Katalog

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde: «Modern Türkiyenin sırn» Londrada Türkiye için bir konferans verildL 5 incide: Terbiye bahisleri: Hitler Almanlarm ne yiyeceğini de düşünüyor. Selim Sırn Tarcan r r „ . . JCQI tSTANBÜL CAĞALOĞLU UllUÇUflCÜ jfll S3y! • 4Dyi " Telgraf ve mektub adresl: Cumhurlyet, Istanbul Posta kutusu: tstanbul, No 248 Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrir heyetl: 24298. İdare ve matbaa fcısnu 24299 24290 umhuri Reşad Ekrem OSMÂN lAlf%* \ MUAHEDEL Kapitülâsyonlar ve ILozan büyük bir eser. 200 kurVş. ' * Pazartesi 22 Şubat 1937 A. Halid Kitabevi Cumhuriyet Aziz okuyucularımn Kurban Bayramını kutlular. Gazetemiz. diğer arkadaşlan gibi salı, carşamba ve perşembe günleri intisar etmivecektir. Halkevlerinin yıldönümü Başvekilimiz İzmirde Siyaset softaları uriyede, Hatay meselesile başlıyan ve Cenevre mukarreratile büsbiitün alevlenen Türk düşmanlığı propagandası, son günlerde, siyasî terbiyenin en iptidaî kablarmı bile ayak altına alacak bir huşunet kesbetti: Tezvir, iftira, tahrif, yalan, hulâsa demagojinin bütiin kötü ve çüriik mallan şimdi Suriyenin siyaset pazannda revac ve rağbete sunulmuş bulunuyor. Türk aleyhtarlığı propagandası ilkönce «ekalliyetlerin hukuku» meselesile başlamışh. Türklerin Arablaştırılmasına müsaade edilemiyeceğini anlıyan Suriye polıtikacılan Hataydaki ekalliyetleri ayaklandırmak için «Türklerin ekalliyet unsurlarım az zaman zarfında eritip imha edecekleri ve en nihayet Türk olmıyan ırklann Türkleştirileceği» yolunda bir terane tutturmuşlardı. Bu propagandaya Hatayda kulak asan olmadı; çünkü bunun yalan ve iftira olduğuna en canlı delil o propagandayı yapanların bizzat kendileri idi. Bu adam]ar Türk idaresinin, Türk olmıyan unsurlan rmha ettiğini veya Türkleştfrdiğini nasıl iddia edebilirlerdi ki kendilerinin mensub olduğu Arab milleti asırlarca müddet Osmanlı Imparatorluğu idaresinde kaldıktan sonra bugün ırkile, dini ve dılile, hulâsa bütün hususiyetile sapasağlam yaşamaktadır. Türkleştirme propagandası bu suretle îflâs edince cephe değiştirildi. Şimdi propaganda mevzuu «din» dır. Hatay ülkesi Türklerin idaresine geçince din elden gidermiş, çünkü Türk Cumhuriyeti dine aleyhtarmış. Bu rezilâne tezvir, bu hayasızca yalan menfaat hırsile bazı insanların ahlâkan nekadar sukut edebildiklerini gösteren en parlak misaldir. Bu propagandanın ne gibi tesirler yapmakta olduğunu pek bilmiyoruz. Ancak «enelerdenberi hakikatlerin uzağında yafatılmış ve hadisata sırf müstemleke memurlannm açtıkları pencereden bakmağa alıştınlmış bir halkın din ve devlet, dünya ve ahıret hakkındaki telâkkileri hakikatle daima yüzyüze gelmiş bir cemaatinin ayni mevzua aid telâkkilerine pek uyamıyacağından din propagandasmın bazı masum ve gafil kimseler üzerinde sarsıcı tesirler yapabilmesi ihtimali vardır. Geçenlerde «Cumhuriyet» gazetesile bir makale neşretmiştim. Suriyenin münevver gencliğini itidale, basirete, ciddiyete davet eden bu makalem mülüman bir Türkün müslüman bir Arab camiasına kardeşçe hitabı idi. O yazım, vicdanlan yalan ve tezvirle bulandırmak istenilen büyük bir müslüman kütlesi üzerinde kuvvetli bir tesir yaptı. Suriye polıtikacılan bundan hayli telâşa düştüler. Bunu çok mevsuk olarak biliyorum. Ben o makaJemle yalnız bu politikacılarm aşına değil, bazı müstemleke memurlannın şarabma da su katmış bulunuyordum. Bizim için ne mes'ud bir tesadüf eseridir ki Suriyede menfaatperest bir politikacı günıhu Türklere din düşmanlığı isnad ederken Türkiyede bir Dahiliye Vekili Türkiye Cumhuriyetinin din siyasetindeki âlicenablığını, müsamahakârlığını, faziletperverliğini millet kürsüsünden cihana ilân ediyor ve daha ileri giderek «Eger müslümanlık bugüne kadar yaşıyabildiyse bunu Türkün kuvvet ve siyasetine borcludur» diyordu. Evet, Türkiye Cumhuriyetinin bir din siyaseti vardır. Fakat bu siyaset Allahla insanlar arasmda vicdanî bir mukaveleden doğan dini yıkmağa değil, din yolile dünya işlerini bozmağa çalışan softa zoıbalığı dağıtmağa matuftur. Dinler, lâik bir rejimde nail olduklan huzur ve emniyeti başka hiçbir idarede bulamazlar. Başka memleketlerde politikacılıga ve sokak hatiblığine sahne olan camilere mukabil bizde her ferd kendi fbadethanesinde Allahile hür ve serbest konuşabflir. Lâik Türk kanunlannın ida" me ettiği maddî ve manevî asayiş içinde ezan nağmesi ve çan sesi ayni emniyetle kalblere ve kulaklara girmektedir. Lâik Türkiye Cumhuriyeti dinlerin degil, dini istismar mevzuu yapmak istiyenlerin düşmanıdır. Halkın malını çalmak ismail Müştak Mayakon LArkast Sa. 5 sütun 1 de] Bütün memlekette büyük merasimle kutlulandı Dahiliye Vekilinin söylediği mühim nutuk Izmir limanının ıslahı kat'î olarak ele alındı Bugün Ismet Inönünün riyasetinde büyük bir toplantı yapılacak. Yeniden vapurlar ve 12 şilep ısmarlanması tetkik ediliyor Izmir 21 (Hususî muhabirimiz den) Başvekil Ismet Inönü, Iktı sad Vekili Celal Bayar ve kendilerine refakat eden heyetle bugün şehrimize gelmişler dir. Kordonu kap ~ lıyan binlerce halk Başvekilimizi ha raretle selâmladı. tsmet Inönü de bu selâma mukabele etmek suretile halk a iltifatta bulundu. Başvekil vapur dan indikten sonra yaya olarak ikameti Başvekil Ismet Inonu için hazırlanan Ata" Dönüşte Alsancak iskelesindeki gazitürk Konağuva gitti. Orada bir müddet istirahat ettikten sonra Kızılçulluda köy noda tevakkuf ederek Izmir liman işlcmuallim mektebi ittihaz edilmek için sa" ri etrafında izahat aldı. Aynca Validen tm alınan Amerikan Kolejini gezdi. Ve ve Belediye Reisinden muhtelif işler hak" tetkiklerde bulundu. [Arkast Sa. 3 sütun 5 te\ ((Türkün istiklâlini kuran ve istikbalini koruyan bu inkılâb ebediyet için kurulmuştur)) «Eğer Türkler bugün kendilerini kurtardığmdan dolayı Atatürke bir minnet hissi besliyorlarsa yarın için de kendilerini kurtaracak olan prensipleri koydıığu için ayrıca minnet beslemeleri icab eder.» I Halkevlerinin 6 ncı yudonumu munasebetüe Istanbul Halkevinde yapüan merasimden ıntıbalar, ortada; Ankara Halkevinde mühim bir nutuk soyliyen Dahiliye Vekili ve Partl Genel Sekreteri Şukrü Kaya Ankara 21 (A.A.) îç tşleri Bakanı ve Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreteri Şükrü Kaya, Halkevlerinin kuruluşunun beşinci yıldönümü ve 31 yeni Halkevinin açılışı münasebetile bugün Ankara Halkevinde şu nutku söylemiştir: «Bayanlar, baylar, Yüksek huzurunuzla Halkevlerinin beşinci faaliyet senesini açıyorum. Bununla beraber memleketin dört bucağma da 31 Halkevinin açılma töreni de yapılmış bulunuyor. Sizlerin yüksefk jahsiyetlerinizi ve şahıslannızı hürmetle selâmlarken buradan da oralarda şimdi toplu bulunan yurddaşlanmıza hürmetlerimi yunuyorum. Halkevlerimizin çok güzel bir an'antsı vardır: C. H. P . nin Umumî Reis Vekili ve Türkiye Cumhuriyetinin Büyük Baçvekili îsmet Inönü her sene lArkan Sa. 6 sütun 3 tc] Bütün Hatay kadınları bayrak yapmakla meşgul Bayır ve Bucak nahiyeleri, Hatay hududlarmın dışında bırakılacak olursa orada bulunan 30,000 Türk Hataya hicret edeceklerini bildirdiler Güneş Fenerbahçeyi Beşiktaş da G. Sarayı yendi Her iki müsabaka da sert bir hava içinde oynandı, galibler ancak birer gol atabildiler Cumhurreisimizin dünkü tenezzühleri Reisicumhur Atatürk dün öğ~ le yemeğini Perapalas otelinde ye( mişler ve bu otelde ikamet eden [( Hariciye Vekili Doktor Arası yemekte yanmda alakoyrmışlardrr. A.A. Karabükte kurulacak Çelik fabrikası İnşaatı yapacak müessesenin teknik müdürü geldi Karabükte büyük demir ve çelik fabrikalannı kuracak olan Brossert mües sesesinin teknik müdürü mühendis Ra bins dünkü eks presle Avrupadan şehrimize gelmiş Gclatasaray kalecisi Avnınin bir korner vuruşundan gelen topu kurtarışı tir. Mühendis Ra Dostluk kupası turnuvasının birinci Faruk, Hüsnü Feyzi, Hakkı, Fuad bins, bir iki güne Mühendis Rabins maçları dün Taksim stadyomunda kala Hayati, Rıdvan, Enver, Şeref, Eşref kadar Ankaraya giderek alâkadar ~ balık bir seyirci önünde oynandı. Ilk kar şeklindeki takımlarla oynadılar. [Arkası Sa. 5 sütun 5 te] şılaşmayı Galatasarayla Beşiktaş takımBu maç ümidin fevkinde bir tatsızlık lan yaptılar. İngiliz antrenör Booth'un ve cansızlık arasında cereyan etti. Her idaresinde cereyan eden bu oyuna Gala iki taraf herkesi sinirlendiren veya Türk tasaraylılar Gündüz Kılıc, Luufi ve futbolu namına düşündüren acemilikler Necdet gibi en kıymetli üç oyunculann ve beceriksizliklerle dolu bir oyun oyna Bükreş 21 (A.A.) Liberal parti dan mahrum olarak; Avni Refik, Re dılar. ye mensub nazırlarm, âyan ve meb'usan şad Suavi, Salim, Eşfak Danyal, BüBirinci devrenin ilk yirmi dakikasmda reislerinin ve partinin diğer ricalinm işti lend, Haşim, Süleyman, Halil şeklinde, Galatasaraylılar nisbeten daha düzgün rakile akdedilen istisnaî bir toplantı es Beşiktaşlılar da Nazımdan mahrum ol ve hâkim oynadılarsa da Hakkı ile En nasmda liberal partisi Iideri Constantin malarına mukabil Rıdvanla eski Vefah ver yerlerini değiştirip siyah beyaz hücum Bratiano sağ cenah müfndlerinm devle Enveri aralanna alarak Mehmed Ali JArkast Sa 6 sütun 1 del [Arkası Sa. 5 sütun 4 t€\ Hatayın Anayasasmı tanzım etmek üzere dun gece Cenevreye ffiden murahhas heyetimiz Sirked gannda daki 30,000 Türkün Hataya hicret edeceklerini bildirmişlerdir. Filhakika burada hayat, Türkler için çoktanberi tahammül edilemez bir hal almış bulunmaktadır. Antakya (Hususî ımıhabirimizden) Misal olmak üzere bu mıntakada 30,000 Milletler Cemiyeti tarafmdan gönderilen Türk bulunduğu halde bir tek Türk mekmüşahid heyet el'an Hatayda bulunmak" tebi mevcud olmadıgı gösterilebilir. tadır. Heyet en son olarak Bayır ve Bu~ Müşahid heyet azasmdan Türklere cak nahiyelerinden gelecek olan Türk karşı en fazla sempati gösteren eskiden îsmümessillerini dinliyecektir. Bu nahiye tanbuldaki Mübadele komisyonunda çalıIerin mümessilleri, müşahid heyete bir şan Holştad'dır. Müşahid heyet, daima istida vererek Bayır ve Bucağın Lâzkiye Fransızlarm tercümanlan vasıtasile harichududlan dahîüne sokulmasını şpiddetle le temas etmekte olduklanndan ne gibi protesto etmişler ve bu mmtaka Ha tesirler altında bulunduklan kestirileme • taya ilhak edilmediği takdirde bura mektedir. [Arkast Sa. 5 sütun 4 fc] Heyetimiz dün gece Cenevreye hareket etti Romanya Diktatörlüğe ıııııııiıiııııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı Hâdiseler arasında doğru mu gidiyor? ııııııııııııııııııınirııııiiHiııııııııııııııııııııııııııııııııııı ıınııiMiııtııııiıııııııı Bayram tebriki ren topraklan, biraz nefes alarak, istiklâlinin fİlizferini vermeğe başladı. Bugün millî mukavemetler karşısında istilâlann da seller kadar geçici olduğunu taze bir müşahedenin sevinci içinde idrak ediyonız. Şimdi bu tatil günlerimiz, ferdî endişelerimizi unutturan bir neşe içinde geçebilir ve istikbale emniyetle bakarak birbirimizin ellerini daha kuvvetle sıkabiliriz; sıkabilir ve bir daha anhyabiliriz ki bunlar millî davalarda her tuttuğunu koparan Türk elleridir, ki dostlara okşayıcı bir avuc ve düşmanlara yırtıcı bir pençe halinde uzanırlar. Bu elleri öpüp başa koymak daha hayırlıdır. Ben de, ey milletim, baynmını tebrik eder ve mv barek ellerinden öperim. PEYAMİ SAFA Biz insanlar Peyami Safanm büyük romanı Cuma günü neşre başlıyoruz undan evvelki Şeker bayramımız iki matem içinde geçti: Adanayı ecel terine batmış gibi ıslatan sellerin taştığı yerler henüz kurumamıştı ve Sancak Türklüğü, müstemleke dipçiği altında kıvranırken henüz içeri istiklâlinin müjdesini almamıştı. O zaman Adana da, Antakya da bayram yapmadı. Zaten biliyorduk ve Ud ay içinde bir daha gördük ki sel gider, kum kalır ve sahibi Türk olan topraklar üstünden yabancı iddialar gider, yerinde daima Türk kalır. Bu müdahalenin de o seller kadar muvakkat olduğunu görmemiz'için iki ay geçmesine bile hacet kalmadı: Adadanm sel altında kalan yerleri, Adanalılann gözyaşlarile beraber kurudu ve Hatayın yabancı tazyikler altında ürpe