Katalog

27 MA YIS 1990 HABERLER CUMHURİYET/U 30. yılında CemalMadanoğlu 27 Mayıs'ı anlatıyor: Tbplumdaki îlerici atılımahız verdik'JL * ^ r ^ % ., ^ ,26 Mayıs gecesı başlayan harekâtı Ankara komutam olarak voneten Cemal Madanoğlu, 30 yıl sonra 27 Mayıs'ı değerlendırdı — Sayın Madanoğlu, 1990 vılı 27 Mayıs'ın 30'ııncu yıl donumudur. Sız bundan uç yıl on- ce basına verdıginız demeçle "27 Mayıs'ı 27 yıl erken yapmışız" demıştiniz? MADANOGLL — Bır buluşmaya erken ge- len, otekını bekler, 27 Mayıs eylemle başladı, toplumdakı ılerıcı atılıma hız verdı, sosyal dev lete dayalı anayasayı halka sundu O zaman toplumun çoğu kesımı sosyal devletın ne ol- duğunu bılıyor muydu7 Bılıneın yaygınlaşması ıçın zaman gerektı 27 Mayıs'ın yaptığı ana- yasanın değennı şrnıdı daha ı>ı anlıyoruz; de- mek bız erkencı ımışız Laıklıgın vazgeçılmez değerı de altmış yıl sonra bugun daha belır- gınlıkle orta>a çıkmıyor mu7 — Pekı, ama Sajııı Madanoğlu sizın o za- manki bilınç binkımjnizle bugnnku arasında bır fark >ok mu? MADANOĞLU — Otuz yıl uzun bır sure dır Otuz vıl oncesıne gore değışmeven var mı'1 Bız asken öğretım altında yetıştık Ben mu- tarekeyı çocukken Istanbul'da vaşadım Bu- nun ne demek olduğunu yenı kuşaklann an- laması olanaksız Ataturk devnrnlennın bılıncı bıze okulda aşılandı, 27 Ma>ıs'ı yaptığımız za- man karşıdevrımcılığı yuruten çoğunluk dık- tasını devırdığımızı bılıyorduk Ancak ondan ötesını duşunmemıştık Eylem ıçınde aranışa geçtık lçımızde çelışkılenn yapılanraası do- ğaldı Dıdıne uğraşa doğru yolu bulduk Sos- yal devlete ulaştık Yaptığımız, ışte aldığımız sonuç, otuz yıl öncekı bıhncımızın belgesı ve kanıtı sayılmalıdır — Bugunden genye baktıgımızda ne duşu- mıyorsunuz? MADANOGLU — 12 Eylül'ün 27 Mayıs- tan 27 bın kez gerı olduğunu duşıinuyorum — Biraz açar mısınız? MADANOGLU — Ataturk devrımlerı Türkıye'nın uygar dunyada yerını alması ıçın vazgeçılmez kosulları ıçermektedır En basca laıklık var 12 Eylul yobazlığa >6nelık yania- n ıle ağır bastı — Geçmise donerek kendi kendinızı eleş- tirdiğınız oiuyor mu? MAD*[VOGLU — Elbette. Herkes kendı kendjsıyle hesaplaşmalı Bu kışısel ozeleştırı- dır 27 Mayıs'ı \argılayacak yargıç ıse tarıh- tır. Ben tarıhın yargısına guvenıyorum — 27 Mayıs'a dogru Turkıye'de bır karga- sa ortamı vaşannor. Gençlık meydanlarda. ana muhalefet partısı Genel Başkanı tnonu- ye saidırılar yogunlaşıyor, oysa orduda hare- kel daba once başlamış... MADANOGLU — Evet, orduda DPnın karşı devrımeyol verdığı kanısı yaygındı Ör gütçuler ıçten ıçe çalışmalara başlamışlardı Her zaman, ülke sorunlarını, orduda yakın- dau ızleyenler vardır Ancak ortam oluşma- saydı, orgütçüler bır zorunluğun gereğınde bır- leşemeyecekierdı 27 Ma> ıs gıbı bır olayın ne- denlennı ararken yalnız orduya yönelmek ya- nılgıya duşmektır, toplumsal köklenne ınmek gerekır, o zamankı Mechs tartışmaları bıle araştırmacılara kavnaklık edebılır — Ismet Paşa o gunlerde, koşullar oluşun- ca, ihtilaUenn meşınlaşacağım Meclis kursa- "TOPLLMSAL KOKENLFRİ AR-VŞTIRILMALI" — Madanoğlu. 27 Mayıs'ı degerlendirırken boyle bır olayın nedenlenni araşlınr ken "Yalnız orduva vonelmek yanılgıya duşmektır; loplumsal köklenne inmek gerekir; o zamanki Meclis tartışmalan bıie arastırmacı lara kaynakhk edebılır" diyor. 83 yaşında olan Madanoğlu eşı ıle bıriikle. (Focograf: Esat Pala) sunden ilan etmışlı, degıl mi? MADANOĞLL — Sanırım Inönu, bu so- zu DP ıktıdannı uyarmak ıçın soylemıştı Onu ıhtılal ıçın ışaret sayanlar da elbette olacaktı tsmet Paşa'nın ordudakı saygınlığı buyuktu — Ordu, 27 Mayıs'a nasıl geldi? MADANOGLU — \na neden, devletten destekiı karşı devrım Artı partızanlığın vay- gınlaşması, çoğunluk dıktasımn asınlaşması Eskıden ordunun bır saygınlığı vardı Şımdı o da kalmadı Subaylar Osmanlının çökuş ne denlennı ıyı bılırler Kurtuluşun ne guç koşul- lar altında gerçekleştığını çok daha ıyı bılır- ler Bu yuzden bılınçlı bıhnçsız hepsı Ataturk'e ve Ataturkçulüğe yurekten bağlıdırlar Bu du rum karşısında subaylar gözlerını komutan- rup, kendı kendıne laık hukuk devletını getı- rebıl mıydı'' Karşıdevrım, demokrasıyı hıçe sa- yıp çoğunluk dıktasına donujunce ortam oluştu — Orgute nasıl gırdıni/? MADANOGLU — Subavların kurdukları orgutlerden "ne duruyoruz" dıye mektuplar alıyordum tstanbul'da Mıllı Sa\unma Aka demısı'nde ıken bana mektup gonderenlerın ızlerını buldum Onlarla anlaşmak uzereyken, Yukarıdan aşağıya eylemler, komutanların denetimi altında ş y g gCllŞlf. vr.OgUnlUkla lanna dıkmışlerdı Ankara'da ıçlerınde benım KOmUtanJar s a ğ d a kOŞUİlaniîîlŞ de bulunduğum 25-30 kışılık bır yemekte kuv- o l d u k l a n n d a n atllimCl vet komutanı, genelkurma\ başkanına "bu ter- sıne gıdışı durdurmak ıçın gereğını duşunelım, gereginı >-apalıra" demışti Daha sonra hıpod- romda bır ola> olmuş Mıllı Savunma Baka- nı, genelkurmay başkanını ışaret parmağınj ovnatarak yanına çağırmak ıstemış Başkan ters bır karşılık vererek ona bır ıyı çıkışınca durum torendekı subaylara yansımış Bunun uzerıne tören kolordusunun komutanı, arka- sına tumen ve alay komutanlarını alarak ge- nelkurmay başkanına gelmış, ondan başta cumhurbaşkanı olmak uzere butün DP yone- tıcılennı tutup ıçerı tıkmak ıçın ızın ıstemış, başkan onları yatıştırmış Sonradan onu - emeklı ıken görduğumde, bu olavı konuşur ken bana "Enınde sonunda de\irdıklenmizin yerınc bunlann benzerien gelecek olduktaıt sonra en lyısı bu ışı halkın kendisine bırakmak" denuştı Ben onun gıbı dusunmu- vordum, halk kendı basına padısah halıfeyı sü- olamazlar. 27 Mayıs ise aşağıdan yukarı kendine özgiı bir eylemdir. Aşağıdakiler koşullanmış değıldirler. Daha bağımsız duşunurler. "9 subay olayı" patlak verdı Bunun uzerıne orgutler, ızlerını sılıp soluklannı kestıler Son- ra görevie Anadolu'da donup dolaşıp Anka ra'ya, K Kuvvetlerı Karargâhı'na geldım O sırada Kaysen'de Inonu'nun yolunu kesıyor- lar, Uşak'ta başmı varıyorlar, Topkapı'da da oldtırmeye kalkışıyorlardı Bu sırada komutan Gursel'e zorunlu ızın verdıler, Savunma Bakanı'na bır eleştırı mek- tubu yazdığı ıçın Gursel >aş sınırına geldığm- den bır daha gerı gelmeyecektı Kımse onu uğurlamaya yaaasmıyordu, bu ışı ben ustume alıp Gursel'e guzel bır uğurlama duzenledım Boylece varlıklarını bıidığım, ama kendılerı- nı goremedığım örgutçulere "ben buradayım" demış oluyordum Çok geçmeden Kur Yur bav Orhan Kabıbay geldı Onu Kore'den ta- nırım Daha once davranıp "Ne oluyoruz, ko- mutanlar uyuyor mu" dedım Kabıbay "Ko- mutanlar uyuyor. ama bız uyumuyoruz, benı arkadaslar gonderdı, sızın başımıza gecmenızı ıslıyoruz" dedı Orgüte boyle gırdım — Eylem nasıl oidu? MADANOGLL — 26 mayıs akşamı Harp Okulu'nda toplandık Bana kurmav başkan lığı yapan Yarbay Ekrera \cuner, subayların aynntılı bıçımde yapacakları ışlen anlatırken, General Ulay, Sezaı Okan, Samı Kuçük sonu- cu aldıktan sonra radyoda yayımlayacağımız bıldınvı yazıyor, yazdıklarını arada bır bana okuyorlardı Sıra, ımza koymaya gelınce bır suba\ "General Cemal" dememızı onerdı Ben, "Soyadsız ımza olmaz, Turk Silablı Kuv- velleri deyin" dedım Saat 03 OO'te başlayacak olan eylemı Mec- lısın karşısındakı sıkıyönetım karargâhından >onetecektık Orayı ele geçırmek bıze düştu 8-10 kışıydık Alacakaranlık başlıyordu Bız sıkıyonetıme doğru ılerlerken, Jandarma Ge- nel Komutanlığı yonunden uzerımıze açılan ateşı aşarak sıkıyönetım karargâhını elegeçır- dık Ilk ış olarak ordu komutanı)la bağlanlı kur- dum, onlara durumu anlattım Olumlu kar- şıladılar Benım tümgeneral olmamın onlara ters geleceğını bıldığımden başımızın Cemal Gursel olduğunu sovledım, seslen daha canlı çıkmaya başladı Durum çok ıyı gıdıyordu, hıçbır yerde dışe dokunur bır dırenme ıle karşılaşmadjk Istan- bui'dan profesörlerı çağırttım Havacılar, Baş- bakan Menderes'ı Kutahya'da bulup uçakla Ankara'ya göndermışler Cumhurbaşkanı da otekıler gıbı Harp Okulu'na alındı Ordudan valnızca Geneikurmay Başkanı ıle sıkıyönetım kemutanını ıçerı almıştık Ihtılâl bu Ateş ses- len uzerıne kulakları kırışte olan subaylar ev- lennden fırlamışlar, eyleme katkıda bulurunak ıçın olmalı, ne kadar Demokrat Partılı mıl- letvekılı varsa hepsını Harp Okulu'na getır- mışler Ankara bayram havasında ıdı — 27 Mayıs'ın ozeliikleri uzennde neler du- şunuyorsunuz? MADANOGLL — Ordu yonetıme el ko- yarken, bunu nıçın, ne zaman, nasıl vapaca- ğını çok onceden aynntılı olarak saptar Boy- lesı yukarıdan aşağı eylemler, komutanların denetimi altında geüşır Çoğunlukla komutan- lar sağa koşullanmış olduklarından atılımcı olamazlar 27 Mayıs ıse aşağıdan yukarı, kendine oz gu bır eylemdir Aşağıdakiler koşullanmış de- ğıldırler Daha bağımsız duşunurler Daha ıç- 'endırler, daha ataktırlar Eylemcıler butun ı;uçlerını devırmeye bağladıklanndan, eylemın devırmeden sonrakı gelışmesı uzennde bır du- şun bırlığınde buluşup bırleşememışlerdı Bu vuzden aralannda avnlık çıkmış, kalıcılıkta dı- renenler dışlanmıştır Bundan sonra Kurucu Meclis, ulkeye "ın san hakları ve özgurMklerme, hukukun ustun- luğune, yargı bağımsızlığına, unıversıte ve TRT özerklıklerıne, basın özgürluğune ve sendıkal haklara dayalı, çıfte meclısh, anayasa mahke- melı, planlajna kurumlu, ustelık yepyenı bır temel ılke olarak sosyal devletı" getıren çağ- cıl bır anayasa yaptı Ne var kı bızde anayasaların geçerlılığı, onu uygulayanlann ıçtenlığıne bağiı kaiıyor Bu vuzden "bu anayasa ıle devlet yonelılmez", "Toplumsal uyaoıs, ekonomik gelısmeyi aştı, bunu durdurmak lazım", "Bu anayasa ulke için lukstur" dıye engellenmış, sonunda bır vo- baz eylem gelmış, "Bu anayasa ulkeye çok bol gehyor" gerekçesıyle, onu sırtından vurup yere sermıştır — 27 Mayıs başanya ulaşü mı, ne dersınız? MADANOĞLU — Ataturkçu doğrultudakı 27 Mayıs, çağın gereklenne uygun temellerı at- tı Erken gelen ılerıcı duşünlerın topluma sın- dırılmesı kolay olmuvor, zaman ıstıyor 61 Anayasası'nın getırdıklennın, sosyal devlet ıl- kesının bıle değerı neden sonra anlaşıldı — Turkıye'nm geleceğı ıçin ne duşunuyor- sunuz? MADANOGLU - Cumhunyetı kurarken Ataturk'un amaçladığı bugun ıçın de geçerlı- dır Uygar dunyada Jayık olduğumuz ven al- mak zorundayız Sorun buradadır 12 Eylul sorunu çözmedı, duğumledı, uvgarlığa gıde- cek yolu açacak yerde kapadı Artık I%1 Ana- yasası da yetmez, 1961 Anayasası'ndan daha demokratık bır anayasayı kotarmak, benım- semekte gecıkmemelıyız 27 Mayıs'tan 20 yıl sonra gelen 12 Eylül'ün vasaklarından kurtu lup ınsan hakları ve temel dzgurlıiklen ışler- lığe kavuşturmalıyız Bır başka çıkış yolu gös- teren kışj var mı' 2000 yılına doğru mutlulu ğu ve uygarlığı yobazhk yolunda mı arayaca- ğız' PüKTRE/ÇEMAL MADANOĞLU 27Mayıs'ın Ankara komutanı Cemal Madanoğlu Eşme 'de 1907'de doğdu Kuleh Asken Lısesı'm ve fıarb okulunu utırdı '1926), 1941 'de Kara Harb Akademısı'n- den kurmay subay olarak çıktı 1953 - 1954 yıllarında Kore Savaşı 'nda Turk Kumandan yardımcısıydı Kore'den donuşunde Tuğgeneral oldu (1954) Sıvas ve Sıırt'te 12 tumenın başında bulundu Erzurum'da Ordu Kurmay Başkanlığı (1957), Ankara'da Zırhh Eğıtım Tumen (1958), Elazığ'da 10 Tumen Kumandanlığı yapıı Kara Kuvvetlen Lojıstık Başkanlığı'na tayın edıldı (1959), Sılahlı Kuvvetlenn çeşıtlı kademelennde bır sureden ben başlayan devrım haztrlığı, uzun stire bır yönetıcıden yoksun kalmıştı Sıyası ortamdakı tedırgınlığı hısseden Madanoğlu, kendisine bu göreı önerıldığı zaman kabul ettı 27 Mayıs Ihtılalı 'nın gerçekleştınlmesıne bırıncı planda katıldı 26 mayıs gecesı devrımm Ankara komutanı olarak harekâtı yönettı Mıllı Bırlık Komıtesı uyesı olarak Ankara Kumandanlığı yaptı Genel seçımlere kadar (1961) görevlerım sürduren Korgeneral Madanoğlu, parlamentoya gırmedı Sıvıl yönetımın kurulmasından sonra ordudan ıstıfa ettı 1964 'te Istanbul'dan bağımsız olarak mılletvekıllığıne adaylığını koydu Seçımı kazanamadı 1965'te Cumhurbaşkanlığı Kontenjan adayı olarak senatoya gırdı 12 Mart'tan sonra 1972'de orduda gızlı örgut kurma ıddıasıyla yargılandı Beraat ettı." Evet gerçekten bır sanat eserı gıbı BMW Daha gorur gormez dızaynına hayran olacaksmız Bır sanat eserı karşısında hıssedeceksmız kendinızı Kaportasından farlarına kapı kollarından jantlarına kadar, usta ellerden çıkmış Şımdı de kapısını açın oturun BMVVnın kol- tuğuna Ama hemen kontağı çevırmeym BMVV'nın kusursuz ışçılığını, bır de oturduğunuz yerden ınce- leyın Dıreksıyonunun kumanda panelının vıtesı- nın b/rbırıyle uyumunu fark edm Kontağı çevırın sonra Çalıştırın BMVVyı Moto- runun sessızlığıne bır kulak venn Ama aldanmayın bu "sessız sese' Gaz pedalına hafıfçe bır dokun- manız BMVVnın gerçek gucunu anlamanıza yete- cektır Kuşkusuz bu gucun kaynağı dunyanın en gelışmış Motor Kumanda Sısîemı Motronıctır BMVVyı en az yakıt sarfıyatıyla en yuksek guce BMWnın duşuk hızdakı çarpmalardan etktlenmeyen darbe emıcı on tamponu ulaştıran en yuksek verımı sağlayan Motronıc BMW teknolojısınde guvenlığınız de en ust duzey- de duşunulmuştur Sert bır vıraj mı çıktı onunuze gonul rahatlığıyla suzulurcesıne gırın Ya da anı fren yapma- nız gerektığınde çekınmeyın BMVV'dekı ABS kontrolu her tur\u kosulda patınaj ofasılığını ortadan kaldırır BMVV nın bılgısayarı ıse sıze yol boyunca eşlık eden bır "ıkıncı surucu" olacaktır Yol şartlarıyla ılgı- lenecek guvenlığınız ıçın gereklı uyanları yapacak ıstersenız otomobılınızle ılgılı her turlu bılgıyı ekra- nında gosterecektır BMVV kullanmak benzersız bır zevktır BMVV kul- lanırken hıssedılen, sevılen bır muzığı dınlerken hıs- sedılenden farksızdır BMVV ıle yolculuk yalnızca konforu yaşamak, gucu hıssetmek, guvenı duymak değıl bunlann otesınde bambaşka bır duygudur BMVV Turkıye Genef Mumessılı Borusan Oto ve Yetkılı Satıcıları sıze daha ayrındlı bılgı vermekten mutluluk duyacaklardır Yollarda farklı bir dünya