Catalog

(7 ŞUBAT 1812 / 9 HAZİRAN 1870) İşçinin ve yoksulun sesi: Charles Dickens! iktorya döneminde Britanya’nın düşkünler çevresinde, yoksulların ortalama yaşam süresinin 22 yıl olduğu bir V ortamda dünyaya gelen ve çok küçük yaştan itibaren muhtaç ailesini desteklemeye çalışan Charles Dickens, babası hapse düşünce ailesinin tüm yükünü omuzlamak zorunda olan insanlardan sadece biriydi. Yaşamı, henüz 12 yaşında travmatik biçimde deneyimlemek, işçi sınıfı ve yoksul insanlarla ilgilenen, acılarını paylaşan, seslerini duyuran bir edebiyat tasarımına öncülük etmesini sağladı. Ezilenlerin, dışlanmışların mücadele ettiği korkunç koşulları işlerken reformcu kimliği ile sosyal çürümeleri ve kurumsal yolsuzlukları dile getirip İngiltere toplumunda içten içe kalıcı bir değişimi teşvik etti. Oliver Twist, Büyük Umutlar, David Copperfield, Bir Noel Şarkısı, İki Şehrin Hikâyesi gibi her biri kültleşen ölümsüz yapıtlarını büyük şehirlerin banliyölerinde kurgulayarak sanayileşme ile baskı ve sömürü sorunlarını kınamayı sürdürdü. Suçluların ve yoksulların yaşadığı bölgelerdeki boğucu atmosferi yansıtarak endüstriyel sözde gelişmişliğin kirli havasını adeta üç boyutlu betimledi. Dickens, adaletsizliğe, eşitsizliğe, sömürü düzenine rağmen mutlu sonla ve yitirmediği daha iyi bir dünya düşüyle incelikle inşa ettiği yazınsal mirası üzerinden, hayallerindeki eşsiz Britanya’ya ses verdi / vermeye devam ediyor. Suçluların ve yoksulların yaşadığı bölgelerdeki boğucu kası Kültür Yayınları) ve David Copperfield’da da (Çeviren Z. DOĞAN KORELİ atmosferi yansıtarak endüstriyel sözde gelişmişliğin kirli ha- Meram Arvas / Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları) öksüz- vasını adeta üç boyutlu betimler. lerin sözcülüğüne soyunur Dickens. VİKTORYA DÖNEMİNDE YOKSUL OLMAK! Ayrıca zenginlik ile yoksulluk, emek ve beleşçilik, iyinin Britanya’da Viktorya döneminde, merhametsiz zenginler ‘OLIVER TWIST’ VE İNSANLIK MÜCADELESİ! kötülüğe karşı nihai zaferi gibi başat temalarını güçlü şekil- ile ölümüne sömürdükleri yoksullar arasında ciddi bir uçu- Bunda henüz çocukken güvencesiz olarak çalışmak zo- de işlemeyi sürdürür. rum vardı. Yoksullar, borçlular hapishanesine düşmemek runda bırakıldığı ve sürekli aşağılandığı boya fabrikasında Toplumsal iletileriyle öne çıkan bu yapıtlarında sınıf atla- için tehlikeli ve sağlıksız koşullarda çalışmak zorundaydı. tanık olduğu acıklı sahneler yanı sıra gerçeği ironik boyut- manın karakter üzerindeki etkisini de öne çıkarır. Kırsalda Çocuklar ise para kazanmalı ve ailelerinin geçimine des- larda sorgulayan derinlikli bir dil anlayışının da etkisi vardır yaşam mücadelesi veren insanların şehir beyefendisi olunca tek olmalıydı. Ailelerine destek olamayanlarsa ya büyük ih- ve kalemini yalnızca yoksulları savunmak için kullanır. öz değerlerini koruması gerektiğini ortaya koyar. timalle ölecekleri yoksul evlerine sığınıyor ya da sokakta Kötülüklerle örülü dünyada, toplumsal gerçekçi yazının- Yaşam başarısının başkalarından gelecek hayırlarda giz- şanslarını deniyordu. da iyimser bir yaşam bakış açısını ve geleceğe ilişkin umu- lenmediğini belirtir; başarının yalnızca kişinin kendi azim, Birleşik Krallık’ın düşkünler çevresinde, yoksulların or- du da ihmal etmez. sabır ve çalışkanlığıyla olabileceğini vurgular. talama yaşam süresinin 22 yıl olduğu bir ortamda dünyaya İlk romanlarından Oliver Twist’te (Çeviren Nihal Yeğino- gelen ve çok küçük yaştan itibaren muhtaç ailesini destek- NEMRUT EBENEZER’IN İNSANLIKLA balı / Can Yayınları), yoksullara ve savunmasızlara uygula- lemeye çalışan Charles Dickens (7 Şubat 1812 / 9 Haziran İMTİHANI: ‘BİR NOEL ŞARKISI’ nan kötü muameleyi, yetimhanede büyüyen Oliver Twist’i 1870), babası hapse düşünce ailesinin tüm yükünü omuzla- Muhtaçlara dokunmayan, onlara ulaşmayan serveti eleş- kullanarak eleştirir. mak zorunda olan insanlardan sadece biriydi. tirdiği, bencillik konusunda nefretini ortaya koyup çalışma Yoksul çocukların dramını etkili ve duygulu biçimde göz- ve dostluğu yüceltmeyi sürdürdüğü ölümsüz yapıtlarından ÜÇ BOYUTLU EDEBİYAT TASARIMIYLA ler önüne sererek halkın ve yöneticilerin dikkatini çekmeyi, Bir Noel Şarkısı’nda (Çeviren Çiçek Eriş / Türkiye İş Ban- CHARLES DICKENS! çocukların yaşam koşullarının iyileştirilmesine katkı sağla- kası Kültür Yayınları), bu kez “Ebenezer Scrooge” adlı aşırı Yaşamı, henüz 12 yaşında travmatik biçimde deneyimle- yabilmeyi amaçlar. cimri, yaşlı, nemrut bir adamın bir Noel arifesindeki dönüş- mek Dickens’ın, döneminin yalnızca zengin ve üst sınıf bi- İyiler ile kötülerin çatışması olarak değerlendirilebilecek türücü yolculuğuna ortak eder okuyucuları. reylerinin sesini duyuran yazın cereyanından uzaklaşıp işçi romanda tüm kötülüklere rağmen iyi ve erdemli kalabilme- Scrooge bir gece rüyasında, ölmüş eski iş ortağı Marley’in sınıfı ve yoksul insanlarla ilgilenen, acılarını paylaşan, sesle- nin her türlü zorluğu yeneceğinin altını çizer. hayaleti ile birlikte geçmiş, şimdiki ve gelecek Noellerin ha- rini duyuran bir edebiyat tasarımına öncülük etmesini sağlar. Nihal Yeğinobalı’nın yetkin çevirisiyle yayımlanan ro- yaletleriyle yüzleşir. Marley’in yaşarkenki bencilliği onu öbür “Pip, Oliver Twist, David Copperfield” gibi adaletsiz bir man, okuyucuyu Oliver’ın yaşadıkları üzerinden “Nasıl ha- toplumun kurbanı ikonik karakterler aracılığıyla ezilenlerin, dünyada sefalete mahkûm etmiştir ve Scrooge’un da benzer yatta kalırım?”dan çok “Nasıl insanlığımı korurum?” soru- bir yazgıyla karşı karşıya olduğunu konusunda onu uyarır. dışlanmışların mücadele ettiği korkunç koşulları işlerken re- suyla yüzleştirir. Çiçek Eriş’in özenli çevirisiyle karakterlerin duygusal formcu kimliği ile sosyal çürümeleri ve kurumsal yolsuzluk- SINIFTAN SINIFA ‘BÜYÜK UMUTLAR’ ları dile getirip İngiltere toplumunda içten içe kalıcı bir de- zenginliğini dilimize taşıdığı, kapitalist hırsların alegorik bir VE ‘DAVID COPPERFIELD’ yergisi olarak da okunabilecek, Bir Noel Şarkısı’ndaki dört ğişimi teşvik eder. Yapıtlarını büyük şehirlerin banliyölerinde kurgulayarak sa- Sadece Oliver Twist’te değil diğer kült yapıtları Büyük hayalet, ekonomik sömürü sisteminin insanları nasıl tüketti- nayileşme ile baskı ve sömürü sorunlarını kınamayı sürdürür. Umutlar (Çeviren Didar Zeynep Batumlu / Türkiye İş Ban- ğini tüm çıplaklığıyla ortaya koyarken Dickens, vicdan >> 8 6 Şubat 2025 Çizim: JAN OP DE BEEK