Catalog

Soldan sağa: Louise Behar, Albert Saul, Lazar Ruso ve Stella Ventura... Behar ile Saul'un Parisyülarına ait siyahbeyazfotoğraflar ise (arkaplanda), toplama kampı öncesi ve sonrası hayatın b'zetigibL. Şimdi ikisi deyaşadıklartm anlatırken tek bir amaçlan var; dünya bir daha bu acıları yaşamasın... (Kolaj: SÜLEYMAN ABAY) , Bu fotoğraflar unııtulnıavaeak G alata'da, Aşkenaz Kultür Derneği'nde bir sergi, insanlık tarihinin en utanç verici tablolanndan birini canlandınyor. Üstelik bu tarih yanm yüzyıl öncesine ait ve bu yüzden can yakıcı, incitici, bir o kadar da utanç verici... Hele de yerkürenin çeşitli kara parçalannda benzer sahnelerin bugün de yaşandığını bilmek, tanık olmak... Işte bu, utancı dahadaarttınyor... Gelin şimdi lkinci Dünya Savaşı'nın ilk yıllanna, 1940yılının HHaziranı'nagidelim.ButarihteFransa,Almanlartarafindan işgal edildi. Aynı yılın sonlannda Pithiviers'tebirtoplama kampı kurulduveParis'te yaşayan Polonya kökenli Yahudilerle dolduruldu. Ağustos 1941'de Drancy'de bir toplanma kampı hazırlandı, binlerce Yahudi de o kampa gönderildi. 11 Aralık 1941 'de iki albayın öldürülmesine misilleme olarak, Paris'te tutuklanan bin Yahudi, büyük gizlilik içinde Compiegne'de kurulu Front Stalag 122'ye yollandı. Amcrikan, Rus ve politik esir bölümleri bulunan bu kampta, bin Yahudi ayn, geçici bir bölüme konuldu. Geçiciydiler, çünkü peşinen ölüme mahkum edilmişlerdi. Drancy, ilk toplama kampı değildi. toplama kampı olarak düzenlenmesini emretti. Üç yüz Yahudi tutuklanarak çalıştınlmayabaşlandı. 1941 'de40kilometrelıkalana yayılan ve çoğu Polonyalı on bir bin kişiyi banndıran Auschwitz işte böyle kurulmuştu. Biryılsonra, 11 Mart 1941 'de, kampı gezen Himmler kampın otuz bin tutukluyubanndıracakşekildebüyütülmesini,yakınlardaki Birkenau köyüne de yüz bin tutukluyu banndırabilecek ikinci kampın yapılmasını emretti. Böylece Auschvvitzana kamp, Birkenau ve Monovvitz'tcn oluşan bir komplekse dönüştü. 17 Ocak 1945 'e kadar, Almanya'dan, Avrupa'nınAlmanyatarafından işgal edilmiş ve Alman taraftarı hükümetlercc yönetilen ülkelerden yola çıkan say ısız tren konvoyunun son durağı, Polonya'da, adı o güne kadar hiç duyulmamış olan Auschwitz olmuştu. Dört buçuk yıl boyunca kampa getirilen insansayısı,birmilyaryüzmilyonu Yahudi olmak üzere, en az bir milyar üç yüz milyondu. Çalıştırmak için uygun bulunmayan 850 bin Yahudi daha kampa gırer girmez gaz odalanna götürüldü, zehirli gazla öldürülerek özel fınnlarda yakıldı. Sadece altı ayda, 1944 yılının mayıs ve ekim aylan arasında kampa getirilen ve öldürülen Yahudi sayısı altı yüz binibulmuştu. 17Ocak 1945'te, Almanlann, terk etmeden önce yaptıklan son içtimada, birmilyon üç yüz bin kişinin girdiği Auschvvitz'te tutuklu sayısı 31 bin 894'tü. Açlık ve soğuk tutuklulann direncini zorlamıştı, ağır çalışma koşullan hastalıklara yolaçmıştı. Tütuklunun üzerindeeski giysiîerden yapılmış bir yelek, kazak, göğüse yerleştirilmiş kâğıt parçası bulunduğunda ceza öldüresiye dövülmekti. Belge yokluğu, tutuklular arasındaki çocuk sayısı hakkında kesin bilgi edinilmesini engelledi. 6 Ocak 1943'te Himmler, SovyetlerBirliği'ndedirenişçilerleilişkisiolan herkesin tutuklanmasmı emretti ğinde kampa getirilen çocuk sayısının 900 olduğu tahminediliyordu. 1944'tede kampa 14yaşından küçük 680,1417 yaş arasında 1400 erkek ve kız çocuk getirilmişti. Auschwitz'e, iki yüzbini Yahudi, 232 bin çocuğun girdiği biliniyordu. \ Türkiye'de ilk kez Nazi soykınmını fotoğraf ve belgelerle anlatan bir sergi açıhyor. Sergi sırasında Türk asıllı olduklan için kamplardan kurtulan Yahudilerin anlatıldığı bir video filmi gösterilecek. Dr. Seyfi tşman, çektiği filmde anlatılanlan Cumhuriyet Dergi için yazıya döktü. Filmde Türk konsoloslann anlatımlanna da yer veriliyor. Sergi, Galata'da Schneidertempel Sanat Merkezi'nde 19 Nisan31 Mayıs tarihlerinde izlenebilecek. Kamplann Türk tamklan... Biz yine Drancy Toplama Kampı'na dönelim. Bu kampın kurbanlan arasında savaş yıllannda Paris'te yaşayan Türk asıllı Yahudiler de vardı ve mutlak bir ölümden kurtulmalan ve Fransa'yı terk edebilmeleri vatandaşhklan sayesinde olmuştu. Lazar Ruso bu sürece tanıklık eden bıı Yahudi. 12 yaşındayken ailesiyle birlikte Is tanbul'dan Paris'etaşınan Ruso, işgal yılla nnın zorluğunu anlatırken Parisli tüm Yahu dilerin karakollaragitmek, resmi makamla rabelgclennigösterip"YAHUDl"damgas almakzorundaolduğunuanımsıyor. Birgün metro çıkışı iki Alman askeri tara fındandurdurulanRuso.kimlikkâğıdınd; Auschwltz ve gaz odaları... 1939 Polonya u>galındedırcnişlekarşılaşan Almanlar, dircnişi kıtmak için kamp düşünccsini ortaya attılar, 27 Nisan 1940'da da Himmler, Polonya ordusuna ait orduevinin