Catalog

Yrd. Doç. Dr. Deniz TANSİ Yeditepe Ünv. Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı Gazze’deki tecrit beklenen etkiyi göstermedi… C S TRATEJİ 21 Ocak 2008’de, Hamas militanlarınca delinen, buldozerlerle bir bölümü yıkılan duvar, aslında İsrail’in çarptığı bir duvar haline geldi. Tecrit edildikçe, eriyeceği hesaplanan Hamas yönetimi güçlenmekte, Gazze’liler insani trajedi yaşamaktadırlar. Ocak 2008 tarihinde, Gazze Şeridi’nde yaşayanların, Gazze’yi Mısır’dan ayıran duvarı aşarak, Mısır’a temel gereksinim maddelerini sağlamak için kitlesel geçiş yapmaları, dünya kamuoyunda önemli bir şaşkınlığa neden oldu. 2007 Haziran’ından beri, Gazze, dünya yüzeyinde adeta kaderine terk edilen bir bölge haline geldi. Özellikle, Hamas’ın gerçekleştirdiği darbeyle, Gazze’nin, Batı Şeria bölgesiyle var olan fiziksel mesafesine, siyasal mesafeler de eklendi. 2006 Ocak genel seçimlerinde, Filistin Özerk Yönetimi’nde siyasal iktidarı ele geçiren Hamas, tüm Filistin’i yönetmek yerine, kendi radikalizmine koşut olarak, dar bir vizyonla, Filistin Özerk Yönetimi’nin rejimini değiştirmeye kalkıştı. Oysa, Özerk Yönetim’in tarihsel koşulları, Oslo sürecinde Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ve onun en büyük bileşeni El Fetih dünyasıyla sınırlı değildir. Hamas’ın en önemli siyasal tarafından İsrail’le uzlaşarak oluşturulmuştu. Bu destekçilerinden biri, Şii radikalizminin temel temsilcisi uzlaşının temelinde, El Fetih’in, Arafat önderliğinde İran’dır. İran, Filistin konusunu, siyasaldinsel temelde, 1958’den beri sürdürdüğü, silahlı ve siyasal somut bir altyapıda kullanmaktadır. İsrail’in Lübnan’ı mücadelenin katkısı vardı. 1982’deki işgali, Lübnan’da, İran desteğiyle 2004’te, Arafat’ın ölümüyle, FKÖ, El Fetih ve Hizbullah’ın kurulmasını sağlamıştı. Unutmayalım ki, Özerk Yönetim başsız kaldı. Mahmut Abbas, 2005 Hizbullah da, Lübnan’daki, Şii nüfus üzerinde nufuz Ocak ayında, Özerk Yönetimin devlet başkanlığına sahibidir. Filistin kamplarında, İsrail’in uyguladığı seçildi. Ancak, bir yıl sonra, 2006 Ocak’ta Hamas, yeni şiddet, Hizbullah’ın oluşumunu sağlamıştır. Hamas ise, siyasal iktidar durumuna geldi. Söz konusu iktidarın ilk bölümde belirttiğimiz üzere, 1. İntifada süresi, 2007 Haziran’da, Hamas’ın darbesiyle sona erdi. ayaklanmasında (1987) doğmuştur. Zira, Hamas, El Fetih’le, sadece siyasal değil, aynı İran, Filistin davasına desteği, bölgedeki liderlik zamanda silahlı çatışmaya girdi. Sonunda, tüm Filistin savlarıyla ve dinsel referanslarla bağlantılı görmektedir. yerine, Filistin’in bir parçasını yani Gazze Şeridi’ni, Hamas, İran’ın bölgedeki yakın müttefiği Suriye’yle de Hamasistan haline getirmeyi tercih etti. yakın ilişki içindedir. Öte yandan, Hamas, Rusya’yla 1987 yılında, Gazze Şeridi’nde yoğunlaşan 1. teması sık tutmaktadır. İntifada direnişi koşullarında doğan Hamas, Mısır’daki Ülkemize, Hamas’ın askeri kanadının lideri Halid İhvanı Müslimin Türkçe’siyle Müslüman Kardeşler Meşal’in gerçekleştirdiği ziyaret anımsanırsa, siyasal örgütünden esinlenilerek kuruldu. İhvan, Mısır’da, El iktidarın İslami eğilimleri, Hamas’a karşı zafiyet Ezher çıkışlı Sünni radikalizminin en önemli siyasal yaratmakta, bununla birlikte, İsrail’le 60 yıllık işbirliği akımlarındandır. Hamas, El Fetih’in göreli seküler, de sürdürülmektedir. Fakat, Hamas’ın ideolojik yapısı, ulusal kurtuluşçu, yurt merkezli, ulusdevleti amaçlayan bırakın İsrail’i tanımayı, İsrail’i haritadan bile silmeyi çizgisi yerine, Sünni radikalizmini temel alan, Filistin amaçlamaktadır. davasına vatan savunmasından çok İslami direniş Hamas, 2006 Ocak ayında, Filistin seçimlerini hareketi olarak bakan, bu bağlamda varlığını İsrail kazandığında, büyük bir çelişkinin ortasına oturmuştu. karşıtlığı temeline oturtan bir anlayışı tercih etti. Çünkü, Hamas, El Fetihİsrail uzlaşmasıyla kurulan Gazze’de, İsrail’le yoğunlaşan silahlı çatışmalar da, Filistin Özerk Yönetimi’ni de tanımıyordu. Özerk radikalizmin kitleler üzerindeki karizmasını Yönetimi tanımak, İsrail’i tanımaktı. Özerk Yönetimin tetiklemekte, mağduriyet Hamas’ın gücünü ters orantılı oluşumunda, İsrail’in imzası vardı. Hamas, kısa sürede bir biçimde arttırmaktadır. İsrail’in, Hamas kaynaklı bu çelişkiyi sona erdirerek, Gazze’de tecrit edilmiş, füze saldırılarını cezalandırmak için, Gazze’ye radikalizmin hakim olduğu bir yönetim modeli uyguladığı ekonomik ambargo, insani boyutlarıyla yarattı. İsrail, Haziran 2007’den beri sürdürdüğü vahim bir trajediye dönüşmekte, gelgelelim altını ambargoları yoğunlaştırarak, Gazze’nin çizdiğimiz çerçevede, mağduriyet, Hamas’ı yönettiği elektriğini, suyunu kesme yoluna gitti. 23 bölgede, siyasal açıdan adeta rakipsiz bir duruma getirmektedir. Gazze’yi çevreleyen duvar... 23 İsrail duvara çarptı İsrail’in Gazze’yi cezalandırarak Hamas’ı yıpratma stratejisi başarı sağlamadı. İsrail’in tek yanlı çözüm dayatması, kendisine de barış getirmez. Hamas’ın rejim dayatması bölünme getirdi. İKİ FİLİSTİN BİR İSRAİL Gazze’de Hamas, Batı Şeria’da El Fetih yönetiminde bölünen Filistin, artık ortak bir siyasaltoplumsal irade göstermekten uzaktır. İsrail, Annapolis’te, El Fetih önderliğindeki Filistin yönetimine karşı, en büyük koz olarak, Hamas’ı göstermiştir. Kasım 2007’de Annapolis’te başlayan süreç, Ocak 2008’de Gazze’de duvarın altında kalmıştır. Filistin’i parçalayarak, var olan parçalardan birine, koşullar dikte ederek, bölgede kalıcı barış sağlama olanağı yoktur. Hamas’ın İsrail’e Katyuşa füzeleri aracılığıyla, İsrail’in karşı saldırılarıyla, Gazze giderek patlayan bir bombaya dönüşmektedir. Batı Şeria merkezli Filistin de, Hamas ve İsrail siyasaları arasında sıkışmış, manevra kabiliyetini kaybetmiştir. Ağustos 2005’te dönemin İsrail başbakanı Şaron’un çizdiği tek taraflı barış süreci, adının hakkını vermeye başlamıştır. İsrail, sınırlarını resmen olmasa da fiilen, tek başına çizmeye başlamıştır. Gazze’yle savaşarak, Batı Şeria’yla uzlaşarak, kalıcı barış antlaşması yapmadan, kendi Filistin gerçeğini yaratmaya soyunmuştur. İsrail’in, ABD’de hızla güç yitiren Yeni Muhafazakar’ların etkisiyle tek taraflaştırdığı sözde barışın temelleri, İsrail’in saf bir Yahudi devleti haline gelmesi, Filistin’in duvarlarla çevrilmesi, tecrit edilmesidir. Bu siyaset, duvarın altında kalmıştır. Hiçbir halkı, duvarların içine hapsederek, dünyadan uzak tutamazsınız. Hamas’ın siyaseti, tecridin oluşumunu kışkırtmaya yönelik şiddetle ortaya konmaktadır. Bu tehlikeli yol, bölgede daha büyük kaosları besleyecektir. ÇİFT TARAFLI BAKIŞ Varılması gereken nokta, Filistin’in vatan anlayışı zemininde birleşmesi, İsrail’le yapılacak müzakereler sonucu, bağımsız Filistin devletinin kurulması, bu devletin İsrail’le barış içinde yaşamasıdır. Duvarlarla bir halkın, çeşitli parçalara bölünmesi, taktiksel olarak İsrail açısından bir kazanım gibi görülse de, uzun vadede, İsrail’in de bir dinamit üzerinde yaşaması anlamına gelecektir. Hamas açısından söyleneceklerin özeti de şudur: Radikalizm her ne kadar örgüte kan sağlıyor, mağduriyet siyasal getiri kazandırıyor gibi gözükse de uzun vadede, bölünmüş bir Filistin’in Hamas’a da bir faydası olmayacaktır. El Fetih’in, geçmiş başarılarla övünmesinin bir anlamı yoktur. Örgütün prestij kaybı bir yana, kendi halkına bağımsız devlet kazandıramamış olması, tarihsel bir bilanço olarak ortada durmaktadır. Türkiye’nin, Filistin’deki süreçten, özellikle, Hamas boyutunda alması gereken dersler vardır. İsrailFilistin kalıcı barışının modeli, Türk modelidir. Ancak, laik ve demokratik bir Filistin, vatan anlayışına dayalı, başka ülkelerin İslami akımlarına kapılmadan, bağımsızca yaşayabilir. Atatürk modelinin temelleri, Ortadoğu’nun kalıcı barışını da işaret etmektedir. DUVAR GERİ TEPTİ Haziran 2007’de, Filistin Özerk Yönetimi’nden fiilen ayrılan Hamas yönetimindeki Gazze Şeridi, 7 aydan beri siyasal ve ekonomik ambargolarla karşı karşıyadır. İsrail, Hamas’ı tecrit etmekle, Gazze halkını tecrit etmeyi aynı parantez içinde değerlendirmektedir. İşaret ettiğimiz zeminde, Gazze’deki Filistinliler cezalandırıldıkça, Hamas siyasal açıdan ödüllendirilmektedir. Olan, masum sivil halka olmakta, Hamas, siyasal manevra alanını çok daha rahat biçimde genişletmektedir. Hamas’ın, Ortadoğu’da, Sünni radikalizmine dayanan köktendinci bakışı, sanıldığı gibi sadece Sünni