Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyel
Sahıbı Cumhurıyet Maıbaacıhk vc Gazeıecıhk Turk Anonım Şırkelı adına
Nıdır Nıdı # Genel Vayın Muduru Hasan Cem«l. Mucssese Muduru
Emine l'şaklıgil, Vazı Işlen Muduru Oka> Gonensın. 0 Haber Merkezı
Muduru YaJçın Ba>er, Savfa Duzcnı Yonctmenı All Scar, 0 Temsıkıler
ANKARA Ahmrt Tıa. İZVIIR Hikmel Çeonkmi. ADAN^ Çttin Ygenoglu
I; Polıuka Cttal B^İMgK, Dı} Haberkr Ejftuı Bmla. Ekonomı Ongiz Tttrinn, Iş Sendıka Şukran KMencı Kulmı Otal Usttr.
Egnım (j«ıca> Şfl>bn. Haber \ra$[ıma İsnel Beriu.1, Vun Haberlen Necdd Do£an. Spor Danışmanı Abdultadir \acdmsn,
Dıa Va/jlaı Kİrcnı Çalqkan, Arajurma >lur Alpa>, Duzdtme Abdrfah Vjotı. 0 koordjnator Munel Koraban. 0 Maiı Işler
Erol Eritul. 0 Muhasebe Bolcnl Ytanr 0 Bulçe-Planlama. Stvgı Osmınbe)ro£lıı 0 Rcklam A>st Tonın. 0 Ek Yayınlar Hut)j
Urtol 0 ldare HııscMA Cura, 0 Işleime Ondrr Ç«ik, 0 Bılgı-lilem \ul lnaJ 0 Personel Stvp BosUncıo*)».
«2SLT *• )j.<m Cumhunvn Matbaaaiık « Gaaucılık TA-Ş Türt Oc* Cad. 39/41
Vj^JV» ]a Pk H*-Isunhuı Tıi 512 05 05 (20 hal), Tcta 222* Fax. (i) 526 60 72 0
Burohr Ankm Zıra ûokalp Blv Inkılap S No 19'4. Td 133 11 4M7, TMOL 42344 FK. (4) İH
05 65 0 tıa*- H Zjva Blv 1332 12-3. Td 13 12 30. Tete 52359 Fıx (Sl) 19 5] 60
0 Aıanc Inonu Cad 119 S No 1 Kjt 1, Td 19 37 52 14 tal), TetOL 62155. FM. (71) 19 37 52
TAKVİM: 8 MAYIS 1990 İmsak: 4.05 Guneş: 5.47 Öğle: 13.05 İkindi: 16.58 Akşam: 20.14 Yatsı: 21.49
Haziran-temmuzda büyükfıyat artışları geliyor. Gorbaçov işçilere "Sakin olun, grev yapmayın" diyor
Moskova'da 'kıyamet' şarkdanYeni mağazalar Haziranda SSCB'de Büyük tepki Hâlkta fiyat artışlarma Belediye muhalefeti Sovyetler'de
kurulmaya başlayacak yeni özel ve yaşamın pahalılanmasma karşı büyük partiye karşı muhalefet şu sıralar
mağazalarda birçok malı bulmak tepki var. Metro şarkıcılannın en sık belediyelerde odaklanıyor. Muhalefetin
mümkün olacak. Ancak ruble ile satış kullandığı sözcüklerden birisi "kıyamet" çoğunlukta olduğu Moskova Belediyesi
yapacak bu mağazalarda fiyatlar serbest. Ülkede yann ne olacağı belli değil. banka ve serbest borsa kurmak istiyor.
KEREM ÇALIŞKAN
MOSKOVA — "Toprak da
Idricndi, nıManmız da/melek di-
ye inandık şeytana / Sana gerçe-
gi kim söylcr Rusya Ana / Kıya-
met kopacak yakında..." Mosko-
va'da Arbat sokağına çıkan met-
ronun girişinde, hafif sarı sakal-
lı, eski bir mont ve eski bir asker
kepi giymiş genç böyle söylüyor
gitarla. Metro muhalefeti, suskun
bir halkın aklından geçenleri dile
getiriyor, halkın vicdanıru beste-
Jeyip sokaklara döküyor...
Rusya'da kıyamet ne zaman
kopacak? Moskova'da 1 Mayıs
töreninde muhalif "Memorial"
(Anılar) örgütü ve Baltık ülkeleri
temsilcilerinin kortejin sonunda
kümelenip yönetimi ve Gorba-
çov'u yuhalamalan "köçiik luya-
nef'ti. Asıl "büyük kıyamet"
haziran ve temmuz aylarında ko-
pacak. Çünkü haziranda, uzun
süredir pianlanan bir dizi ekono-
mik reform yürürlüğe konacak,
temmuzda ise 28. parti kongresi
toplanacak. Her ikisi de Sovyet
sisteminin değjşim sürecinde kri-
tik kilometre taşlannı oluşturu-
yor.
1 Mayıs'ta liderlerin konuşması
gelenekten olmadığı için Gorba-
çov konuşmadı. Moskova Sendi-
kalar Birligi Başkanı Scedrin ise
Kızıl Meydan'da yaptığı konuş-
mada, "Ülkenin kritik kararlar
arifesinde derin bir kriz içinde
oldugunu" vurguluyordu. Başba-
kan Rijkov'un da önümilzdeki ay
görevini terketmesi bekleniyor.
Yerine en güçlü aday Planlama
Daire Baskanı MüslUkov.
Aman sakin olun!
Gorbaçov zaten nisan ayı bo-
yunca tam anlamıyla, konuşmak-
tan yorgun düşmüştü. Sık sık ül-
kenin belli başlı sanayi yörelerini
geziyor, fabrikalara gidip işçiler-
le konuşuyordu. Moskova TV'si-
nin sürekli verdiği bu konuşma-
larda Gorbaçov işçilere canlı el
kol hareketleri eşliğinde bir tek
şey söylüyor: "Durum zorlasa-
cak, ama siz sakin olun, grev fa-
lan yapmayın, yoksa hep birlikte
feiakete siirükkairiz."
Gorbi'nin böylesine yırtmması
boşuna değil. Baltık cumhuriyet-
lerinin isyanı ile yüz yuze iken bir
de "cepbe gerisindc", gecen yıl ol-
duğu gibi Rus isçileri grevlere baş-
larsa, ülke tamamen kontrolden
çıkabilir. O zaman Gorbaçov'un
kaderi, Sovyet generallerinin tu-
tumuna bağlı bir noktaya gelebi-
Ur.
9 mayıstaki Zafer Günü'nde
(yann) Kızıl Meydan'da bir askeri
geçit töreni yapacak olan Kızıl Or-
du generalleri ve Sovyet Genel-
kurmay Baskanı Yazov'a göre,
Sovyetler Birliği'ni bölüp parça-
lamaya kimsenin hakkı yok. As-
ı kerler benzer durumlarda her ül-
kede üstlendikleri "memleketi
kurtanna" görevini yerine getir-
meye hazır olduklannı herhalde 9
mayısta bir kere daha gösterecek-
ler. Gerekirse tanklar ve olağa-
nüstü durumlarla...
Aslında herkes merrfteketi (ya-
ni Sovyetler Birliği'ni) kurtarmak
istiyor. Gorbaçov, bunun önü-
müzdeki ay yapacağı radikal eko-
nomik reformlardan gectiği kanı-
sında. Ne yapacak Gorbaçov?
İki önemli adım
1) Komisyon magazalan: Sov-
yet günlük yaşamının kronik so-
runu olan rnal yokluğuna karşı
hazirandan itibaren özel girişim-
ciler tarafından bazı kooperatif
magazalan açılacak. Gelirin yilz-
de 50'si vergi olarak kesilecek.
(Buna 'komisyon mağazası' di-
yorlar). Tıpkı dolarla mal satılan
"B«7oşka" magazalan gibi bu
mağazalarda daha çok ve çeşitli
mal bulunacak ve en önemlisi
"rnble" ile satılacak. Yalnız işin
bir püf noktası var. Bu mağaza-
larda fiyatlar "serbest" olacak.
Yani parası olan kuyruk çilesine
katlanmayacak. Yıllardır mal bu-
lamama ezikliğı içindeki Sovyet
yurttaşı için bu, önemli ve günlük
yaşama doğrudan yansıyan bir
adım. Ancak gelir düzeyini yuk-
seltrne şansı olmayan milyonlar-
ca insan buna nasıl tepki göstere-
cek? Sınıf farkülasmasının, farklı
kompartmanlaı gibi mağazalarda
yansımasına (üstelik buradan alış-
veriş yapanlar yalnızca parti ve
yüksek kademe değil, yeni düzen
zenginleri de olacak) halk ne di-
yecek?
2) Fiyat artışian: Ekonominin
gerçekci bir temele oturması ve
rublenin uluslararası düzeyde
"koBvertibl" olması için öngörü-
len temel reform, devlet sübvan-
siyonunun kademeli olarak kaldı-
nlması ve fiyatlann yine kademeli
olarak serbest bırakılması. Hazi-
randan itibaren bazı temel mad-
delerde (demir-çelik, kereste, ba-
zı kimya ürünleri) gerçek maliye-
te göre fiyat artışian olacak ve
bunlar kademeli olarak bütun fi-
yatlara yansıyacak. örneğin 2
temmuzda kâğıda zam gelecek ve
butün gazeteler ve kitaplann fiyatı
artacak. Çok satan dergilerden bi-
ri olan Ogonyok'un fiyatı 40 ko-
METRO MUHALEFETİ — Moskova'da metro çıkıslannda "protest şarkılar'söyleyen gençler. Sovyet halkı 'hızlı degişim, iyi yaşam' istiyor. (Fotoğraflar: Kerem Çalışkan)
pekten 70 kopeke çıkacak. Bütün
fabrikalar fiyat artışlarma göre
yeni bir kâr-zarar hesabı yapacak
ve özerk yönetim anlayışına göre
işçi çıkarmalar da yavaş yavaş
başlayacak.
İsyan çıkar mı?
Puşkin Meydanı karşısında
"Moskova Haberleri" gazetesinin
önündeyiz. Burası Moskova mu-
halefetinin serbest kursüsü gibi.
Sabahtan akşama değişen gruplar
burada öbek öbek toplanıp
"memieket meseleierini" tartışı-
yorlar; duvar gazeteleri asılıyor,
her türden ve renkten muhalefet
gazeteleri satılıyor.
Heyecanla tartışan bir gruba
çevirmenlik yapan bir arkadaşım-
la birlikte yanaşıyoruz... Ortada
kısa boylu, siyah kısa saçlı, çaJış-
maktan kalınlaşmış elleri ile 40
yaşlarında bir adam var. Heye-
canla ve sert el hareketleri ile İco-
nuşuyor: "Nasıl geçinecek millet
bn pahalılıkta, isyan çıkacak is-
yan, ayaklanma olacak Rusya'-
da... "
Karşısındaki beyaz saçlı, beyaz
ince bıyıklı, eski gri elbiseli, mü-
tebessim bir ihtiyar. Konuşmalar-
dan onun eski bir devrimci, eski
bir parti üyesi olduğunu anlıyo-
ruz. Hep sırtına basılmış, kendi-
si kimsenin sırtına basıp yuksel-
memis eski militanlardan olduğu
belli. Kaybedecek bir şeyi kalma-
mış, çok şey görmüş bir insanın
rahatlığı ile gülumseyip: "Ayak-
lanma olmaz, ezerler; bak nasıl
basürdüar Bakü'de, Tiflis'te" di-
yor. Karşısındaki kara saçlı pes et-
miyor. "Onlar azınlıktı" diyor,
"Rusya 280 mUyon insan, hepsi
ayakJanırsa, ne tank yeter ne top,
isyan olacak isyan, ayakJanacak
millet. Herkesin burasına gel-
di..."
Evet, Moskova'nın orta yerin-
de "Rusya'da devrim olur mu?"
tartışmasımn canlı tanığıyım. Üs-
telik tartışmayı yapanlar Sovyet
proletaryası... Bu tür tartışmalar
oluyor, ancak Rus halkının yıllar-
dır edindiği geleneksel sabır ve sü-
kûneti ile "ayaklanmaya" yatkın
olduğu söylenemez. Daha çok
"çile çekmeye, söylenmeye ve
katlanmaya" yatkınlar. Genç ku-
şaklar daha ateşli, ama onlar da
enerjilerini militan bir politik mu-
halefete değil muzik çevreci akım-
lar, sanat ve alternatif işler gibi
yönlere akıtıyorlar. Gençler poli-
tikadan büyük ölçude nefret etti-
ği için Gorbaçov şanslı. Buna rağ-
men Sovyet işçilerinin, örneğin
madencilerin sessiz kalacağım da
kimse sanmamalı. Eğer fiyat ar-
tışlanna karşı, bir grev zinciri pat-
lak verirse ve muhalif aydınlar
muhalif sendikal hareket ile bır-
leşirse, Sovyetler şimdiden öngö-
rulemeyecek keskin virajlara doğ-
ru ilerler...
Moskova'da bir komsomol sek-
reteri 'Sovyetler nereye gidiyor?"
sorusunu gulerek yanıthyor "Va-
tandaş savaşına..."
Cumhuriyetlerdeki aynlma eği-
limi Sovyet iç politikasının en kri-
tik konularından biri. Tabii gün-
demin başında Baltık var. Sovyet
"Kommersant" (Yorum) dergisi-
nin yaptığı çok yeni bir kamuo-
yu araştırmasına göre Sovyet
yurttaşlannın >11zde 36'sı Litvan-
ya'nın bağımsızlığını tarumaktan
yana, yuzde 43'ü aynlma istemi-
ne karşı çıkıyor ve onu birlikte
tutmak için "giiç laıllanılmasını"
savunuyor.
Yani cumhuriyetlerin ayrılma-
sı da kalması da Sovyet halkının
en az ücte birini huzursuz kılacak.
Tam ikı ucu boklu değnek. An-
cak hemen herkeste yaşamın ve
ülkenin bugünkü gibi sürüp git-
meyeceği ve çok şeyin değişmek
zorunda kalacağı "sezgisi" var.
Ancak bu değişimin "olumsuz"-
a yöneleceği de yaygın bir kanı.
Metro şarkılannda en sık geçen
sözcüklerden biri "Katastroph"
(Felaket ya da kıyamet).
SSCB'nin falı
Rus halkmda geleneksel misti-
sizme de yeniden güçlü bir dönüş
var gibi. örneğin TV'de
"Tatyana-Pavel" ikilisi haftada
iki kez Globe adlı bir dizi prog-
ramda sürekli çıkıp kişilerin, ku-
ruluşlann, bölgelerin ve devletin
"yıldız falına" bakıyorlar. Kunı-
luş, yani "doğum" tarihine göre
kaderini anlatıyorlar.
Bu ünlü ikiliye göre Sovyetler'-
in falında şunlar var: 2000'li yıl-
larda Sovyet topraklannda yeni
bir millet doğacak ve bu toprak-
ları savunacak. Bu millet daha
çok Sakhalin adaları yöresinden
gelip Kore kökenli olacak. (Yok-
sa Rus-Kore-Japon işbirliği mi?)
Leningrad batacak. Karadeniz ya-
nacak, buharlaşacak. Sovyetler
Birliği'nde 4 bolgenin talihi par-
layacak (Sakhalin, Altay, Novog-
rad ve Kınm), ABD-Sovyet işbir-
liği de artacak.
Leningradlı 23 yaşındaki sosyo-
loji öğrencisi sarışın Svenska da
Sovyet cumhuriyetlerinin gelece-
ğini nasıl görduğünü sorduğum
zaman, guzel mavi gözlerinde iç-
ten bir ifadeyle bakarak şu yanıtı
veriyordu. "Bir Yunan filozofu,
yiizyıllar önce kehanette bulun-
muş. Bir babanın 15 kızı var.
Hepsi birbiriyle kavga edip ayn-
lacakiar, ev dağılacak demiş."
Güzel Svenska, Sovyet imparator-
luğunun yavaş yavaş çözülmesi
karşısında eski biı kehanete sıgın-
mayı tercih ediyor. Yunanlı filo-
zofun adım çıkaramıyor. Nostra-
damus mu? "Hayır" diyor. Ne
önemi var. Önemli olan büyük bir
gelişmenin kaderde yazılı olduğu-
nu düşünmenin tesellisi...
Sovyetler her gün biraz daha
kanşır ve kaynaşırken, muhalefe-
tin odaklandığı noktaları da sap-
tamakta yarar var: Belediyeler.
Evet, Mos-Sovyet, yani Moskova
yerel yönetimi ya da bizim alıştı-
ğımız deyimle Moskova Belediye-
si son yapılan seçimlerde Beledi-
ye Baskanı Cavril Popov ve mu-
halefetin eline geçti. Belediye, bir-
çok binanın kontrolü için parti,
KGB ve devletle kavga ediyor, ba-
ğımsız finans kaynaklannı arttır-
maya çalışıyor, borsa ve banka
kurmak, tam serbest pazar uygu-
lamak istiyor.
Kavganın siyasi boyutu örneğin
Lenin mozolesinin Kızıl Meydan'-
dan kaldınlıp kaldırılmamasma
kadar uzuyor. Belediyede nisan
ayında patlak veren bu tartışma,
merkezin müdahalesi ve muhalif
u>elerin bu kavgayı zamansız bu-
lup geri çekilmesi ile sona erdi.
Tartışmayı asıl başlatan, unlü
muhalif tarihçi Afanasyev. Halk
Temsilciler Mech'si'nde, Lenin'in,
vasiyetinde Leningrad'da annesi-
nin yanına gömülmek istediğini
belirttiğini anlatan Afanasyev,
Lenin'in hıç değilse bu vasiyetinin
tutulmasım istemişti. (Tutulma-
yan diğer vasıyet Stalin'in görev-
den alınması). Yakında iki önemli
muhalefet odağı Moskova ve Le-
ningrad belediyeleri olacak.
Evet, Gorbaçov ülke içinde ol-
dukça yıpranmış durumda. 5 yıl-
lık iktidar, reform vaatleri ve hal-
kın günlük yaşamının değişmeyi-
şi sonucu sokaktaki adam Gorba-
çov için "Laf çok, iş yok" diye
düşünmeye başlamış.
"Glasnost ve perestroyka" bü-
yulü sözcukleri ile supurge ve ko-
vayı harekete geçiren, ama onla-
rı durduracak sözü bilmeyen bü-
yucü çırağına benziyor biraz Gor-
baçov. Pandora'nın kutusu açıl-
mış, yıllardır bastınlan duygular
ortayasaçılmış. Herkes ülkeyi bir
yana çekiyor. Asya'nın bu dev
imparatorluğu, dümen vidalan
gevşemiş buyuk bir tanker gibi bi-
linmeyen sulara ağır ağır ilerli-
tngiltere'nin Çiriden 99yıllığına kiraladığı Hong Kong'ta herkes belirsizlik içinde
Hong Kong: Gitmek mi zor kahııak mı?
1997'DE ÇtN'E DEVREDİLİYOR — Hong Kong bugunku goninümüy le ne Çinli ne tngiliz. Çinli yetkili-
ler, 1997'den itibaren en az 50 yıl Hong Kong'un yapısına dokunmayacaklannı s6ylu>orlar. Ancak bu açık-
lamalar bazı soru işaretlerini silmeye yetmiyor. (Fotoğraf: Mustafa Balbay)
MUSTAFA BALBAY
HONG KONG — İngiltere ile
Çin arasında yapılan anlaşma ge-
reği 1997'de Çin'e devredilecek
olan Hong Kong'da herkes bölge-
nin geleceğini konuşuyor. özelük-
le teknokratlann ve işadamlanmn
büyük bölümü Hong Kong'u ter-
ketmeye hazırlanırken gelir duzeyi
düşük olan Çinliler, "Kaybedece-
ğimiz birşey yok" diyerek bölge-
.den aynlmayacaklanm söylüyor-
lar. Hong Kong'lular "Çin'i mi,
Ingiltere'yi mi tercih edersiniz?"
sorusuna ise, "tngiltere'ji sevmi-
yoruz, Çin'e güvenmiyoruz" kar-
şılığını veriyorlar.
Halen nüfusunun yüzde 97'si
Çinli olan Hong Kong'u 1898'de
İngiltere Çin'den 99 yıllığına ki-
ralamıştı. Çevresindeki 235 ada
ile birlikte yaklaşık bin kilomet-
rekarelik bir yüzölcümü bulunan
Hong Kong bugün önemli bir ti-
caret, turizm ve eğlence merkezi
olarak biliniyor. Ancak 1984 yı-
lında Çüı'Ie tngiltere arasında son
şekli verilen anlaşma ile bölge
1997'de Çin topraklanna katıla-
cak. Bugun tngiliz vali yönetimin-
deki guvenlik gorevlilerinin bile
İngiltere'de eğitildiği Hong
Kong'un Çin yönetiminde nasıl
bir görünüme büruneceği merak
konusu. Çinli yetkililer, en az 50
yıl Hong Kong'un bugunku yapı-
sına hiç dokunmayacaklannı sık
sık yeniliyorlar. Ancak bu demeç-
ler Hong Kong'luların kafalarm-
daki soru işaretlerinin silinmesi-
ne yetmiyor.
Chan Kwok Kay, Hong Kong'-
ta guvenlik görevlisi olarak çalı-
şıyor. Evli ve iki çocuğu var.
1997'ye kadar Hong Kong'u ter-
Chan Kwok Kay, Hong
Kong'u terketmeyi
düşünenlerden. "Biz
Çinliyiz, ama yaşam
biçimimiz artık Batılı.
Yediklerimiz, giydiklerimiz,
günlük yaşamımız Çin'den
çok Ingiltere'nin etkisi
altında" diyor.
Üniversite öğrencisi Cynthia
Jip kararsız. "Ben İngilizleri
sevmiyorum" diyor, "Ama
Çine'de güvenim yok!'
ketmeyi düşünenlerden. Kay'la
Hong Kong'ta sayısı yüzlerı aşan
Amerikan tipi fast-food salonla-
nndan birinde goruşuyoruz. "Ben
kendimi kurtarsam bile çocukla-
nm rahat edemez" deyip Hong
Kong'u terketme gerekçelerini
şöyle sıralıyor:
Çevre dostu buzdolabıSoğutma sistemlerinde ozon tabakasının
delinmesinden sorumlu tutulan
floroklorokarbon yerine helyum gazı kullanılan
buzdolabı imal ediliyor.
mal buzdolaplannda da kullana-
bilecegini biliyordum."
Evlerimizin en önemli ihtiyaç-
lanndan biri olan buzdolaplannın
soğutma tesisleri için helyum, çev-
reye son derece zararlı florokloro-
karbona bir alternatif olma yolun-
da. Insana doğrudan zarar verme-
yen, ancak dünyamıa tehlikeli ult-
raviyole ışınlarından koruyan
ozon tabakasının yavaş yavaş yok
olmasından sorumlu tutulan flo-
roklorokarbon gazı, klima tesisle-
rinde de kullanılıyor. Ama bugu-
ne dek bu gazın yerini alabilecek
ve aynı zamanda ekonomik açı-
dan verimli olan bir başka gaz bu-
lunamamıştı.
Oysa helyum ucuz ve dünyada
neredeyse sınırsız miktarda mev-
cut. İşin yalnızca kuçük bir soru-
Dış Haberler Servisi — Hel-
yum, Dr. Stephen Malaker'in buz-
dolaplannda "soğutucu" olarak
kullanmayı tasarladığı asalgazm
adı. Haberi veren Alman "Stern"
dergisine göre 67 yaşındaki atom
fizikçisi, yaşamı boyunca bu tat-
sız ve kokusuz gaz ile ilgili araş-
tırmalar yaptı. Malaker'in Ame-
rika'da New Jersey'deki soğutma
tekniği konusunda uzmanlaşmış
firması "Cryodynamics", eksi 250
dereceye kadar soğutulması gere-
ken aletler imal ediyor. Ve bunun
için de helyumdan daha ideal bir
gaz düşünülemez. "Hemen hemen
ürettigimiz her şey" diyor Mala-
ker, "Örneğin askeri uydulardaki
kızılötesi kameralann soğutucu
aletleri gibi, son derece 'gizli.'
Ama uzun süredir helyumun nor-
nu var. "Özel bir karaera yerine
bir buzdolabını helyumla çalışür-
mak istiyorsaıuz, alete dev-asa par-
çalar monte edemezsiniz" diyor
Malaker, "Üstelik buzdolabında
eksi 250 derece soğukluğa da ih-
tiyacımız yok."
Bundan dört >ıl önce Malaker,
20 araştırmacısıyla birlikte fşe ko-
yuldu. İki yıl içinde de hedefleri-
ne ulaşmışlardı ve helyumla çalı-
şan buzdolabının prototipi hazır-
dı. Stephen Malaker, "Yody" adı-
nı verdiği soğutucusunu uzmanla-
rın katıldığı bir kongrede tanıttı.
Bu yeni buluş uzmanları coştur-
muştu, ama bunun dışında1
her-
hangi bir şey olmadı.
Oysa helyumun, floroklorokar-
bonla aynı guçte soğutulabılmesi
için uçte bir oranında daha az
enerjiye ihtiyacı var. Helyumla ça-
hşan buzdolaplan sübaplara, kon-
dansatörlere, buharlaştırıcılara ve
yağlayıcı maddelere de ihtıyaç
duymuyorlar.
İKİ ALMANYA'NIN BİRLEŞME FORMULU
"Biz Çinliyiz. Bunu üıkâr etmi-
yoruz ama yaşam biçimimiz ar-
bk Batılı. Yediklerimiz, giydikle-
rimiz, günlük yaşamımız, müzigi-
miz, Çin'den çok tngiltere'nin et-
kisi altında. Çocuklanmu pop
muzik dinleyerek, diskoya giderek
egleniyor. Çin'in yönetimi devral-
masıyla buradaki ucret düzeyi
başta olmak uzere herşey sarsıla-
cak. Örneğin benirr >ıllık kazan-
cım 13 bin dolar. Ama Çin'de be-
nim statiimde çalışan bir kişinin
kazancı birkaç bin dolan geçmez.
1997'\e kadar Hong Kong'u ke-
sinlikİe terkelmek istiyorum."
Kay, "Nereye gitmeyi duşünü-
yorsun?" sorusuna ise, "Öncelik-
le Tayvanı düşünüyorum. Bunun
dışında başka alternatifler de ola-
bilir. Kiiçük bir iş kurmayı
planlıyonım" karşılığını veriyor.
Çin'in devir-teslimden sonra
Hong Kong'un yapısında değişık-
lık olmayacağını açıklamasının da
kendisine guven vermediğini soy-
leyen Kay, "Burada çok farkb bir
yapı var. Bunun aynen sürmesi
çok zor" diyor.
Hong Kong Turizm Derneği
araştırma bölümunde çalışan uai-
versite öğrencisi Cynthia Yip se
kararsız. "Hong Kong'u çak
seviyonım" deyip şöyle surduru-
yor konuşmasını:
"Aslında buradaki yapıyı Um
anlamıyla çözümlemiş degilin.
lngihz-Çin kanşımı bir ortam vır.
Hepimiz İngilizce ve Çince konu-
şuyonız. Ben İngilizleri sevmijo-
rum ama Çin'e de guven m
yok."
Hong Kong'ta birçok kışi
Cynthia'nın ikilemini yaşıyor.
Özellikle gençler tam bir belirsz-
lik içinde. Ancak çok zengin tka-
ret merkezleri ile batakhanelenn
yanyana olduğu Hong Kong'Ja
alt gelir grubundaki ınsanlann ->u
konuda fazla bir kaygısı yok.
Yeni yapı teknikleriyle irşa
edilmiş, dev, aynalı binaların a-
yısı da giderek artıyor Hoıg
Kong'da. Adım başı Ingiliz bey-
rağının dalgalandığı Central, Sle-
ung Wan, Admiralty, Tsim Sıa
Tsui semtlerinde Amerikan baı-
kalanndan, Avrupa'nın çok ulıs-
lu şirket binalanna kadar birbirn-
den çok. farklı iş merkezlerini )i-
rarada görmek olası. Bu merktz-
lerin çevresini ise tenekeden yapl-
mış herbiri birkaç metrekareik
mınık konutlar öruyor. Hoıg
Kong bugunku görünümuyle ne
Çin, ne lngıliz. Ancak 1997'rin
neler getireceği merak konusı.
Dünya
çoculdarıBJVTde
• NEW YORK
(Cumhuriyet) — Birleşmiş
MUletler Genel Kurulu'nda
dün bir araya gelen
yaklaşık 1200 dünya
çocuğu, Dünya Çocuklar
Günü'nü kutladı. Çocuklar,
genel kurul üyelerini BM
çocuk hakları bildirgesini
imzalamaya çağırdı. Bu
arada çocuklann dünya
sonınlarına ilişkin olarak
sundukları 10 projeden biri
Diyarbakır'dan Şule
Coşkun'a aitti. 9 yaşındaki
Şule Coşkun, Mehmet
Sabri Güzel tlkokulu'ndaki
arkadaşlan ile birlikte
bölgedeki beslenme
yetersizliğine çare aramak
üzere yaptıklan çalışmalar
sonucu, saman arasında
mantar yetiştirme yöntcmini
geliştirdiler.
Turizmciler
Lstanbul'da
• Haber Araştırma Servisi
— Avrupa turizmini
yönlendirenler dün
İstanbul'da toplandı. Dünya
Turizm Örgütü'nün (WTO)
7-11 mayıs tarihleri arasında
düzenlediği iki toplantı için
çeşitli Avrupa ülelerinden
üst duzeyde temsilciler
Istanbul'a geldi. 24 Avrupa
ülkesi ile birlikte
Turkiye*den Turizm
Bakanlığı'nın da üye
olduğu Dünya Turizm
Örgutu'nün "Avrupa'da
Turizm Entegrasyonu"
konulu semineri dün
Ramada Oteli'nde başladı.
Seminerin açış konuşmasını
yapan Turizm Bakanlığı
Müsteşarı Mustafa
Türkmen, 1992 yılında
Avrupa'nın tek pazar
olmasının önemine
değinerek, "Avrupa Birligi,
bu birliğin üyesi ülkelerin
haklarını birleştirmek
yolunda önemli bir adım
olacaktır" dedi.
Çevre
yürüyüşü
• YALOVA (Cumhuriyet)
— Yalova Lisesi'nde
okuyan bir gnıp öğrenci
ilçede temizlik kampanyası
başlattı. Kampanyayı yaz
sezonu boyunca
sürdüreceklerini belirten
öğrenciler 13 Mayıs Dünya
Çevre Günü nedeniyle çevre
kirliligini protesto etmek
amacıyla sessiz bir yürüyüş
yapacaklarını söylediler.
Yalova Lisesi'nde okuyan
3000 öğrenciden büyük bir
bolümünün yürüyüşe
katılacaklarını söyleyen
öğrenciler, meslek
kuruluşlarını ve Yalova
Belediye Başkanı'nı ziyaret
ederek destek istediler.
450 gramlık
bilffisayar
• Istanbul Haber Servisi
— Dunyanın ilk avuçiçi.
büyukluğünde bilgisayan
METAKOM şirketler
grubunca piyasaya sunuldu.
450 gram ağırlığında olan
bu portatif ATARİ
PORTFOLİO bilgisayarlan
1BM uyumlu. Marifetli
bilgisayarlann belleği 640
KB'ye kadar
genişletilebiliyor ve her
türlu bilgisayarla kolayca
iletişim kurabiliyor.
Bilgisayarlar 1,5 voltluk 3
adet pille ve şehir elektriği
ile çalışabiliyor.
EvKlikte
tehlikeli yıllar
• ANKARA (ANKA) —
Türkiye'de evliliklerin 6'na
yıldan itibaren tehlikeye
girdiği belirlendi.
Istatistiklere göre fazla
boşanma, evlüiğin 6'ncı ile
10'uncu yıllan arasında
meydana geliyor.
Boşanmada da en fazla
geçimsizlik rol oynuyor.
1989 Türkiye istatistik
yıllığı rakamlanna göre
1988 yılı içinde meydana
gelen toplam 22 bin 513
boşanmadan 5 bin 501'i,
evliliğin 6'ncı ile 10'uncu
yıllan arasında oldu.
Hamilelere
jimnastik
• İSTANBUL (AA) —
Şişli Belediyesi, hamilelik,
hamilelik sonrası dönem,
kalp hastalan ile beden
özurlüler için spor yapma
olanağı sağladı. İTÜ Beden
Eğitimi Bölüm Baskanı ve
Şişli Belediyesi Kültür ve
Spor Kulübü'nün katkılan
ile dün İTÜ Gümüşsuyu
Spor Salonu'nda başlatılan
çalışmalara, ilçede yaşayan
her vatandaşuı serbestçe
katılabileceği bildirildi.
Spor çalışmaları, uzman
elemanlar gözetiminde
yurutüluyor.