Catalog

16 ‘Ejderha’nın yeni hedefi Akdeniz… C S TRATEJİ Çin Girit’e ticari üs kuruyor Ekonomik büyümesini sürdüren Pekin, ticaretini bölgesel transfer istasyonlarıyla destekleme politikası amacıyla Akdeniz’e, bu kapsamda Girit’e yönelmiş durumda. Yunanistan, ABD deniz üssünün bulunduğu adaya, Çin’in liman ve diğer yatırımları yapması için çaba gösteriyor. Dr. Nuraniye HİDAYET EKREM TUSAM Uzak DoğuPasifik Araştırmaları Masası nekrem@tusam.net ADANIN STRATEJİK ÖZELLİĞİ Akdeniz havzası, tarihte Fenikeliler, Roma İmparatorluğu, Kartaca Devleti, eski Mısır devleti, Grek ve Osmanlı İmparatorluğu gibi birçok büyük medeniyetin beşiği ve bu uygarlıkların kesiştiği bölgedir. Aynı zamanda Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan en önemli ticaret ağını oluşturur. Bu bağlamda, Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler arasındaki ticaret, tarihin her safhasında bölgenin önemini artırmıştır. Bununla birlikte söz konusu bölge üç kıtayı birbirinden ayrıma özelliğine sahiptir ve bu bölgede tarihte pek çok jeopolitik oyun oynanmıştır. Girit, Akdeniz’in stratejik bir bölgesinde, Ege Denizi’nin güneyinde, Türkiye’ye sadece 180 kilometre uzaklıkta olan en büyük Yunan Adasıdır. Kıbrıs’tan sonra Akdeniz’deki ikinci en büyük ada olan Girit Adası, Doğu Akdeniz’in en önemli limanlarından biridir. Ada, stratejik açıdan Ege denizinin güney kilidi olarak tarif edilmektedir. S on aylarda Çin ile Yunanistan, Çin’in Girit Adası’nda liman açması ile ilgili müzakereleri yoğun olarak sürdürüyorlar. Yunanistan, Çin’i Ada’da yatırım yapmaya çağırıyor. Çin’in Girit (Kandia) Adası’nda liman inşaatlarına ne zaman başlayacağına, yatırım kapasitesinin ne olacağına dair ayrıntılı bilgi açıklanmamışsa da, bu projenin hayata geçirileceğine kesin gözüyle bakılıyor. Çinliler, bu girişimin daha çok ticari nedenlerden kaynaklandığını ileri sürse de, Akdeniz’in güneyindeki Afrika ülkeleri, özellikle zengin enerjiye sahip olan Libya ve Cezayir gibi ülkeler, Akdeniz’de yer edinmek isteyen Çin’in, deniz aşırı enerji güvenliği stratejisine önem verdiğini düşünüyorlar. Çin’in bu girişiminin Türkiye’yi etkilemesi de söz konusu. Yunanistan’ın Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’yle birlikte uyguladığı "Ortak Savunma Doktrini"ne göre Ada, Yunanistan’ın en son savunma hattıdır. Bunun yanında Girit’teki Amerikan Deniz Üssü, deniz kuvvetlerinin tahliye ve intikal üssü olarak kullanılmaktadır. Souda Körfezi’ndeki havadeniz üssü ise Amerikan 6. Filosu’nun lojistik destek tesisidir. ABD, Souda Üssü sayesinde Libya’yı da kontrol altında tutmaktadır. Girit Adası Türkiye açısından da stratejik öneme sahiptir. Askeri açıdan Girit ve civarındaki adalara sahip olan bir güç, ilk aşamada Türkiye’nin kuzey ve batı kıyılarının Akdeniz’le bağlantısını keserek Çanakkale Boğazı önünde bulunan Limni adasından İskenderun Körfezi’ne kadar uzanan stratejik konumdaki bu adalar kuşağıyla Türkiye’yi çevreleyerek, Anadolu’nun ikmal yollarını kontrol altına alabilir. TİCARET YUNANİSTAN’IN ALEYHİNE Çin ile Yunanistan arasındaki diplomatik ilişkiler 1972 yılında kuruldu. Soğuk Savaş sonrası hız verilen Çin ile Yunanistan arasındaki siyasi ilişkiler, 20002005 yılları arasında kültürel ve askeri ilişkilerin geliştirilmesi ile birlikte daha da önem kazanmıştır. Yılda 55 milyar dolarlık dış yatırım, ucuz işçilik ve ihracata dayanan Çin ekonomisi arayış içindedir. Çin’in Yunanistan politikası daha çok bu zemin üzerine oturtulmaktadır. Çin’in resmi makamlarına göre, iki ülkenin 2003 yılındaki ticari hacmi 1 milyar 188 milyon dolar iken, Çin’in ihracatı 1 milyar 113 milyon dolar, ithalatı ise, 75 milyon dolar olmuştur. İkili ticaret hacmi 2004 yılında 1 milyar 4 yüz milyon dolar, 2005 yılının ilk 10 ayında 1 milyar 700 milyon dolar olarak gerçekleşmiş ve bir önceki yıla göre yüzde 43 artmıştır. Yıl sonunda ikili ticaret hacminin 2 milyar dolar olacağı tahmin edilmektedir. Ancak ikili ticaret ilişkileri Yunanistan’ın aleyhine gelişmektedir. Günümüzde Çin, Yunanistan’ın ithalatında 8. sırada yer almakta ve Yunanistan’ın Asya’daki en büyük ticari ortağı durumundadır. Çin, Yunanistan’a daha çok gezi gemisi, turistik gemi, klima, bavul, el çantası, tekstil ürünleri, ayakkabı ve şapka satarken, Yunanistan’dan zeytinyağı, alkollü içecekler ve mermer gibi ürünleri satın almaktadır. Çin’in dış ticaretinde Yunanistan’ın önemli bir yeri yoktur, ancak Çin’in Yunanistan dış ticaretinde büyük bir önemi vardır. YOĞUN ZİYARETLER 2005 yılı, ÇinYunanistan ilişkilerinin en yoğun olduğu yıl olmuştur. Aralık ayının sonunda Yunanistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Evripidis Stylianidis başkanlığında, çoğu işadamı olan 40 kişilik Yunanistan heyeti Çin’i ziyaret etmiştir. Yunanistan bu ziyareti ile ikili ticaret ilişkilerinin arttırılmasını hedeflemiştir. Stylianidis, Çinli girişimcilerin daha çok yatırım yapması ve Yunanistan’ın, Çin’in Avrupa’daki transfer istasyonu olması çağrısında bulunmuştur. Stylianidis, "Çin yatırımı yalnızca 11 milyon Yunanlının alım gücüne hitap etmiyor, aynı zamanda 800 milyonluk Avrupa pazarına hitap ediyor" sözleri ile Yunanistan’ın Avrupa pazarının anahtarı olduğunu vurgulamak