıkıyor. Son haftanın ilginç gelişmçsi ise, SSCB lideri Gorbaçov'un tutumu oldu. Gorba- çov, kendi Başbakanı Nikolay Rijkov ye- rine, başhca "rakibi" Boris Yfeluin'i destek- lediğini açıkça belli etti. 500 gün planının başhca mimarı olan Şakhalin, Gorbaçov 1 un da ekonomik danışmanlanndan biri. Ancak her şeye rağmen, Rijkov'un istifa et- mesine ya da ettirilmesine karşı çıktıgını belirten Gorbaçov, iki tarafı uzlastırmak amacıyla üçüncü bir plan hazırlattı. An- cak Şakhalin'in kendisinin de belirttiği gi- bi bu plan "yüzde doksan dokuz 500 gün planının aynısı." GÖZLER BORORODA — Maden işçileri "avans direni$i"nin ardından hücreye benzeyen servis araçlan ile yerin yuzlerce metre altında "binbir tehlikeyle dolu" işyerlerine ba- reket etmek uzereler. Bir aylık çauşmalannın karşılıgı 400-500 bin lira... Yanda bir örnek. Adı Hasan Koroglu... 18 yılUk maden işçisi. "Taramacı" olarak çahsıyor. Aylıgı 400 bln lira dolayında. Elinde son ayhgının bordrosu. Borçian kesildikten sonra kalan para tam tamına 236 bin 672 lira. 2'si okula giden 4 çocukhı aile bu parayla "geçinecek"... Genel Maclen-İs TTK'ya talip Y/mRIM F0NUUU 17EYIA.199I k Vatnm-1 Iş Yatrım-2 I ş lnterirjn-1 İnterton-2 itnerton-3 interterH» lküsatYtf-1 iktisat Yat2 IkfisatYatJ iktisat Vat-4 iktisat Atriım Fon Garant \fertırtfT>-1 Garanto 'rcrtınm-2 Garantı >fatınrTv3 Garana YfetınrM EsbarkRm-1 EsfaankFon-2 EsbankFon-3 YKBVa. Fonu YKBSekttrFbn YKB Hisst Fon YKBKamuFon YKBLikitron YKB Karma Fon YKBDfcizRon YKBKapiUF YKB Aköf F VaJotFbn-1 Vakrf Fbn-2 VakrfForvJ Vakrf Htsse Vakrf Dönya Fon Vakrf Forv6 DışbankMavi Fon Dışbank Beyaz Dışbank Pembe Tütûn Fon Mitsui Fbn-1 MHsuFon-2 Rnans Fon-1 RnansFon-2 Rnans Fon-3 Rrtans Fon-4 Znat Fon-1 Ziraat Fbn-2 Ziraat Basak Fbn Ziraat Fon-4 Kalk fon-1 Ha& Fbn-2 PamukFon PamukHisst Emt* Fon-1 EmtakFoıv2 Impec Fon-1 Impot Hisse TobankFon SûmerFbn DenizFon Ege Fbn l^lkınnıa FoM Dermr Fon Tânş Fon Ortak Fon Türkbank Fbn KSBB 14.03» 09HO89 170150 04İE90 19O9B7 10300 20000 10000 1O0O0 27.02J9 0&02B9 11.12J9 22.1057 100X89 120230 300530 1&11B7 311089 110730 (70188 0?3188 arsasB 070188 070188 02^139 19İK90 1&0630 240439 22D330 260190 14.0630 284638 10.04.89 28JJ&90 040738 1S0738 201039 2OÛ189 200789 111239 2O0390 09.1039 140290 14.0250 2O0&30 01.1139 08.0130 02JÎ1S0 28JK90 220130 18J730 02.0230 04.0530 28.0330 1202 90 160430 040530 08.0530 070530 110630 27.0830 010930 10661 9360 9359 11200 a7B4 9306 9596 9390 10.000 9376 9.731 10437 9336 10319 1O0O0 10000 10477 1785 9.H3 9.795 9£93 9328 9.294 10000 9542 10000 46279 10444 9394 9374 1O000 10057 20558 10011 11.021 40000 10.000 . 9346 9356 10428 9358 1O100 10000 10000 10000 11397 10357 10724 10469 10000 10000 10066 9362 10.000 10405 10808 10000 10.000 10006 10000 10000 10000 57711 38508 15290 11132 11278 44187 36005 19301 18.190 36316 29355 14.101 14 219 12310 44.259 21.446 14.004 11379 44987 1S016 10731 41365 33.293 59.480 32574 26441 33.201 15J604 10328 6705 31105 85.423 15604 11483 11.636 11077 29331 39560 10947 32.067 116776 14538 19316 16374 14317 11.470 17384 12379 11126 11.490 16320 11519 17359 11389 13302 1Û789 11126 10250 12.006 11530 13581 11B50 11313 11408 11247 10.189 10138 57380 36625 15332 11174 11309 44339 38141 19372 18.255 36418 29384 14.151 14.252 12324 44.414 21582 14.131 12078 45.041 15054 10768 41442 31402 59329 32.782 28537 31120 15dS73 10368 8£55 31217 85703 15.655 11 «6 11592 11.167 30023 39£92 10387 32.182 119.166 14567 19884 17035 14364 11508 17534 12363 11173 11544 16893 11594 17449 11392 13351 10331 13.165 10508 12.047 13573 11630 11B91 11356 11445 11290 10223 10195 047 030 0.27 032 027 034 036 036 036 028 0.10 035 023, 011 035 063 091 033 012 025 034 014 033 075 033 034 -024 044 037 •057 034 033 033 151 -038 031 031 033 037 036 033 020 034 036 033 033 086 065 036 047 043 055 052 087 036 039 030 252 034 032 036 035 036 032 038 033 055 Genel Maden-îş Sendikası Başkanı Şemsi Denizer, Özal'ın üstü kapalı olarak maden işçilerini eleştirdiğini belirterek "Şayet kurumu zarardan kurtaramayacaklar ve özelleştireceklerse biz sendika olarak TTK'ya talibiz" dedi. YAVUZ ŞtMŞEK Cumhurbaşkanı Turgut özal'- ın 15 eylülde, Gemlik'te bir fab- rikanın temel atma töreninde yap- tığj konuşmada sendikalan fazla zam istemelde ve "zarar eden dev- let ratesseselerini kapanma aok- taauu gettrmeklc" suçlaması Ge- nel Maden-tş'in tepkisine yol ac- tı. Cumhurbaşkanı Turgut özal Zonguldak'ta 30 bini aşkm ma- den isçisinin avans isteklerinin iş- verence reddedilmesı üzerine bas- lattıklan "ocaga ginneme" eyle- mirün ikinci gününe rastlayan ko- nuşmasında şöyle demişti: "Isçi-isveren munasebetlerinin çok iyi götttriilmesi laznn. Bakı- nız Avnıpa'da oasıl gidiyor. Al- manya'da çok az grev duyuyor- sunoz. Sebebi; işçisi, isvereni ge- reginde d ele vennesi. tleri Baö iilkelerinde bn meselelcr anlayış içcrisimle yapüBiıştır. Şimdi ba- kınız öyte devlet nıüesseseleri var ki bngön zarar ediyorlar. Ondan sonra MBdikaianmız yüzde 500 zam istiyorlar. Ba mtiessesclerin hepsi kapanır, kapanmaya da mahkteı ohır. Sonımda Un kay- bcder? Hepimiz kaybederiz. " Genel Maden-tş Sendikası Ge- nd Başkanı Şemsi Denizer, özal'- ın bu sözleri üe "kendilerini he- def aklıgını" vurguladı ve "Sayın özal, istedigimiz zam oranını da dttsürmöş. Bizim istedigimiz zam oranı ortaiama Mcrette yüıde 500 degU, yüzde 556'yı bniuyor" de- di. "Yüzde hesaplanyta atra$ma- dıklanm" söyleyen Denizer; "Biz cabşan insanııı yaşayabiimesi ve geçinebUmesi için gereken öcreti istiyomz" diye konuştu. Denizer, "TekHflerimiz yüzde 500 degil, yüzde 1000 artışı da gösterebilir. Bunun suçu knsnra bizim degüdir. Bizim kaklı istek- lerimize karşı p l f l a r yözdeieri bir yaaa bmkıp 'maden isçisinin hakkı şu kadar paradrr, şu ücret yeterlidir' diyerek açıkça konus- samar. Ş« aMİa gündeMk brüt ola- rak MTA'da 9-17 bin Un arası, TTK'da 16-20 bin Un arası Scret alan isçUerimize ne kadar ücreti reva gördüklerui. açıkça ortaya koysunlar. Dülerinin alOndakl baklayı açıkça çıkarsınlar" dedi. Denizer, Cumhurbaşkanı özal'ın Avrupa'daki işçi işveren ilişkileri konusundaki değerlendirmeleri- ne, "Zamaa zaman 'çağ atladjk' dlyeaJer. Avrupa'da, Almaaya'- da bir maden işçisbün ortalama 7-8 milyon lira Moret akhgıu ve ha«gi fârtiarda çahsıp yssadıfuu —Btmamnlar" karşıhğım verdi. TTK'nın zarar eden bir kuru- luş olduğunu bildiklerini ve top- lusözlesme gOrüşmeleri sırasında istedikleri zam oranının nasıl kar- şılanacagı konusunda öneriler ge- tirdiklerini anlatan Denizer açık- lamasım şoyle sürdürdü: "BaşUn beri söyledik. Yine söyrayornz. TTK zarar ediyona sornmluı biz degiliz. TTK'yı ve KİTIeri bir çtftük gibi yöneten- ler bizier degiliz. Tafktanfirii hav- zasuı körertip tekdd sermayeye itkalat ve vurgun kmpdaruu aç- mak bteyenler bizier degttiz. Biz TTK'nın naul zarar ettigi- ni, nasıl knrtaniacagını cok ryi M- Uyormz. Açık yürekie diyorvz ki TTK'yı biz isçüer yöaeteüm. Bir kamn işietmesiııin nasıl veıimU ydaetDecegmi, çabşma ve yaşama sartiaruu nasü dözeltilecegini, •tasad kaynaklann nasıl değerien- «raecegüü, örnekJeriyie göste- rellm." zor özelleştinnenin Sovyetler Bir- liği'nde gerçekleştirilebileceğini belirtti. Israfil.Cumhuriyet'e şun- lan söyledi: "Hızlı bir özelleştirme progra- mı yapmak istiyorlar. Ama zor. Ben dünyanın en zor özelkştinne- sinin Sovyetier Biriigi'nde. ardın- dan Türkiye'de olacagını daha önce belirtrniştim. Ama katkıla- nmız olabilir. Bizim sistemimiz onlara daha yakın. Otüarda bizim sistemimizi dikkade inceUyorlar ve modeiimizi öğnnmeye ve ken- dilerine adapte etmeye çalısıyor- lar." Azerbaycan Başbakanı dün bor- sayı ziyaretinden sonra Türkiye Ithalat ve thracatçılar Derneği'nin (TİDER) Topkapı Sarayı'ndaki öğlen yernegine, akşam da Ban- kalar Birhği'nin davetine katıldı. Azerbaycan Başbakanı'run ya- tınm çagrısı Türk sanayici ve işa- damları tarafından ihtiyatla karşılandı. Bu konuya ilgi duyan- lar bile Azerbaycan'ın 7 milyon nüfuslu, tstanbul'dan bile küçük bir ülke olduğuna ve tüketim po- tansiyelinin azlıgına dikkat çekti- ler. Bu ülkede yatırıma girseler bi- le sermayelerini geri almakta zor- luk çekeceklerini belirten sanayici ve işadamlan öteki cumhuriyetlc- re ihracat yapılması durumunda kazanılacak dövizin dolar değil, ruble olacağına dikkat çektiler. İşadamları ekonomik ilişkilerin geüşebümesi için rublenin konver- tibüitesinin sağlanması veya Azer- baycan'ın konvertibilitesi olan bir para üzerinden ödeme yapabihne- si gerektiğini belırttiler. Bunun şimdilik imkânsız olduğunu ifade eden sanayici ve işadamları bu ül- keye Eximbank'ın 300-400 milyon dolarlık bir kredi açmasırun eko- nomik ilişkilerin canlanmasında önemli bir katkı sağlayacağını kaydettiler. İSO'dan Uluslararası Doğu Avrupa Sempozyumu Ekonomi Servisi — lstanbul Sanayi Odası (İSO), Doğu Avru- pa ülkelerinin son durumu ve Türkiye ile olan Uişkilerini konu alan uluslararası bir sempozyum düzenledi. 24-26 eylül tarihleri arasında yapılacak olan sempoz- yuma SSCB, Macaristan, Çekos- lovakya ve Polonya'dan üst dü- zey görevlilerle büirn aHmnigı^ ka- tılacak. Odakule Konferans Salonu'n- da 24 eylül pazartesi günü baş- layacak olan sempozyumun açı- lış konusmalanru Memduh Haa- oğlu ile Maliye ve Gümrük Baka- nı Adnan Kahveci yapacak. Sem- pozyumun ilk gününde Maca- ristan ve Çekoslovakya ekonomi- lerinin son durumuyla, bu ülkelerin Türkiye ve Polonya ile olan sanayi ve ticari işbirliğî ola- naklan tartışılacak. Sempozyumun, Sovyetler Bir- liği'ndeki yeni reform hareketle- ri ve ekonoraideki değişiklikler ' konulannın tartışılacağı ikinci gü- nünde, Bilimler Akademisi Dev- let ve Hukuk Enstitüsü öğretim ' üyesi Dr. Aatin ve Dünya Sosya- list Ekonomiler Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Kaprianov geçen hafta Moskova'da yapüan ekonomik : stratejik tartışmalan konusunda Türkiye'de ilk kez açıklama yapa- caklar. SSCB'nin olusturacağı ye- ni ekonomik strateji konusunda Gorbaçov, Yeltsin'in önerilerini benimseyerek Başbakan Rijkov'- un güç durumda kalmasına yol açmıstı. Dr. Antin'in SSCB'de çı- kanlan son yasalan hazırladığı, Prof. Dr. Kuprianov'un da ûlke- nin önde gelen iktisatçılanndan oldugu bildiriliyor. KONUK YAZAR GAP Projesi ve Körfez Krizi Türkiye, uluslararası arenada hareketlerini sadece ülke çıkarlarına göre düzenleme ilkesine göre ayarladığında, uzun vadeli çıkarının bütün Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleriyle iyi geçinmek, bu sayede ticari Uişkilerini sıcak tutabilmek olduğunu görecektir. Prof. Dr. GULTEN KAZGAN İ.Ü. iktisat Fakûltesi öğretm ûyesı "tngiltere'nin dostu, duşmanı yoktnr, sadece çı- kan vardır" diyen bir zamanların Britanya İmpa- ratorluğu'nun başbakanı, evrensel olması gereken bir Ukeyi ortaya koymuştu. Batı dünyası ülkeleri- nin dünya sahnesindeki davranışlannda bu ilkeden hiç aynlmadıklan bir gerçektir. Piyasa ekonomi- sinde bireysel davraruş güdüsü, kân en çoklaştı- nlması, buna bağlı ülkelerin uluslararası alandaki davranış gudusu de ülke çıkandır. Ashnda, bir dö- nemin "Doğu Blokn"nun uluslararası eylemlerini güdümleyen ilke de bundan farkh olmamışür. Baş- kalarının çıkarı için harekete geçerken kendi ülke- sininkini gözardı edenler, sadece "çevreleştirilmis" ülkelerin yönetimleridir. Bunun en iyi örneği de çö- küş döneminin Osmanlı devletidir. Türkiye uluslararası arenada hareketlerini sadece ülke çıkarına göre düzenleme ilkesine göre ayarla- dığında, uzun vadeli çıkarının bütün Ortadoğu Ku- zey Afrika ülkeleriyle iyi geçinmek, bu sayede ti- cari Uişkilerini sıcak tutabilmek olduğunu görecek- tir. GAP projesinin tamamlanmasıyia birlikte or- taya çıkacak yeni durum, bu savın önemini daha da arttıracaktır. GAP'ın sulama projesi tamamlan- dıktan ve Güney Doğu bölgesinde yeni bir üretim dokusu oluştuktan sonra, tarım üretiminde "bir- kaç Çukurova1 ' çapında artış olacağı tahmin edil- mektedir. 2000 yılına dogru Türkiye'de nüfusun 60 milyonu, kişi basına gelirin de 2000 dolan aşması beklenmektedir. Bundan öturü, söz konusu üretim artışının önemli bölümünün ülke içinde gıda mad- desi ve sanayide hammadde olarak tüketilmesi ola- ğandır. Ancak yine de ürün fıyatlarımn ülke için- de büyük düşüşlerle karşüaşmaması için, ihraç edilir bir ürun fazlasının ortaya çıkması beklenir. Türkiye bu fazlayı dünyanın hangi bölgesine, hangi ulkesine satacaktır? Batı dünyasında nüfus değil artmak, artık azalmaktadır; var olan nüfus da temel gıda maddelerinde doygunluğa ulaşmış- tır. Kuzey Amerika (ABD ve Kanada) ile AT an- cak bazı üriınlerde "marjinal" ithalatçıdır; aynı za- manda, temel gıda maddelerinde, hem de büyük çaplı sübvansiyon içeren fiyatiarda büyük çaplı ih- racatçı konumundadır. Bu pazarlar kendi ihtiyaç- ları olan kalemler dışında dış dünyaya kapalıdır ve tarım pazarlarırun birbirlerine açılması için sürek- li baskı yapmaktadırlar. Bu durumun yakın bir ge- lecekte diğer ülkeler lehine değişmesi de söz konu- su değildir. Yani, GAP'ın tamamlanmasıru izleye- rek ortaya çıkacak üretim fazlasıru pazarlamak açı- sından bu pazarlar umut vaat etmemektedir. Bu- na karşıhk, Türkiye'nin yakın komşulan olan Ortadoğu-Kuzey Afrika ülkeleri ve SSCB bu fazla açısından iyi pazar olabilirler; halen büyük çaplı ithalatçı konumundadırlar. özellikle Arap ülkele- rinin oluşturduğu birinci grup çok yüksek nüfus ar- tış hızı, doğal koşulların elverişsizliği, ticari tanm yapılannın yetersizliği dolayısıyla sürekli ithalata bağımh kalabilecek görünümdedir. Bu grup ülke- lerin çoğunluğu yüksek petrol geürleri sayesinde sa- tınalma gücü de yüksek ulkelerdir; bu bakımdan, büyük gıda açığı olsa da satmalma gucü olmadığı için bir pazar vaat etmeyen Sahara-altı Afrika'dan farkhdırlar. Gerçi Uzakdoğu da -başta Japonya- hem satı- nalma gücü hem doğal kaynaklann yetersizliği do- layısıyla tanm ürünlerinde ithalata bağlıdır. An- cak ABD'nin sübvansiyonlu tanm fıyatlan bir yan- dan, bu ülkelerin (başta Japonya ve Tayvan) ABD karşısında verdikleri dış fazlalar ve ABD'nin sınai mamullerin en dinamik gelişmesi olanlarda reka- bet gücü düşüklüğü dolayısıyla tanm ürunleri ih- racma verdiği önemi diğer yandan bu pazarlara gir- meyi güçleştirmektedir; buna Türkiye ile bu bölge arasındaki mesafe uzaklığının yarattığı yüksek ta- şıma giderleri eklendiğinde, bu pazarlann da Tür- kiye için ancak "marjinal" ihraç alanı olabileceği ortaya çıkar. Kısacası, Ortadoğu - Kuzey Afrika eksenindeki Arap ülkeleri GAP sulamasıyla ortaya çıkabilecek fazlarun en garantili ve en kârlı pazarları olabile- cektir. Türkiye bu pazarı bugün Körfez krizindeki tutumunda bir hata yaptığında siyasi nedenlerle kaybederse ne ohır? Ne olacağı bellidir? Ya GAP sulamasıyla ortaya çıkabilecek ihraç edilebilir faz- la iç pazara yönelir ve ürün fiyatlan şiddetle duşer ve/veya uzak mesafedeki pazarlara yönelindiğin- de taşıma giderinin yüksekliği elde edilen net fıya- tı düşürür. İç piyasadaki bu fiyat düşüşleri, bu fi- yatla üretim maliyeüni karşılayamayan bölgelerin üretim sürecinden uzun vadede aynlmasma yol açar. Yani GAP sulamasından beklenen üretim ar- tışı ortaya çıkmaz. Yapüan büyük yatınmın ülke çapındaki getirisi düşer. Bir diğer deyişle, GAP Türk mühendisliğinin büyük basansı olsa da pa- zar darlığı, bunun büyük ekonomik basan olrna- sını engeller. Bölge ülkeleriyle siyasi ilişkileri sıcak tutarak böl- genin gıda ihtiyacımn artan bölümunü sağlamanın diğer yararlan da olacaktır: Bu ülkeler "mide"le- rinden Türkiye'ye bağlandığında GAP sulaması- nın yaratacağı sorunlann da hafifletilebümesi ola- sıhğı doğabilir. Sulama dolayısıyla Fırat ve Dicle'- den Türkiye'nin kullandığı su miktan arttığında Irak ve Suriye ile aradaki "so sornnu" büyüyebi- lecektir. Bu ülkeleri başka bakımlardan Türkiye'- ye bağımh kılmak, çıkabilecek sorunlan hafıflet- meye katkı yapar. Ülkelerin yönetimleri geçici, halklan ise kalıcı- dır. Yarın öbür gün Körfez'deki ortaçağ kalmtısı rejimler gibi sınır komşulanmızın "tek adam" re- jimleri de daha demokratik siyasi yapılara yerini bırakacaktır; halkın ülke yönetimine katkısı mut- laka artacaktır. Türkiye, bugün Irak halkının - ambargo dışında kalan- ihtiyaçlannı karşüamalı ve yann için bir dostluk bagıru bu yolla atmahdır. Am- bargo sırasında Türk maması yiyen bugünkü be- bekler, Türk iiacı kullanan bugünkü hastalar, ya- nn GAP sulamasıyla ortaya çıkacak yeni durum- larda Irak halkının Türkiye'ye daha olumlu dav- ranmasını sağlayabilecek bir dostluk köprüsü ku- rabilirler.