Katalog

1 KASIM 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 Unye Çimento hisseleri • ANKARA (AA) — Kamu Ortaklığı Idaresi (KOİ); uzun bir aradan sonra Konya Çimento ile yeniden başladığı özelleştinne programını Ünye Çimento ile sürdürüyor. Ünye Çimento Sanayi ve Ticaret AŞ hisse senetleri, anlaşmalı bankalar Yapı ve Kredi Bankası, Garanti Bankası, Türk-Ekonomi Bankası, Koç-Amerikan Bank ve Türk Mitsui Bank'ın yurt çapında elektronik hizmet veren şubelerinde "halka arz yoluyla" satışa sunuluyor. 2 kasım cuma günü de devam edecek satışlarda 500 lira nominal değerli Ünye Çimento hisselerinin satış fıyatı S bin lira olarak belirlendi. Bugün başlayacak satışlarda tasarruf sahipleri 2'lik, 10'luk, 20'lik, 100'lük ve 200'lük paylar halinde hisse satın alabüirken, satışlarda üst limit 50 milyon lira olarak tespit edildi. Etifon-1 piyasada • ANKARA (AA) — Etibank, Birinci Menkul Kıymetler Yatırım Fonu "Etifon 1" katılma belgelerini bugünden itibaren saüşa sunuyor. Topiam S milyar liralık Etifon-1'in portföyünde Arçelik, Erdemir ve Çukurova Elektrik hisse senetleri ile Türkiye Kalkınma Bankası ile Agrosan Kirrrya Sanayii'nin tahviUeri yer alıyor. Topiam 500 bin paydan oluşan Etifon-1'e ait katılma belgelerinin yaklaşık 10 bin 400 liradan satışa sunulması bekleniyor. Sönnıez Konfeksiyon • BURSA (AA) — Çabstjnlan 673 işçinin işine son verilerek kapatılan Bursa'daki Sönmez Konfeksiyon Fabrikası, Ingiliz ve Alman sermayesiyle yeniden faaliyete başladı. Fabrikanın bir bölümünü Alman Fikestein firmasınm Türk ortaklarla kurdugu "CBC TekstU Ltd" üç yılhgına kiralarken diğer büyük bölümünü lstanbul'da fason konfeksiyon çalışan Ingiliz "Lov Profüe" fırması kiraladı. Avrupa'da tek para • Ekonomi Servisi — İKV, "AT'de Ekonomik ve Parasal Birlik" konulu bir çalışma yayımladı. Raporda, ATnin ekonomik ve parasal birliğe ulaşma yolunda geri dönülemez bir noktaya geldiği vurgulandı. Toplulukta tek bir para birimi kullanılması önerisini dikkate almayan Almanya ve Hollanda ile tek para ve Merkez Bankası'ndan yana olan Fransa'nın başını çektiği grup arasındaki çelişkilere değinildi. Adli personele tazminat • ANKARA (ANKA) — Adli ve idari yargıda görevli yaklaşık 50 bin memura, ücretlerinin yüzde 25'ine kadar varan oranlarda hizmet tazminatı verilmesine ilişkin yasa tasansı, TBMM Plan-Bütçe Komisyonu'nda yapılan görüşmeler sonucu kabul edildi. Kanunun 1 Ocak 1991'den itibaren yürürlüğe girmesi konusunda görilş birliğine varıldı. İki banka daha Vrtomatikleştr • Ekonomi Servisi — Vakıflar Bankası ile Garanti Bankası da otomatik bankacüık hizmeti vermeye başladılar. Vakıfbank, "Bankomat 724" adını verdiği otomatik makinelerini yaygınlaştınrken, Garanti Bankası da 'Garanti 24' adıyla, mudilerinin günün her saatinde para çekip yatırabileceği ATM sistemini benimsedi. KISAK1SA • KİMYA Sanayicileri Derneği, 6 kasım salı günü 'Kimya Sanayiinin Bugünkü Durumu, Ekonomiye Katkısı ve Çevre lliskileri' konulu bir toplantı düzenliyor. • TOSHİBA Elektromak, bir turbo fotokopi makinesi üreterek piyasaya sürdü. • THY filosuna 10 adet Boeing 737-400 katılıyor. • DENTSU reklamcüık fırması, CDP Europe finnasımn yuzde 40"mı satın aldı. Halka açılmaya fiyat engeli Halka açılanların 90 Şirket adı Finansbank Gentaş Peg Profilo M.Martı Otel Söksa Yûnsa Sabah Yayıncılık Aselsan Emek Sigorta Tam Sıgorta Tekstilbank Garanti Bankası Vestel Eczacıbaşı llaç Petkim Demirbank Akbank Kelebek Mobilya Toprak Kâğıt I.M.P. Tûtûnbank Dışbank Kütahya Porselen Feniş AJûminyum Parsan Marshall Boya Trakya Cam Konya Çimento ftrtaetikorL B«na trt rasyoları Fiyat/kuanç oranı Mart SOM - 14.28 41.59 36.13 9.73 - - - - - - - - - — - - - - - — - - — - - - - 25.43 16.53 Haziraı sonu 10.30 21.26 58.22 36.13 13.89 56.70 49.07 - 111.66 17.92 35.57 22.69 94.52 16.03 — - — - — - — - - — - - - - 41.84 23.43 EyKU somı 11.08 18.19 58.95 26.37 12.76 44.21 59.07 769.81 102.36 11.50 36.10 25.65 76.28 31.61 37.97 42.35 35.11 21.85 91.01 259.43 48.92 27.57 22.91 31.07 - - — - 79.25 30.99 Tcmcttıı vcffnı Mart soım - 5.84 2.00 2.00 - - - - - - - - - - — - - — - - - - - - - - - - 3.28 3.23 Hazlran sonu 8.33 3.92 1.43 2.00 5.00 1.27 1.79 — 0.84 2.22 2.04 1.04 — 2.86 - — — - — - — - — — — — - — 2.72 2.50 (*) Eytil somı 7.75 4.59 1.41 2.74 5.44 1.63 1.48 0.12 0.91 3.46 2 01 0.92 - 1.45 2.41 - 2.70 3.17 - 0 30 1.59 2.14 2.53 2.77 — 3.68 2.56 0.38 2.42 1.97 1990 yılında halka açılan şirketlerden bazıları yüzde 15'lik halka açıklık oranını tutturacak kadar satış yapamadı. Bunun nedeni olarak hisse fiyatlarının yüksek tutulması gösteriliyor. Fiyat/kazanç oranı: Şirketin dönem sonu pıyasa değerı / 1989 yıh net kârı Temettü verimi: 1989 yıh topiam temettü/şirketin donem sonu pıyasa değeri ABDURRAHMAN YILDIRIM 1990 yılında âdeta bir furya halinde süren halka açılma ola- yında en büyük hatanın hisse se- nedi fiyatlarının yüksek belir- lenmesinden kaynaklandığı be- ürtiliyor. Halka açılmanın deva- mının gelebilmesi ve hisse sene- di alanların bu olaydan soğuma- ması için şirketlerin hisselerini borsa ortalamasına göre yatı- nmaya daha cazip gelecek şekil- de satışa çıkarmaları gerekiyor. 1990 yılında halka açılan 28 şirket üzerinde yapılan inceleme, bazı şirketlerin yüzde 15 halka açıklık oranını tutturamadıkla- nnı gösteriyor. Bu şirketlerin borsa performanslannın ortala- manın altında kalması, hissele- rini piyasaya yüksek fiyattan çı- karmış olmalanna bağUanıyor. Hisse senedine yatınmda en önemli kriter olan fiyat/kazanç oranımn halka açılan şirketler- de yatınmcının kâr potansiyeli- ni azaltacak şekilde yüksek tu- tulduğu görülüyor. lMKB'nin üç ayda bir yayım- ladığı dönemsel bültenlerde ya- pılacak bir tarama, mart sonu itibanyla halka açılan 4 şirketin fiyat/kazanç oranı ortalaması- nın 25.43 ile borsa ortalaması- nın 9 puan Ustünde olduğunu ortaya koyuyor. Haziran sonun- da halka açılan şirket sayısı 14'e yükselirken fiyat/kazanç oranı ortalaması 41.84'e çıkıyor ve 23.34 olan borsa ortalamasını 18 puan geride bırakıyor. Eylül so- nuna gelindiğinde fiyat/kazanç oranı, halka açılan 24 şirkette 79.25'e vanyor. Bu ortalâmanın yükselmesinde Aselsan'ın ve Is- tanbıd Motor Piston'un (İMP) etkisi görülüyor. 24 şirket ara- sında 15'inin fiyat/kazanç ora- nımn borsa ortalamasımn üstü- ne çıktığı dikkati çekiyor. Fi- yat/kazanç oranı en yüksekler arasında 769.81 ile Aselsan, 259.43 ile tMP, 102.36 Ue Emek SigorU yer alıyor. Fiyat/kazanç oranı Vestel'de 76.28, Toprak Kiğıt'ta 91.01, Sabah Yayincı- lık'ta 59.07, Peg Profilo'da 58.95, Tütünbank'ta 48.92, Yün- sa'da44.21, Demirbankta42.35 olarak görülüyor. Dünya ortalaması 17 dolayın- da bulunan fiyat/kazanç oranı- mn Türkiye koşullannda 15-20 düzeyinde olması normal karşı- lanıyor,. Oranın yükselmesi ya- tınmcının riskini arttınyor. lMKB'nin rakamlanna göre bu oran halen borsada ortalama 30 dolayında seyrediyor. Halka açılan şirketlerin satış- ta başanh olabilmeleri için fi- yat/kazanç oranını borsa orta- lamasımn altında tutmalan ge- rektiği belirtiliyor ve "Biraz da alan kazmnsın. Kazancın tümii- nö şirketter toplayacaksa, alan Idfiler bir şey kazanmavacaksa, niye alsmlar?" diye soruluyor. Halka arzedilen şirket hisseleri- nin fîyatımn yatınmcı açısından cazip olmasımn önemine işaret edilirken halka arzda alıcılann dikkat etmeleri gerektiği nokta- lar şöyle sıralamyor: • Hissenin fiyat/kazanç oranı borsa ortalamasımn altında ol- ması. • Bankacılık, çimento, lastik gi- bi sektörel bazda da olaya bakıl- ması ve fiyat/kazanç oranımn sektör içinde de düşük olması. • Şirketin temettü veriminin, borsa ortalamasımn üstünde bulunması. (Borsa ortalaması yüzde 1.9 düzeyinde). • Şirketin geçmiş yıllardaki fa- aliyetlerinin incelenmesi ve istik- rarü bir gelişme içinde olması- na önem verilmesi. • Ara bilançolann güvenilir ol- ması, özellikle iyi bir imaj yarat- maya ve satışa yönelik biîanço makyajlarına dikkat edilmesi. Halka açılan şirketlerin te- mettü verimliliği yönünden bor- sa ortalamasına göre daha iyi ol- dufu görülüyor. Üçer aylık dö- nemlerde bu iyikşme kendini konırken borsada ortalama te- mettü veriminin çok düşmüş ol- ması, aradaki farkı daha da bü- yütüyor. Eylül sonunda İMKB Endeksi 5.085 puandayken ya- pılan hesaplama, ortalama te- mettü veriminin yüzde 1.97'ye indiğini belirliyor. Bu oran, bor- sanın faaliyete geçtigi 1986 yılı başlannda yuzde 15 dolayınday- dı. 1989 başında yüzde 20'ye ka- dar yükselen temettü verimi, bu yıl hisse fiyatlarının yükselme- siyle iyice düştü. Şirketinizde kaç tane "businessman'Var? Şirketinizde kaç kişinin Yapı Kredi BusinessCard'ı var? Yapı Kredi BusinessCard, iş seyahatlerinde, iş yemeklerinde, ağırlamalarda, kısaca şirketiniz adına yapılacak bütün harcamalarda; • Nakit kullanma zorunluluğunu asgariye indirir. • Finansman imkânı sağlar. • Planlama ve denetleme imkânı verir. • Muhasebenin yükünü hafıfletir. • Amaç dışı kullanımlara karşı sigortalıdır. • Yapı Kredi BusinessCard'la, şirketinizdeki belirli kişiler. belirlediğiniz limitler dahilinde şirketiniz adına bir imzayla harcama yapma yetkısine sahip olurlar. • Yapı Kredi BusinessCard'la yurtiçinde ve yurtdışında yapılan bütün harcamalar Türk Lirası olarak ödenir. Üstelik bu ödemeler ortalama 30 gün sonra yapılır. Yapı Kredi BusinessCard'la aynca. yurtiçinde ve yurtdışında otomatik veznelerden 24 saat para çekilebilir. • Yapı Kredi BusinessCard. amaç dışı kullanımlara karşı sigortalıdır. Türkiye'de ilk kez uygulanan bu öze! sigorta, kartla ilgili iptal bildiriminde bulunmanızdan 3 ay öncesinı ve 1 ay sonrasını kapsamaktadır. • Yapı Kredi BusinessCard'la yapılan bütün harcamalar. ayrıntılı ve düzenli olarak şirketinizin denetimine sunulur. Böylece muhasebenizin yükü hafıfler. • Yapı Kredi BusinessCard'la kaza, sağlık ve seyahat sigortaları. özel seyahat kulübü üyeliği. oto kiralama indirimleri gibi özel ek hizmetler de ücretsiz olarak sunulmaktadır. Siz de şirketinizdeki "businessman"ler için Yapı Kredi BusinessCard alın, Yapı Kredi'nin iş dünyasına sunduğu bu özel kredi kartının avantajlarından yararlanın! YAPI^CKREDi "hizmette smır yoktur" İŞÇBNİN EVRENENDEN ŞUKRAN KETENtJ SahibiveSorumlusuKim? Çalışma Bakanı imren Aykut'un türbana ilişkin önceki günkü gazetelerde yayımlanan açıklamasını okudunuz mu? Akıl alır gibi değil, ama Sayın Bakan, yasaya ûniversitelerde türbana izin ve- ren maddenin eklenmesini tepkiyfe karşıladığını söy/üyor. Bir de Meclisten geçen yasa üzerinde yorum yaparak "Değişiklik yapılmak istenmişti, yapılamadı. Başaramadılar" diyor. Sayın Bakan'ın şanssızlığı olarak bazı gazetelerde demeci Cumhur- başkanı'nın aynı yasaları jet onayı haberi ile yan yana çıkmış. Bir işin sahibi ve sorumlusu iken işin içinden sıyrılma çaba- sında bu denli rahatlığa, sorumsuzluğa akıl erdirmek, anlaya- bilmek gerçekten çok zor. Anımsatmakta yarar var: "Kadın So- runları ve Statüsü Genel Müdürlüğü" Sayın İmren Aykut'un ba- kanlığma bağlı olarak kuruldu. Ûniversitelerde türbana izin ve- ren yasal değişiklik de aynı yasanın içinde. Sayın Aykut söz ko- nusu yasaların Meclis Plan Komisyonu'nda son şeklini alma- sında sorumlu Bakan olarak doğrudan görevliydiler. Söz konu- su yasa değişikliklerini basına kendilerı duyurdular. Şimdi nasıl olur da hükümet adına çıkışında görevli ve sorumlu olduklan bir yasa değişikliği için "tepkiyle karşıladıklan" sözcüklerini kul- lanabiliyorlar. Türbana izin veren yasa değişiklığini hazırlayan başka ve kendilerinin tamamen dışında birtakım güçler varmış gibi "başaramadılar" diyebiliyorlar. Evet Sayın Bakan, olayın hukuk tartışması yapılabilecekse de söz konusu yasa değişikliği ile türbana izin verildı. Veren en yet- kili ve sorumlu kişilerden de biri sizsinız. Gerçekten türbana izin verilmemesi gereğine inanıyor ve bunu savunuyorsanız, Plan Komisyonu'ndan geçirilirken sorumlu Bakan olarak görev yap- mazdınız. Hükümetten ıstifa edecek kadar cesur olamasanız bile hiç değilse katkıda bulunmazdımz. En azından türbanın Bakan- lığınızla ilgili bir yasa içinde gizlenmesini engelleyemez miydi- niz? Kamuoyunu da mı uyaramaz, karşı olduğunuzu da mı söy- leyemezdiniz? Ya da Bakanlığınız bünyesinde kurulacak genel müdürlük aracılığı ile kadın örgütlenmelerinin siyasi iktidar de- netimine alınmasını da engelleyemez miydiniz? Sahibi ve so- rumlusu olduğunuz işlerden basına demeç vererek sıyrılmak ne koyal değil mi? Şimdi bir de Sayın Aykut'un eski patronlan, şimdiki çok ya- kın dostları, özel, gizli zirvelerde bir araya geldiği, sık sık ken- disine çok katkıları olduğunu söylediği sendikacılarımızın cep- hesindeki en son gelişmelere bir göz atalım.. Bu yazı yayına girdiği sırada Türk-iş Başkanlar Kurulu'ndan çıkacak kararla- rın henüz tartışması bitmemıştı. Genel ikı beklenti, taktik tartış- malarla biçimlendirilmeye çalışıhyordu. Son genel kuruldan bu yana, Sayın Aykut'un da aracılığı ile ANAP iktidan ile uzlaşa- rak birşeyler kotarma politikası iflas etmişti. işçi çok fazla kız- gındı. Bir yılhk bir süreçte hemen hemen hiçbir sendikal etkinli- ğin yapılrnamış olmasımn öfkesi, tepkisine bir yanıt verilmesi zorunluluğunu sendikacı deneyimı ve birikimi ile çok iyi biliyor- du. İşçideki öfkeyi, birikimi bir yerlere kanalize etmek kaçınıl- mazdı. Ancak nereye? İşçıye birtakım kazanımlar getırebilecek gerçek sendikal işlevin gereğini yerine getirmeye çalışmak, bu- günün ortamında öyle kolay denecek bir iş değil. Artan işçi tepkisi, beklentisi karşısında ışveren-siyasi iktidar cephesi de kenetlenmesini pekiştirmiş durumda. 12 Eylül'den bu yana işçinin hak kaybetmesı, ışçiye geri adım attırılması lüksü ve alışkanlığı içindekı ittıfak, bu düzenın böyle sürüp gitmesi için direnmeye kararlı. Siyasi iktidar-işveren cephesi geçen yılın ba- har eylemleri ile işçilerin, onların vermeyi düşündüklerınin üze- rinde hak almalarından sonra belediye işçilerinin, lastik işçile- rinin sozleşmelerınden çok kaygılı ve öfkelı. Sanki demokrasi- lerde, liberal ekoromilerde, toplu pazarlık düzeninde hep işve- ren cephesınin kazançlı çıkması bir hakmış gibi, işçi için değil kayıpları giderme, bir olçüde son dönemin kayıplarında ezilme- me anlamındaki ücret artışlannı, sistemli "aşırı" kampanyalan ile nerede ise büyük bir suç gibi gösterecekler. Oysa bizim bii- diğimiz toplu pazarlık düzeni ve sendikal haklar, serbest pazarlık düzeninde işçi sendıkaları, zaten işçilerin çalışma ve yaşam ko- şullarını iyileştirmek için vardır. Sistem içinde doğal olanı işçi- nin sürekli hak kaybetmesi, yoksullaşması değil, daha iyi çalış»: ma ve yaşam koşullarına kavuşmasıdır. 12 Eylül düzeni, marv tığı öytesine içimize sindirilmiş ki, bu düzenin böyle sürmesi için öylesine güçlü bir ittifak var ki doğal ve doğru olan yolunda atı- lan her adımı durdurmak için her şey yapılıyor. Ve de bunu is- temek bir suç gibi gösterilmeye çalışılıyor. Doğal ve doğru ge- lişmeye doğru atılan adımları geriletmek için de bütün sözleş- meler, uyuşmazlıklar kitlenmiş, "aşırı istek" kampanyası suçlaması ve işçi çıkarmaları ile işçiler ve sendi- kalar yıldırılmak istenıyor. Gerçekten sorunlann, uyuşmazlıklann çok zor çözüleceği bir noktaya gelindi. Şimdi Türk-lş ve sendikacıların önünde iki se- çenek var; ya işçiyi aldatmak, oyuna getirmek üzere üretime yönelik olmayan, şovu bol "yarım bıyık, tıraş" türünden eylem- lerle tansiyon düşürülüp her sendika kendi kaderi ile baş başa bırakılacak. Ya da ciddi ciddi işveren-hükümet cephesinde ol- duğu gibi gerçekten güçler birleştirilerek gerçekçi, akılcı, gûcü birleştiren mücadele yolu seçilecek. Türk-İş Başkanlar Kurulu'n- da işte bu iki niyet çatışıyor. Ve bizce çıkan karardaki sözler, görüntüler değil, hangi görüşün ağır bastığı önemli olacak. İş- çiye o olçüde yarar ya da zarar verecek. Sendikacıların ne söy- ledikleri değil, ne yaptıkları, ne yapmaya niyetli olduklan önemli. Görevlerinin sahibi ve sorumlusu mu olacaklar? Yoksa yine şov mu yapacaklar? Görecek, izleyeceğiz... Borsa şirketlerinin 9 aylık karları (milyon TL) Şbfcet Erdemir' Akbank * T.iş Bankası Anadolu Cam izmır Demir Çelık Çanakkale Çimento Istanbul Motor Piston Mardin Çimento Parsan 1989 370.281 189.741 10.313 3.148 3.902 1433 8.824 6.820 903 1990 252.368 502.362 152 828 7084 -5.110 -3.062 14.123 18 218 9.000 (*) Vergi sonrası net kâr Üç büyük şirket bîlanço açıkladı Ekonomi Servisi — Borsa ya- tınmcılarının bilanço heyecanı sürüyor. Hisse senedi yatınmı- nın yaygınlaşmasında "başro- lü" oynayan Erdemir'in 9 aylık kârı geçen yıla oranla azalırken Akbank'ın net kân eylül sonu itibanyla yanm trilyonu aştı. 6 aylık bilançosunu açıklamayan T.lş Bankası ise ilk 9 ay sonun- da 152.6 milyar lira kâr sağla- dı. Geçen yıl, borsa fıyatı 17 kat artan ve tüm piyasayı peşine ta- kan Erdemir'in durumu bu yû eskiye oranla pek parlak değil. Şirketin 9 aylık kârı geçen yıla oranla yüzde 31.8 azalarak 370.2 milyardan 252.4 milyara geriledi. Erdemir'deki kâr azal- masının en önemli nedeni net satışlann yüzde 9.4 oramnda artmasına karşüık satış maliye- tinin yüzde 46.4 oramnda artış göstermesi. 9 aylık bilançodaki özvarhk kalemine göre Erdemir hisselerinin defter değeri 4 bin 460 liraya yükseldi. Geçen yaz 1 trilyonluk öden- miş sermayesinin yüzde 5'ini halka açarak 600 milyar liralık kaynak sağlayan Akbank ise 9 ay sonunda 502.3 milyar net kâr sağladı. Akbank'ın aktif topla- mı ise 9 trilyon 573 milyara yük- seldi. Akbank Genel Müdurti Hamit BeJli bankamn 9 aylık bi- lançosuyla ilgili yaptığı yazılı açıklamada, Akbank'ın yalnız bankalar arasında değil bütün kurumlar arasında en büyük kâ- n sağladığını ve bu kânn tama- men bankacüık faaliyetlerinden oluştuğunu söyledi. 6 aylık bilançosunu açıklama- yan T.tş Bankası ise ocak-eylül döneminde 152.8 milyar lira kâr etti. tş Bankası geçen yüın aynı döneminde 10.3 milyar kâr sağ- lamıştı. tş Bankası'mn aktif toplamı ise 15 trilyon 520 mil- yara yükseldi. Takipteki kredi- ler için 99 milyar liralık fon ayı- ran İş Bankası'mn özvarlıklân ise 1 trilyon 118 milyara yüksel- di. 250 milyar lira ödenmiş ser- mayesi bulunan tş Bankası'mn yeniden değerleme fonunda 527 milyar 559 milyon lira bulunu- yor. v