Katalog

6 HAZİRAN 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 Hükümetten TİSK de şikâyetçi • ANKARA (UBA) — Türkiye Işveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) hükümetten isteklerini yazılı olarak Maliye ve Gümrük Bakanı Adnan Kahveci'ye iletti. TlSK'in Kahveci'ye gö'nderdiği raporda, "ücretlerin erimesinde başrolü oynayan etmenin enflasyon olduğu, sosyal amaçlı fonlarla getirilen yüküfl işçilik maliyetinin yüzde 10'unun üzerinde bulunduğu, fazla işçi çalıştırılan işletmeleriıf cezalandırüdığı, işletmelerin küçülmeye özendirildiği, 1981-1989 döneminde asgari ücretlinin ödediği verginin yüzde 3 bin 341 arttığı, işverenin cebinden çıkan paranın ancak yarısının işçinin cebine girdiği, gelir vergisinin ilk diliminin yüzde 10'a çekilmesinin zorunluluk haline geldiği" belirtilerek gerekli önlemlerin alınması istendi. Ifozarkasa kullananlar • ANKARA (ANKA) — Yazarkasa kullanmak zorunda kalan mükelleflerin, kasaJann mali hafızalanndan her ay alacakları aylık raporları o aya ait katma değer vergisi beyannamelerine ekleme uygulamasına bu aydan itibaren zorunlu olarak başlanacak. Mükellefler mayıs 1990 dönemine ilişkin olarak mali hafızadan alacakları aylık raporu 25 Haziran 1990 tarihine kadar verilecek katma değer vergisi beyannamesine ekleyecekler. STFArGeneral Dynamics • ANKARA (ANKA) — STFA Holding Gnıbu'nda yer alan Temel Tas ve Madencilik AŞ ile F-16 uçaklannın yapımcısı General Dynamics, mermer ve granit madenciliği konusunda ortak bir şirket kuruyor. Edinilen bilgiye göre, şirketin Bandırma'da kurulacak olan tesisleri bu yıl içinde faaliyete geçecek. Tesisler, Türkiye'nin çeşitli bölgelerindeki ocaklardan çıkanlacak biok mermer ve granitleri işleyerek fayans ve levha üretimi yapacak. Borsanın eksiği çokYaygın halka açılma operasyonlan, sermaye piyasasını hazırlıksız yakaladı. Piyasanın düşmemesi ve sistemin yara almaması için çeşitli önlemler geliştiriliyor. Kamu Ortakhğı Idaresi gibi TKB de, borsada sattığı hisseleri destekleyecek. TKB Genel Müdürü Emen, küçük tasarruflann güvenceye almacağını belirtti. ABDURRAHMAN . YILDIRIM An arda devam eden yaygın halka açılma, sermaye piyasası- nı hazırlıksız yakaladı. Özel ve kamu sektörü olarak herkesi hal- ka açılma heyecanının sardığı bu- günlerde "piyasanın düşraemesi" ve "sistemin yara almaması" için önlemler geliştiriliyor. Bu piyasa- da satıcı durumda olanların "ken- di hjsseoi destekle" mantığına da- yalı olarak piyasa düzenleyiciliği- ne (market maker) soyunmaları yaygınlaşıyor. özelleştirmeyi yu- rüten Kamu Ortakhğı İdaresi'nin yanj sıra iştiraklerini satışa çıkar- tan Türkiye Kalkınma Bankası da borsada market makerlık yapa- cak. Banka Genel Müdiirü İsmail Emen, borsada yılbaşından bu yana 5 iştirakın hisselerini sattık- larını, yıl sonuna kadar da 7 işti- raklerini daha satışa koyacakla- ruu açıkladı. Küçük tasarruflann yalırıma yönlendirilmesi ve sinsi mülkiyetin tabana yayılmasına katkıda bulunmak amacıyla ban- kanın önce işçi şirketlerine iştirak ettiğini, sonra bu şirketleri sağlıklı bir yapıya kavuşturarak özelleş- tirmeye paralel bir şekilde borsa- da satmaya basladığını anlattı. Yiubas, Maksan, Meytaş, Çam- san ile Bilmertaş'ı borsada sattık- larını ve bundan 19.4 milyar lira gelir sağladıklannı belirten İsmail Emen, 1990 yılı içinde 7 iştirak hisselerini daha piyasaya sürecek- lerini bildirdi. Eraen, Kamu Or- taklığı tdaresi gibi Türkiye Kal- kınma Bankası'nın da kendi his- seleri için borsada market maker- lık yapacağını açıkladı. Emen, bunda "küçük tasarruflann gii- vence alüna alınnıası ve degerlen- dirilmesinin" amaçlandığını söy- ledi. îlk kez hisse senedi sahibi olan kitlelerin bu işten zarar görmeme- si ve piyasanın gelişmesinin kesin- tiye uğramaması için sorunların acilen çöztimlenmesi gerekiyor. Bu sorunlar ve çözümleri şöyle sı- ralanıyor: • Deferiendimıe (rating) şirketin kunılması: Halka açılacak şirket- leri değerlemeye tabi tutacak ve hisse senedi fiyatının gerçekçi ol- masını sağlayacak "Rating" şir- ketlerinin zaman kaybetmeden oluştumlması gerekiyor. • Kamuoyunun aydınlatılması: Sermaye piyasasımn sağlıklı bir şekilde oluşması ve geniş kitleleri kapsaması için başta Sermaye Pi- yasası Kurulu, borsa aracı üyele- ri ve şirketler, kamuoyu ve hisse- darlan doğru bilgilendirmeleri ge- rekiyor. Kamuoyunun aydınlatıl- ması sermaye piyasasımn gelişme- sinin ön şartı olarak görülüyor. • Kunımsal yabnmcılar artmalı: Piyasadaki spekülatif hareketle- ri dengelemek ve tasarruf sahip- lerinin zarar görmesini engelle- mek için kurumsal yatınmların çoğalması en etkili yöntem olarak görülüyor. • Yaünm daıuşmanlığı ve yadrun yöneticiligi kurumlannın gelişti- rilmesi gerekiyor. • Anadolu'daki tasarruf sahiple- rioe de borsa hizmetlerinin görü- riilmcsi: tş Bankası ile gerçekleş- tirilen özelleştirme buna ilk adı- mı oluştururken Ziraat Bankasf- nın da bu konuda hazırlık yaptı- ğı bildirildi. • Borsamn otomasyona geçmesi: Yaygın hizmet ve borsa işlemle- rinde güvenilirliği arttırmak için borsanın bilgisayara geçmesi ge- rekiyor. Bunun için de borsamn yeni binasına geçmesi bekleniyor. Yapı Kredi Genel Müdür Yardımcısı Şensoy: Sanayişirketleridaha iyiKurduğu özel bankacılık bölümüyle yatınm bankacı- bgı yapan Yapı Kredi Ban- kası'nın Genel Müdür Yar- dımcısı Melih Şensoy, "Güç- lii, zayıf, iyi, köfü pek çok şirketin halka açılmak için kuyruga girdiğini" belirterek "Çogu şirketleri biz geri çeviriyoruz" dedi. Bu şirketlerin özellikle ti- caret sektöründe faaliyet gösterdiğini ve hissele- rinin halka arzının yatınmcı açısından risklı ola- cağırn belirten Melih Şensoy, "Çünkü yatınnıcı al- dıgı hisseleriyle kalabüir. Bu hisselerin karşıhgında sanayi şirketleri gibi reel bir sabit değer yok ki" dedi. Sanayi kuruluşlarımn halka açılmasının ti- caret sektöründen daha iyi olacağına işaret eden Melih Şensoy şunlan söyledi: "Öyle bir ülkede yasıyoruz ki buradaki halka açık sirketle dışandaki balka açık şirket arasında büyük farklar var. Kirlar çok kolay saklanabili- yor. Halbuki bu kârlann belirli bir kısmının his- sedaıiara dagıtılması gerekli. kâr göslermiyor, ver- giden kaçınyor. Bunu düzeltmeliyiz. Bir de kâgı- dın (hisse senedinin) arkasında şirkette bir deger olması gereklidir. Onun için sorumluluğumuziın bilincinde, ince eleyip sık dokumalıyız." Melih Şensoy, halka açılma olayımn yeni baş- lamasından dolayı bazı düzensizliklerin ve çarpık- lıkların yaşanacağını kaydederek "Bir yerden baş- lamak lazımdı. Başladık. Gittikce daha iyi olacak. Halkın belirli bir kısmı bir yerlerde para kay- bedecek" dedi. Daha fazla sayıda şirketin halka açılmasının tasarruf sahiplerine yeni seçenekler su- nacağını işaret eden Melih Şensoy, "Herkies açıl- sın, çıksın, boyunun ölcüsiinii alsın. Tasarruf sa- hipleri de beğenip beğenip alsın. Yatınmcının se- çenegi çoğalsın. Yeni açılanlar arasında kötü şir- ketler de olsa yatınmcının artık secim şansı fazlalastı" şeklinde konuştu. Borsaya banka çıkarması TAYFUN DEVECİOĞLU 1989 yılı sontannda baslayan halka açılma yarışına geç de olsa, bankalar da katıldı. Bu- günden itibaren Istanbul Menkul Kıymetler Borsası ikinci pazannda "boy gösterecek" olan Garanti Bankası'yla birlite, borsada iş- lem gören banka hisselerinin sayısı 7'ye çıkı- yor. önümüzdeki temmuz ayında Akbaıtk ve Demirbank'ın da katılımıyla bu sayı 9'a çı- kacak.Kurulduğul986 yılından 1989'daki '-başdöndürücü" çıkışa kadar, IMKB'de iş- lem gören banka hisselerinin sayısı 3'tü. En- deksin 400-500 puanda "siiründüğü" ve borsa brokerlarının salonda yapayalnız kaldığı o günlerde, borsada sadece büyük mevduat bankalarından Türkiye ls Bankası, Yapı ve Kredi Bankası ve kamu bankalarını temsilen Türkiye Sınai Kalkınma Bankası'nın hissele- ri işlem görüyordu. 1989 sonbaharında bek- lenenden de büyük bir patlama olup fiyatlar makul bir seviyeye çıkınca, sanayi şirketleri- nin yanı sıra bankalar da borsayla ügilenme- ye başladılar. Daha önce sadece menkul kıy- met aiım-satımı yapan bankalar bu defa kendi hisselerini halka açmaya başladılar. Net Gnı- bu'nun Netbank'ı ve bugünlerde birçok şir- ketin halka açüımıru organize eden Hiisnü Öz- yegin'in Finansbank'ı patlama döneminden sonra borsaya açılan ilk bankalar oldular. Mayıs ayın içinde Akın Grubu'nun Tekstil- bank'ıyla birlikte borsada işlem gören ban- ka sayısı 6'ya çıktı. Bu arada Iktisat Leasing, Tam Sigorta ve Emek Sigorta da finans sek- törünün diğer temsilcileri olarak halka açıl- dılar. Büyük mevduat bankalarından Garanti Bankası'nın da katılımıyla halka açık banka sayısı 7'ye çıkıyor. 350 milyar lira sermayeli Garaali Bankası'nın hisse senetleri aynı an- da hem borsada hemde bankanın tüm şube- lerinde asgari 4 bin 500 liralık fiyattan satışa çıkacak. Temmuz da 68 sanayi şirketi, 8 hol- ding ve yatırım şirketi, 3 turizm ve otelcilik şirketi, 2 sigorta şirketi ve 1 leasing şirketi his- selerinin işlem gördüğu borsaya Sabancı Gru- bu'nun "motoru" Akbank ve CıngılUoglu ai- lesinin Demirbank'ı da katılacak. T U K E T I C I G O Z U Y L E MERAL TAMER Velilerin boykot çağrısıBen janmasam Sen yanmasan Biz yanmasak Nasıl çıkar karanlıklar Aydınlığa... ^ Ölumünün 27. yıldönümünde andığımız ünlü ozan Nâzım Hikmet'in yıllar önce Kerem Gibi başlığını koyduğu bu dizelerde verdiği mesajı, okurumuz Beyhan Uzun'un mektubu vesilesıyle yeniden hatırladık. özel okullara yapılan yüksek oranlı zamları protesto için tüm velileri "laryıt yeniiememek" su- retiyle "boykota çagıran" Beyban Uzun, "kimsenin" "ben yanmasam" demeye, kimsenin "ya tepkim, tepkilerim çocuğumun geleceğini et- kilerse..." diye düşönmeye hakkı yok"diyor. Bugün için öğrenim çağmda çocuğu olmayan- ların da "yannlannı" ya da "tonınlannı" düşü- nerek böyle bir harekete destek vermeleri gerek- tiğini belirten Beyhan Uzun'un mektubunu hep birlikte okuyalım: Eğitim-oğretim gibi bir konunun Tüketici Gö- ziiytr başlıklı bir köşenin konusu olabilmesi ne garip. öğrenimi tüke- tim, öğrenciyi (ya da ve- lilerini) tüketici olarak düşünebflmek gerçekten acı. Kimse artık devletin başta gelen görevlerin- den birini devlete yar- dımcı olmak amacıyla yerine getirmeye çalı- şanlann, konuyu bir ti- caret konusu olarak görmemelerini savuna- cak yerde değil. Bir ge- nel defonnasyonun için- de bu denli büyük bir fedakârlık kimseden beklenemez. Kimse kimseden, ti- caret konusu olarak seç- tikleri bu alanda yerine getirmeye soyunduklan misyona uygun saygın davranışlar beklemiyor. Ama kimse de konunun bir soygun haline getiril- mesine seyirci kalmamalı. Kimse konuyla doğ- rudan ilgisi olmadığı için ya da ilgisi varsa ken- di çocuğunun, çocuklannın huzuru ve basansıyla oynama durumuna düşmemek için konuyu gör- mezlikten gelmeye kalkışmamalı. Çünkü özel okulların bugünkü uygulamalan, yarın daha da genelleşecek gibi görünen büyük ve vahim bir uygulamamn pilot çalışmaları gibi görünüyor. Elbette özel okul sahiplerinin üstlendikleri gö- revleri yerine getirmeierinin bir maliyeti vardır. Elbette bu maliyetler de bütün diğer maliyetler gibi hızla artmaktadır. Ama şu günlerde özel okullann yayımladıklan —bu söz doğru değil, tam tersine yayımlamaktan çekindikleri ve el al- tından dağıttıkları— yeni öğretim yılına ilişkin fîyatlan bu maliyetlerle acıklamak mümkün de- ğüdir. Konu, özel okulda çocuğu oLsun olmasın her- kesin konusudur. Yakın gelecekte büyük bir ola- sılıkla zaten özel olmayan hiçbir okul kalmaya- cak gibi. Bngün öğrenim yasında çocuğu ya da yakını olraıyanlar, bugünlerde yapüması gere- kenlere destek vermez- ierse, yann çocuklan ve tonınlan için daba cid- di sorunlarla karştlasa- caklardır. Kimsenin " b e n yanmasam'' demeye, kimsenin "ya tepkim, tepkilerim çocuğumun geleceğini etkilerse" di- ye düşünmeye hakkı yoktur. Zaten eğer en haklı isteklerin bile ço- cuğun geleceğini etkile- yebilecek tepkiler alabi- leceği kaygısımn duyul- duğu kurumlardan söz ediliyorsa, böyle ku- rumlardan diploma dı- şında ne beklenebilir. Hak aramak isteyenler, bn kunımlann haksız eylem. tebdit ve basküa- nnı hissederek bundan vazgeçiyorlarsa, bn teh- (Arkaa 19. Sayfada) Charter uçak bileti alırken... Tüketici köşemizde bu hafta ilk kez bir yabancı okurumuz yer alıyor: Peter Dinshah. Bir yaban- cı firmanın Genel Müdürü olan Dinshah, turizm acentelerinden uçak bileti alacak Cumhuriyet okurlanna bazı uyarılarda bulunmak istiyor: "Bir arkadaşım, Sultanabmel'teki Erkan Tur- dan 29 nisan saat 11.00'de Londra'mn Heathrow Havaalanı'na gidecek THY uçusu için rezervas- yon yaptırdı. Fki kez böyle bir uçağın var olup olmadığım kontrol için Erkan Tur yetkilileriyle görüştü. tkisinde de kendisine bu uçuşun yeni konduğu söylendi. Ne var ki yolculuktan birkaç gün önce biletini almaya giden arkadaşım, uçu- şun 11.00 yerine 13.30, havaalanının Heathrow ye- rine Gatwick olduğunu, havayollannın ise THY yerine lstanbul Havnyollan olduğunu öğrendi. Şirket yetkilisi Metin Bey'den konuya bir açık- lama getirmesini istediğimizde "lslemi yapan me- mur Mdahat hanım tecriibesizlikten hata yapnuş. Hem büyük bir sonın degil ki.»" yanıtını aldık. Oysa başka bir havaalamna inmek, gidilecek ül- keyi iyi bihneyen, havaalanında karşılanacak ya da aktanna yapacak yolcular için pekâla "büyiik bir soran" yaratabilir. Ayrıca eğer gittiğiniz gün öğleden sonrası için bir iş randevunuz varsa ge- ne sorun olabilir. Bu deneyimden yararlanarak Cumhuriyet okurlanna turizm acentelerinden charter bileti alırken dikkat etmeleri gereken hususlar konu- sunda bazı hatırlatmalar yapmak istiyorum: • Charter bilete kaparo verirken uçuş numa- rası, kalkış ve varış saatleri, tarih ve uçuşun ip- tal edilmesi halinde yerine yapılacak sefer gibi bil- gilerin yazılı olarak edinilmesi yararlıdır. • Uçuşunuzun iptali ya da size uygun olmayan bir tarihe değiştirilmesi halinde paranızın iade- sini daha kaparo verirken kesinleştirin. • Bilet fiyatına tüm harcamaların, vergilerin dahil olup olmadığım kontrol edin. Yatırımcılar, tasarruf sahipleri! VESTEL 5 . Y I L VesteFe hissedar olabilirsiniz. Simdi!Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş., dünya . üzerinde önemli bir sınai ve ticari güç olarak öne çıkmaya başlayan Polly Peck Şirketler Topluluğu'nun en büyük kuruluşlarından biridir. Vestel, teknolojide, üretimde, satışta, ihracatta Türk elektronik sanayiinin en büyüğüdür. Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. hisseleri satışa sunuldu. Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin hisse senetleri 50.000 TL, 100.000 TL ve 200.000 TL'lik nominal değerlerde satılmaktadır. Satış süresi içinde 1.000 TL nominal değerin satış fiyatı 13.250 TL'dir. Hisse senetleri, satıştan sonra lstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem görmeye başlayacaktır. Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin imtiyazlı hisse senedi yoktur. Tüm hisseler eşit hakka sahiptir. • Vestel'in hisse senedini alın, doğru ve verimli bir yatırım yapın. Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin hisse senetlerini alabileceğiniz banka ve aracı kunımlar FİNANSBANK Genel Müdürlük Büyükdere Cad. No: 123 Mecidiyeköy-İstanbul Tel:(l) 175 24 50 (15 hat) Gümüşsuyu Şubesi Tel:(l)152 40 35(6hat) Ankara Şubesi Tel: (4) 168 45 60 (6 hat) İzmir Şubesi Tel: (51) 19 20 00-192242 190181-197124 "•VESTEL POLLY PECK INTERNAnONAL PLC VESTEL bir A Polly Peck Imemaııonal PLC kurulufudur. GARANTİ Sermaye Piyasaları Bölûmû Büyükdere Cad. Nevtron İşhanı No: 119 Kat: 2 Gayrettepe-İstanbul Tel: (1)175 10 40 (4 hat) - 166 18 06 Ankara Şubesi Tel: (4) 118 29 66-118 90 15 İzmir Şubesi Tel: (51) 19 47 25 (3 hat) - 19 46 00 ve Türkiye'nin dört bir yamndaki tüm şubeleri. MANUFACTURERS HANOVER FİNANS Genel Mudürlyk Abdi İpekçi Cad. Polat Paias Maçka-İstanbu! Tel: (1)131 40 10 (8 hat) 140 5966 İzmir Şubesi Tel: (51) 1365 45-13 30 34 • OSMANLI BANKASI Genel Müdürlük Bankalar Cad. No: 35/37 Karaköy-rstanbul Tel:( 1)152 3000(30 hat) 143 47 99-144 85 80 Ankara Şubesi Tel: (4) 31048 15 (5 hat) İzmir Şubesi Tel: (51) 25 8640 (8 hat) ve Türkiye'nin dört bir yanındaki tüm şubeleri. IMPEXBANK Genel Müdürlük Büyükdere Cad. No: 112 Zincirlikuyu-İstanhul Tel: (1)172 98 20 (10 hat) Kadıkoy Şubesi Tel: (1)3462605 (3 hat) Bahçekapı Şubesi Tel: (1)512 21 66-67 Ankara Şubesi Tel: (4) 125 75 54 (4 hat) İzmir Şubesi Tel: (51) 13 98 36 YATIRIM FİNANSMAN Genel Müdürlük Büyükdere Cad. Tatko Binası No: 127 Gayrettepe-İstanbul Tel: (1)175 44 80(11 hat) Ankara Şubesi Tel: (4) 117 30 46 (5 hat) Vestel'in hisse senedini almakla, dünyanm önde gelen sınai ve ticari güçlerinden birine hissedar oluyorsunuz.