Catalog

10 ST R A T E J İ c Cumhuriyet Strateji 22 Aralık 2008/234 Latin Amerika’ya AB modeli Derleyen: Gözde DEMİREL 12 ülke bölgesel yapılanmaya gidiyor… PKK’lı teröristler... rjantin, Bolivya, Brezilya, Şili, Kolombiya, Ekvator, Guyana, Paraguay, Peru, Surinam, Uruguay ve Venezuela’nın girişimi ile kurulan Güney Amerika Ulusları Birliği (UNASUR) etkinliğini arttırıyor. Latin Amerika’yı birleştirme hareketinin bir parçası olarak da görülen UNASUR, bölgenin iki büyük gümrük birliği olan And Birliği ve Güney Amerika Ortak Pazarı’nın birleşmesiyle oluştu. Avrupa Birliği’ni (AB) örnek alınan birliğin kurucu antlaşması 23 Mayıs 2008’de Brezilya’da gerçekleşen zirvede imzalandı. A gerçekleşebilir. Washington D.C’deki Inter–Amerikan Diyalogundan Michael Shifter ise UNASUR’u “şu an için boş bir hayal” olarak nitelendiriyor ve bunun nedenini de bölgenin genel olarak iyi olmayan ekonomik koşullarına dayandırıyor. Analist Ricardo Perez ise bölgesel birleşmenin mümkün olamayacağının nedenleri olarak bazı ülkelerin ikili ilişkilerindeki sorunları gösteriyor. Perez, Bolivya’nın Pasifik Okyanusuna çıkma isteğinin Şili tarafından desteklenmemesini, Kolombiya’daki FARC örgütü yüzünden Venezuela, Ekvador ve Kolombiya arasındaki politik krizi, Şili ve Peru arasındaki toprak paylaşımı konusunu örnek olarak gösteriyor. Birliğin ekonomik, siyasi ve güvenlik konularında hedefleri bulunuyor. Tek pazarı hedefiyle UNASUR, süreç içinde gümrük tarifelerini kaldırmayı planlıyor. Alt yapı işbirliği projeleri bazı banka ve kurumlardan destek alıyor. Güney Amerika Enerji Halkası projesi, Peru ve Bolivya’daki kaynakları birbirine bağlamayı hedefliyor. Morales Birlik üyeleri vatandaşlarına vizeyi kaldırmış durumda. 7 bölge ülkesinin katkılarıyla Güney Amerika Bankası da kuruldu. Sermayesinin büyük bölümünü Venezuela ve Brezilya karşılıyor. Caracas’taki genel merkezinin yanı sıra Buenos Aires ve La Paz’da şubeleri bulunan banka, bölgesel asimetrileri azaltmak, yatırımların eşit olarak dağıtılmasını ve bilimsel çalışmaları teşvik etmeye Lula çalışıyor. Analistlere göre UNASUR’a üye Latin Amerika ülkeleri arasındaki en büyük görüş farklılıkları güvenlik politikaları konusunda bulunuyor. Plan, şu an da üye ülkeler tarafından tartışılıyor. İlk başta katılmak istemeyen tek ülke Kolombiya idi. Neden olarak da 2008 yılında Ekvator Ve Venezuela ile arasında geçen diplomatik krizi gösteriyordu. Fakat 20 Temmuz da taslak gözden geçirildikten sonra Kolombiya da katılmaya karar verdi. Analist James Suggett, bölgede kurulacak bir güvenlik konseyinin bölgesel sorunları çözmede büyük rol oynayacağını belirtiyor. PSUV sözcüsü Alberto Miguel Rojas, konseyi barış için bir garanti olarak değerlendiriyor. Brezilya Savunma Bakanı Nelson Jobim ise, kurulacak güvenlik konseyi ile birlikte hem UNASUR’un etkinliğinin artacağını hem de bölgesel barışın sağlanması konusunda önemli adımlar atılacağı değerlendirmesini yapıyor. Jobim ayrıca, kurulacak konseyin Güney Amerika ülkelerini kapsaması dolayısıyla ABD’nin güvenlik konseyine katılamayacağını ve söz sahibi olamayacağını da sözlerine ekliyor. Chavez ise daha ileri giderek Kuzey Atlantik Savunma Paktı (NATO) gibi, Güney Amerika Savunma Paktı (SATO) oluşturmasını istiyor. Bolivya Savunma Bakanı Walker San Miguel ise güvenlik konseyinin karşılıklı güven ve ortak hareket yeteneğini geliştirmeye yardımcı olacağı yorumunu yapıyor. Chavez HEDEFLER KURUMLARIN DAĞILIMI Tüm Latin Amerika bölgesini kapsamayı hedefleyen UNASUR’un Genel Merkezi, Ekvador’un Quito kentinde, Güney Amerika Parlamentosu Bolivya’nın Cochabamba kentinde, Güney Bankası (Banco del Sur) ise Venezuela’nın başkenti Caracas’ta bulunuyor. Geçici başkanlığı Şili lideri Michelle Bachalet yürütüyor. UNASUR’un kuruluş süreci 8 Aralık 2004 tarihinde Üçüncü Güney Amerika zirvesinde on ülkenin devlet başkanları veya temsilcileri tarafından imzalanan Curzo Deklarasyonu ile başladı. İmza törenine izleyici olarak katılan Panama ve Meksika şu anda da birlikte yer almıyor. Birliğin kuruluş mekanizması, 2005 yılı Eylül ayında Brezilya’da gerçekleşen zirvede tartışıldı. Analistler yeni bir yapılanmadansa, birliklerin birleşmesinin hem UNASUR’un kuruluş sürecine hız verdiğini hem de UNASUR’a duyulan güveni ve aynı zamanda beklentileri arttırdığını belirtiyor. Deklarasyonu imzalayan liderler, AB’nin tek para birimi, parlamento ve pasaport uygulamaları üzerinde duracaklarını açıklamışlardı. Brezilya lideri Lula de Silva, UNASUR’un AB’nin bölgesel bir versiyonu olduğunu, kıtadaki ve Karayipler'deki diğer ülkeleri de katılmaya çağırmıştı. Chavez ise birleşmenin ABD’nin “böl–yönet” politikasına bir karşı çıkış olduğunu belirtmişti. Chavez UNASUR’un çok kutuplu bir dünya modelinin bir parçası olduğunu savunmuştu. Küba Dışişleri Bakanı Felipe Perez Rogue ise UNASUR’la Latin Amerika’nın yeni bir siyasi döneme girdiğini belirtmişti. UNASUR son olarak Bolivya’nın Pando kentinde Ekim ayında gerçekleşen ve birçok köylünün ölümüne sebep olan katliama ilişkin yaptığı araştırma sonuçları açıklandı. Oluşturulan komisyon, katliamın gerçekleştiğine karar verdi. Guyana’nın Venezuela büyükelçisi Dr. Odeen Ishmael yaptığı açıklamada Morales’in yanında olduklarını belirtmişti. Birliğin geleceği hakkında konusunda farklı görüşler bulunuyor. And Birliği Genel Sekreteri Tizon’a göre, AB benzeri bir birlik ancak 2019 yılında Terör rutini kırılmalı Terörün bitmesi, siyasetin değişmesine bağlı… 3 Erdal SARIZEYBEK TUSAM İç Güvenlik ve Terör Danışmanı esarizeybek@tusam.net Ekim 2008 günü meydana gelen terörist saldırısı ve verilen 17 şehit sonrasında Türkiye’de ne değişti, bunu hiç merak ettiniz mi? Karakol baskınları ve şehit haberleri sonrasında Türkiye’de değişmeyenler şunlardır; ? Siyasi iradenin “terörle mücadele kararlılığımız sürecek” açıklamaları, ? Terörle Mücadele Yüksek Kurulu’nun olağanüstü toplantıları, ? Medyada yer alan “askerin yetkisi” tartışmaları, ? Ekranlara çıkan uzmanların “sınır ötesi harekata ilişkin” tartışmaları ile yandaş medyanın “TSK’yi suçlamaya yönelik” yayınları ve haberleri, ? Cumhurbaşkanı’nın Genelkurmay’a gönderdiği “başsağlığı” mesajı, ? ABD ve AB’nin “kınama” mesajları, ? Şehit cenaze törenlerinde attığımız “kahrolsun PKK” sloganları, medyaya yansıyan acılarımız, acılı yüreğimiz ve son yolculuklarına uğurlanan şehitlerimiz, ? Ertesi gün aynı doğan gün ve olası şehit haberlerini düşünmeye, beklemeye, duymaya artık dayanmayan yüreklerin iç yakan çarpıntısı. Bu değişmeyenlerin gölgesinde, sizce Türkiye’de değişen ya da değişmesi gereken ne olabilir ki? SİYASETİN DEĞİŞMEYENLERİ Her şehit haberi sonrasında, her karakol baskınından sonra, her şehit cenaze töreninin akabinde siyasi irade bir açıklama yapar ve bu hiç değişmez; “terörle mücadele kararlılığımız sürecek!” Bu açıklamaların ardından ya da arkasından Terörle Mücadele Yüksek Kurulu olağanüstü toplanır ve terörle mücadelede alınacak önlemler masaya yatırılır, bu da hiç değişmez. Masaya yatırılan tedbirler paketi içerisinde genellikle ya da özellikle askerin yetki sorunu yer alır, daha fazla yetki verilmesi gündeme hep gelir, anayasal değişikler dile getirilir ama nedense bu