Katalog

CUMHURİYET/16 DIŞ HABERLER 1 EYLÜL 1990 KÖRFEZ KRİZİ...KÖRFEZ KRİZİ... KÖRFEZ KRİZİ...KÖRFEZ KRİZt... KÖI WASHINGTON ABD'yi üç sorun kaygılandırıyor UFUK GÜLDEMtR Beyaz Saray, müttefiklerin Körfez harekâtına yeterince omuz vermediğini düşünüyoır. Suudi Arabistan'daki birliklerin komuta ve kontrolü konusunda kanşıklık var. Sürekli savaştan söz edilmesi, krizde uzlaşmaya hiç yer yokmuş izlenimini yaratıyor. vermediği görüşunden kaynaklanıyor. Her ne kadar Bush yönetimi bu doğrultudaki tdkinlerini artunyorsa da arzuladığı düzey- de sonuç alamadığı gözleniyor. Önceki gun- kii Washington Post'un başmakalesinde, "Sıradan Amerikalılan, bu olaydan soğu- tacak bundan daha bü>ük bir şey olamaz" deniyordu. Krizin ilk günlerinde, gerek ola- yın ciddiyeti gerek Saddam Hüseyin'e kız- gınlık gerekse de Bush yönetiminin diplo- matik atağj, dünyadaki birçok ülkeyi Irak'ın Kuveyt'i isgaline karşı askeri ya da ekono- WASHINGTON — ABD bir yandan Körfez'e asker yığmaya devam ederken di- ğer yandan da henuz çözülmemiş ya da açıklığa kavuşmamış bazı sorunların üste- sinden gelmeye çalışıyor. 1) Yuk paylaşımı: Bu sorunlardan ilki ve belki de VVashington bakımından en önemli olanı, müttefiklerin Körfez harekâtına as- keri ve ekonomik açıdan yeterince omuz mik önlem almaya sevk etti. Ancak ABD şimdi bu önlemlerin "derinliğini" doyuru- cu olmaktan çok uzak buluyor. Washing- ton'da özellikle petrole göbeğinden bağlı Avrupalıların daha fazla katkıda bulunabi- lecekleri yönünde bir duygu var. Diğer yan- dan, "söz konusu tebdidin doğrudan muhatabı" Arapların, sadece asker değil, zırhlı birlikler göndermeleri yönünde de beklentiler var. F. Almanya ve Japonya ise "gereksinroeleri olan petrolün akısını garan- tilemekten uzak bir tavır içinde." Beyaz Sa- ray, Japonya'nın Türkiye, Ürdün, Umman ve Mısır'a vermeyi diışündüğü 2 milyar do- ları, dünkü Washington Post'un başmaka- lesindeki deyişle, "çok miilevazı" buluyor. Bush, şimdi Dışişleri ve Maliye Bakanı'nı, daha ileri derecede "yük paylaşımını" sağ- lamakla göreviîndirdi. Bakanlar bu görevi, "Amerika'yı dünyanııı paralı askeri durumu- na düşurmeden" başarma talimatı çerçeve- sinde yerine getirecekler. 2) Kontrol kimde?: ABD'nin şu sıralar- da başını ağrıtan bir baska konu da Suudi Arabistan ve onu çevreleyen sularda konuş- landırılmış kuvvetlerin komuta ve kontro- lünun kimde olduğu. Şu ana kadar kurul- muş Arap ve Amerikan karargâhlarırun "as- keri gıiç kullanmak" konusundaki politika- larında göruş farklılıklan olduğu dikkat çe- kiyor. Örneğin karargâhıru lampa Florida1 dan Suudi Arabistan'a taşırruş olan Ameri- kan Çevik Kuvveti, Korfez'deki varlık ne- denini belirli senaryolarla kısıtlamıyor. Oysa Arap kuvvetleri çok dar bir yorum getiri- yor. Şu ana kadar Amerikan basımna yan- sıdığı kadanyla Körfez'de iki askeri yetki merkezi oluşmuş durumda. Riyad'ın komu- tasındaki Arap Ulkeleri birlilderi ve Amerikan-Suudi komutasındaki Arap ol- mayan birlikler. Aynca Suudiler, kendi top- raklarından herhangi bir taarruz başlama- dan önce Bush'un Kral Fabd ile danışma- larda bulunmaya söz verdiğini hatırlatıyor. Öte yandan Körfez'de Amerika'mn dışında da Batılı askeri kuvvetler var. Bunlann Su- udilerle askeri koordinasyonu Amerikan ka- rargâhı üzerinden yürütülüyor. Gönildüğu gibi ortada bir kanşıklık var. Washington, eğer giderilmezse bu kanşıkhğm, krizin bir sıcak savaşa dönüşmesi halinde çok ciddi sonuçlar doğurabileceğini savunuyor. 3) Taviz yok: Şu ana kadar her iki taraf da bir savaş çıkması halinde zafer kazana- cağından söz etti: ABD, Irak Kuveyt'ten çe- kihneden bir çöziim olamayacağını vurgu- luyor, Bağdat ise ısrarla çekilmeyeceğini söy- lüyor ve bu yönde gizli anlaşma önerileri ol- duğu haberlerini kesin biçimde yalanlıyor. Sürekli savaştan ve zaferden söz edilmesi sanki bu krizde hiç uzlaşmaya yer yokmuş gibi bir izlenim uyandırıyor. Oysa eğer bu sorun bir savaş ile çözulmezse, ABD ile Irak konuşmak zorunda kalacak. ABD yetkili- leri bunu krizin basından bu yana biraz ses- sizce de olsa Amerikan kamuoyuna anlat- maya çalıştı. Ancak kulaklar hep savaşa dö- nük olduğu için bu boyut biraz gözden kaç- tı. Washington'u rahatsız eden üçuncii ko- nu bu. Amerikan kamuoyunun, "zamanı geküğhıde Irak ile pazarlık yapılacagıru" bil- mesini istivorlar. Washington Times'a göre bazı müttefıklerinin ABD'ye telkini: Irak'ın askerigücü ezilsinMuhafazakâr eğilimli Washington Post gazetesi aralarında Türkiye'nin de bulunduğu bir grup müttefikin, Körfez krizini Irak'ın askeri gücünü tümüyle ezerek çözmesi için ABD'ye telkinde bulunduklarını öne sürdü. Dış Haberier Serrisi — ABD başkentin- de yayımlanan muhafazakâr eğilimli Wu- hington Times gazetesi, aralarında Türki- ye'nin de olduğu bir grup müttefikin, ABD'nin, Körfez krizini Irak'ın askeri gü- cünü tamamen ezerek çözmesini VVashing- ton'a telkin ettiğini iddia etti. Gazetenin diplomatik muhabirleri James Dosey ve Martin Sieff'in, Amerikan, Ingi- liz ve Ortadogu kaynaklanna atfen aktar- djğına göre bu telkini yapan üJkeler içinde Türkiye'nin yanı sıra Suudi Arabistan, Ku- veyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Bah- reyn ve Umman da var. Gazetenin iddiası- na göre bu ülkeler eğer Irak'ın askeri gücü ortadan kaJdınlmazsa, Amerika bölgeden çekildikten sonra da Bağdat'ın kimyasal ve nükleer kapasitesi ile bölge ülkelerini teh- dit etmeyi sürdüreceğini düşünüyor. Gazetenin haberinde Ingiltere'nin de bu görüşte olabileceği, Suudi Arabistan !;der- lerinin ise ABD Savunma Bakanı'mn 2 ağustosta Riyad'a yaptığı ziyaretten hare- retle bu görüşu savunduğu iddia ediliyor. Yük paylaşımı Öte yandan AA'nın haberine göre ABD Başkanı George Bush'un önceki gün Kor- fez'deki çokuluslu gücün maliyetinin kar- şılanması ve zarar gören ülkelerin destek- lenmesinde "yük payiaşımı" önerisine tep- kiler gelmeye başladı. F.Almanya ve Italya Bush'un bu oneri- sini desteklerken Japonya Korfez'deki ço- kuluslu kuvvete yardımı arttırmak gibi bir planları bulunmadığmı açıkladı. F.Almanya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Dteter Vogel dün düzenlediği basın toplan- tısında, ulkesinin Başkan Bush'un "yük paylaşımı" önerisıni destekleyeceğıni bildir- di. Vogel, "Birlikte çalışan toplulugun bir parçasıyız ve buna göre davraoacagız" de- di. Dieter Vogel, gelecek çarşamba ya da perşembe günü F.Almanya'ya gelmesi bek- lenen ABD Dışişleri Bakaru James Baker'in Başbakan Helmut Kohl ile mali yardım ko- nusunu ele almalanmn beklendiğini kaydet- ti. İtalya halya da Başkan Bush'un "yük payla- şımı" önerisini desteklediğini açıkladı. İtalya Dışişleri Bakaru Gianni de Micbe- lis, "Irak'a karşı alınan ambargo ve Sad- dam Hüseyin'in ekonomik ve siyasi yön- den yalnız bırakılması yolundaki siyasi ka- rarlann bedetini odeyeniere >ardımcı olmak için Avrupa üzerine düseni yapmalıdır" de- dL Japonya Japonya ise ABD Başkanlık temsilcile- riyle görüşmeye hazır olduğunu, ancak Korfez'deki çokuluslu kuvvete mali yardı- mı arttırmak gibi bir planı bulunmadığmı bildirdi. Japonya Dışişleri Bakanhğı Sözcüsü Ta- izo YVatanabe basm raensuplanna, Was- hington hukümetinin Ortadogu konusun- da görüşmelerde bulunmak üzere bir tem- silci göndereceğini Japonya'ya bildirdiğini açıkladı. Watanabe, "Ortadogu ülkeleriııe yardım >e işbirliği konusunu gönişmeyi memnun- lukla karşıhyonız, ancak, çokuluslu kuv- vele verdigitniz bir mil>ar dolariık yardı- mı arttırmak gibi bir planımız balunmu- yor" dedi. Sözcü Watanabe, Bush'un Japonya'mn Korfez'deki çokuluslu güçte doğrudan rol oynaması isteğinde bulunduğu yolundaki haberleri de yalanladı. Watanabe, "Bush, Japonya'nın anaya- sal uyguiamanın dışına çıkmasını bekleme- digini açıkladı" şeklinde konuştu. Watanabe, ABD başkanlık heyetinin ne zaman geleceği ve ziyaretlerinin kaç gün sü- recegi konusunda henüz bflgileri olmadığım sOyledi. Türkiye, Mısır ve Ürdün Japonya Maliye Bakan Yardımcısı Ma- sami Kagayu da Türkiye, Ürdün ve Mısır'a yapılacak yardımlara ilişkin aynntılann uluslararası yardun kuruluşlan ve diğer ül- kelerle görüştükten sonra belirleneceğini açıkladı. Kagayu, "Bu görüsmder yoluyla y«r- dımlanmızın miimkün olabildigİDCe etkili olmasına çalışacağız" dedi. ABD Saddam savaş suçlusu olarak yargılanacak ABD'de yayımlanan Los Angeles Times gazetesinin haberine göre Amerikalı hukukçular Saddam Hüse> r in'i "savaş suçlusu" olarak gıyabında yargılamaya hazırlanıyorlar. SADDAM — Batı de>irmek i»ti>or. LOS ANGELES (Reuter) — ABD'ü hu- kukçular, Irak Devlet Başkanı Saddam Hü- seyin'i, 'savaş suçlusu' olarak yargılama- ya hazırlanıyorlar. ABD'de yayınlanan Los Angeles Times gazetesinin dün verdiği ha- bere göre, Saddam Hüseyin'in aleyhinde açılacak dava için, Saddam'ın şimdiye dek uluslararası hukuk kurallanru pek çok kez ihlal ettiği yolunda delil toplanıyor. Los Angeles Times gazetesinin dünkü sa- yısında verdiği habere göre, Saddam'ın aleyhinde kullanılması düşünülen suçlama- lar arasında, kimyasal silah kullanmak, sal- dında bulunarak yasadışı bir savaşı başlat- mak, rehine almak, yabana diplomatlan kaçırmak, yabancı elçiliklere karşı zor kul- lanmak ve rehineleri askeri tesislere yerleş- tirmek bulu-ıuyor. Gazetenin, ABD yöne- timindeki adı acıklanmayan kaynaklara da- yanarak verdiği haberinde, ABD yönetimi- nin bu girişimi, Saddam Hüseyin'i ulusla- rarası platformda yalnız bırakmak ve sin- dirmek yolundaki yeni bir atak olarak nitelendirildi. Saddam hakkında bu davanın açılması, gazete tarafından, Suudi Arabistan'daki ABD varlığının haklı çıkanlmasına ve Su- udi Arabistan ile Korfez'deki petrol kuyu- lannın korunmasından öte, Saddam'ın ve korkunç askeri gücünün dbvre dışı bırakıl- ması için gerekli savaşın temelini oluştur- maya yönelik bir girişim olarak da tanım- landı. Gazetenin haberinde, ABD'nin görünur- deki yasal girişimlennin ve bölgeye yapılan onca askeri >ığınağın asıl hedefınin, Sad- dam Hüseyin ve kurmaylarının yakalana- rak yargılanmalan olduğu göriişü yer aldı. Haberde, adı verilmeyen bir hukümet yet- kilisınin, "Saddam'a karşı yasal bir adım aûlmalı. Çıinku hem Saddam'ı şimdiye dek yapdklanndan dolayı adalete leslim etme- miz, bem de bundan sonra yasalan ihlal et- meyi siirdnrmesini engeUememiz gereki- yor" sözlerine de yer verildi. Adı acıklanmayan bir hukümet yetkili- si, gazeye yaptığı açıklamada, Saddam'a karşı açılacak olan davada, diğer ülkelerin de desteğinin aranacağıru ve davanın, Ame- rikan hukuk kurallannın değil, uluslararası hukuk kurallarının çiğnenmesi nedeniyle açılacağını söyledi. ABD'ü yetkililer, Sad- dam'ın, saldırgan bir tutum takınarak sa- vaş başlatmakla, uluslararası hukuk kural- lanru ciddi biçimde ihlal ettiğini söylediler. Yetkililerin açıklamalanna göre, Saddam'm suçlannın arasında, rehine alarak, işgal al- tında tuttuğu bölgeden bir başka bölgeye nakJetme ve onları, herhangi bir saldınya karşı kalkan olarak kullanmak amacıyla as- keri tesislere yerleştirmek bulunuyor. BİZ SAVAŞ İSTEMİYORUZ. Biz Ortadogu halklarının sırtından yürütülecek bir petrol savaşını istemiyoruz! BİZ ORTADOGU DA ABD'NİN JANDARMASI OLMAK İSTEMİYORUZ. Türkiye'nin, böyle bir savaşa girmesini istemiyoruz! Çünkü Türkiye için savaş zaten kısıtlı olan demokratik hak ve özgürlüklerin yok edilmesi demektir. Çünkü bu savaş toplusözleşmelerin askıya alınması demektir, toplu işten atmalar demektir, grev ve sendika hakkının gaspedilmesi demektir. Çünkü savaş ölüm demektir. Çünkü savaş yıkım demektir. Çünkü savaş yoksulluk, acı ve gözyaşı demektir. BİZ SAVAS İSTEMİYORUZ! İşçisinden köylüsüne, öğrencisinden aydınına, sokaktaki yurttaşından parlamentodaki milletvekiline kadar sessiz kalmayalım. Hep birlikte "savaşa hayır" diyelim! BİZ BÜTÜN DÜNYADA BARIŞ İSTİYORUZ! • Koray Mizgörcıı Çağdaş Gazeteciler Derneği İst. Şb. Bşk., • Yavuı Şlmştk Türkiye Gazeteciler Sendikası İst. Şb. Bşk., • EMİI Galip Sandalcı Insan Hakları Derneği İst. Şb. Bşk., • Dcmirtaş Ceyhun Türkiye v azarlar Sendikası 2. Bşk., • Siikran Kardokııl Türkiye Pen Kuiübü 2. Bşk., • Cihcrt i^ık Halkevle-i Genel Merkezi Yürütme Kr. Üy., • Mflnir Ccykın Petrol-İş Sendikası Gn. Bş..., • Fnot Alon Beledıyeİş Gn. Bşk., • Atiloy Ayçbı Hava Iş Sendikası Gn. Bşk., • Jbrahim Erm Kristal-lş Sendikası Gn. Bşk. • Sabri Tep^H Tümtis Sendikası Gn. Bşk., • Fikri Karakadriar Selüloz iş Senrikası Gn. Bşk. • CtM Oıdoğan Otomobil Iş Sendikası Gn. Bşk., • Cttol Ertnğ Yeşiller Partisi, • F«rit llsever Spsyalist Partı 3n Bşk., • Mhat Sargm TBKP Gn. Başkanı, ••Ercan Karakof SHP İst. İl Bşk., • Osman Özçdİk Halkın Enek Partisi İstanbul İl Bşk., • Hahık Gcrgcr SBP Yürütme Kurulu Üyesi. İSTEMİYORUZ! Bugün 1 Eylül. Diinya barış günü. Ama kapımızda savas tehlikesi!