Katalog

11 MAYIS 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 Emisyonda daralma • ANKARA (AA) — Piyasadaki kâğıt para tniktarı bir haftada 313 milyar lira azalarak yeniden 10 trilyon liranın altına indi. Merkez Bankası verilerine göre nisan ayının ortasından bu yana 10 trilyon liranın üzerinde seyreden emisyon hacmi, 9 mayısta 9 trilyon 751 milyar liraya geriledi. Piyasadaki banknot miktannda mayısın ilk iki haftasında kaydedilen azalma ise 1 trilyon liranın üzerinde oldu. Emisyon miktan 11.3 trilyon lirayla 20 nisanda rekor düzeye çıkmış, 30 nisanda ise 10 trilyon 821 milyar lira olmuştu. e zam • IZMtR (AA) — TARİŞ, baa iplik flyatlanna 20-45 fenik arasında zam yaptı. Yeni fıyatların dünden itibaren geçerli olduğu bildirildi. Dün yapılan • zamdan sonra TARİŞ'in ürettiği bazı iplik türlerinde oluşan iç piyasa ve ihraç fıyatları söyle (DM): tfcr»ç İç Tip kayıtlı piyasa 20/1 triko 5.50 5.60 24/1 triko 5.85 5.95 30/1 triko 6.60 6.70 30/1 penye Tr. 7.45 7.55 30/1 penye Dok. 7.45 7.55 Azerbaycan'a charter • ANKARA (ANKA) — Türkiye ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında charter uçak seferlerinin başlatılması kararlaştınldı. Tlırizm işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla da organize turlann teşvik edileceği bildirildi. Tttrkiye ile Azerbaycan arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesine ilişkin protokol, Resmi Gazete'de yayımlandı. Azerbaycan Başbakanı Ayaz Niyazoğlu Mutalibov'un 5-10 ocak tarihlerinde Türkiye'ye yaptığı ziyaret sırasında imzalanan protokole göre taraflar, Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında Temmuz 1989'da imzalanan sınır ve kıyı ticaret anlaşması çerçevesinde Türk ve Azerbaycan firma ve kunıluşlarmm işbirliğini geliştirmek için çaba gösterecek. İsrail satışı e sıı • ANKARA/BONN (ANKA) — Federal Almanya'da yayımlanan General Anzeiger gazetesi, Türkiye'nin lsrail'e Manavgat nehrinden sağlanacak 2.3 milyon metreküp su satacağını duyurdu. General Anzeiger gazetesi, Israil basınına dayanarak verdiği haberde, îsrail'e su satışına ilişkin görüşmelerin tamamlandığını kaydetti. Noble, Polonya'da • Ekonomi Servisi — Asil Nadir'in kız kardeşi Bilge Nevzat'ın kontrolünde bulunan tngiliz Noble Raredon adlı şirket, Polonya ve Türkiye'deki yatırımlarında kullanmak üzere 5.2 milyon sterlinlik sermaye arttınmma gidiyor. Şirket yöneticilerinin yaptığı açıklamaya göre sermaye arttırımıyla elde edilecek kaynağın 4 milyon sterlini Polonya'da kurulması planlanan ambalaj fabrikası için kullanılacak. Şirket, ayrıca Türkiye'nin Ege kıyılarında tatil köyü işleten Sunset Tlıristik lşletmeleri adlı şirketin yüzde 49 hissesini de 900 bin sterlin karşıhğı satın almmak üzere anlaşma yaptı. Çelik başlık teknolojifii • ANKARA (ANKA) — Milli Savunma Bakanlığı, Türk Silahh Kuvvetleri'nde kullanılan çelik başlıkların Türkiye'de üretimi için teknoloji ithal ediyor. Bakanlık tarafından bu konuda açılan ihaleyle yurt dışındaki rırmalara çağn yapıldı. Getirtilecek "know- how" ile çelik başlık üretimi için yer olarak Kara Kuvvetleri Komutanlığı'nın Afyon'daki 500'üncü istihkâm ana depo ve fabrika tesisleri seçildi. ESKİ SAAT ARANIYOR Tel: IST 345 47 61 AKŞAMLARI: 573 43 88 Patek Phılippe Vacheron Constantın Audemars Piguet Unıversal-Navado Rolax-Breguet îhracatınyüzde 35'ini karşılayan tekstilde yaygın konkordato söylentisi Tekstîlcüer S.O.S. verîyortstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Nuri Akın piyasada "birçok kişinin battığı", "konkordatoya gidenlerin arttığı" yolunda yaygın bir söylentinin başladığını belirtiyor. tDRİS ADİL Türk ekonomisi ve ihracatının lokomotifi olan tekstil sektörü, bir süredir uygulanan "teşviksiz ihracat politikası" ve "Tüirk Li- rası'nın deger kaybı ile enflasyon arasında denge kurulamaması" nedenleriyle krizin eşiğine geldi. Sektör temsilcileri, giderek anan maliyetleri karşılamakta güçlük çektiklerini, ihracat yapmakta zorlandıklannı, kâr marjı düşük ürünlen ihraç eden firmalar üze- rinde konkordato rüzgârlarının esmeye başladığını belirtiyorlar. Türkiye'nin ihracatının yakla- şık yüzde 35'ini gerçekleştirsn teks til sektörü destekten yoksun ka- hnca tıkandı. Sektör temsilcileri, GATT'a yükümlülükler nedeniyle ihracata yöneük teşviklerin kesil- mesinin yarattığı sıkıntıya, son iki yılda hammadde sağlanmasında- ki güçlüklerin eklendiğini, döviz- deki artışın enflasyon oranının çok gerisinde kalmasının da ihra- catçıyı krize iten son darbeyi vur- duğunu kaydediyorlar. lstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon th- racatçılan Birliği Başkanı Nuri Akın, piyasada, "birçok kişinin baltığı'Y'konkordatoya gidenle- rin arttığı" yolunda yaygın bir söylentinin başladığını soyiedi. Fi- nansman sıkıntısırun yarattığı kri- zin firmalan kredi arayışına irtı- ğini, ancak ucuz kredi sağlanma- sında da güçlükler çıktığını anla- tan Akın, "Eximbank taJepleri karşılayamıyor, banka kredileri çok pahalı. Ihracatçılar arasında 'alıcı kredisi', 'satıcı kredisi' gibi kaynaklara yöneienler var" diye konuştu. Sektörun içine diıştüğü krizin yanlış üretim ve ihracat politika- larından kaynaklandığı görüşünü savunan Birlik İkinci Başkanı Mehmel Kabasakal da son bir yıl- da ihracat fiyatlannda hiçbir de- ğişiklik olmamasına karşın pa- muk, iplik, bez ve boya fiyatlann- -da yüzde 100'e varan artışlar ol- duğunu, ortalama maiiyet artışı- nın yüzde 70 düzeyine ulaştığım kaydetti. Kabasakal, "Kâr marjı düşük. birim fiyatı yüksek olma- yan mallarda çok ciddi bir kriz havası var. Iflas ve konkordato salgını panigi yaşanıyor" dedi. tstanbul Hazır Giyim ve Kon- feksiyon İhracatçıları Birliği eski Başkanı Sırn Gultekin de sektö- run içine duştüğü durumu, "Ih- racatçı çaresûc kaldı" şeklinde ozetledi. Sektörun, ilk kez böyle büyük bir fınansman sıkıntısıyla karşı karşıya kaldığına işaret eden Gultekin, "Krizden büyük ihra- cstçtlar da etkilendi. Finans soru- nunu çözmeye çalışan firmalar bankaların eline dıişmeklen korkuyoriar" dedi. 1989'da gerçekleştirilen 3 mil- yar 689 milyon dolarlık ihracatla Türkiye'nin toplam ihracatının _yüzde 35'ine sahip olan tekstil "sektöninu zorlayan sorunlar ve "yanhş politikaiar" ilgililerce şöy- le sıralanıyor: — Türk Lirası'mn değer kaybı gecen yıl yuzde 35'ler düzeyinde kalırken malivetler, >üzde 70'lere ulaştı. Aradaki fark, ibracal fiya- (ım arttıranıayan firmalann sırtı- na bindi. — Pamnk ihracatından alınan fonun kaldınlması, iç piyasadaki dengeyi bozdu. Türkiye'nin pa- muk üretimi yılda 585-600 bin ton arasında değişiyor. Sanayinin ge- reksinimi ise 540-550 bin ton dü- zeyinde bulunuyor. Buna göre pa- muk ihracatının 40-50 bin tonu geçmemesi gerekirken ihracatta fonun kaldınlması sonucu 1988'de 114 bin ton, 1989'da da 99 bin ton pamuk ihraç edildi. Böylece hammadde saglanmasın- daki denge bozuldu. Sanayinin gereksinimi için yuksek miktariar- da ithalata gidilmek zorunda kalındı. — İhracatta »ergi iadesinin kal- dınlmasından sonra devreye yeni bir "subvansiyon" mekanizması girdirilmediğinden finans sıkınosı "gurüük yasamın bir parçası" na- line geldi. Esnaf: Boykota devamEkonomi Servisi — Kola eyle mi firmalann fıyatlannı düşürme- sine karşın tüm hızıyla sürüyor. Dün Izmir'de bir araya gelen es- naf dernekleri temsilcileri "masa- ya oturup zam karanoı biriikte gdzden geçirinceye kadar boyko- ta devam, indirim yetersiz" görü- şünde birleştiler. Eyleme hükü- metten de destek geldi. Başbakan YıkJınm Akbulut, eylemi '1yi, uy- gnn, normal" olarak niteleyerek, "Kola içmek pek de zanıri defiil, limonata da içilebilir" dedi. On- ceki gün fiyatlarım indiren Coca Cola'yı dün de Pepsi Cola izledi. Pepsi Cola'nın Coca Cola'yla ay- nı oranlarda indirim yaptığı göz- lendi. Yaklaşık bir hafta önce başla- yan kola boykotu sürüyor. Cum- huriyet Ege Bürosu'nun haberine göre dün Izmir Bakkallar Derne- ği'nde bir araya gelen dernek tem- silcileri ortak bir açıklama yapa- rak, "fiyat belirlemede ortak ha- reket eden iki tekel, zamlannı ge- ri alıncaya kadar boykota devam edecegiz" dediler. Ülkemizde ar- tık sorumsuzca zam yapılması mtimkün olmayacaktır. Başlattı- ğımız eylem en önemli aşamasına gelmiştir" denilen açıklamada, kola firmalarının önce zam yapıp sonra gazetelere ilanlar vererek tü- keticinin aklını kanştırmaya çauş- tıklarını ileri sürülerek, fırmalara "gelin masaya oturalım, fiyatlan tartısalım", iktidara da "tüketici- leri mağdur dumma sokan so- rnmsuz zamlann önlenmesi için yasal duzenleme yvpın" çağrısıu- da bulunuldu. Ayrıca dün Akbu- lut'la görüşen Bakkallar ve Bayi- ler Federasyonu Başkanı Bendevi Palandöken, konuyu etraflıca ak- tarmak için Başbakan'dan rande- vu istedi. Başbakan Yüdınm Akbulut, za- man zaman vatandaşlann bu gi- bi konularda tavır koymasının olumlu sonuçlar verdiğini belirte- rek, eylemi "iyi. uygun vc normaT' olarak niteledi. Kola içmenin pek zaruri bir ihtiyaç olmadığını söz- lerine ekleyen Akbulut, "limona- ta da içilebilir" dedi. Sosyal Hiz- metler ve Çocuk Esirgeme Kunı- mu'nun kermesinde bir araya ge- len devlet bakanlan Mustafa Ta- şar, Vehbi Dinçerler ve Anayasa Komısyonu Başkanı Alpaslan Pehlivanlı da kendilerine ikram edilen kolayı geri çevirerek, boy- kotu desteklediklerini söylediler. Dün Pepsi Cola da fiyatlarını düşürdüğünü açıkladı. Fnıko Ta- mek Genel Müdürü Selçuk Ma- ruflu imzasıyla gazetelere gönde- rilen bültende "Fnıko Tamek ka- muoyundan gelen çağn ve sesle- nisleri deslekleroek amacıyla tüm Türkiye'de fıyatlan indirdi" denil- di. Yuzde 12.5 ile 20 arasındaki in- dirimli fıyatlar tüm Türkiye çapın- da bugünden itibaren geçerli ola- cak. Aynca "Tnketicinin bilinclea- mesi yönünde. bu olayın sadece meşnıbat sektörünün inisi>-atifin- de olmadıgı, maliyetleri etkileyen birçok kesimi ilgilendirdigi gerçe- ğinin kamuoyunca anlaşılacagına inanıyornz" denilen basın bulte- ninde, firmamn sadece Pepsi Co- la flyatlanru ucuzlatmakla kalma- yıp diğer ürünlerde de fiyatlarını düşürdüğü belirtildi. Gazetelere verilen Fruko-Tamek imzalı ilan- larda da enflasyona karşı gelişen tepkinin meşnıbat sektöründe ci- simleştiğine dikkat çekildi. Öte yandan kolacılann fiyatla- rını düşürmesi kola eylemine ka- tılımda, farklı kentlerde farklı ta- vırların oluşmasına neden oldu. Yüzde 20"lik zam oranı ban şehir- lerde esnaf tarafından kabul gör- mezken, bazı şehirlerde de kola boykotunun bırakıldığı açıklandı. Adana ve Antalya'da üıdirimin ye- tersiz olduğu belirtilerek, "Kota fi- yatlan eski düzeyine indirilinceyt dek boykota devam edecegiz" de- nildi. Cumhuriyet Güney tlleri Büro- su'nun haberine göre Mersin ko- ladan sonra deterjan ve margari- ni de boykot etme kararı alıyor. Mersin Bakkallar ve Bayiler Der- neği Başkanı Eşref Tombak, "Ko- la saüşlannı durdurduk. Şimdi sı- ra deterjan ve margarinde. Önb- müzdeki günlerde bu yolda da boykot karan ahnacak" dedi. Bursa'da ise esnaf şimdilik yumu- şamış görünüyor. lstanbul Bakkallar Derneği Başkanı ibrahım Gürdamar ise "Coca Cola tstanbul bölgesi için tavnnı açıklamadı. Yann (bugün) açıklama v-apacak. tstanbul esnafı indirim gerçekleşmezse boykotu tam olarak tatbik edecek ve din- de olan kolayı bile satmayacak. Aynı indirim burada da yapılırsa satışı südürecegiz" dedi. C0MIX'î YAKALAYINBüyükteknoloji, küçükrakamlarlasizin olabilir. MEBİL güvencesiyle herkese COMIX Bilgisayar kampanyası BU XI «yumlu AT - 1 : NEC V20 MıkroıflenKı 4 77/13 5 HHt Çatı|ınalıuı 640 K hahzs Tu r kçe *Hercu)«s* ekran ktrtı 1 « n . 2 parale). 1 oyurt poriu 1 • 1 2 MB diShel sunKU 101 !u$iu AT sMtkjjvye 14' SiTaWBeyu ekran US-DOS 4 u Işlctıfn Sıstemı XT I konfıgiirasyonu 22 «S 40TVS AT ISM AT ıryumlu Intel 8O28€ Mıkreışlemcı 8/16 »N; Mhşflia H 1 UB -Jt'U Ttırkce "Kcrcules" eltran carî> 2 Kn. 2 MralM. I o»«n porhı 1 i 1 2 MB dfShet surucg I * T 44 « 8 üısktt sunıcu 101 !u$lu AT Mavy« 14'Styar' B«yuelıran «S DOS ' u Islelmı S'Slemı AT • I K 22 MB 40 ms jlbıtOıst COMM 3KSI Bityujar IBMATıvunlıı Inlel 803S6SX Mıkroısttmcı 16/21 • 1 MB lulın Turfcce 'Hertırfes' ehtjı> kjriı 1 serı 2 ptrıtel 1 oyun portM 1 i l 2MBa.skels.micu 44 MB 28 ms sabıt J-s* 101 tuslu «T klavye 14'Sı»»h'8w««'a« MS DOS 4 u IJIeınr S'Sleroı COMH 3K-2S BNftayır IBM «T urumıu iMeı I03U-2S M,ım»$leıiKi ı ME talaı Turtçe 'Mercu*s' elran hjri. 1 scn 2 paralel 1 oyun portu 1 < 1 2 M8 lıskft W tcv 1 ı 1 44 MBdîSkeisuruej 44 MS 28TIS Mtıldısk 101 İUJİU AT »Ovye 14' SıyâlvBeva/ekran MS-DOS 4 ı ı Islciım Sı?!e<nt Kampanya Süresi: 10 Mayıs - 31 Mayıs Kampanyamız ıtfiaiatçı fırma MEBİL LTD. ŞTİ. garantısıyle. T C. Merkez Bankası'nm ılgilı leblığıne uygun olarak yurutulmektecJır. Kampanyaya Başvurma: Katılma formunu doldurarak seçtığırvz bılgı- sayarın peşınalını Yapı ve Kredi Bankası Akay/Ankara Şubesl 1123-9 No'lu hesabına ya da AKbank Anafartalar/Ankara Şub«si 6428-7 No'lu he- sabına yatırınız Katılma lormunu ve banka havale makDuzunun aslını M«MI Ltd. $ti. E*at C M I 15/6 06640 Ankara adresıne taahhutlu olarak postalayımz Katılmada banka havale makbuzu- nun tarıhı esas alınacaktır Katılma formunuz adresımıze ulaştıktan hemen sonra sozleşne ve seneller adresınıze gondenleceMır Bu belgetertn tarafı- nızdan ımzalanıp gerı gonderılmesıyle bırtıkte kampanyaya katılma ışlemıntz lamamlanmış olacaktır Sabtt Fiyat Garantisi: Katılma formunda beiırtılen urünlenn toplam liyatiarı ve odeme koşullan hiç- bıc şekılde değışmıyecektır Tesllmat: Bılgısayarınız katılma tormunda behmlen tarıhle teslim editecektır TİPİ connrrn COBHIM COMAM COMUMI C0HU3MB COMX3M-2S N* 1 2 3 4 5 i 7TÜBİ1 TMHTHİH 560 000 780 000 «8C0O0 1.100.000 •450 000 2.300.000 rnoR 490.000 695,000 770.000 900 000 1250 000 1 700 000 »T«tnt A J » * » Tttlim PtŞ*Mt 460 000 630 000 700.000 900 000 1.110.000 2,100.000 r TllBll 38O.0CC 54O0C0 600.000 700.000 980 000 1 300 000 HMatt EyMI T«tMm Ptşınıl 400 000 550 300 600,000 B00 0O0 950.000 1 500 000 ratstt 310,WC 440.000 490 000 570 000 800 000 1 100 DO0 K.O.V om TtptM Rj*l 3500 000 4.950 000 5 500.000 6.500.000 8 950.000 12 500.000 COMX ÜIGBAYM MMMNYUIKATILIM FORMU fttjısayar Kod No TaksıiMedı Am Soyadı Tel Adres PosUKodu llı. Türkmen kadife satddı Ekonomi Servisi — Ankara'da öldürülen eski İTO Başkanı Niya- zi AdıgüzeTin şirketi Türkmen Kadife, eski yönetim kurulu üye- lerinden Nuri Yönver'e satıldı. Yönver Tekstil'in sahibi olan Yönver, şirketin Çorlu Türkmenli Köyu'ndeki fabrika binası ve ma- kinelerini almak için 16 milyar 995 milyon 100 bin lira ödeyecek. Türkmen Kadife'nin tstanbul 2'nci tflas Müdürlügü'nde açık arttırma usulüyle yapılan satış ihalesine dün en "büyük ipotekli alacaklısı olan Türkiye Sınai Kal- kınma Bankası ile Nuri Yönver katıldı. TSKB'nin avukatı Neca- ti Yagh'nın verdiği 14 milyar li- ralık fiyatla başlayan açık arttır- ma, 16 milyar 955 milyon 100 bin lira ile Nuri Yönver'in adına ka- tılan avukat Nida Ergenv'in üze- rinde kaldı. 34.8 milyar liralık de- ğer biçilen Türkmen Kadife'nin satışı 30 nisan tarihinde yapılan ilk ihalede alıa çıkmadığ) için, te- sis bedelinin yüzde 40'ı ile başla- tılan ikinci ihaleye kalmıştı. Türkmen Kadife'den 12.8 mil- yar liralık ipotekli alacağı olan Türkiye Sınai Kaikınma Bankası adına açık arttırmaya katılan avu- kat Necati Yağlı, ihaleye fiyau yükseltmek için girdiklerini belir- terek, "Ödenen fıyat çok iyi. Şir- ketin bütiin ipotekli borçlannı kurtardığımız gibi işçilerin 1.5 milyar liralık alacagını ve SSK borçlannın bir kısmını karşüaya- cak kadar para saglandı" dedi. Kur garantiü kredilerle kuru- lup, kur garantisi kallonca zor du- ruma düşen ve Adıgüzel'in ölü- müyle iflasa sürüklenen Türkmen Kadife'nin 14.8 milyar liralık bö- lümü ipotek karşıbğı olmak üze- re 60 milyar lira borcu bulunuyor. Şirketin satışından sonra TSKB, fş Bankası, Şekerbank, Esbank ve Ziraat Bankası, ipotekli borçlan- nın tamamım kurtarırken, işçile- rin 1 milyar 350 railyon liralık ala- cakları ve SSK'nın 900 milyon li- ralık alacağının 807 milyon lira- lık bölümü ödenebilecek. Maliye Bakanlığı'nın 900 milyon liralık, 5 bankanın ipoteksiz olan 35 mil- yar liralık ve şahısların 7 milyar liralık alacaklan ise karşılanamı- yor. AT tekstil kotasinda artış beklentisi ANKARA (Cumhuriyet Biiro- sn) — Türkiye ile Avrupa Toplu- luğu (AT) arasında 1995'de ta- mamlanması öngörülen "gumriik birliği" çerçevesinde, Türkiye'ye uygulanan tekstil kotalannın yük- seltilmesi de gündemde bulunu- yor. Ankara, tekstil kotalannın gümriik indirimleriyle uyumlu bi- çimde asamau olarak yükseltilme- si yolunda Brüksel Komisyonu'na başvuruda bulundu. Türkiye'nin tekstil üretimi ve ih- racatı önünde önemli bir engel olarak görtilen kota uygulaması- nın kaldınlması, Ankara ile AT arasında "sonınlu" konulardan birini oluşturmaya devam ediyor. Dışişleri Bakanlığı yetkilleri, Türkiye'nin bu konudaki istemi- nin, tekstil kotalannın arttınfanası için 1995 gümrük birliğimn bek- lenmesi yerine, beş yıl süreyle ko- talarda aşamab bir yükselme sağ- landıktan sonra sınırlamanın gümrük birliğiyle birlikte tümüyle kaldınlması olduğunu vurgulu- yorlar. Türkiye'nin gümrük birli- ğini sağlama yolunda yükümlü- lüklerini yerine getirmesinin bir karşıhğı olması gerektiğini savu- nan yetkililere göre tekstil kotaları tedricen arttırılırsa bu hem Türk ihracatçısı için ciddi bir teşvik oluşturacak hem de Türk kamu- oyunun "Yaptıgımız girişimler karşısında hiçbir olumlu yaklaşım görmüyoruz" türünden bir umut- suzluğa kapılmasını önleyebilecek. Ankara'mn yaptığı son girişim ertesinde tekstil kotalannın aşa- malı olarak arttırüması konusun- da Brüksel Komisyonu'nun haar- Iayacağı paket programda "açık" bir ifade bulunup bulunmayaca- ğı ise henüz kesinlik kazanmadı. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY 'Kola Boykotu' ve Enflasyon? Yeni Bir Durum mu Var? Başarıya ulaşmış görünen kola boykotu' enflasyon cephesinde yeni bir durumun habercisi mi? Enflasyon temelde ekonominin yapısal özelliklerinden ve ka- mu açıklanndan kaynaklanıyor, ama olay bir kez başladıktan son- ra âdeta bir oyun nitelıği kazanıyor. Bu oyundan kazançlı çıkan- lar da var, zararlı çıkanlar da. Konumları ve gûçleri sayesinde 'enflasyon topu'nu başkalarına atabilenler kazançlı çıkıyor, hiç değilse zarara uğramıyor, topu başkalarına atamayanlar ise fa- turayı ödüyor. Enflasyondan zarar görenlerle yararlananların karşılıklı güç- leri ve seslerinı duyurma, etkilerini hissertirme yetenekleri, enf- lasyonun kaderini belirleme açısından önem taşıyor. Enflasyon- dan yararlananların ağır bastığı bir ortamda "enflasyonla mücadele" çoğu kez lafta kalıyor ve enflasyon sürüyor. Ancak enflasyondan zarar görenlerin cephesi güç kazanıp etkisini art- tırabilirse ve enflasyonla mücadele konusunda yaygın bir görüş birliği, bir "konsensüs" sağlanabılirse, enflasyonla mücadele- nin başarısı için gerekli koşullardan biri oiuşmuş oluyor. Türkiye'de 1980'lerde yaşanan enflasyona ve bugünkü duru- ma bu açıdan baktığımızda ne görüyoruz? Türkiye 1980'lere yüzde 100'lere dayanan bir enflasyonla gir- di ve 12 Eylül döneminde bu oran yüzde 25-30'lara doğru çeki- lebildi. Bu sonucta, askeri yönetim döneminde kamu maliyesinde bir ölçüde disiplin sağlanmasının ve üretim cephesindekı bazı darboğazların aşılmasının da payı vardı kuşkusuz, ama en be- lirleyici etkenlerden bin, 12 Eylül döneminin kendine özgü ko- şullarında, enflasyon faturasının hemen tamamıyla ücretli-maaşlı kesime ve tarım kesimine çıkartılmasıydı. Sendikaların ve mes- lek örgütlerinin etkisizleştirildiği bir ortamda ücretli-maaşlı ke- sim ve tarım kesimi reel gelir kayıplanna razı olmak zorunda kaldı. 1983 sonunda "enflasyonu yüzde 10'un altına indirmek" vaa- diyle iktidara gelen Anavatan Partisi döneminde ise giderek kont- rolden çıkan kamu açıkları enflasyonu yeniden körüklerken fa- turanın büyük bölümünû gene ücretli-maaşlı kesim sırtlandı, üc- ret ve maaş artışlan çoğu kez enflasyonun gerisinde kaldı. Ma- lıyet artışlannı fiyatlanna yansıtabilen, gelirlerini konumları ge- reği kendileri belırleyebilen kesimler ise bu oyundan gûcteri ora- nında kazançlı çıkanlar oldular. Bu ortamda 'enflasyonla mücadele' hep gündemde tutuldu, ama lafta kaldı ve Türkiye giderek kronikleşen yüksek enflasyonu yaşamaya devam etti. Hemen tüm tepkilerin törpülendiği askeri yönetim döremi ve son- rasında tüketicilerin fiyat artışlarına tepkilerı de sınırlı kaldı, or- ganize ve etkili bir olaya dönüşemedi. OİE Başkanı Orhan Güvenen, Türkiye'de nüfusun yaklaşık üçte ikisinin gelirıni kendi belirleme olanağına sahip konumda oldu- ğunu, dolayısıyla enflasyondan yararlanma olanağına sahip bu- lunduğunu; ücret-maaş gelirlerme bağımlı olan kesimin ise yüzde 35 dolayında kaldığını belirtiyor ve şöyle diyor: "Gelirinı kendisı belirleyebilen, gelirıni enflasyona göre ayar- layabilen kesim ürettiği, sattığı malın fiyatını, sistemdeki boşluk- lardan yararlanarak dilediği gibi ayarlayabilıyor." Demek ki en azından teorik olarak Türkiye'de insanların üçte ikisinin 'enflasyon topu'nu başkalarına atma olanağı var. Bu ge- niş grubun içine sanayicisi de tüccarı da esnafı da küçük üreti- cisi de girıyor. 'Enflasyon mahkûmu' da diyebileceğimiz 'bord- ro mahkûmlan' ise nüfusun ancak üçte birini oluşturuyor. Eh böy- le bir ülkede 'enflasyonla mücadele' sloganının lafta kalması do- ğal değil mi? Bir noktaya kadar doğal aslında. Ancak burada iki 'bit yeniği' var. Birincisi enflasyon uzun süreler devam edince göreceli ola- rak güçsüz olan kesimlerin sermayesini yemeye başlıyor, örne- ğın teorik olarak enflasyondan yararlanabilecek kesimler arasın- da yer aJan esnafın bir bölümü bu nedenle işini tasfiye noktası- na gelebilıyor. Buna karşılık büyük fiyat belirleme gücüne sahip olan tekel ya da yarı tekel konumundaki firmalar parsayı toplu- yor. İkincisi ise devlet 'enflasyon vergisi'y'e enflasyon rantının hatırı sayılır bölümüne el koyunca, pastanın küçülmesi de ko- numları gereği enflasyondan yararlanabilecek olanlar cephesin- de çatlaklar meydana gelmesini kolaylaştırabiliyor. Öte yandan sendikaların yeniden pazarlık gücü kazanmaya başladığı ve yüksek oranlı ücret zamları alındığı; siyasi desteği erozyona uğrayan iktidann memur zamlannda cömert davran- maya başladığı; çeşitli kesimlerde aşırı ve keyfi zamlara karşı tepki potansıyelinın yükseldiğı görülüyor. Bu durumda ve bugün gelinen noktada iki olasılık ortaya çıkı- yor, ya 'kola boykotu' tipi olaylar yaygınlaşır ve tüketici tabanın- dan gelen tepkilerle bütünleşirken, firmalar daha düşük oranlı zam yapmaya, belkı de maiiyet artışlarının bir bölümünû sineye çekmeve mecbur kalacak, böylece faturayı paylaşmış olacak- lar, ya da ücretli-maaşlı kesim dahil hemen tüm kesimlerin pa- zarlık gücünün artmış olduğu bir ortamda, enflasyonun rantını ve faturasını paylaşma savaşımı şiddetlenecek ve kamu açıkla- rı da sürdüğü için hıperenflasyona giden yol açılacak. Enflasyon cephesinde ılginç bir yeni durum var galiba, baka- lım bandan sonra neler olacak? SSCB ile ticaret hedefi 3 milyar ANKARA OJBA) — Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki ti- caret hacminin, önümüzdeki yıl 3 milyar dolara çıkanlması karar- laştırıldı. Sovyetler Birliği-'nin Türk firmalanndan Sabancı Hol- ding ile kord bezi, Yaşar Holding ile "atıksız teknoloji bazında" süt mamulleri, Raks firması ile ses- görüntü bantlan ve çamaşır raa- kineleri, Farhold şirketiyle de sıh- hi tesisat armatürleri üretiminde ortak tesisler kurmayı amaçladı- ğı bildirildi. Türk-Sovyet KEK protokolüne ilişkin mılletlerarası anlaşma, Ba- kanlar Kunılu'nca onaylanarak Resmi Oazete'de yayımlandı. An- laşmaya göre Türkiye, Sovyetler Birliği'ne 350 milyon dolarhk bö- lümü Türk firmalannın Sovyetler Birliği'nde kuracaklan ortak tesis- lerin finansmanı ve 100 milyon doları da tüketim malları ihraca- tımızın finansmanında kullanıl- mak üzere Eximbank kanalıyla 450 milyon dolarlık yeni kredi aç- tı. Sınır kıyı ticaretini özendirecek tedbirleri de içeren anlaşmaya gö- re Sovyetler Birliği ilk kez Türki- ye'de petrol aramalan yapacak. KISA KISA • EMLAK BANKASI müşterilerine haftanın 7 günü 24 saat para yatırma, çekme, bakiye görme ve para transferi yapma imkânı verecek Emlak 7/24 otomatik vezne makinesi uygulamasının deneme çalışmalarına başladı. Çalışmalar ilk olarak Maslak ve Ataköy şubelerinde başlatıldı. • NORDSTERN SİGORTA'nın geleneksel ilkbahar acenteler toplantısı Hilton Oteli'nde gerçekleştirildi. Gündemin en önemli konusu serbest tarife sistemine geçmiş olan kaza sigortaları tarifesinin acentelere açıklanmasıydı. • OYAK SİGORTA Acenteler Toplantısı yapıldı. Toplantıda serbest tarifeye geçiş tartışıldı ve şirketin "Yannlannızın Sigortası" adlı yeni ürünü acentelere tarutıldı. • BİRLİK KÂGITÇILIK, güvenceli kâğıtlar konusunda Danimarka'nın Silkeborg şirketiyle mumessillik anlaşması imzaladı. Yaşar Holding'e bağlı Biriik Kâğıtçılık'ın bu anlaşmaya gitmesi, gecen yıl İMKB'de meydana gelen Çukurova Elektrik hisselennin sahtelerinin basıhnası ve güvenceli kâğıtlar konusunun gündeme gelmesiyle filizlendi. • COMPOTEK '90 Bilgisayar Fuarı Izmir Kültürpark'ta açüdı. Fuar süresince 2 konferans ile "Bilgisayar Kullanımında Neredeyiz?" konulu bir panel düzenlenecek. Bir bölümü bilgisayarla eğitime aynlan fuara öğrenciler otobüsle okullanndan alınıp yeniden okullarına geri götürülecek. • PAMUKBANK, 1990 yılının ilk sendikasyon kredi anlaşmasıyla 1 yıl vadeli, 20 milyon dolar kredi anlaşmasını gerçekleştirdi. The Gulf Bank KSC önderliğindeki sendikasyon anlasmasına F. Almanya, Japonya, Ispanya ve Kuveyt'ten 8 banka katıldı. Genel Müdür Bülent Şenver, kredinin 10 milyon dolarının tütün ihracatının finansmanı için 10 milyon dolarının da genel amaçlı kullanılacağmı vurguladı. • TÜRKİYE TARIM ve Gıda Grubu, faaliyete geçişinin 5. yılını kutluyor. Polly Peck International bünyesindeki grubun şu anda 8 şirket ve 14 tesisi bulunuyor.