Catalog

(14 ARALIK 1953 / 6 ŞUBAT 2009) Aklı, dostluğu, çalışkanlığı, direnciyle bir güzel insan: Türkel Minibaş! yardımcısı olarak unutulmaz projelerde imzası var- politikalarıyla cendere altında tutulup yıldırılmaya çalı- dı. “Çalışmaya Hazır İşgücü Olarak Kentli Kadın şılan ama duyarlılığını, bilincini koruyarak ayakta kal- mayı başaran, emperyalizme ve işbirlikçilerine karşı öz- ve Değişimi, Türkiye’de Yolsuzluğun Sosyo-Ekono- mik Nedenleri Etkileri ve Çözüm Önerileri” başlıklı gürlük savaşımı veren devrimci, yurtsever insanlara ka- 1 ortak çalışmalar yaptı. rarlılık ve güç aşıladı. Yaşananları “görmezden gelmekte direnenler”in sayısını azaltmaya çalıştı. Çağ Atlatma Serüveni: 1453-1980 (Bağlam Yayın- ları, 1994) adlı kitabında, tek başına ele alınan olayla- Ekonomideki birikimine kattığı aydınlatıcı yazar kimli- rın zamanın önlenemeyen erozyonuna mahkûm oldu- ğiyle dünyada ve ülkemizde yaşananları Cumhuriyet’teki “Gözucuyla” köşesinde, “Göz kenarında kalıp da görmez- ğu, ne kadar önemli olurlarsa olsunlar bir süre sonra anlamını yitirerek unutulup gideceği gerçeğine karşı den geldiklerimizi göstermek kaygısıyla” yorumladı, ülkemi- İstanbul’un fethinden 12 Eylül 1980’e kadarki ekono- zin nereye götürüldüğüne ilişkin uyarılarını inatla sürdürdü. mik ve siyasal tarihimizi zamandizinsel olarak aktardı. ‘BU KEZ DÜŞMANIN ADI: TERÖR’ NE-NEDEN-NASIL! Bu Kez Düşmanın Adı: Terör’de (Cumhuriyet Kitapları, “İmparatorluktan Cumhuriyet, ümmetten ulus, kul- 2005), emperyalist sistemin dünyaya ve ülkemize getirdik- dan birey olmaya çalışan bir toplumun, nasıl sadece lerini, getirmek istediklerini, küreselleşme politikalarının geçmişiyle övünen, tarihe yani zamana karşı direnen, özünün aslında ne olduğunu, günümüzde yaşanan sorunla- çağı yakalamadan çağı atlatmanın mucizesini yaşa- rın kaynaklarının nerelerde, ne zaman doğduğunu irdeledi. yan bir toplumun serüvenini zamandizini içinde ser- Bu yapıtı, bir yanıyla yakın toplumsal tarih kitabı olur- ken, bir yanıyla da eskimeyen güncelliğiyle günümüzde gilemeyi” amaçlayan yapıtını “özgür düşünceden ya- na olan, bilime inanan” öğrencilerine ve “umudunun yaşananların nasıl yorumlanması, dayatmaların neler ol- simgesi” manevi kızı “Sevgican’ın gençliğine” ada- duğunun kavranması, bunlara karşı nelerin nasıl yapılma- sı gerektiği konusunda bir kaynak kitap oldu. yan Minibaş, yapıtının sunuşunda şunları söylüyordu: “Doğduğumda NATO’ya girilmiş, Kore TÜRKEL MİNİBAŞ: ‘BELİRLEYİCİ OLANLAR Savaşı’na gidenler geri dönmeye başlamış, dış bor- ÇOĞUNLUKLA GÖRÜŞ ALANIMIZIN İÇİNDE cum 7 dolar artmıştı. 27 Mayıs devrimini haber ve- GÖZUCUYLA GÖRDÜKLERİMİZDİR!’ ren gazete manşetlerini kesip bir resim defterine “...Sadece ekonomik olaylar değil, yaşamın kendi- yapıştırarak ilkokul öğretmenime verdiğimde ilk kez si ayrıntılar üzerine oturmaktadır. Ama bizler, genellikle karne almanın heyecanını da yaşıyordum. odaklandığımız nesneleri ve olayları görür ve de düşünü- 1960’lı yılların sonunu lise öğrencisi olarak geçi- rüz. Odağın dışındakiler ise görüş alanımız içinde olma- ren biri için 12 Mart darbesi pek de şaşırtıcı değil- sına rağmen hiç mi hiç ilgimizi çekmez. Oysa belirleyi- di. Ne var ki tarihin dün, bugün ve yarın üçlüsünün ci olanlar çoğunlukla görüş alanımızın içinde gözucuyla bir bileşkesi olduğunu anlamak için yine de 1970’li gördüklerimizdir” (s. 13) düşüncesiyle dünyaya ve ülke- yılların rahle-i tedrisatından geçmek gerekecekti. mize dayatılan kürselleşmenin saklanan ayrıntılarına dik- Yeni yeni düşünmeye, ne-neden-nasıl diye sorgu- kat çeken yöntemiyle gerçekleri günışığına çıkardı. lamaya, kısacası insanların birey olmaya başladığı Kitapta ele aldığı ABD’nin dünya egemenliği, BOP, bir toplumun bir darbeyle kul yapılmaya çalışılma stra- ÖNER YAĞCI sömürgeleştirmenin uluslararası anlaşmaları, Avrupa Bir- tejileri sırasında artık orta yaşa gelmiştim. Parçacıklar liği, ülkeler arasındaki eşitsizlik, küreselleşmenin kıska- bir araya getirildiğinde ortaya hiç de yabancısı olmadı- EKONOMİK VE SİYASAL TARİHİMİZİ cındaki ülkemize dayatmalar, buğday, tütün, şeker der- ğımız bildik bir tablo çıkıyordu. Ne var ki biz tarihi sa- ZAMANDİZİNSEL OLARAK AKTARDI! ken tarımımızı çökerten özelleştirme politikaları, sömür- dece savaşlar, barışlar ve birtakım isimler olarak algıla- Akılla sevgiyi, dostlukla gülüşü, bilinçle direnişi, gü- geleştirilmenin temel unsurlarından enerji politikaları, mış, olayların nedenlerini, farklı farklı oluşumların birbi- zellikle insanı bütünleştiren devrimci bir aydın deyince sosyal devletin sonunu getiren su sorunu ve orman yasa- rini nasıl etkilediğini hiç mi hiç düşünmemiştik.” aklımıza gelen Türkel Minibaş, ihtiyacımız olan bir insan sı, sağlık ve sosyal güvenlik sorunları, kadınların sorun- ve aydın örneğiydi. DÜŞÜNCELERİYLE DEVRİMCİ, YURTSEVER ları, dayatılan açlık, işsizlik, eşitliksizlik, kamu yönetimi, Ekonomiyi kuramla sınırlandırmayan, eylemle birleş- yerel yönetimler yasaları konularıyla ilgili yorumlarıyla İNSANLARA KARARLILIK VE GÜÇ AŞILADI! tiren bir bilim insanı olarak Azgelişmiş Ülkelerde Kalkın- bilgiyi, bilinci çoğaltmak isteyen insanlara seslendi. Yaşadığımız coğrafyada ulusal ve uluslararası anlaş- manın Finansman Politikaları ve Türkiye (Der Yayınları, malarla belirlenerek geliştirilen projelerle ülke haritaları- Uluslararası ilişkilerin derinliklerinden çıkardığı ger- 1992) adlı kitaba, Türkiye ekonomisi, küreselleşme, yolsuz- çekliklerle, bunlara ilişkin önermelerle, uyarılarla küre- nın yeniden çizilmesi serüvenlerinin yaşandığı dramatik luk, kalkınma, para, kadın içerikli birçok projeye imza attı. selleşme gerçekliğine bilimle ve ülkenin bağımsızlığı te- koşullara bilgi birikimi ve aydın duyarlılığıyla yaklaştı. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin genel başkan Ürettiği düşünceler, on yıllarca süren “soğuk savaş” melinde tutulan bir ayna oldu. Yazdıklarının boşa gidip gitmediği hakkında ki- tabının son cümlesi olarak “İş ki soru işaretini kul- lanmayı unutmayalım” yazmıştı. Soruları, soru işaretleri ve yanıtları için Türkel Minibaş’a, onun aydınlık bakışlarına, özgür göz- lemlerine teşekkür borçluyuz ve onu özlüyoruz. n 1 Aralarında Gülten Kazgan, Erol Manisalı, İz- zettin Önder, Nail Satlıgan, Erdoğan Alkin, Ay- sel Çelikel’in de olduğu aydınların makalele- rinden oluşan ve Minibaş’ın akademisyen ola- rak odaklandığı ekonomik konularla emekten yana, çocuk ve kadın hakları savunucusu ga- zeteci, yazar kimliğiyle ilgili bir kitap yayımlan- dı: Türkel Minibaş’a Armağan / Kriz, Kalkınma ve Türkiye Ekonomisi (Derleyen: Emine Tahsin, Derin Yayınları, 2012). 4 6 Şubat 2025 VEDAT ARIK