Catalog

8 Cavid VELİEV TUSAM Yakındoğu ve Kafkasya Araştırmaları Masası cveliev@tusam.net Rusya ve Ermeni iktidarının ortaklığı izolasyonu ebedileştirebilir… C S TRATEJİ kuvvetli destekçisi Karabağ klanı ve Rusya’nın diğer önemli temsilcisi Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’dır. 19 Şubat 2008’de yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin kampanya süreci daha başlamadan Sarkisyan’ın Rusya ziyaretleri ve Rusya’dan yapılan ziyaretler Ermenistan’ın Rusya’ya olan bağımlılığını pekiştiren anlaşmaların imzalanmasıyla sonuçlandı. Bu bağımlılık Rusya Başbakanı Victor Zubkov'un 6 Şubat 2008’de yaptığı Ermenistan ziyareti ve imzalanan anlaşmalarla daha da kuvvetlendi. Ziyareti sırasında temsilci heyetle birlikte Ermenistan’daki sözde soykırım anıtı önüne çelenk koyan Rusya Başbakanı Victor Zubkov ve Ermenistan Başbakanı Serj Sarkisyan arasında Sibirya’da Ermenistan ve Rusya arasında uranyum zenginleştirme merkezinin kurulması anlaşması imzalandı. Rusya’nın Nükleer Çalışmalardan Sorumlu Bakanı Sergey Kiriyenko Rusya’nın, Ermenistan’da yapımına 20102011 yılında başlanacak yeni bir nükleer tesisin ihalesine iştirak edeceğini ve kazanmaya çok yakın olduğunu ifade etti. Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan ve Başbakan Serj Sarkisyan’la görüşen Zubkov, seçimlerle ilgili bir açıklama yapmasa da medyada yer alan görüntüler ve haberler başlı başına Sarkisyan için bir propagandaydı. Zubkov’un ziyareti, ayrıca, Rusya’nın NATO ve AB’nin Ermenistan’da etkinliğini artırma çabalarına karşılık Rusya’nın etkinliğini korumaya yönelikti. Sarkisyan ve Koçaryan Ermenistan Rusya’yı, askeri, politik ve ekonomik anlamda alternatifsiz güç merkezi olarak görmektedirler. Rusya da Ermenistan’daki etkinliğinin garantörü olarak Karabağ klanının temsilcileri Koçaryan ve Sarksiyan’ı görmektedir. Koçaryan ve Sarkisyan ikilisi "Türkiye ve Azerbaycan tehdidi" iddiasının ötesinde kendi iktidarlarının devamı için Rusya’yı garantör devlet olarak görmektedir. Bütün bunların devamı olarak Karabağ klanının Ermenistan’daki iktidarlarının devamı için Rusya’ya verdikleri tavizler Ermenistan iç siyasetinde Rusya unsurunu daha da kuvvetlendirmiştir. ErmenistanRusya arasında iyi ilişkiler tarihi gerçekliklere dayanmasına rağmen Koçaryan’ın cumhurbaşkanlığı Petrosyan döneminde Rusya Ermenistan’da birçok stratejik kurumu borç karşılığında alabilmiş ve sonuçta Ermenistan enerji sektörü yüzde 80 Rusya devlet şirketlerinin eline geçmiştir. Bu ekonomik bağımlılığın sonunda Ermenistan iç ve dış politika anlamında da Rusya’ya bağımlılaşmış ve günümüzde Ermenistan iç siyasetinde Ermeni halkından çok Rusya’nın sözü geçmektedir. Resmi propagandanın sonucunda Ermenistan kamuoyunda da Rusya, güvenliğin garantörü olarak görünmektedir. Ermeni devletinin ortaya çıkmasında ve Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgalinde Rusya’nın ciddi desteği, daha sonraki süreçte Rusya’nın Ermenistan’a verdiği silahlar, Gümrü’deki Rus askeri üssünün ErmenistanTürkiye sınırlarını koruması ve dindaşlık gibi unsurlar Ermeni halkında Rusya’ya güveni artırmıştır. Görüldüğü üzere seçim kampanyası sürecinde cumhurbaşkanı adayları ülkenin içine düştüğü durumun çözümünü dışarıda aramaktadır. Bu kurtarıcı ister Türkiye olsun isterse Rusya olsun şüphesiz ki Erivan’ın kaderi dış ülkelerin ellerindedir… 19 Şubat 2008’de Ermenistan’da yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçim sürecinde dış politika konuları iç politika konularından daha çok tartışıldı. En kuvvetli iki aday eski cumhurbaşkanı Levon TerPetrosyan ve başbakan Serj Sarkisyan kampanya sürecinde daha çok Erivan’ın Rusya, Türkiye ve Azerbaycan ile olan ilişkilerinden bahsettiler. Ermenistan eski cumhurbaşkanı Levon TerPetrosyan Ermenistan’ın siyasi, ekonomik ve sosyal sorunlardan kurtuluşunun Türkiye ve Azerbaycan’la ilişkilerini normalleştirilmesinden geçtiğini söylerken, Karabağ klanının üyeleri cumhurbaşkanı Robert Koçaryan ve onun desteklediği Serj Sarkisyan ise Rusya’yı kurtarıcı olarak gördü. Petrosyan’ın Türkiye ve Azerbaycan’la ilgili açıklamaları, Sarkisyan ve Koçaryan tarafından tepkiyle karşılandı. Sarkisyan’ı destekleyen bazı radikal gruplar ise "Karabağ’ın güvenliği" için Azerbaycan’ın bir kısım topraklarının da işgal edilmesi gerektiğini söyledi. Karabağ klanı etkin Ermenistan yeni başkanını seçmek için seçim yapıyor. Karabağ klanının iktidarı kaybetmesi, Rusya’nın da Güney Kafkasya’da zemin yitirmesi anlamına gelebilir. TerPetrosyan çözümsüzlüğü gördüğü için daha gerçekçi yaklaşımıyla dikkat çekiyor. ilgilendirmektedir. Yani seçimlerde kimin kazanacağı ülkenin gelecekteki dış politikasını belirleyecektir. Karabağ klanının değişmesi Rusya’nın sadece Ermenistan’da değil Güney Kafkasya’da da etkinliğinin tamamen ortadan kalkmasına neden olabilir. Bu bağlamda Ermenistan’da yapılan seçimler en az Ermeni halkı kadar Rusya için de önemlidir ve Rusya bu seçimlerden maksimum derecede yararlanmak istemektedir. Çünkü bugün Ermenistan’da iktidarda olan Karabağ klanı iktidarının garantörü olarak Rusya’yı gördüğü gibi Rusya da Ermenistan’daki etkinliğinin garantörü olarak Karabağ klanını görmektedir. Seçilmesine hemen hemen kesin gözüyle bakılan Serj Sarkisyan, Karabağ klanının ve Rusya’nın Ermenistan iç siyasetindeki güçlü adayıdır. Sarkisyan’ın Ermenistan’da en KÖTÜNÜN İYİSİ PETROSYAN "Ermenistan Cumhuriyeti’nin 1915’de Osmanlı Türkiyesi’nde ve Batı Ermenistan’da yapılan soykırımın uluslararası alanda tanınmasını destekliyor" ifadesinin yer aldığı Bağımsızlık Bildirgesi Ermenistan’ın ilk Cumhurbaşkanı Levon TerPetrosyan döneminde kabul edildi. Buna paralel olarak, Azerbaycan topraklarının işgali ve Hocalı soykırımı da yine TerPetrosyan döneminde gerçekleştirildi. Diğer yandan Petrosyan iç politik kaygılar nedeniyle Taşnak Partisi’nin faaliyetini yasakladı ve 1997’deki istifasının nedeni de Türkiye ve Azerbaycan konusunda dönemin Başbakanı Robert Koçaryan ve İçişleri Bakanı Sarkisyan ikilisiyle düştüğü fikir ayrılığı oldu. Petrosyan’ın Azerbaycan ve Türkiye konusunda fikrinin değişmesinin nedeni aslında Sarkisyan Ermenistan’ın geleceğine yönelik endişelerinden kaynaklandı ve Ermenistan’ın bugünkü durumunu 1997 yılında gördü. Bu durumda Cumhurbaşkanlığı Seçim Kampanyası’nda Petrosyan Ermenistan için daha gerçekçi bir dış politika çizgisinin benimsenmesinden yana oldu. Petrosyan’ın Türkiye ve Azerbaycan’la iyi ilişkileri savunması Ermenistan iç siyasetinde Türkiye ve Azerbaycan tabusunun kırılmasına yol açtı. Fakat Petrosyan’ın bu çıkışı Sarkisyan’ın arkasındaki Rusya desteğine karşı Avrupa ve Türkiye desteğini almaya yönelik geçici bir manevra ya da 1997’nin rövanşını almak için olabilir. 90’lı yılların başlarında yaptığı yanlışlıklara rağmen Türkiye ve Azerbaycan ilişkileri konusunda daha sonradan gerçeği görmesi nedeniyle adaylar arasında Levon TerPetrosyan Türkiye için kötünün iyisi olarak değerlendirilebilir. RUSYA’NIN ‘TRUVA ATI’ Ermenistan seçimleri ülkenin sadece iç politikasını değil dış politikasını da yakından