Katalog

15 ŞUBAT1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 İstanbuTa serbest bölge • ANKARA (AA) — Cumhurbaşkanı Turgut Özal, tstanbul'da da serbest bölge kurulması gerektiğini bildirdi. Cumhurbaşkanı özal, Hasan Arat başkanlığındaki Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu üyelerini dün Çankaya Köşkü'nde kabul etti. Özal, kabulde yaptığı konuşmada, bütün konfeksiyon ve elektronik ürünlerinin ihraç merkezinin Istanbul olduğunu belirterek, şunlan söyledi: "Biz hata etmişiz. Mersin'de, Antalya'da serbest bölge kurulması iyi de İstanbul'da da olması lazım. Sizin alacağınız malların bura>-a gelmesi, bölgeden ahnması, gelen mallann işlenerek satılması lazım." Dıracatçıya yumuşaına • ANKARA (ANKA) — Bakanlar Kurulu'nun aldığı bir kararla teşvik edilen ihracatçılardan ilgili mevzuata uymayanlara verilecek cezalarda yumuşamaya gidildi. Konuya ilişkin ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyetleri teşvik kararına ek karar Resmi Gazete"de yayımlanarak 3 Kasım 1989 tarihinden itibaren yurürlüğe girdi. Bu karar uyarınca ihracatçılann ibraz ettiği bilgi ve belgelerin gerçek dışı olduğunun, üzerlerinde tahrifat yapıldığının veya tahsis edilen dövizin amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi halinde, DPT ilgili firmanın belgesini iptal edecek. "Gerekirse" kapatılmamış tüm ihracatı teşvik belgeleri de iptal edilebilecek. Ercan Holding yönetimi • İSTANBUL (AA) — Ercan Holding'e bağlı Man Karnyon ve Otobüs Fabrikaları A.Şînin (MANAŞ), bankalarca kurtarılmasından sonra toplanan ilk genel kurulunda yönetim kurulu üyeleri belirlendi. Yönetim kurulu üyeleri şunlar: "Yüksel Özden, Süha Öner (Vakıfbank), Caner Çimenbiçer, Feridun Kıyan (Iş Bankası), Nurettin Şenözlü (Şekerbank), Kani Kıvanç (Türkbank), Erol Aksoy (îktisat Bankası), Murat Ercan, Metin Özden (Ercan Holding)." Erdemir'de yeni yönetiın • ANKARA (AA) — Ereğli Demir Çelik Fabrikaları (Erdemir) Yönetim Kurulu Başkanlığı'na Selçuk Demiralp seçildi. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarhğı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü'nü de yurüten Demiralp, bir süre önce Remzi Yücebaş'ın istifası ile boşalan Erdemir Yönetim Kurulu üyeliğine getirilmişti. Toplantıda. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı'na da Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanı Ökkeş Özuygur seçildi. Erdemir Yönetim Kurulu'nun 23 şubatta yapılması gereken toplantısı dün gerçekleştirilmişti. Devlete pahalı kaynak Köprü-barajsenetleriyleyapılan borçlanmanın astarıyüzünden pahalı Şimdiye kadar satışa çıkanlan 1 trilyon 330 milyar lirahk gelir ortaklığı senedi için 1 trilyon 672.9 milyar lirahk gelir payı ödendi. 1985'ten sonra piyasada olan gelir ortaklığı senetlerinin getirisini her dönemin en yüksek faiz oranı bile yakalayamadı. Hanoi senede ne ödendi? (MHyar TLI SMMt adı Ttfan Satıs tarihi GeHrhı Hkaçı Vade ABDURRAHMAN Y1LDIR1M Köprü, baraj gibi kuruluşlann serietlerini satarak kaynak yarat- maya yönelik gelir ortaklığı senet- lerinin "astan yüzünden pahalı" çıktı. Şimdiye kadar satışa çıkar- tılan 1 trilyon 330 milyar liralık se- net için toplam 1 trilyon 672.9 mil- yar liralık gelir payı ödendi. 1985'ten sonra piyasada olan ge- lir ortaklığı senetlerinin getirisini her dönemin en yüksek faiz ora- nı bile yakalayamadı. Dağıttığı sü- per gelirle dikkatleri çeken Boğaz Köprüsü B Tertibi Senedi özellik- le son yıllarda enflasyonu ve fa- izleri üçe-dörde katladı. tlk çıkan senetlere, ilgili kurum gelirinin yüksek bir oranının ay- rılması sonucunda sağlanan bu süper kazançlar, gelir ortaklığı se- netlerine yatınmı cazip kıldı ve son çıkartılan D Tertibi Gelir Or- taklığı Senetleri piyasaya çıkma- dan "kapatıldı". Son çıkan gelir ortaklığj senetlerine ilgili kurum- ların kazancından ayrılan payın önemJı oraniarda düşürulmesi ta- sarruf sahiplerinin talebini etkile- medi. Toplu Konut ve Kamu Or- taküğı Idaresi'nce (TKKOİ) ilk çı- kartılan senetler daha uzun vade- li ve yüksek gelirlı iken son çıkar- tılan senetler daha kısa vadeli ve aynlan gelir payları daha küçük oranlı. Satışa ilk çıkartılan A Tertibi Köprü Senetleri'ne köprü gelirle- rinin yüzde 18'i, B Tertibi Senet- leri'ne de yüzde 16'sı ayrılmışken, son "çıkartılan senetlerde bu oraıı- lar yüzde 1-5 arasında değişiyor. 5 milyarlık Köprü A Tertibi sene- di için anapara dışında 11.6 mil- yar, yine 5 milyarlık B Tertibi için 31.4 milyar lira gelir payı ödeme- si yapıldı. Özellikle B Tertibi ge- çen ocak ayında 6 aylık dönem için yüzde 151.71 gelir payı öde- mesiyle tüm dikkatleri çekti. tlk çıkan senetlerden Keban- Oymapınar A Tertibi de 60 mil- yarlık anaparasına karşılık 203.4 milyar liralık gelir payı ödedi. Şimdiye kadar çıkartılan top- lam 22 gelir ortakhğı senedinden 9'unun itfa tarihi doldu ve anapa- ralan ödendi. 350 milyar lira olan bu 9 gelir ortaklığı senedi için ya- pılan gelir payı ödemesı ise ana- paranın iki katını bile geçti ve 859.4 milyar liraya vardı. Gelir ortaklığı senetlerine baş- langıçta yüksek paylar ödenmesi bu enstrüman aracılığıyla pahalı bir finansmana gidildiği şeklinde değerlendirildi. Köpru-A Köprü-B Keban-A Keban-B Keban-OYM -A Keban-OYM -B Keöan-OYM -C Köpru-Keban-A Köprû-Keban-B Köprü-OYM -A Karakaya-A Karakaya-B Karakaya-C Karakaya-0 GAP-A Karma A KarmaB Karma-C Top EleKt -Kopru-A Top EleM -Köprû-B Top Etekt -Köprü-C Top EleM.Köorü-D 5 5 20 20 60 20 20 60 100 60 100 30 30 100 100 100 50 50 100 100 100 100 3 12 1984 3 12 1984 7 01 1985 7 01 1985 10 07 1985 10 07 1985 10 07 1985 12 02 1986 27 07 1986 3 09 1986 16 02 1987 11 05 1987 3 06 1987 2 11 1987 12 08 1987 22 05 1989 13 06 1989 4.07 1989 13 11 1989 4 12 1989 8 01 1990 12 02 1990 Toplam 1 330 x-Köprü %22 Oymapınar »o 58. xx-Keban a endekslı x x x x-Enenı pay.arı yanında A ve B tertıbıne kopru geifterınn "*; 8ı 7a. 0 tertıbıne % 6 âdenece* 1985 1986 1987 1988 1989 1990 A Tertibi 6diri(%) 23 00 62 33 86 33 60 74 21.00 54.85 76 73 126.52 198.52 151.71 A ve B Tertibi Gelr Payları 1985 ve 1990 ıçır yarı yıl öeğerierKjı W! DAVICIIM!. YASED'den Çitosan uyarısıEkonomi Servisi — YASED Yönetim Kurulu Başkanı Atilla Midillili, Çitosan satışmın iptali durumunda uluslararası plat- formda Türkiye'nin imajının ze- deleneceğini söyledi. Y'abancı Sermaye Koordinas- yon Derneği (YASED) tarafından yüksek oğretım kurumlarındaki öğrencilere yönelik olarak düzeıı- lenen geleneksel YASED Yarış- maları'nın bu yıl yapılacak üçün- cusunün konusu "Üretim Tekno- lojisinin Yenilenmesinde Dış Ya- Unmlann Rolü" olarak açıklan- dı. Yarışmanın tanıtımı amacıyla yapılan basın toplantısında konu- şan YASED Yönetim Kurulu Baş- kanı Atilla Midillili, yarışmanın amacuıı "yanşmacıları ülkeeko- nomisıni yakından ilgilendiren güncel konularda önyargılardan uzak bir yaklasım içinde, araştır- ma ve incelemeye yoneltmektir" şeklinde özetledi. Yansma konu- "Üretim Teknolojisinin Yenilenmesinde Dış Yatınmların Rolü"nü bu yılki yanşmasına konu olarak seçen YASED'in Başkanı Atilla Midillili, Çitosan'ın satışının iptal edilmesinin "Türkiye'nin uluslararası platformda imajını zedeleyeceğini" belirtti. Midillili, bu olayın dış yatırımcılan caydırmayacağını savundu. da Türkiye'nin eiindedir" şeklin- de konuştu. Atilla Midillili, Türk- iye'nin şu anda Avrupa, Akdeniz ve Ortadoğu ilkelerini kapsayan, 600 milyon insanın yaşadığı bir pazann ortasında yer aldığını vur- gulayarak bu pazarda iyi bir pay ahnması için gerekli üretim tek- nolojisinin sağlanmasında yaban- cı sermaye ve dış yatırımın buyuk önem taşıdığını söyledi. Önergesı reddedildi sunun belirlenmesinde iki önem- li etken olduğunu belirten Midil- lili, "Bu etkenlerin birincisi. Av- rupa 21. asnn en önerali ekono- mik gücüne sahip olma yolunda karariıdır. tki Almanya'nın bir- leşmesi fiilen başlamıştır. Diger sosyalisl Avrupa ülkelerine de kaynak ve teknik bilgi aktanlma- sına sıcak bakılmakta, leknoloji pastasından pay isteyenler giderek çogalmaktadır. Ikinci etken, bu gelişmeler karşKmda Türkiye'nin uluslararası yalınmlar bakımın- dan geldigi noktadır. Bu nokla- da Türkiye, giiven veren bir ülke kişiliğindedir. Bu nokta>a takılıp kalmadan ilerleraek lazımdır. Bu Atilla Midilli, olayı daha halka tam olarak an- latılmadı. Özelleştirme sorumlu- lan özelleştirmenin içereği ko- nusunda kamuoyuna doyuru- cu bir açıklama yapmadılar. Ulus- lararası yatınmcılar adil muamele ister. Sonuçta Çitosan satışı iptal edilirse Türkiye'nin imajı ulusla- rarası platformda zedelenir tabii. Bu olay dış yatırımcılan caydır- maz belki ama Türkiye'ye gel- mckte biraz daha düşünecekler- dir"dedi. Wall Street'te büyük iflasNew York Menkul Kıymetler Borsası Wall Street'te, aracı kuruluşların en büyük ve ünlüleri arasında sayılan Drexel Burnham Lambert likidite krizi nedeniyle iflasını isteme kararı aldı. Ekonomistler kararın geniş boyutlu ekonomik sorunlara yolaçacağını tahmin ediyorlar. NEW YORK (A A» — Nevv York Menkul Kıymetler Borsası Wall Street'te borsadaki aracı ku- ruluşların en büyuk ve ünlüleri arasında sayılan Drexel Burnham Lambert Inc. likidite krizi nede- niyle iflasını isteme kararı aldı. Drexel Firmasf ndan bir yetkilı- nin açıklamasına göre firmanın yönetim kurulu, mali kriz ve top- lamı 100 milyon dolara ulaşan kı- sa vadeli kredileri, nakit sıkıntısı nedeniyle geri ödeyemediği için if- TOPKAPIŞİŞE SA,\AYÜ A.Ş.DEN TASARRLT SAHİPLERİNE DUYURUDUR Şirketimizce azarai brut ">t 62 oranı üzerinden iskonto edilmek su- retiyle ihraç edılecek A tipi, 360 gun vadeli, 3. tertip 2. seri, 5.000.000.000r (Beş milyar) TL. tutarındaki finansman bonoları 15.2.1990 tarihinden itibaren 10 işgunu süre ile satışa aracılık eden, Camiş Menkul Değerler A^. tarafından aşağıda adresi belirtilen yerde satışa sunulacaktır. Bu finansman bonolannın halka arzı, Sermaye Piyasası Kurulu ta- rafından 2499 sayılı kanun ve 86/11130 sa>ılı Bakanlar Kurulu kara- rına dayanılarak çıkanlan Seri III, No: 4 sayılı tebliğ uyarınca verilen 26.1.1990 tarih ve FB.4/T-3 sayılı iznine dayanrnaktadır. Ancak bu izin, finansman bonolarımızın ve ortakhğınıızın kurul ya da kamuca te- keffülu anlamına gelmez. 1. Ortakhğın ödenmiş sermayesi : 37.400.000.000^1.. 2. İzahnamenin tescil tarihi : 30.1.1990 3. Finansman bonolannın vade tarihi : 10.2.1991 4. Finansman bonolannın ödenmesıni garanti eden banka : Yoktur. 5. Satış süresinin birinci günündeki salış fıyatı : l.OOO.OOOrTL'lık kupür 643.128 TL S.OOO.OOOrTLMık kupür 3.215.641 TL lO.OOO.OOOrTL'lık kupür 6.431.282 TL 6. Satışın yapılacağı yer : Canıış Menkul Değerler A.Ş. Barbaros Bulvan No: 125 Camhan, Balmumcu- Beşiktaş/İSTANBUL 7. Diğer hususlar : a. Kupür dağılımı : KUPÜR DEĞERİ (TL) 1.000.000 5.000.000 10.000.000 TOPLAM: b. Geri ödemenın yapılacağı yer : ADET 5ÖÖ 500 200 1.200 TUTARI (TL) 500.000.000r 2.5O0.OOO.OO0, 2.000.000.000r 5.000.000.000r Camiş Menkul Değerler A.Ş. Barbaros Bulvan No: 125 Camhan, Balmumcu- Beşiktaş/İSTANBUL las masasına başvurma kararı aldı. ABD'ye yürürlükte bulunan if- las yasası uyarınca yapılacak iflas istemi ardından, Drexel Firması, federal mahkemenin kayyımlığı altına girecek; bu arada, yeniden organizasyon ve alacakbların, borç geri ödemelerini ertelemele- ri için belirli bir süre tanınacak. Bununla birlikte, Wall Street- in en buyük aracı kuruluşlannd^n olan Drexel Burnham Lambert ÖzaTm uçaklarmın imalatçısı satıbyor HIGHLAND PARK (AA) — ABD'nin mali sıkıntı içindeki üçüncü buyük otomobil üreticisi Chrysler Corp., küçük tip yolcu uçaklanyla ünlü havacılık yan ku- ruluşu Gulfstream Aerospace Corpîu satıyor. Chrysler'in başka- nı Lee A. Iacocca yaptığı açıkla- mada, Gulfstream'in 825 milyon dolara ABD"li bir ortaklığa satı- lacağını bildirdi. Gulfstream'i satın aiacak ortak- lığı, yine ABD'li jet uçakları üre- ticisi Savannah'ın kurucusu ve yö- netim kurulu başkanı Allen E. Pa- ulson ile New York'taki bir yatı- rım kuruluşu olan Forstmann, Little And CQ. yatırım firması oluşturuyor. Öte yaııdan Chrysler'in geçen yıl 359 milyon dolar kâr elde edebildiği bildiril- di. Firma bir önceki yıl ise 1.05 milyar dolar kâr bildirmişti. Fir- manın geçen yılki mali perfor- mans zayıflığında, fabrika kapat- ma uygulamalarının ve yılın son çeyreğinde yaşanan 664 milyon dolarlık zararın etkili olduğu bil- diriliyor. Gulfstream Aerospace, Cumhurbaşkanı Özal'ın başba- kanlığı döneminde ulınan iki özel uçağın ısmarlama olarak yaptınl- dığı şirket. Inc.'nın iflasını ilan etmesi halin- de, fırmanın milyarlarca dolarlık malvaruğmın dondurulması sonu- cu, kredî geri ödemesi ve yeni kre- di alımında sorunlar çıkması, bu durumun, diğer aracı kuruluşları ve küçük yatırımcıların zarar et- mesine yol açması bekleniyor. Wall Street geriledi Drexel zora düştü 198O'li yıllarda unü iyice parla- yan, Wall Street'te riskli işlere gi- rişen Drexel Firması, yatırımcıla- rın daha ihtiyaüı davranmaları ne- deniyle, borsamn son aylarda ge- rilemesi sonucu zor duruma düş- tü. Bir zamanlar WaL Street'in goze çarpmayan kendi halinde bir aracı kuruluşu olan Drexel'de iş- ler, firmanın, borsa yolsuzlukla- rına ve yasadışı işlere adlarının ka- rışması, firma hakkında soruştur- ma açılması ve zan altındaki fir- ma başkanı Michaei Milken'in ge- çen yılın haziran ayında görevin- den ayrılmasıyla kötüye giımeve başlamıştı. Bu arada, bu olayı değerlendi- ren ekonomistler ve borsa çevre- leri, Wall Street'in en büyük ara- cı kuruluşlarından olan Drexel Firması'nın iflasını istemesinin, daha geniş boyutlu ekonomik so- runlara yol açacağını tahmin edi- yorlar. Uzmanlar, ABD yönetiminin ekonomide genişleme sürecinin devam etmesi için gösterdiği lüm çabalann aksi doğrultusunda, faiz oranlarının yükselmesini ve ABD Doları'nın daha da değerlenmesi- ni bekliyorla/. İİ ANKARA (Cumhuriyel Büro- su) — Devlet Bakanı Güneş Taner hakkında, "yaş sebze ve meyve it- halatının serbest btrakılması sonu- cu ülke ekonomisi \e üreticilerin zarara sokulduğu" gerekçesiyle Özelleştirme g e n s o r u açılmasına ilişkin önerge, ANAP'lı milletvekillerinin oyla- rıyla reddedildi. Devlet Bakanı Ta- ner, ithalat rejimindeki değişiklik- ten doğan vergi kaybının iki tril- yon değil, 800 milyar lira olaca- ğını söyledi. Sanayi ve Ticaret Ba- kanı Şükrii Yüriir hakkında "Fis- kobirlik'in fındığı sanayi kuruluş- lanna ucuza sattıgı" iddiasıyla ve- rilen gensoru da reddedildi. 'Sıcak' fuar ISOHA'90 Ekonomi Servisi — ISOHA'90 3'üncü Uluslararası Isıtma, Soğutma, Havalandırma ve Doğal Gaz Teknolojisi Ticari Fuarı Başbakanlık Çevre Müstesarı Halit Kara tarafından açıldı. Kara, açılışta yaptığı konuşmada, fuarda sergilenen araç ve sistemlerin ısı ve enerji lasarrufu yanında hava ve çevre kirliliğinin onlenmesinde de etkili olduğunu belirtti. ISOHA'90 Fuan'na 19 ülkeden 242 firma katılıyor. Hava filtrelerinden, su arıtma cihazlarına ve doğalgazla çalışan kat kaloriferlerıne kadar birçok ürunün sergilendiği fuarda bazı firmalar ziyaretçilere dondurma ve kremalı pasta ikram ederken, bir baska firma ürünlerini, Marilyn Monroe'nun havalandırma ızgaralarının üzerinde durarak eteklerinin uçuştuğu ünlu pozunu veren canlı mankenle tanıtıyor. SHP Edirne Milletvekili Erdal Kalkan ve arkadaşlannın genso- ru önergesi üzerinde, önerge sa- hipleri adına konuşan SHP Muğla Milletvekili Musa Gökbel, hükü- metin tarım sektörünü tamamen karşısına aldığını, taban fiyatı ile desteklenen ürün sayısının 4O"tan 7"ye indirildiğini söyledi. Gökbel, konuşmasını sürdürürken Taner'e seslenerek, "Sayın Bakan, beni dudaklannızı, ağzınızı aşağı yuka- rı oynatarak dinlemeyin. Cretici- nin basma açtığınız felaketi konu- şuyoruz" dedi. DYP grubunun görüşlerini açıklayan Artvin Milletvekili Ha- san Ekinci de alınan kararlar yan- lış bile olsa ANAP milletvekille- rinin ellerini kaldırarak bakaıu kurtaracaklannı, bundan herkesin emin olduğunu söyledi. İthalat re- jimi değişıkliğinin. "Türk tanmı- nı okyanus ortasına almaya calış- mak" olduğunu savunan Ekinci, "Yüzde 99.9'u Muslüman olan bir ülkede, domuz eti ithalatını karar- nameye koymak, sosyal tepkilere çanak tutmaklır" dedi. Ekinci, sözlerini "Ajıp, ayıp" diye kesen ANAP'lı milletvekillerine de "Ka- rarnameye domuz etini koymak ayıp olmuyor da bunu soylemem mi ayıp oluyor" karşılığını verdi. DYP'li Ekinci, Taner'in karar- namenin "hal mafyasının beliııi kınnak" gerekçesiyle çıkartıldığım söylediğini hatırlatarak, "Maf>a dediğiniz hal, yasal bir kuruluştur. Değerli başbakanınız da Erzin- can'da hal müdünıydü. Siz bu laf- lan ederken üzulmedi mi" diye sordu. Ekinci, muhalefet milletve- killerinin Taner'e, "Maymun bey- ni yiyor" diye laf atması üzerine bakana dönerek, "Şaşlım. May- mun bey nini neden koymadınız it- halat kararnamesine" dedi. SHP grubu adına konuşan Edirne Milletvekili Erdal Kalkan ise kararname ile canlı eşek ve kaz ile hıyar ithalatına da izin verildi- ğine dikkat çekerek, "Ülkemizde yeleri kadar eşek, kaz, hıyar yok mu? Hükümet bunlann fiyatlanm düşürme amaanda mı" diye sor- du. Eleştirileri yanıtlayan Devlet Bakanı Güneş Taner, ithalat reji- minin, ithalatta verilen vergileri azaltarak maliyeti aşağı çekmek ve dışandan enflasyon ithal etmemek için değiştirildiğini ileri surdu. Ta- ner, domuz etine ilişkin eleştirile- re, "Bu işi yapanlar herhalde Mus- lüman degildir. Muslüman balk, buna tenezzül etmez. Siz halkı taaımıyorsunuz" dedi. Taner, can- lı eşeğe ithalat izni verilmesi ko- nusunda da "Biri canlı eşek ithal edecekse, ihtiyacı varsa. buyursun etsin" diye konuştu. Taner, Asil Nadir'e ait Delmon- tc adlı firmanın muz yuklu gemi- lerinin Mersin Limanı açıkların- da kararnamenin çıkmasını bek- ledikleri iddiası için "Külliyen yalan" dcuı. İSCİNİN EVRENİNDEN ^ÜKRAN KETENCİ Grizu Patladı Yenıçeltek'te 69 işçinın ölümüyle sonuçlanan yeni bir grizu patlaması daha oldu. Televizyonda, gazetelerde günlerdir ana haber konusu. Grizu patlaması ile birlikte ışçıye. maden işçisine, sevgi, say- gı patlaması da oldu. Yetkiti, etkili herkes, işçinin yanında; sev- gi, görev yarışında. Haberlerde arka arkaya devlet büyüklerımi- zın grizu faciasından duydukları üzüntüyü, ölenlerin yakınları- na tazıyet dileklerinı, yaraları kapatmak için gösterdikleri büyük çabaları izliyoruz. Ölen işçı başına yakınlanna önce birer milyon yardım yapıla- cağı ilan edildi. Facianın vahametı, ocak çevresinde toplanan acılı insanların gazaba dönüşen öfkesı ortaya çıkınca, ölüme fi- yat biçer gibi yardım 5 mılyona çıkarıldı. Normalde bırkaç ay sü- ren emeklilik işlemleri, ölen maden işçilerı için 24 saatte tamam- landı. Bir lütufmuş gibi facia nedeni ile çalışılmayan günlerin üc- retlerinin işçiye ödenmesi haber sıralamasında öne girdi. Ölen- lerin ailelerine yardım kampanyaları açıldı. Soruşturmaların ti- tizlikle yapıldığı haberlerine ağırlık verildi. Ocak başındaki öfke- li bekleyışi yatıştırmak üzere Almanya'dan uzmanlar getirildi. Grizu patlamasının "takdir-i ilahi" olduğu, herkesin görevini ku- sursuz yaptığı görüntüsünü verecek olağanüstü çabalar göste- rıldı Güneş balçıkla kapatılabilir mi? Grizu patlamasının ardından Sayın Çalışma Bakanı İmren Ay- kut'un açıklamaları ilk haberler arasındaydı. Sayın Bakan'a gö- re Çalışma Bakanlığı, görev ve sorumluluklarını eksıksız yerine getirmişti. Ocakta düzenli teftişler yapılmış, ilgıliler uyarılmıştı. Sayın Aykut, eldeki raporlara göre ocağın Türkiye'deki en iyiler- den biri olduğunu bile söyledi. Işıni bitirip belediye seçım çalış- ması için Kırşehir'e gitti. Sayın İmren Aykut, Yeniçeltek de dahil Türkiye'deki bütün maden ocaklarında ve bütün işyerlerinde iş- çi sağlığı ve ış güvenliğıhe ilişkin, yasa ve tüzüklerin öngördü- gü önlemlerı almaktan doğrudan doğruya Çalışma Bakanlığı ve Bakan olarak siz sorumlu değıl misiniz? Yeniçeltek'teki facianın bir "takdir-i ıhalı" olayı değil, "iş cinayetı" olduğunu, üretim yapılamaz haldeki ocağa, ışçilerin bile bile gönderildiklerıni duymayan kalmadı. Sorumluluğu baş- kalarına, başka bakanlıklara atarak kurtulamazsınız. Kazadan önce bakan olarak kamuoyunun önüne çıkıp, "Madenlerımızde işçi sağlığı ve iş guvenlıği önlemleri yok. Türkiye'de her an her madende bir ış kazası, bir facia yaşanabilir. insanlar ölür, sakat- lanabilır. Bu koşullarda üretim yapılamaz. Ben yasal teftişlenmi yaptım. Uyardım. Oezayasaları hükümlerini de işlettim. Sorumlu işveren ve bakan arkadaşlarıma söz geçıremedim. Kamuoyunu uyanyorirm" demiş olsaydınız belki bir ölçüde bağışlanabılirdi- niz. Türkiye, dünyada hem maden kazalarında, hem de genel- de iş kazalarında en kötü durumda olan ulkelerin başında. Bu kötu tablonun denetimi de doğrudan doğruya sizin yetki ve so- rumluluğunuzda. Sayın Çalışma Bakanı acı ölüm haberleri ile gazaba gelmış insanların arasında dolaşıp şiddetlı protestoları alınca Yeniçel- tek'ten kaçmayı seçtıler. Çalışma Bakanlığı'nın şorumluluğundaki bir konuda, Spordan Sorumlu Devlet Bakanı ismet Özarslan devreye gıriyor Seçım bölgesı olmasından öte bir ılgisi. sorumluluğu olmaması gere- ken bir konuda. yapılan soruşturmalar, gelişmeler hakkında hü- kümet adına resmi açıklamaları o yapıyor. Yeniçeltek'teki "iş ci- nayetı"nın hükümetle bir ilişkisı olmadığı izlenimi ıçın olağanüstü bir çaba gösteriliyor. Türkiye'de madenlerde başka ülkelerden en kötü durumda oianlardan bile bır-ikı, önlem alınan ülkelerden ise 15-17 kat ma- den kazası olmasının nedenleri bıraz araştırıldığında, ortaya bır- kaç temel neden cıkıyor, üretim maliyetini düşürmek için uygu- lanan üretim teknolojisi baştan sona ilkel ve çağdışı. Grizuyu, zehırli gaz birıkiminı, yangını, çökmeyı en aza indirecek yatınm- ların hiçbirıyapılmamış. Kazayı önleyecek uyarı sistemleri, çağ- • daşaraçlar alınmamış. Uzman mühendis, işçi sayısıçokeksik. Kazaya karşı eğitim. önlemler düşünülmemiş. Bir de işçi, kaza- ya gel diyen yatırımsız üretıme, venme zorlanmış. Bilimsel ça- lışmalar kazaların sadece yüzde 2'sinin kaçınılmaz, gerisinın ön- lenebilir olduğunu ortaya koyuyor Madenlerdeki bu üretim poli- tıkası, baştan sona hükümetin sorumluluğunda, hükümetin ka- rar ve politikası değil mi? Gnzu patladığında herkesin işini kusursuz yapması, seferber olması, ağıtlar yakılması, ölenler öldükten sonra Türkiye'de ka- za olasılığı aynı vahamette üretim devam ettikten sorıra ne işe yarar? Üstelik biz, sadece grizu patladığında maden işçisini, ölü- mü göze alarak ekmek kavgasını algılar, üzülür, sonra unutıır gideriz. Oysa yıllık ve on yıllık istatistikler, Türkiye'de 30-40 yıl öncesinin ilkel koşullan ve acı tablosunda hiçbir değişiklik ol- madan sürekli kaza. ölüm, çalışamaz ağır ve çok sayıda yaralı- nın olduğunu sergıler. Biz her gün tek tek ölenler, sakat kalan- ları duymayız bile. Maden işçisı, arkadaşının ölüsü çıkarılırken, başını çevırip bakmadan ocağa gırmeye alışkındır. Yenıçeltek'te biraz alışılmıştan daha fazla sayılabılecek bir tepki var. Galiba bu kez. grizu biline biline ışçilerin ocağa ınmeye zor- lanmasından, daha önce aynı yerde bir büyük facia yaşanmış olmasından, sorumsuzluğun, insan canının para karşısında yok sayılmasının çok fazla açık. ortada durmasından kaynaklanıyor. Belki de Türkiye de genelde dünyadaki gelişmelerden payını alı- yor. İnsanlar ocaktaki ölümün kader olduğuna ilişkin telkinlere, baskılara, işsizliğe, ekmek için ölümü göze almaya rağmen göz- lerinı açmaya başladılar. Maden işçileri eskisi gibi dünyada en yüksek oraniarda kaza- ya. ölüme. yaralanmaya hedef olmak istemiyorlar. Ölenlerin ar- kasından dökülen ağıtlara biraz daha az kanıyor, ölülerine biçi- len paranın cazibesine biraz daha az kapılıyorlar. İşçi sağlığı, iş güvenliği önlemlerinin alınmasını istiyorlar. Sendikalarını bu anlamda görev yapmaya çağırıyorlar Bu noktada sendika cephesınde de ilginç gelişmeler oluyor. Türk-İş yönetimi son genel kurulda muhalefet yapmış iki maden sendıkasının başkanlarından intikam almak için grizu facıasını, işçinin gazaba gelmış olmasın sanki fırsat biliyor. Yeniçeltek fa- ciası Türkiye işçi sınıfının, Türk-İş'in sorunu ve sorumluluğu de- ğilmiş gibi iki sendıkadan ocaklara inılmemesi kararı alınmasını istiyor. İki sendikanın Türk-İş yönetimine muhalefet yönetımleri- nin çıkrnaza sokulması, işçinin sorununun paylaşılmasına yeğ- leniyor. İki sendikanın yönetimi, boş bulunmayıp eyleme gitmek için Türk-iş'ten yazılı talimat isteyince, ancak geri dönüş yapılı- yor. Madenlerde orgütlü ıkı sendika grizu patlaması ile bir patla- ma giDı gelen, sonra da unutulup gıdecek kamuoyu ilgısini, ma- den işçisinın sürekli can güvenliği sorununa çekmek ıçın 'can güvenliği önlemleri. yasaların hukumlerı uygulanıncaya kadar sürekli eylem" kararı aldılar. Öncelikle madenlerde yaşamları teh- dit aitında olan işçıler, Türkiye işçi sınıfı, sendikalar ve Türk-İş'ten sonra da kamuoyundan soruna. eylemlerine sahip çıkılmasını istiyorlar. Maden işçisinin yaşama hakkı için grizu patlaması ile birlikte gelen patlama biçimindeki yetkıli. sorumlu, kamuoyu ilgısinin pek bir yaran yok. Maden işçisinin ölmesi, işçinin geçici gazabı ile de önlenemez. ilginin, sorumluluğun, işçinin tepki ve duyarlılı- | ğının bilinçli, sürekli olması gerek. SlRKETLERDENHABERLER • MERKEZ SİGORTA Türk çiftçisinin evini, araç ve makinelerini, tarla ve bahçesini ve hayvanlarını, ayrıca ailesini her türlü kazaya karşı tedavi masrafları da dahil teminat altına alan "çiftçi sigortası" uygulamasına başladı. • İSTANBUL SHERATON Oteli 11-16 şubat tarihleri arasında yapılmakta olan "Sheraton Marketing College" toplantısına ev sahipliği yapıyor. • MERİT International Turizm Yatırım ve İşletme Şirketi v önetim Kurulu Murahhas üyeliği ve genel müdürlüğü görevine Teoman Errnete atandı. • SKF tarafından düzenlenen rulman bakun kurslarının ilki gerçeklestirildi. Kurslar bu yıl içinde yedi kez tekrarlanacak. • PEPSİCO firması Fortune Dergisi'nce yapılan listede alkolsüz içecek kategorisinde birinci sırada yer aldı. • RAMA'dan bir haftalık tatil kazanan Vardarçifti Paris'e uğurlandı. • SANKO 1990 yılı ilkbahar- yaz koleksiyonunu piyasaya sundu. Firma 1990 yılında iç piyasa ve ihracatı çin toplam 1 milyon adet pantolon uretimini hedefliyor. • PAMUKBANK Genel Müdürü Bülent Şenver ve Garanti Bankası Genel Müdürü İbrahim Betii, Londra'da yapılan "The Overseas Bankers Club"ın yıllık toplantısına katıldılar.