Katalog

CUMHURİYET/14 DIS HABERLER 25 OCAK 1990 AZERBAYCAN Bakû'de grev ve gösteri yasağıöovyet TASS Ajansı, askeri otoritelerin dün 43 kişiyi gözalüna aldığım, grev ve gösteri yasağına uymayanların 30 gün hapis cezasına çarptırılacağını bildirdi. Igor Ligaçev'in Azerbaycan'a gittiği haber verildi. Izvestia Gazetesi "Azerbaycan'da gerilla savaşı başladı" dedi. Dış Habcrier Servisi — Azerbaycan'ın başkenü Bakû'de 43 kişi gözaltına alınırken, tüm gösteri ve grevler yasaklandı. Bakû'de durumun gergin olduğu, ancak çatışmala- rın durduğu bildirildi. Azeri ve Ermeniler arasında bunalımı sona erdirmek amacıy- la yürütülen görüşmelerde rehinelerin de- ğiştokuşu konusunda anlaşma sağlandı, an- cak diğer konuların gorüşulmesine geçile- meden görüşmeler kesildi. Sovyet Politbü- rosu içinde "ikinci adam" olarak bilinen, rnuhafazakârların önderi "Igor Ligaçev"in Azerbaycan'a gittiği bildirildi. Bakû'deki iyi haber alan kaynaklardan edinilen bılgilere göre, Igor Ligaçev'e Ba- kû'de, Merkez Komitesi sekreterlerinden ve Politbüro'nun aday üyesi "Georgi Razumovskj" de eşlik ediyor. Ligaçev ve Razumovski'nin temaslarıyla ilgili olarak resrni bir açıklama yapılmaz- ken, Başbakan Yardımcısı Lev Voronin'in, hükiımet adına Bakû'de temaslarda bulu- nacağı belirtildi. Bakû'deki Halk Cephesi kaynakları, Vo- ronin'in yanı sıra Sovyet Savunma Bakanı General Dimitri Yazov'un da Bakû'de bu- lunduğunu belirtiyorlar. Sovyet TASS ajansı Bakû'de askeri oto- ritelerin dün 43 kişiyi gözaltına aldıklarını bildirdi. TASS'ın haberine göre başkentte tüm gösteri ve grevler yasaklandı. Gösteri ve grev düzenleyenlerin 30 gün hapis ceza- sına çarptınlacaklan açıklandı. Moskova Radyosu, Sovyet birliklerine ge- len tehditlerin artması üzerine askerlerin ai- lelerinin önceki gece Bakû'den tahliye edil- diklevini haber verdi. Radyo, son 24 saat içinde toplam 14 bin kişinin Bakû'den bo- şaltıldığını bildirdi. Sovyet hükümetinin organı Izvestia Ga- ESTWYA 1919-40 aras bajjımsıztjı SSC8 tarafmdan ılhak edtldı Nütusu 1 6 rmlyon, yuzde 60 ı Estonyalı Güçlü HaıK Cephesi' cumhunyetın bağımsıztığını ıstyor LETMYA 1918-40 arası baöımsızdı Sovyeüer Bifitgı taralından ılhak edıldı Nûlusu. 2 7 mılyon, yüzde 55ı Letonyah Baflımsızlık ısteyen güçlü btr nmilıyetçı hareket var ÜTVMT* 1919-40 arasında bağımsızdı SSCB tarafmdan ılhak ediMı Nûlusu 3 7 milyon, yüzde 80'ı Lıtvanyalı Halkı Katolik lıtvanya Komûnıst Parts. Sovyet Komünıst Partsı'nden aynlma karan ak)ı IKMTIU 1654 yılındatı ben Rus Imparatortuğu'nun bır parcası olan cumrıunyet, 1918-21 arasında tam bağımsadı Nûfusu, 52 mılyon, yüzde 70 ı UKraynalı Halk Cephesi daha fazla özerklık talebmde buiunuyor muacrtk Topraldanntn büyük kısmı 1945 yılmda Romanyadan aitndı Nütusu. 5 milyon. 3 mılyonu Moklavyalı. Moskova ya karşı. büyûyen bir baştuldın var Geçen yit. MoUavya drimın resrn dıl olarak kabul edılmesı hakkını kazandıtar Tabloda Sovyet Sosyalist Cumhurivetleri Birligi mozayiğine dahil olan 15 cnmhuriyetin larihsel ve demografık konumlan sayısal olarak zetesi, Bakû'de sükunetin hüküm sürmesi- ne karşın bu durumun iyimserliğe kapılmak için yeterli olmadığını bildirdi. Izvestia, Azerbaycan'da artık bir "geril- la savaşı" baslarruş olduğunu bildîrdi. Iz- SSCB İran'a suçlamaDış Haberler Servisi — Azerbaycan'da gelişen trajik olaylar, tran ile SSCB arasm- daki ilişkileri gerginlestiriyor. Moskova Radyosu, tran'ı, Azerbaycan Cumhuriye- ti'ndeki olaylar hakkında "kör bir siyasel" izlemekle suçladı. tran Parlamentosu'nda önceki gün mil- letvekilleri tarafından imzalanan ve SSCB Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'a gönde- rilen mesajda, Azerbaycan'da Müslüman- lara baskı yapılmaması istenmiş ve bu ko- nuda uyarıda bulunulmuştu. AA'nın AFP kaynaklı haberine göre Moskova Radyosu, Acem dilinde yaptığı ya- yınında, Kafkasya'daki durumun ılımlı ve gerçekçi bir yaklaşım gerektirdiğini vurgu- ladı. Radyo, tran'daki birçok gazetede. Azerbaycan'da aşın uçtaki kişilerin faaliyet- lerini, tslam için atılmış bir adım olarak yo- rumlayan yazılara yer verildiğini belirterek "Gercekçi ber insan, Sovyet yönetiminin ru- tumunu yasal, raanevi ve siyasi açıdan haklı göriiyor" yorumunu yaptı. Radyo, Sovyet Azerbaycan Cumhuriye- ti'nde, Moskova'nın arkasında atılacak her adımın, önceden kestirilmez ve onarılmaz sonuçlar doğurabileceğjni, milliyetçi ya da dini eğilimli her çağrımn da tehlikeli ola- bileceğini duyurdu. lran'ın başkenti Tahran'da da önceki gün Azerüerin öldürülmesini kınamak amacıyla Din Adamları Derneği tarafından bir gös- teri düzenlenmiş, tran Resmı Haber Ajan- sı İRNA da, Sovyet guçlerinin Azerilerin İran'a geçmek için kullandıkları bütün sı- nır kapılarını kapalı tuttuğunu bildirmişti. Azerbaycan Cumhuriyeti ile tran arasın- daki sınır boyunca yayılan Sovyet ordusu, sadece daha önce İran'a geçip de SSCB'ye geri dönen Azerilerin girişine izin veriyor. efmcbTMi 1800-1804 yıHan arasında Gûrcü krallar tarafından çartığa devredıldı 1918-21 yılları arasmda bağımsızdı Nûlusu 5 5 mılyon. yüzde 65 ı Gurcû Osetyalı ve Abaza azınlıklaria olan ılışKılen. oldukça gergin KYUMSYA Bûyük bölümû Polonya'ya bağlı olan Beyaz Flusya 1945 yılında Ruslar tarafından ılhak edıldı Nüfusu 10 mılyon yuzde 8G ı Beyaz Rus Milliyetçi hareketier görülûyor RUSYA Nüfusu 146 mılyon, yüzde 83'ü Rus Moskova da demok/ası yanlısı ve yönetım karsrtı gösterıler yapılıyor OZKKİSTM 1868de cariık tarafından ısDla edıldı Nûfusu, 20 mıtyon. yüzde 60 Özbek Gızlı Islamı nareketıer bûyüyor Tatar azınlık, Kırım'a dönme nakkmı eide etmeye calışıyor EMEIfeTM 1917-20 yıHarı arasında bajHnsızdı. Nüfusu. 3 5 milyon; - yûztJe 85'i Ermenı yüzde 5'ı Azen Oağlık Karabafl konusunda Azerbaycan ile çarışma haünde AZERMTCAN 19 yüzyıl baslarmda Ruslar tarafından ıstıla edıldı Nüfusu, 7 mılyon. yûzde 70 Azerı, yüzde 10 Ermenı Oaûlık KarabaJ konusunda Ermemstan ıte çatışıyor 1885te Ruslar tarafından ıstıla edıtdı Nüfusu. 3 4 mılyon. yüzde 65 Turkmen T « İ K İ S T « 1860 sortannda çarMı tarafından ıstıla edildı Ba^oMm harekeber 1930lara kad» sördû Nûlusu 5 mılyon yüzde 55 Tacık Yeraltına ınmıs olan islamı hareket büyüyor KAZJUfJSTMI 1S50'lerde cariık tarafmdan ılhak edıldı Nüfusu 17 mlyon yûztie 40ı Kazak 1986'da Kazak KP tıdenmn Rusteı tataftnöar, görevden almmasının üzenne, huzursuzluk büyüdü ıtniGoiSTu Cariık tarafmdan 1876da ılhak edıldı Nüfusu i 3 mılyon, yûzde 45 ı Kırgız Isiamı hareketter var vestia Gazetesi, zırhlı araçlara ve askerlere "evlerden" yöneltildiğini kabul ettiği saldı- rıların kaygı verici olduğunu bildirdi. Bu arada Halk Cephesi Meclis üyesi Ab- bas Abdullah, AA'ya yaptığı açıklamada, dün öğleden sonra Bakû limanında çatıj- ma çıktığıra bildirdi. Abdullah, tek yönlü bir ateş olarak nite- lediği olaylann, tanker ve küçük tekneterin abluka altına aldığı Sovyet Hazar Filosu'- na ait askeri gemilerden bu gemilere ateş açılmasıyla başladığını söyledi. Azerbaycan Devlet Başkanı Elmira Ka- farova, Azerbaycan'da yaşayan tum Rusla- nn ve öteki azınlıklann can güvenliklerinin kendi teminatı altında olduğunu söyledi. Kafarova, halen Bakû'de yaşanmak- ta olan gerginliğin, Moskova'nın yanlış adımlar atmasının sonucu olduğunu belir- ifadeleDdirilmiş bir biçimde göriiliiyor. tirken Bakû'yü korumak için takviye polis kuvveti göndermenin yeterli olacağı bir sı- rada kente askeri birliklerin şiddet kullana- rak girmelerinin çok büyük bir hata oldu- ğunu vurguladı. Kafarova, kentteki askeri güce karşı du- yulan öfkenin hâlâ yatışmadığını ve Bakû limanında, aske'lerin geri çekilmesini iste- yen kaptanlann, gemilerini hava>'a uçurmak gibi tehditlerinden vazgeçmelerini istediği- ni kaydetti. SSCB Yazarlar Birliği ile tüm bağlannı koparan Azerbaycan Yazarlar Birliği üyesi Abbas Abdullah AA'ya yaptığı açıklama- da "işgal altında olduğu için" toplanama- dıklan Yazarlar Birliği Merkezi yerine Azeı- baycan Bilimler Akademisi salonlannda dü- zenlediklen b\r toplantıda, Sovyet Yazarlar Bırliği'yle bağlannı kestikleri gibi, Azerbay- can Yazarlar Birliği'nin Komünisj Parti bi- rimini de dağıttıklannı açıkladı. Abbas Abdullah, toplantıda daha önce Komünist Partisi üyesi olan, kendisi dahil, yüzden fazla yazarın parti üyelik kartları- nı atuklarını söyledi. Abdullah, "Gorbaçov, Savunma Baka- nı Dmitri Yazov ve İçişleri Bakanı Vadim Bakatin'in ü>e olduğu bir partide kalmayı insanlığa ihanet bildiği" için parti üyelik kartını yırttığını belirtti. Azerbaycan Komünist Partisi de önceki gün Bakû halkına yayımladığı bildiride, "Şu anda en önemli görevin çatışmalara son vermek olduğunu" bildirdi. Azerbaycan Komünist Partisi'nin bildi- risinde "Bir gün bu mudahalenin arkaan- daki gerçegin açıga çıkacagı" yolunda hal- ka güvence verilirken herkes sükûnete ve iti- dale davet edildi. Bush'un açıklaması ABD Başkanı George Bush, Sovyet lide- ri Mihail Gorbaçov'un A2erbaycan Cum- huriyeti'ndeki etnik çatışmalarm doğurdu- ğu siyasi krizi atlatabilmesirti dilediğini söy- ledi. Bush, Beyaz Saray'da düzenlediği ba- sın toplantısında, "Tahminlerde buluna- mam, ancak sadece krizi atlatmasını degil, guçlu kalrnasını da diliyornm" dedi. George Bush, Azerbaycan'daki etnik ça- tışmalardan endişe duyduğunu, ancak Gor- baçov'un bu konunun üstesinden gelebile- cek kapasiteye sahip olduğuna inandığım kaydetti. Azerbaycan Cumhuriyeti'nde du- rumun ne derece ciddi olduğu ve Gorba- çov'un kurtulma şansının ne olduğu yolun- daki bir soru üzerine Bush, durumun ciddi olduğunu söyleyerek, "Sorunuzun cevabı her gün biraz daha gelişiyor. Gerçekteo bil- miyoruz. Gorbaçov daima SSCB'dc bartş- çıl değişiklikler istediğini vurgaluyor" de- di. ANKARA Türkiye'den Moskova'ya 'örtülü uyarılar'Bakanlar Kurulu'nun dün gece Azerbaycan olaylarını görüştüğü toplantıya MGK Genel Sekreteri de katıldı. Cumhurbaşkam Turgut Özal sorunun çözümü için SSCB'nin Azerilerle diyalog kurmasımn şart olduğunu söyledi. Milli Savunma Bakanı Safa Giray da "Smırda ek önlem yok" dedi. AZERİLERİN PROTESTOSU — Sovyet biriiklerinin Azertaycan'a müdahalesi, Moskom'da Azerikr tarafından protesto ediliyor. TÜRKOLOJÎ UZMANIDOÇ. DR. NADİR DEVLET, AZERRAYCAN'I DEĞERLENDİRDİ Çatışmalarm kaynağı milliyetçilik y^umhurbaşkam Turgut Özal'ın New York'ta 2 saat görüşerek bilgi aldığı Türkoloji uzmanı Doç^ Dr. Nadir Devlet, Sovyetler Bir- liği'ndeki milliyetçi hareketlerin ve son olaylann sonuçta 'esnek federasyon'a gidilmesine yol açacağını söylüyor. ŞEBNEM ATİYAS NEW YORK — Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ı Azerbaycan'daki çatışmalarla ilgili olarak bilgilendiren Türkoloji Uzmanı Doç. Dr. Nadir Devlet Cumhuriyet'e verdiği de- meçte "Çaüşmalann din aynmından çok milliyetçilik bilincinden kaynaklandığı ka- ntanda olduğunu" söyledi. Şu anda Colum- bia Üniversitesi'nde Türkoloji araştırmalan yapan ve Türkiyat Enstitüsü Başkanı Doç. Dr. Nadir Devlet, Ozal ile cumartesi günü iki saate yakın görüştü ve Özal'ın "Tiirk gruplan" ile ilgili sorulannı cevapladı. Daha sonra Cumhuriyet'in sorulannı şöyle cevap- landırdı. — Böyle bir olayın patlak vermesinin ne- denleri nelerdir? DEVLET — 19. yy'ın sonlannda yörede- ki Müslümanlar ümmetten millet olmaya yeni yeni geçmeye başlamışlardı, Ermeniler- de ise o zaman milli şuur oluşmuş, aydın smıfı teşekkül eımişti, kültürlerine ve din- lerine bağlı bir toplum haline gelmişlerdi. Türkiye topraklan dahil olmak üzere Ka- radeniz'den Akdeniz'e büyük bir Ermeni devletı kurma planları yapan Ermeni ihti- lalci gruplan -ki bunlar Hıncak ve Taşnak diye bilinir- siyasi teşkilatlar kurdular. Rus- j'a'nın İran'dan Basra Körfezi'ne, Türkiye1 den Akdeniz'e inmesini istemejen tngiltere ise bir tampon devlet oluşturmak üzere Er- meni hareketlerini desteklemeye başladı. Ancak Kafkas ötesinde Ermenilerin mus- takil devlet kurabilmeye nüfuslan musait değildi, 44 kazadan ancak 5'inde Ermeni- ler etkindi. Hatta merkez olan Erivan'da bi- le Türkler çoğunluktaydı. Bu devlet kurma çabası içinde, 19O5'te özellikle güçlenen şekilde yöredeki Müslü- man aanlıklara saldınlarda bulunmaya baş- ladılar. Erivan, Nahcivan, Urdubağ, Kara- bağ, Sirvan gibi yerlerde Turk halkına sal- dınlarda bulundular. Ancak bundan sonra Azeriler kendilerini raüdafaa için Difai adlı bir teşkilat kurdular. 1905-1917 sıralannda birtakım faaliyetleri oldu. Bunlar Rus ihti- laline değin devam ediyor. Bolşevik ıhtilali patlak verince bu bölgede üç tane bağım- sız devlet kuruldu. Azerbaycan, Ermenıstan, Gurcistan. — Sovyetler'deki bu Tiirk gruplar arasın- da birbirine Türklükten ötürü destek olma durumu söz konusu mu? DEVLET — Öyle birbirine destek olma yok, soydaşlık duygusu var fakat fazla güçlu değil. Bunun nedeni bu son 50 yılda uygu- lanaıı politika ve bunun üetişim eksikliği- ne neden olması. Hepsinin kendine has lo- kal edebiyatları, eğitimleri var. Alfabe de- ğişikliği söz konusu. Alfabe değişikliğinin Rusçayı öğrenmeleri için yapıldığı öne sü- ruldü, fakat aralarındaki iletişimi etkiledi. — Nahdvan'ın bağımsızlık ilanını nasıl açıklıyorsunuz? DEVLET — Nahcivan, şimdi Azerbay- can'dan kopuk olduğu için ve burada halk cephesi güçlu olduğu için, Nahcivan'ın yal- nız Türkiye, İran ve Ermenistan ile sının var, Ermenilerin saldınsına da uğradı bu son olaylarda. tran'da Azeriler var. Benim tah- minim, biraz da onlara güvenerek, tran'daki soydaşlanna güvenerek bu adımı attılar. tl- ginç olan daha önce de 1989'da parlamen- to, Azerbaycan'ın bağımsız devlet olduğu- nu. Azericenin resim devlet dili olduğunu ilan etmişti. — Diğer Türk cumhuriyetlerinde benzer çatışmalar beklenebilir mi? DEVLET — Bunlar için çok zeminler ha- zırlanmıştır, Özbekistan'da olaylar oldu, orada bulunan Kırım Türklerine karşı öz- beklerin saldırıları oldu. Yerel milhyetçilik daha ağır basıyor. Bu da bunun bir örneği. Çatışma çıkmaz şu anda. Mesela Volga'da Tataristan, Başgiristan. Basgiristan ancak 1920'de ilan edildi. Bu iki topluluk birbiri- ne tamamen kaynaşmıştı, Sovyetler iki ya- pay cumhuriyet ilan ettiler. Orada da me- sela Başgırlar ile Tatarlar arasında sürtuş- me çıktı. — Turkiye'nin etkilenmesi olabilir mi? DEVLET — Turkiye'nin etkilenmesi in- sani düzeyde olabilir, yani masum insanla- rın öldürülmesine tepki şeklinde olabilir, şimdi ben Panama ile bu olaylar arasında bir bağlantı kurulabilir mi sorusu üzerinde düşünmüştüm, hukuki açıdan büyük fark- lılık var. ABD tümüyle bağımsız bir ülkeye müda- hale etti, Sovyetler ise kendi yönetimi altm- daki federasyonuna dahil bir cumhuriyete asker yolladı. Yapısında zaten mevcut, şimdi basına aksediyor, eskiden aksetmiyordu, bu nevi olayları asker gucüyle bastırıyordu. Bu acıklı poütıkanın Sovyetler'i eski alışkanlık- lardan vazgeçiremediğini gösteriyor. Bir de şöyle bir şeyi ekleyebilirim. Sınır bolgelerinde, orada yaşayanlarla sınır ote- sinde aym soydan, aynı boydan olanlarla bir irtibata geçme arzuları doğabilir, mesela Türkmenistan veya Özbekistan veya Kaza- kistan, LJygurların büyük topluluğu Çin1 de, bir kısmı Sovyetler'de, Özbekistan'ın hem Tacikistan'da hem Afganistan'da boy- daşları var, Türkmenlerin İran'da var, bu- na benzer olaylar, böyle vahim olmayabilir ama gelişebilir. — Peki sonuç ne olur? DEVLET — Er veya geç Sovyetler Birli- ği esnek bir federasyona gidecek veya bu ço- zulecektir başka çaresi yoktur. Esas Ruslar halkın yuzde 50'sini teşkil ediyorlar, enin- de sonunda taviz vermek zorunda kalacak- lardır. Bu sistem refah veremedi. Refah \e- rebilseydi, farklı olurdu, cazip bir şeyi kal- madı. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Dı- şışlerı Bakanı Mesut Yılmaz'ın önceki gun TBMM'de Azerbaycan konusunda yaptığı konuşmanın Moskova'ya yönelik "örtülü uyanlar" içerdiği belirtilirken, Türkiye dün bölgedeki Sovyet kuvvetlerinin "kendi va- tandaşlanna şefkat göstermesi" isteğini yi- neledi. Diplomatik çevreler, Dışişleri Bakanı Me- sut Yılmaz'ın önceki gun TBMM'de yaptı- ğı konuşmasının Moskova'ya yönelik örtü- lü bir uyarı içerdiği ni bildirdiler. Yılmaz L ın konuşmasmda Sovyetler Birliği ile iliş- kilerin önemine değinmesine karşın bu me- sajı da satır aralarında verdiğini belirttiler. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Murat Sun- gar da dün düzenlediği haftalık basın top- lantısında gazetecilerin konuya ilişkin so- rulannı i'anıtlarken, Mesut Yılmaz'ın ko- nuşmasına işaret ederek şunları belirtti: "Sayın Bakanımız Meclis beyanlannda konunun insani boyut kazanma eğiliminde oldugundan bahsetmişti. Fakat biz o nok- ta.va gelinme ihtiyacının ortaya çıkmama- sını ümit ediyoruz." Sungar bir diğer soru üzerine, Sovyet ta- rafının, başkalarının bu gelişmeler konu- sunda kendilerinden fazla şefkat gösterdik- lerini iddia edemeyeceklerine ilişkin görüş- lerine dolaylı yoldan atıfta bulunarak şun- lan söyledi: "Şefkat kelimesi üzerinde zannediyorum haddinden fazla duruldu. Biz şefkat gös- terecek durumda değiliz zaten. Oradaki Sovyet ku\-v«tteri kendi vatandaşlanyla olan ilişkilerinde bu şefkati gostermelidir. Konu- yu endişe ile takip ettiğiraizi söylememiz zannediyorum yetecek." Sungar, Nahcivan'ın sınırları ve statüsü- ne ilişkin bir soruyu da yanıtlarken, Sov- yetler Birliği'nin her fırsatta herhangi bir.sı- nır veya statü değişikliğinin olmayacağını söylediğini belirtti. Sungar, böyle bir deği- şiklik olmadığı sürece Türkiye açısından bir sorunun ortaya çıkmayacağını ekledi. Azerbaycan'daki olaylar dün Bakanlar Kurulu'nda görüşüldü. Dışişleri Bakanı Me- sut Yılmaz yaklaşık 3 saat süren toplantıda üyelere gelişmelerle ilgili bilgi verdi. Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Mehmet Ya- zar toplantıdan sonra gazetecilere yaptığı açıklamada, iyi ilişkiler içinde bulunduğu- muz Sovyetler Birliği'nin olayları en insani bir biçimde ve barışçı olarak bir an ev\el çözümlemesi gerektiğini söyledi. Yazar, "Oradaki yaralann sarılması için sağlık malzemeleri yardımı teklif ettik. Umanz bu talebimiz kabul edilir" dedi. Toplantıya Mil- li Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Sabri Yinnibeşoglu da katıldı. öte yandan Milli Savunma Bakanı Safa Giray, bölgede herhangi bir ek Önlemin alın- madiğını söyledi. Giray, Cumhuriyet muha- birinin konuja ilişkin sorusunu yamtlarken, "Oradaki mevcut birlikler muntazam ve dikkatli olarak görevlerini yapıyoriar. Ek bir önlem yoktur" dedi. Giray, bölgeye birlik sevkiyatının olmadığını da sözlerine ekledi. ABD'de bulunan Cumhurbaşkanı Turgut Özal da Azerbaycan'daki olaylara değinir- ken, çözUrn için diyaloğun şart olduğunu söyledi. Özal bu konuda şunları dedi: "Sonnra zor kullanarak silah kuUanarak çozmeye calışmak doğnı değildir. Sovyet vö- netimine, bu milli>elçi akımlan bastırmak yerine bu çevrelerle diyalog kurmasını one- riyoruz. Bu uygulamayı Baltık bolgesinde y^ptılar. Aym şeyi Kafkaslar'da da uygula- yabilirier. Zor kullanılması hiçbir şeyi çöz- mez. Aksine >eni sonınlar yaratır. Çözüm için dij-alog daha iyi bir yoldur." SSCB"deki Türkler konusundaki bir so- ru üzerine ise Özal, "Bu Sovyetler Birliği 1 nin iç meselesidir. Her egemen ülke azın- lıklannaeşit da»ranmalıdır. Azınhkiann ko- runması eşit biçimde yapılmalıdır" şeklin- de yanıt verdi. PAKTİLER Demirel 'ortak deklarasyon' önerdi RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan da BM Güvenlik Konseyi'nin ve Islam Konferansı'nın bir an önce toplantıya çağrılmasını önerdi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — DYP Genel Başkanı Sulevman Demirel, siyasi li- derlere Azerbaycan olayları konusunda "or- tak deklarasyon" çağrısında bulundu. RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan da Turkiye'nin BM Güvenlik Konseyi ile İslam Konferansı'ru hemen toplantıya çağırmasııu önerdi. DYP Genel Başkanı Demirel, Türk Ocak- ları Vakfı'nın önceki akşamki yemekli top- lantısında konuştu. Azerbaycan'daki olay- larda hayaüarını kaybedenler için saygı du- ruşunda bulunulması ve Fatiha okunması- nın ardmdan kürsüye gelen Demirel, "Dün- yadaki tek parçalanmamış imparatorluk" diye nitelendirdiği Sovyetler Birlıği'ne iliş- kin eleştirilerini sürdürerek, "Gorbaçov sı- kışmışlır. Gorbaçov insan haklan savnnu- cusu goritnürken kendi pençesi altındaki in- sanlara 'buraya kadar' demek zonında kalmıştır" dedi. Avrupa ulkelerinin bir Avrupa konfede- rasyonu için hazırüklar içinde olduğunu an- latan Demirel, Turkiye'nin bu oluşumdan Müslüman olması nedeniyle dışlanmak is- tenebileceğini söyledi. Demirel, Turkiye'nin değerlerine sahip çıkarak Batı ülkeleri kar- şısmda dik durması gerektiğini de söyleye- rek "Bundan sonra Kızılay menfaarJne dosl- luk yok. Ne kadar işimize gelivorsa o ka- dar dost olalım" dedi. ANKA'nın haberine göre sık sık alluşlarla kesilen konuşmasından sonra soriıları ya- nıtlayan Demirel, bir soru üzerine, tüm si- yasi liderlere Azerbaycan olayları konusun- da "ortak deklarasyon" çağnsında bulun- du. Demirel, "Benim vaziyetim açıktır. Di- ğer liderler de bu noktaya gelebiliyoıiarsa ben hazınm. Kimseyi benden geri kalmış saymıyonım. Ben bugıin değil, yülardan be- ri açık vazi>et içindeyim" dedi. Erbakan'ın tepkisi RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan dun parti genel merkezınde düzenlediği ay- lık basın toplantısında, tüm MUslüman ül- keleri Nahcivan ve Azerbaycan'a yardım yapmaya çağırdı. Cumhurbaşkanı özal'ın ABD gezisini yanda keserek Türkiye'ye dönmesıni isteyen Erbakan, Turkiye'nin BM Güvenlik Konseyi ve tslam Konferansı'nı hemen toplantıya çağırmasını önerdi. RP li- deri bir soruyu yanıtlarken Azerbaycan ko- nusunda tslam dünyasının Türkiye'den işa- ret beklediğini söyledi.