Katalog

CUMHURtYET/14 DIŞ HABERLER 8 ARALIK 1990 ABD'NİNGÖZÜ TÜRKİYE'DEKİ SİYASAL GELİŞMELERDE Washington,Torumtay'ın istifasını tartışıyorABD basınında yapılan analizlere göre Türkiye, kayıtsız şartsız Cumhurbaşkanı Özal'm yönetiminde olan, rejimi tam demokratik olmayan, insan hakları ihlalleri ile çalkalanan mukemmel bir muttefik. UFUK GULDEMİR WASHINGTON — Genelkurmay Baş- kanı Necıp Torumtay'ın ıstıfasmdan son- ra ABD'nın dıkkatı Cumhurbaşkanı Tur- gut Özal'ın Turkıye'yı yönetım üslubuna yöneldı Amerıkan yönetımının uzennde kafa yorduğu sonı şu Acaba özal'ın TUrkıye'yı yönetım uslubu, yenı ıstıkrar- sızlıklar davet eder mı7 Cumhurbaşkanı 1\ırgut özal, ABD başkentınde Turk-Amenkan Uışkikri ne ondan once boyleydı, ne de ondan sonra boyle olacak" sloganı ıle tanınır ve bu özellığı nedenıyle kendısıne kıymet ven- hr Oysa Türk ordusu da Amenkan Ka- ra Kuvvetlerı'nın "Turkiye İncelemesi" adlı kıtabında da vurgulandığı gıbı ıç ve dış guvenlık konularında, *'son sozu soy- leyen kurum olarak" bıtınır ve Batı ıde- allen ıle NATO'ya dönukluğu nedenıyle Amenka'mn doğal müttefıkı olarak algı- lanır Ancak şımdı ortaya çıkan manza- ra Washıngton'u haylı telaşlandırmış du- rumda Çünkü ABD'nın Turkıye'de en kıymet verdığı ıkı unsur Amenka başkentınde yapılan analızlerde karşı karşıya gelmış olarak sıvrıhyor Bır yanda Trabzon'a ka- çınlan MlG 29'un ABD'lı uzmanlarca ın- celenmesı talebı dışında bugüne kadar Amenka'mn hıçbır ısteğım gen çevırme- mış, hatta daha talep gelmeden "gereklı adımı" atmış, Turk ekonomısını dunya- ya açmış, "eli uzundur" dıye tanımladığı Amenka ıle ıyı geçınmeyı üke olarak be- nımsemış Özal, dığer yanda "ıstıkrarın bekçısı" Turk Sılahlı Kuvvetlerı Amenka bu gehşmeyı kaygılı gözlerle ızlıyor ve Özal'ın Turkıye'yı yönetım us- lubunun ıstıkrarsızhklar davet edıp etme- yeceğı sorusuna yanıt bulmaya çalışıyor Eğer Özal'ın yerınde bır başkası olsaydı ABD, 12 Eylul'de olduğu gıbı kartlarını farkh oynayabüırdı Ancak Özal'ın yuka- nda anlatılan ımajı onu VVashıngton ıçın kolay kolay gözden çıkarıhr bınsı olmak konumundan uzaklaştınyor Ancak bu durum ABD'nın dıkkatımn özal'ın üslu- buna ve bu uslubun ılerıde getırebılecek- lenne dönmesını engellemıyor Torumtay'ın ıstıfasmdan sonra Amen- kan basınında yapılan analızlerde orta- ya çıkan Turkıye tablosu bır cumle ıle şöyle ozetlenebılır "Kayıtsız şarlsız Cumhurbaşkanı OzaVın vonetımınde olan,rejimitam de- mokratik olmayan, ınsan hakları ıhlalle- n ve sıyası suıkastlarla zaman zaman çal- kalanan mukemmel bır muttefik." Son gunlerde lıberal New York Times gazete- sınden geleneksel olarak Özal'ı destekle- mış muhafazakâr Wall Street Joumal ga- zetesıne kadar genış bır yelpazedekı ya- ym organlarında Türkıye hakkında çıkan yazılarda göze çarpan genel ton buydu Lıberal New York Times gazetesinın kor- fez krizinden bu yana Turkr>e ıle ılgıli taa- berlerinde, "Ozal'm uslubu" bakımından ön plana çıkan unsur, Cumhurbaşkanı- nın tartışmasız bıçımde Turkıye'nın tek yönetıcısı olduğu ıdı Gazetenın Roma bürosundan Clyde Haberman geçen gunlerde Ankara'dan yazdığı bır haberde, "Geleneklere gdre her ne kadar Turkiye'de Cumhurbaskan- lığı daha çok sembolik bır makamsa da Ozal ulkesının Korfez politıkasında ıpleri eline aldı. Bu sadece muhalefet degıl hu- kumette de sıkıntı yaratırken VVashıng- (on'da ise alkışlandı" satırlarına yer ver- dı Sağ eğılımh Insıght dergısı ıse ıkı hafta önce, "Ozal şımdı ulkevı akrabalan ve bu- rokrasiye serpdmış sadık adamlan ile bir- likte etkılı bır şekılde voneuvor" ıddıası- nı gundeme getırdı ve Ozal'ı "Bismark- vari bir guç açlığı" ıçmde olmakla suçla- dı Haberman, Torumtay'ın ıstıfasmdan sonra kaleme aldığı bır başka haberde ıse Özal'ın uslubunun "otokratik" olduğu ve "Özal'ın Amerika ve Batı'nın alkışını al- mak ıçin >etkılennı aştığı" vonunde eleş- tınler bulunduğunu >azdı ABD başken- tının sağ eğılımh gazetesı Washıngton Ti- mes da "Ozal'm artan eleştınler nedenıyle giderek soyutlandıgım" ıddıa ettı Yazı- larda ortaya çıkan bu goruşler, 6 arahk tanhlı gazetelerde daha da on plana çık- tı New York Tımes'dan Haberman bu ta- rıhte Ankara'dan yazdığı haberde, yine Cumhurbaşkanı Özal'ın uslubunu gunde- me getırdı Haberman bu haberde, özal- ın "Korfez krizi ıle pozısyonum Turk ba- sını tarafından yanlış yansıtılıyor" dedı- ğını aktardı Aynı tarıhlı VVall Street Jo- urnal gazetesı ıse Istanbul'dan kaleme ahnmış Hugh Pope ımzalı haberı, "Ame- rika'nın Korfez knzmdekı muttefiki Ozal, ulkesinde artan rauhalefetle karşı karşıya" başlığı ıle yayımladı Pope ha- benne, Ozal'm ulkede "ızole" edıldığını ıddıa ederek gırdı ve "Otokratik yönetım uslubnnun yol açtıgı son ıstifalann Ozal- ın dnramunu dıpten sarstıgım" kaydet- tı Pope aynca Torumtay'm olası ıstıfa ne- denlen arasında Özal'ın "mudahalecı başkanlık uslubunun" da olabüeceğını ılerı surdü NATO'NUN YENİSTRATEJİSİİLKBAHARA Doğan:ABD yardımı toptan yapılmalı CIDDE Saddam'agizlisempati Dış Haberler Servisi — NATO savun- ma bakanlannın Brüksel'dekı sonbahar dönemı toplantıları sona ererken yayım- lanan bıldmde, ıttıfakın gelecek yüın ılk- baharma kadar yenı bır stratejı oluştura- cağı açıklandı. Toplantılarda, Turkıye'yı temsıl eden Savunma Bakanı Husnu Do- ğan, ABD Savunma Bakanı Dkk Cbeney üe göruştükten sonra yaptığı açıklama- da, Cheney'm toplantıda yaptığı konuş- mada, Korfez polıtıkası nedenıyle Cum- hurbaşkanı Turgut Ozal'a teşekkur ettı- gını açıkladı Dun sabah ABD Savunma Bakanı Dıck Cheney ıle ıkılı bır görüşme yapan Mülı Savunma Bakanı Husnü Doğan, ga- zetecılere, göruşmeyle ılgıli olarak bılgı verdı ABD'den özellıkle F-16 projesının 1994'ten sonra da sürdurülebılmesı ıçın Amenkan yardımımn devamının ıstendı- ğını belırten Doğan, "Bu taleplerimızı ilettik. Turkiye, dilimler halınde yapıla- cak yardımm kcsintiye uğrayabüeceğı en- dişeâyte Amerikan yardımmın loptan ya- pılmasından yanadır" dedı 1994'te sona erecek olan bınncı prog- ram çerçevesınde 160 adet F-16 uçağının ımal edıleceğını belırten Doğan, şımdıye kadar 63 uçak yapıldığını, bınncı uretım paketının malı portresının de 4 mılyar do- lara ulaştığun açıkladı Husnü Doğan, bır sonı üzenne uçaklara takılacak olan dost ve düşman uçaklannı ayırdetmeye yara- yan cıhazlann venlmesıyle ılgüı görüşme- lerın sürduğünü kaydettı Mıllı Savunma Bakanı, toplantılar hakkında gazetecılere bılgı verırken NA- TO Savunma Bakanları sonbahar döne- mı toplantısmda konuşan Amenkalı mes- lektaşımn, Korfez kosunudakı tutumu nedenıyle Cumhurbaşkanı TUrgut özal'a teşekkur ettığım söyledı Toplantıda ko- nuşan Dıck Cheney, NATO'lu müttefik- lennı, Körfez'e asker ve daha fazla teç- hızat göndermeye davet etmıştı. Irak'ın elındekı rehınelenn serbest bı- rakılması karannın müspet bır husus ol- duğunu tekrarlayan Doğan, "Irak buku- metının bu konuda samımı olup olmadı- ğını, rehınelen suratlı şekılde bırakıp bı- rakmayacagı gosterecekür. Derhal serbest bırakma gerçekleşırse, meselenin olumlu sonuçlanması konusunda ryımser olabi- hriz" dedı NATO savunma bakanlarının Brük- sel'de yaptıklan ve uç gun süren Avru- pa grubu, savunma planlama komıtesı ve nükleer planlama grubu toplantıları so- nunda yayımlanan ortak bıldırıde, yenı ıttıfak stratejısırun önumüzdekı ılkbaha- ra kadar haar olacağı belırtildı Bıldınmn 11 'ıncı maddesınde, AKKA sözleşmesı gereğmce ıttıfak ıçmde tasfi- yeye tabı tutulacak modern sılah ve mal- zemenın Türkıye, Yunanıstan ve Porte- kız'e transfer edıleceğı kaydedılerek "Bu, uç ulkenin kuvvetlennin modernleşUril- mesi yolunda oteden beri mevcut ıttıfak hedefinın yenne getirilmesıne yardımcı olacaktır" denıldı Ittıfakın hedefledığı bağımsız ve bır- leşık Avrupa'ya yaklaşılmakta olduğu görüşune yer verilen bıldırıde, olumlu ge- hşmelere rağmen guvenlık şemsıyesmın henüz kapatılamayacağı kaydedıldı Bu cerçevede, Amenkan 401 'ıncı taktık av- cı grubunun guney kanatta konuşlandı- rılmasına da yer venlen ortak bıldırıde, şöyle denıldı "401'incı taktik avcı filosunun guney kanatta konuşiandınlması, ıttifak açısın- dan onem taşımaktadır Bu amaçla Co- rotone'de, bu fılo ıçin bır us ınşa ettın- lecek ve ussun >apım gideıien altyapı butçesinden karşılanacakbr." Bıldınde, muttefik ulkelenn bırbırle- rınden sılah ve askerı malzeme almayı kolaylaştıracak Avrupa sılah ortak paza- rınm gerçekleşmesı aşamasına yaklaş- makta olduğu da vurgulandı Bıldırıde, NATO'nun hem nukleer hem de konvansıyonel süahian elınde bu- lundurmak suretıyle caydıncılığı arttUTna polıtıkasını surdureceğı de kaydedılerek "Stratejik ve alt-stratejik nukleer sılah- lar, savaşın onlenmesinde ve isükrann konınmasında kılit rol oynamaktadır" denıldı NATO bıldırısı, şöyle sona erdı- "Yenı guvenlık ortamımn Avrupa'da mumkun kıldıgı >apıcı dıjalog surecını siyasi \e asken duzevde devam ettırecek, ortak değerlerımızın giderek daha fazla paylaşıldığı bır dunyada ışbırtıgı ve gu- venlıgı saglamada aktıf jt)l oynayaca- SEMİH tDtZ CtDDE — Irak'ın rehınelen serbest bı- rakma kararıyla Körfez'dekı "satranç oyunu" yenı bır döneme gırerken Arap aydınlan arasında, "Amerika'ya tek ba- şına mevdan okuyan \rap" dı>e nıtele- nen Saddam Huseyın'e karşı gızlı bır sem- patının gehştığı gozlenıyor Amenka'nın başından berı Bağdat'a yönelttığı "guç kullamna" tehdıtlenne dı renmesı bır yana, Saddam Huseyın'ın re- hınelerı bırakma kararında olduğu gıbı "zamanlama ve konjonktur" açısından ustaca seçılmış dıplomatık hamleler ya pabıleceğını de göstermesı bu sempatıyı arttınyor Cıdde'de goruştuğumıiz bır Suudı Ara bıstanlının, "Adama karşıyız. Bır karde- şimızı acımasızca oldurdu. Ama Arapla- nn Batı'ya vonelık aşağılık kompleksini de bır olçude gıderdığını gozardı edemi- yoruz" sözlerı dolaylı olarak bu sempa- tıyı sergılıyor Ingıltere'de eğıtım görmuş bır kımya muhendısı olan ve kendısını Muhammed dıye tanıtan bu Suudı Arabıstanlı, Sad- dam Huseyın'ın, ABD'nın "doğrudan görusme" çağrısını kabul ettıkten hemen sonra rehınelen serbest buakma karan al- masının dıkkat çekıcı olduğunu bıldın- yor Saddam aynca fülı bır sorunu, yanı F1- lıstın meselesını, fîdı bır dığer sorun ıle yanı Kuveyt'le ınıbatlandırarak "masaya oturalım ve hepsım çozehm" yaklaşımı ıle ortaya çıktı VVashıngton ve Londra bu- nu şıddetle reddetmış olabılırler, ama önerı Avrupa'nın etkm bazı başkentlenn- de hemen reddedılmedı Başta Pans ol- mak üzere bu başkentlerde ıkı sorunun aynı kefede ele alınması ıstenmıyorsa da Saddam'ın onerısıne kapıyı tumuyle ka- patmayacak formuller aranıyor Böylece Saddam, masada tartışılabılecek konula- rın bulunduğunu göstermekle Baü'yı dıp- lomatık alanda angaje etmış oldu Washıngton'da olmasa bıle Batılı baş- kentlerde şımdı "Once Irak'tan çekıl, son- ra Bubiyan ve Rumelya uzennde formul- ler ele alınabılır" denıyor Arap dunya- sındakı göruşe gore de Irak önce çekıl- sm ve daha sonra Kuveyt'le oturup sorun- larını masada çözsün HABERLERİN DEVAMI CUNEYT ARCAYUREK yazıyor (Baştarafı 1. Sayfada) berımız yoktu 1 dedı Demek kı aıle muhıtı ıçmde verılmış ka- rar, öyle anlaşılıyor" Evren Paşa'ya ıstıfa mektu- bunu ammsattım "Mektup tek cumle, ama çok anlamlı, çok cıddı ıfadeler taşıyor Iktıdarın söyledığı gıbı öyle basıte alına- cak bır ıstıfa değıl Bırtakım sı- kıntılan vardı Torumtay'ın" dedım Evren Paşa bu göruşlerı ya- nıtlamaya' İstrfa mektubundan öyle anlaşılıyor" dıyerek başla- dı Genel göruşlerı o da kabul edıyordu Istıfa mektubunun "başkatürlu anlaşılması" ola- naksızdı Evren Paşa şunları ekledı 'Demek kı kımseye açılma- mış Istıfa mektubundan sızın söyledıklerınız anlaşılıyor da kımseye danışmamış Istıfayı duyunca ben kendısıyie konus- tuğum zaman Aıle ıçınde de konuştuk Böyle karar verdık' dedı ve böyle kapattı Kımsey- le ıstışarede bulunmamış" Torumtay Paşa'nın ıstıfasın- dakı önemlı nedenler yıne ve tabıı şımdılık "bır muamma" olarak kalıyordu * * * Guncelleşen ötekı konu, De- mırel'ın SHP'ye sıne-ı mıllete donmeyı onermesıyle başlayar tartışmaydı DYP lıderı ana mu- halefete neredeyse ' hodrı meydan" dıyecektı SHP'yı ne- redeyse erken seçım kaçağı ılân etmeye kadar sıne-ı mılle- tı yınelemeyı surdurecektı Dun sabah Erdal Inönu'yu aradım Dünku gazeteler yıne Demırel'ın "sınen mıllet" bas- tırmasıyla doluydu Inonü, DYP'nın oncekı gunku "görus- me taleplerıne" yanıt verıyor "Cıddı bır değışıklık varsa bı- lınen sıyasal durumda, tabıı ko- nuşmak gerekır Bugun gordu- ğum, yapılmak ıstenen tama- mıyle bır polemık meselesı Her zamankı mesele Işte btz daha ıyı muhalefet yapıyoruz havasında demeçler Bunun, bugunkü duruma bır faydası yok Mesele seçıme gıtmek, goturmek Bu şekıle tartışma açmak yanlış" Zaten ortada yanrtlanması zor bır soru var Ikı partı mıllet- vekıllerı ıstıfa edıp sıne-ı mılle- te döndu Yaıktıdar-Demırel'ın savladığı gıbı- genel seçıme gıtmez ve başka, örneğın ara seçım oyunları duzenlerse7 Inonu, "Bunlar daha evvel konuşuldu" dıye başladı "Du- rumda bır değışıklık varsa ko- nuşulabılır Ama Demırel, 'Ipe un serdıler, nıyetlen yok zaten' dıyor Kamuoyunda kendıne ustunlük sağlayan bır davranış Kendı partısı ıçın propaganda hareketı" "Sıne-ı mılletın erken genel seçım getırmeyeceğı kanaatıne baştan ben sahıbız" dıyor Inö- nu ve "Bunu değıştırecek bır durum yok orta yerde" dıye ek- lıyor Mılletvekıllerının ıstıfaya yanaşmayacaklarını çok ınce uslupla anımsatıyor ' Sıne-ı mıllet guzel bır soz, ama mılletvekılının amacı mıl- letvekılltğını bırakmak değıl, bır an once ıktıdar olmak" Inönu önerılerın, göruşlerın hepsını yararlı buluyor Ne var kı "hıçbırı tek başına sonuç sağlamıyor, bu gerçeğı de gor- mek gerekıyor" Oncekı gun Demırel, ıkı partının konuyu bırlıkte göruşmesınden söz et- mıştı Inönü bu noktaya değı- nıyor ve gulerek "Dün grup başkanvekıllerıntn sıne-ı mıllet sorununu goruşmesı dıye bır hava vardı Bugün bakıyorum, Demırel 'Konuşacak bır şey yok' dıyor" Inönü, sıne-ı mıltetten soz et- menın önemıne değınıyor ama anlamlı bır dokundurma yapıyor "Bız bu ışlerı sorumlu yapı- yoruz Son defa 'Düşünelım' demıştım herkes ne kadar ayaklandı Dolayıayla bu konu- yu gayet duyarlı bır konu dıye göruyorum ve eğer kesın yarar- lı bır hareket görmüyorsak bu- nu bu şekılde tartışmanın ya- rarı olmadığına ınanıyorum Tekrar edıyorum eskı günlere oranla ortamda bır değışıklık varsa konuşmaya hazırım " Inönu ıle konuşmamızdan bır ıkı saat sonra Zonguldak- tan Demırel'ın konuyla ılgıli ye- nı sözlerı geldı Tabıı dırenıyor ve bastırıyordu Haber şöyleydı 'SHP ıle konuyu karşılıklı göruşmenın gereğı olmadığını belırten Demırel, 'Işın ayrıntısı yok, bır cümleden ıbaret, sıne-ı mıllete dönuyorum dıyecek- ler" Oysa ışın, hem de çok önemlı "ayrıntısı" var Partıler yelpazesındekı oyunlara bakar- sak sıne-ı mıllet erken seçımı nasıl sağlayacak'? Iktıdar, hele TÖ, muhalefet sıne-ı mıllete gıttı dıye hemen seçım karan mı alacak? Dtyelım kı SHP, Demırel'ın onerısıne uydu ve sıne-ı mılle- te doneceğını açıkladı Bu açıklamadan önce Inonu'nün Demırel'den sıne-ı mılletın er- ken seçımı nasıl getıreceğını ayrıntılarıyla oğrenmek ısteme- sı en doğal hakkı değıl mı' 13 ARALIKTA ANKARA'DA OLACAK Şevardnadze Türkiye'ye geliyor ANT İÇTİ — Haşim Kıtıç'ın (soldan uçuncu) ant ıçerek goreve başladığı torende Başbakan Akbulut, Meclis Başkanı Erdem ve Cumhurbaşkanı Ozal hazır bulundular. (Fotograf: Rıza Ezer) 6 Davah9 üye cüppe giydi (Baftarafl I. Sayfada) Başkanı Tuğgeneral Hikmet Burut, Askerı Yargıtay Başka- nı Tuğgeneral îhsan Şenel, An- kara Unıversıtesı Rektörü Prof Necdet Senn de yer aldı Yemın törenınden sonra oda- sında gazetecüenn sonılannı ya nıtlayan Haşım Kılıç, Sayıştay dakı seçımınde usulsüzlük oldu- ğu, bu nedenle de Anayasa Mahkemesı uyelığınm ıptal edı- lebıleceğı yolundakı haberlerı yanıtsız bıraktı ve "Bunun ta- rafı Sayıslay Başkanlığı'dır. Onun içın benım şu anda bır ce- vap vermem mumkun değıl" demekle yetındı Kıhç'ın ant ıçmesınden önce bır sunuş konuşması yapan Anayasa Mahkemesı Başkanı Necdet Dmncıoglu, özetle şöyle dedı "TC Anajasası'nın butunlu- ğunu koruma ve işleriiğını sağ- lama doğrultusunda etkınlığıni 28 jıldır surduren juce mahke- menin başanlı çalışmalan Turk anayasa yargısının ovunç kay- nagıdır. Yuce mahkemenin ba- ğımsız, >ansız ve guvenceli ko- namu. odunsuz gorev >apma anla>ışını egemen kılacak ıdeal bir çalışma ortamı >aratmakta- dır. Bu ortamın tum ozellikleri ve guzellıklenyle sureklı korun- ması, ortak sorumluluklanmı- zm vazgeçılmez gerefidir. Ana- >asa Mahkemesi'nın kuruluş amaanın \e gerçek mısvonunun bu ortam ıçınde gerçekleşeceği- ne ve sureklı değer kazanacağı- na yurekten ınanmaktavım." Cumhurbaşkanı Turgut Özal, TBMM Başkanı Kaya Erdem, Başbakan Yıldırım Akbulut, ant ıçme törenınden sonra Ana- yasa Mahkemesı Başkanı Nec- det Dancıoğlu'nun odasına çı- karak burada üyeler ve yüksek mahkeme temsılcılenyle bır sa- ate yakın sohbet ettıler Ant ıçme törenınden sonra odasına çıkan Haşım Kılıç, ga- zetecılerın Sayıştay'da yapılan seçım ve kendısıyie ılgıli olarak daha önce basmda çıkan "TV seyretmedığı"ne ılışkın ıddıalan yanıtladı Burada, Kılıç'la gaze- tecüer arasında şu konuşma geç- tı "— tdare Mahkemesi'nde dava açıldı. Nasıl değerlendiri- vorsunuz? KILIÇ — Bılgı sahıbı değılım şu anda — Gazetelerde çıktı efendim. Sayışta> Genel Kunılu seçimi- nın usulsuz olduğu \olunda bır iddıa ile İdare Mahkemesı'ne dava açıldı. Sizin boyle bir ip- tal durumu çıktığında uyeligıni- zdn duşebılecegıni soyluyor ana- yasa hukukçulan.. KILIÇ — Bunun tarafı Sayış- tay Başkanlığı'dır Onun ıçın benım şuandabır cevap vermem mümkün değıl — Sayın Cumhurbaşkanı yaptığı bir açıklamada sızin atanmanızdan sonra sizin TV sevTetmedığinız ıddıalan ile ılgili olarak evinize ıkı kışı gonderdi- ğini, normal TV >a>ınını bıra- kın, uydu ya>ını bıle ızledığini- zi soylemiştı. TV sevredıp sey- retmediğiniz kontrol edıldı mi? KILIÇ — Ben bılmıyorum Demek kı kontrol edılmış — Peki uydu yayını var mı? KILIÇ — Ben bu konularla ılgıli açıklamayı daha önceden yaptım Çok basıt ve benım ıçın cıddı olmadığı görüşu ıle bun- lara cevap vermı>orum " Turkiye Barolar Bırlığı Baş- kanı Onder Sav, Cumhurbaşka- nı'nın Anayasa Mahkemesı uye- lenm seçmemesı gerektığını vur- gulayarak bunun demokratik hukuk de\letıne ve hukukun us- tunluğu ılkelenne aykın olduğu nu söyledı Ana>asaıhlalınınen son ve en çarpıcı örneğının Sa- yıştay uye seçımlen ve Sayış- tay'ca belırlenen uç adaydan bı- nnın anayasa uyehğıne atanma- sında vaşantığını belırten Sav, "Anayasa Mahkemesı uyehğıne bu şekılde atanan Haşım Kılıç bugun (dun) bu saatte cuppe gi- yecek. Biz bu durumu hukuk devleti ıçin tehlikeli, anayasal TBKP'ye en yakın parti Hampetrol tepetaklak (Baştarafı 1Sayfada) nuz 1 " KUTLU — Bız bılımden ve yaşamdan kopmuştuk, o yuz- den gerıledık Şımdı kendımızı yenıledık — Sovyetler'de komunistler kabaca ikıye aynlıyorlar. Ser- best piyasadan yana Gorbaçov'- nn h'derliğinı yaptığı ılericiler ve devletçıliğı savunan tutucular. Siz hangisisiniz? KUTLU — Gorbaçov'un çız- gısı eğer ılerıcı olarak nıtelenı- yorsa bız o çızgıden yanayız Bız kendımızı yenılemek larattarı- yız — Serbest pıyasayı destekli- yor musnnuz? KUTLU — Evet Sovyetler Bırlığı'nde yaşanan bunalımın gensmde devlet sosyalızmmın yattığı duşuncesındeysenız gayet tabıı özelİeştırmenın de serbest pıyasanm da yanında olmak çok mantıkı bır sonuç — Komuıuzm ve serbest pi- yasa >ıllarca birbırinın addı ol- du. Şimdi ikısını yan yana soy- lemek çok enteresan. Lutfen ta- rlhi bir belge olsun "Ben bır ko- mumstım ve serbest pıyasa eko- nomısmı desteklıyorum" der mi- siniz? KUTLU — Denm — Gorbaço\ bugun ıktıdar- dan ayrılsa, \enne devletçı ka- nattan bır lıder gelse, sız de go- ruşlerinızı değıştırır, donuş ya- par mısınız? KUTLU — Hayır yapmayız Bızım ıçın hep Moskova'dan ta lımat aldığımız söylemrdı, an cak bugun koku dışanda dıyen yok Bızım Moskova'yla bağ- lantımız ya da Moskova saplan- tımu yok — Turkiye'de siyasi partiler içınde sıze en yakın duşunen partı hangısı? KUTLU — Serbest pıyasa uygulaması açısından bıze en yakın partı ANAP (Baftarafl 1 Sayfada) petrol talebının 1991'ın ıkıncı ya- nsında azalacağmı bıldırmesı satışları daha da arttırdı Bunun sonucu fıyatlar krız donemınm en duşuk duzeyıne, yanı 26 do- lara ındı Ancak dun Irak Meclısı'nın Saddam'ın ısteğı doğrultusunda bır karar almasına karşın, pıya- salarda savaş olasıhğının tumuy le ortadan kalkmadığı göruşu etkılı oldu Bunun uzerıne pet- rol fiyatı 1 dolardan fazla yuk- seldı 6 ağustosta alınan Bırleşmış Mılletler karan gereğı Irak ve Kuveyt'e uygulanan ambargo, petrol arzını önemlı ölçude azalttığından, dunya ekonomı sı, üçüncü kez "petrol sorunu" uzerıne yoğunlaştı Bundan ön- cekı ıkı petrol şoku da, dunva petrol uretımının buyük bır bo- lumünun karşılandığı Ortado- ğu'dakı sorunlar nedemyle doğ- du, ıkı petrol şokunun sonucun- da da dunyada buyük bır dur- gunluk daleası yaşandı Aslında, Irak ve Kuveyt pet- rolunun son dort ayda dunya pı- yasalarından çekılmesı gerçek anlamda bır petrol darlığı yarat- madı Ancak ılerıde savaş çıka- bıleceğı, savaş sonucu Korfez1 dekı petrol kuyulannın yok ola- bıleceğı ka>gısı, pı>asalarda fi- yatların fırlamasına yol açtı Bu arada durumdan yararlanan spekulatorler de büyuk kazanç sağladılar Shell ve Bntısh Pet- rol şırketlerı, bu yılın tiçüncu çeyreğınde elde ettıklerı çok yuksek kârdan öturü eleştınle- re uğradı ABD'nın "moral" vermek ıçın pıyasalara sürdüğu petrol stoklan da fıyatları dü- şurmeye yaramadı Petrol tıyatlarındakı yuksel- me, bu urünün ılk akla gelen ulaştırma ve ısınma dışındakı pekçok alanda da hammadde, ara madde ve gırdı olarak kul- lanılmasından ötürü butun dün- kuruluşlar açısından endışe ve- ricı buluyoruz" dıye konuştu Sav, Ankara Barosu Başkanı Avukat Ozdemir Ozok ve Istan- bul Barosu Başkanı Avukat Turgut Kazan ıle yaptığı basın toplantısmda, Turkıye'nm bı- lınçlı bır şekılde bır hukuk kar- masasma ıtüdığuu vurgulayarak anayasal yetkılerın, anayasada yazılı hak ve ödevlerın kullanı- mının, ana>asayı zorlayarak surdurulmek ıstendığuu söyledı Haşım Kıhç'ı Anayasa Mah- kemesı uyehğme getıren yasarun anayasaya aykırı olduğuna ışa- ret eden Sav, "Anayasa Mahke- mesi'nın, demokratik hukuk devleti, kuvvetler aynlığı ve hu- kukun ustunlugu ılkelenne ay- kın olan bu yasayı ıptal edıp anayasal kunıluşlara mudahale- yi bertaraf edeceğme ınanıyo- ruz" dedı Sav, şoyle konuştu "Siyasal iktidann egemen ol- duğu Plan ve Butçe Komısyo- nu'nca 9 yeni uye, Sayıştay'ın bunyesıne yerleştirildı. Yeni uyenın adı ve secilişi, yedı aydan ben bılınıyor ve soyleniyordu. Şımdı bu uye gorevinı tarafsız- lıkla yapacağına ant ıçecektir. Bu uye hakkındakı tarıkatçılık, antı-laıklık ve televızyon ızleme- mesı savlannı kendısı reddetme- diğı ve asılsızlığı kanıtlanmadı- ğı surece bunları cıddı bır kay- gı ile değerlendireceğiz." ya ekonomısını yakından etkılı yor ve enflasyon beklentılennı arttınyor Ham petrol, rafinerılerdeki ılk ışlem sonucu LPG (tupgaz), benzın, gazyağı, sanayıde vakıt maddesı olarak da kullanılan motorın, uçaklar ıçın jet yakıtı, ısınma aracı olarak fuel-od, as- falt ve plastık gırdısı olarak naf ta gıbı urunlere dönuştunıluyor Ayrıca bu ılk aşamada ham petrolden "kaydıncı maddeler"- de uretılıyor Bunlar arasında, çeşıth alanlarda kullanılan ma- kme vağları, motor yağları ve dışlı yağları da bulunuyor Ma- kıne yağlannın bellı bır ışleme tabı tutulmasmdan sonra ıse va zelın ve parafin elde edılıyor Petrokımya sanayıınde ham- petrolden çeşıth polıalkoller ure- tılıyor Bunlardan dodesıl ben zen eskıden deterjan yapımmda kullanılırken, şımdı yerını, yıne bır hampetrol yan urunü olan laba bırakmış durumda. ANKARA (Cumhuriyet Bu- rosu) — SSCB Dışışlerı Bakanı Eduard Sevardnadze'nın geçen yıldan bu yana gundemde olan Turkıye zıyaretı 13-14 arahk günlerınde gerçekleşecek Sovyet Dışışlerı Bakanı'nın zıyaretı Körfez krızmde "diplo- matik çozum" olasılığımn art- tığı günlere rastlaması nedenıy- le Ankara'da "hem bolgesel po- litıkalann konuşulması, hem de ikili ilişkiler" açısından "çok onemli" görulüyor Dışışlerı Bakanhğı yetkılılen, Sevardnad- ze'nın ABD-Irak dıyalogu önce- sıne ve Amenkah meslektaşı Ja- mes Baker'le yapacağı göruşme- den hemen sonra Ankara'ya ge- lecek olmasımn "ayn bir değer Uşıdığını" da belırtıyorlar Sevardnadze'nın zıyaretme ılışkın açıklama dun ılk olarak SSCB Dışışlen Bakanüğı Sözcü- su V iuly Çurkin tarafından ya- pıldı Çurkin, Sevardnadze'nın Ankara zıyareunı duyururken "Turkiye ile Uişkilerimıze bıi- yuk onem veriyoruz, ziyaretin başhca amacı bu ılışkılenn ge- liştirilmesine Uişkın gonışmele- rin yapılmasıdır" dedı Daha sonra Dışışlerı Bakan- lığı'ndan yapılan açıklamada da Sevardnadze'nın 13-14 arahk günlerınde Dışışlerı Bakanı Kurtcebe Alptemoçın'ın davetı üzenne gerçekJejecek zıyaretı sı- rasında Turk-Sovyet ıhşküen ıle bolgesel sorunlann ele alınaca- ğı bıldınldı Bakanlıktan venlen bılgıye göre Şevardnadze Cum- hurbaşkanı Ozal tarafından da kabul edılecek Rehîne sevinci (Baftarafı I Sayfada) ta, 250 sandalyelık Irak parla- mentosu, 15 karşı oyla rehıne- lenn serbest bıraküması karannı onayladı Iraklı yetkıhler, 2600 Batılı ve Japon rehmenın derhal salıvenl- mesme başlanacağmı ve saüver- me ışlemlerının Noel'den önce tamamlanabıleceğım soyledüer Tepkiler Irak Devlet Başkanı Saddam Huseyın'ın Irak \e Kuveyt'tekı rehınelenn serbest bırakılması yolundakı karan, ABD Başka- nı George Bnsh tarafından "memnunıyetk" karşılandı, an- cak Bush, Saddam Huseyın'ın Kuveyt'ın ışgalıne son vermek- le de yükumlu olduğunu belırt- tı İngıltere Başbakanı John Ma- jor, uluslararası kamuoyunun Kuveyt'ın hantadan sılınmesıne asla sevırcı kalamayacağını söy- ledı ve Irak Devlet Başkanı Sad- dam Huseyın'ı bu konuda uyardı Major, Irak Devlet Başkanı Saddam Huseyın'ın Kuveyt'ten gen çekılmesı, butun rehınelerı serbest bırakması ve yaptıklan- mn karşılığında tazmınat ode- mesı gerektığını kavdettı Fransa Dışışlen Bakanı Ro- land Dumas, Irak'ın butun ya- bancı rehınelen serbest brrakma karan almasının, Fransa Cum- hurbaşkanı Françoıs Mıtterrand tarafından hazırlanan 4 madde- hk barış planının uygulanması- na bır başlangıç oluşturabılece- ğını söyledı ABD Dışışlerı Bakanhğı, Bağdat'ın Saddam Huseyın- James Baker buluşmasının tarı hı uzennde kendıleııyle anlaş- maya varıncaya kadar, Başkan George Bush ıle Irak Dışışlen Bakanı Tarık Azız arasında bır göruşme yapılmayacağını bıldırdı Dışışlerı Bakanhğı Sözcusu Margaret Tutvvıler "Biz, dışışle- rı bakanımızın buluşma tarihi uzerinde bir anlaşmaya vanlın- ca>-a kadar, Başkan Bush ile go- ruşme yapılmasını kabul etmeyeceğiz" dıye konuştu Ankara'ıun tepkisi Irak Devlet Başkanı Saddam Huseyın'ın çağnsı üzenne bu ül- kenın halk meclısı tarafından alınan butun rehınelenn serbest bırakılması karan Ankara'da da "memnuniyet" yarattı Dı- şışlen Bakanüğı, bu karann "olumlu" olarak nıtelendığını ve ardında kötü bır nıyet aran- madığjnı bıldırdı. Kuveyt heyeti Kuveyt Halk Kongresı'nden dört kışılık bır heyetın 10 ara- lıkta Ankara'ya geleceğı bıldınl- dı Kuveyt'ın surgündekı parla- mentosu nıtelığmdekı halk kongresmın üyelen nyaretlen sırasında TBMM yetkılılen ıle göruşmeler yapacak Urdun Kralı Huseyin, Sad- dam Huseyın'ın rehınelen ser- best bırakma kararına rağmen, Irak'ı Kuveyt'ten çekılmeye ıkna etmenın kolay olmadığını söyledı Kral Huseyin, Nevv York Tı- mes'a yaptığı açıklamada, Irak- ın Fılıstın sorunu çözulunceye kadar Kuveyt'ten çıkacağına ınanmadığını söyledı Urdun Kralı, Saddam'ın rehı- nelen bırakma karannı pragma- tızmden yola çıkarak aldığını, bunun korkudan kaynaklanma- dığını söyledı Kral Hüseym, "Irak'ın karan yanlış bir şekil- de zavıflığa vorumlanmamalı. Onlar zayıf ınsanlar degıllerdir" dıye konuştu Bu arada, Irak Savunma Ba- kanhğı, dun butun çıftçı yedek- len 15 aralıktan ıtıbaren üç gün ıçınde bırıklenne katılmaya ça- ğırdı Bakanlık, bu emre uyma yanların kaçak kabul edıleceğı- nı ve ıdam edılme nskmı taşıya- caklannı bıldırdı Irak'ta idamlar Irak eskı Genelkurmay Baş- kanı ve bazı yetkıhler, Devlet Başkanı Saddam Huseyin'e dar- be planladıklan gerekçesıyle ıdam edıldıler.