Catalog

22 Gürol KIRAÇ TUSAM Türkistan Araştırmaları Masası Görev alanını genişletme girişimi riskli bölgelere dayandı C S TRATEJİ Helmand, Uruzgan ve Zabul eyaletlerindeki direnişini sürdürüyor. ABD ise Taliban’ın güneydeki bu direncini sonlandırmak amacıyla Haziran 2006’da "Dağ Baskını" operasyonunu başlattı. Daha önce Dağ Çığı, Dağ Tipisi ve Dağ Fırtınası gibi çeşitli isimlerle benzer operasyonlar düzenleyen ABD’nin düzenlediği bu son operasyon Taliban’ın devrildiği Sonsuz Özgürlük operasyonundan bu yana düzenlenen en büyük askeri operasyon olarak tanımlanıyor. 2.300 Amerikalı, 3.300 İngiliz, 2.200 Kanadalı ve 3.500 Afgan askerinin katıldığı operasyonun komutasının Temmuz 2006 sonunda NATO’ya devredileceği, ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld tarafından kamuoyuna duyuruldu. gkirac@tusam.net ATO’nun Afganistan’da görev yapan Uluslararası Güvenlik ve Destek Gücü (ISAF) komutasını devralmasının üzerinden üç yıl geçti. 11 Ağustos 2003’te Avrupa dışındaki ilk operasyonel görevine Afganistan’da başlayan NATO, Sovyetlerin yıkılmasından sonra sorgulanmaya başlanan etkinliğini artırabilmek ve prestijini yeniden kazanabilmek adına iyi bir fırsat yakaladı. NATO’nun komutayı devralmasının ardından Afganistan’daki etkinliğini Kabil dışına yaymak isteyen ISAF misyonu, harita üzerinde Afganistan’ı dört bölgeye ayırarak genişleme sürecini başlattı. Aralık 2003’te alınan kararla ilkin Mezarı Şerif merkezli olarak Afganistan’ın kuzeyine doğru başlatılan genişleme süreci Ekim 2004’te tamamlandı. İkinci genişleme olarak, yine kısmen sorunsuz olan Afganistan’ın batısına yönelmeyi tercih eden NATO, Herat ili merkezli yürüttüğü çalışmalarda da istenilen konuşlanmaları sorunsuz şekilde gerçekleştirdi. Eylül 2005’te tamamlanan ikinci genişlemeden sonra Kandahar merkezli olarak, Afganistan’ın güneyine doğru üçüncü genişleme sürecine geçildi. 2006 ilkbaharından bu yana yaşanan gelişmelere bakıldığında son genişleme sürecinin, ilk ikisine oranla son derece yavaş ilerlediği ve ciddi güvenlik sorunlarıyla karşılaşıldığı görülüyor. Taliban’ın kalesi olarak bilinen Kandahar ve çevre illerinde adeta yeni bir Afganistan savaşı başladı. N NATO, Afganistan’da tedirgin meydana gelen çeşitli depremlerle daha da sağlam bir politika halini aldı. 2001’den bu yana yeri tespit edilemeyen Taliban lideri Molla Ömer’e ait olduğu iddia edilen bir ses kaydı 25 Haziran 2006’da Pakistan’da yayın yapan Geo isimli özel televizyon kanalında yayınlandı. Ülkenin büyük bir kısmının kontrolünün ellerinde olduğunu savunan Molla Ömer, Karzai’nin arkasındaki ABD desteğinin kaybolması durumunda, iktidarda kalamayacağını iddia etti. ABD KAÇAK DÖVÜŞÜYOR ABD’nin Afganistan’a yönelik operasyonuyla başlayan süreçte önemli bir dönüm noktasına gelinmiş durumda. NATO’nun görev alanını genişletme çalışmalarının Taliban’ın etkin olduğu bölgelere dayanması, ciddi endişeleri beraberinde getiriyor. GÜNEY KAYNIYOR Taliban, Afganistan’daki iktidarını yitirmesinin ardından ülkenin güneyi ile kuzeyi arasındaki doğu bölgelerine ve ülkenin doğu sınırının Pakistan tarafındaki bazı bölgelerine çekildi. Bu gizlenme, Taliban ve ElKaide üyelerinin ABD’nin 11 Eylül sonrasındaki öfkesinin ilk şiddetinden korunma stratejisi olarak da tanımlanabilir. Washington yönetimi bütün hışmıyla ElKaide ve destekçisi Taliban yönetiminin peşine düşmüştü. O dönem uluslararası kamuoyundaki beklenti Usama Bin Laden’in yakalanmasıydı. Ancak bu gerçekleşmedi. Bush, Usama Bin Laden’i yakalayamasa da Mart 2003’de Irak’ta Saddam Hüseyin’i devirerek ikinci kez başkan seçildi. Irak’ta yeni bir savaş başlatan Washington, Afganistan’daki durumu rölantiye alarak ve üzerindeki maddisiyasi sorumlulukların bir bölümünü 11 Ağustos 2003’te Afganistan’a getirdiği NATO’ya devrederek, tüm dikkatini Orta Doğu enerji rezervlerine yöneltti. Ancak diğer yanda Taliban, bu dönemi yeniden örgütlenme ve toparlanma süreci olarak "değerlendirdi". Taliban’ın, 9 Ekim 2004 devlet başkanlığı seçimlerinin ve 18 Eylül 2005’te yapılan parlamento seçimlerinin sonuçlarını bekleyerek, 2006 baharından itibaren tüm gücüyle yeniden bir etkinlik mücadelesine giriştiği görülüyor. Taliban’ın 2006 baharına kadar beklemesinin nedeninin, örgütün bu sükut dönemini "seçilmiş" devlet başkanı Hamid Karzai ve yönetimine karşı psikolojik ve siyasi bir mücadele içerisinde geçirmesi olduğuna inanılıyor. Taliban bu bağlamda, ABD desteğiyle seçimleri kazandığı düşünülen Karzai’nin halktan kopuk olduğunu ve Kabil dışında ülke genelinde etkinliğinin olmadığı mesajını vermek için özel çaba harcıyor. Propaganda malzemesi olarak kullanılan bu veriler, halkla Karzai hükümeti arasında KARZAİ’YE DESTEK OPERASYONU Ülkenin güneyinde ilkbahardan bu yana yaşanan çatışmalarda yaklaşık 550 kişinin öldüğü belirtiliyor. ABD, ölenlerin Taliban ve ElKaide üyeleri olduğunu duyururken diğer haber kaynakları ölenlerin arasında sivil halkın da olduğunu belirtiyorlar. Bunun yanı sıra ABD, İngiltere, Kanada ve diğer ülke askerlerinden de 20 dolayında ölü ve yaralı olduğu belirtiliyor. Taliban, kalesi olarak nitelendirdiği Kandahar ve çevresindeki ABD’nin Afganistan Trafiği Yoğun Afganistan’daki durumun ciddiyetini koruması, Taliban’ın ülkede yeniden yapılanmaya ve güç kazanmaya başlaması ve Karzai hükümetinin zaten sınırlı olan etkinliğinin gerilemesiyle Washington, üst düzey temsilcilerini Karzai’ye destek olmaları için Kabil’e göndermeye başladı. 28 Haziran 2006’da Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice Afganistan’a resmi ziyarette bulundu. Bu ziyaretten 10 gün sonra Bush kabinesinin yine önemli bir diğer ismi Savunma Bakanı Donald Rumsfeld 11 Temmuz’da Kabil’e geldi. Karzai’nin halk nezdinde zarar gören prestijine katkı sağlamak için çaba sarf eden ABD’li bakanlar, durumun daha da kötüleşmesine engel olma gayretinde. Rice’ın "Uluslararası toplumda gücü, cesareti ve sağduyusu nedeniyle Hamid Karzai’den daha fazla saygı gösterilmesi gereken birini tanımıyorum" açıklaması da ziyaretlerin amacını özetleyen bir içeriğe sahip. ABD güneydeki Dağ Baskını operasyonunun Temmuz sonunda NATO’ya devrederek burada karşılaşabilecek daha büyük sorunların sorumluluğundan kurtuluyor. Ancak bu NATO için önemli bir risk. NATO Afganistan’da yürüteceği üçüncü ve dördüncü genişleme süreçlerini ülkenin en sorunlu bölgelerinde gerçekleştirecek olması, örgütün üst düzey temsilcilerini de endişelendiriyor. Bu nedenle 8 Haziran 2006’da yapılan NATO Savunma Bakanları toplantısında örgütün Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, Afganistan’da başarılı olabilmenin Afgan Hükümeti, BM, AB, G8 ülkeleri ve Sivil Toplum Kuruluşlarının çabalarının artarak devam etmesiyle mümkün olabileceğini belirtti. Ağustos 2006’da görev süresi dolacak olan Hikmet Çetin’in 23 Haziran 2006’da verdiği bir söyleşide belirttiği gibi Afganistan’da henüz güvenlik sağlanamadı ve hiçbir şey yerine oturmadı. Şayet NATO bu ülkedeki görevini mevcut durumda bırakarak buradan çekilirse örgütün saygınlığı biter; teröre karşı derin bir yenilgi almış olur. Çetin, bu koşullar altında NATO’nun istenilen istikrarı sağlayabilmesi için Afganistan’da 15 yıl kalması gerektiğini belirtti. Ayrıca Afgan hükümetinin Kabil dışında etkin olamadığını belirten Hikmet Çetin, Taliban’ın ülkede halen önemli bir ağırlığı olduğunu ifade etti. Sorunların çözümü için başta ABD olmak üzere NATO ve diğer devletlerin uzun soluklu, ısrarcı bir mücadele içerisine girmeleri gerekiyor. Sadece bahar ve yaz aylarındaki rastgele bombalamalarla bu sorunun çözümlenemeyeceği yaklaşık beş yıldır tecrübe ediliyor. Bahar ve yaz aylarında kaybettiği mevzilerini sonbahar ve kış aylarında yeniden ele geçiren Taliban ise her geçen gün gücünü daha da topluyor, morali yükseliyor. Şayet, bu sonuç elde edilemeyen askeri stratejilerle savaşa devam edilir, halkın sosyoekonomik sorunları çözümlenerek bir rehabilitasyon programı başlatılamazsa, 1980’lerde Sovyetlerin sonunu hazırlayan nedenlerden en önemlisi olan Afganistan, şu an burada faaliyet gösteren güçlerin de sonunu hazırlayan bir kara delik olabilir. Karzai