Catalog

‘Dorian Gray’in Portresi’ scar Wilde’ın Dorian Gray’in Dorian Gray’in Portresi’ni okurken de ‘Onu görsen böyle demezdin.’ ‘Kim bu kız?’ Portresi (Çeviren: Müge en başta Basil Hallward olmak üzere on- ‘Adı Sibyl Vane.’ ‘Hiç duymadım adını.’” O Günay / İletişim Yayınları) ların yüzlercesiyle karşılaşmış gibi olur. Dorian Gray’in “beyaz bir nergiz gibi sarsılan” adlı romanını gözden geçirince Bu romanda adı erdemliler arasında dediği Sibyl Vane’in arasındaki o sıcak yakınlık ise kendimi, gençliğimde okumadan geçen dünya yakışıklısı Dorian Gray uzun sürmez. Bunun açıklamasını kitabın yazarı geçemediğim klasiklerin bende gibi dünya nimetlerini elinde tutan Oscar Wilde’a bırakalım: bıraktığı etkileri düşündüm. bir delikanlı bile, portresiyle insanlığı “Dorian’ın portresi, artık zamana ve insanların Dorian Gray elbette yakışıklılığıyla gö- aydınlatma yolunda olan Hallward içindeki çirkin duygulara karşı korunaklı hale gelir. ze çarpıyor. Olayların ışığında yüksek sı- Basil’i boyun damarlarını bıçakla Dorian ise habersizce gençliğin ateşinde Sibyl Vane nıftan olduğu da anlaşılıyor. Büyüleyici parçalayarak canından ediyor: adlı bir genç kıza aşık olur. Genç kız da ona tarifsiz bir görünümüyle merak uyandırıyor. “Dorian Gray resme baktı, birden aşkla bağlıdır ve kariyerinin başında olan seçkin bir Romanın önemli kişilerinden ressam içini Basil Harward’a karşı kontrol tiyatro oyuncusudur. Basil Hallward da o soydan. Dorian’ın edemediği bir nefret duygusu sardı, Dorian, genç kızın yeteneklerini dostları Basil ve sanki tuvaldaki resim onda bu duyguyu Lord Henry ile birlikte izlemeye gider. Ancak Sibyl, güzelliği, Basil’i etkilemiş olmalı ki onu aşkının etkisiyle rolünü tam olarak oynayamaz ve kötü sürekli yanında tutmak ister. Dorian’ı uyandırmış, o sırıtan dudaklarıyla bir performans sergiler. “ilham kaynağı” saydığından büyük kulağına fısıldamıştı. Dorian, dostlarının gözünde rezil olan genç kıza galerilerde sergilemek üzere gerçekçi Avlanmış bir hayvanın vahşi öfkesi öfkelenir ve onu kuliste terk ederek tiyatrodan ayrılır.” bir portresini çizer. kabardı içinde. Birkaç gün önce ip Romanın temel konusu, Dorian kesmek için buraya getirdiği, sonra VE BİR AŞKIN SONU: ‘TANRIM! SENİ Gray’le Basil arasında geçen sonu acı olaylardır. aşağıya götürmeyi unuttuğu bir bıçaktı bu. Hallward’ın SEVMEK NE BÜYÜK DELİLİKTİ’ yanından geçerek bıçağa doğru yürüdü. Onun DORIAN GRAY’İ DİNLEYELİM Sibyl, sanatındaki her zamanki başarısını o son oyunda arkasına geçtiği gibi sandalyesinde kıpırdandı. “Basil Hallward: Resmi çizerken Dorian Gray gösteremeyince Dorian Gray onu yanından uzaklaştırır. Dorian üzerine atıldı, bıçağı kulağının arkasındaki yanımda oturuyordu. İçten içe onun etkisi sirayet O gece yaptıkları konuşmanın, Sibyl’in canına kıy- o büyük damara saplayıp adamın kafasını masaya etti bana ve hayatımda ilk defa o dümdüz orman masına yol açan olayın nasıl geliştiğini ortaya koyan bastırarak defalarca bıçakladı. Boğuk bir inilti ve manzarasında hep aradığım ve bulamadığım mucizeyi ve bu romanı okuyanları titreten uzunca konuşmanın kendi kanında boğulan birinin çıkardığı korkunç ses gördüm. Dorian Gray sanatımda beni harekete bir bölümünü buraya olduğu gibi alıyorum: duyuldu. Basil’in öne uzattığı kolları üç kere çırpınarak geçiren bir güç. Benim için yeni bir sanat tarzına “Gösteri sırasında Sibyl’den bekleneni göremeyince havaya kalktı, ellerini salladı, parmakları garip bir ilham oluyor. Hepsi bu. Dorian Gray’in beti benzi atar. Arkadaşları da Sibyl’i biçim almış, kaskatı kesilmişti.” Dorian kayıtsızca portresinin önünden geçti, yetersiz bulur. Salonda korkunç bir hayal kırıklığı yaşanır. sonra dönüp baktı ona. Resmi görünce bir adım DORIAN GRAY / SIBYL VANE Bir dostu, ‘Sevgili Dorian, sanırım Miss Vane geri çekildi Gray, yanakları zevkten kızardı. Sanki Çevresinin erdemli kişilerinden Lord Henry, hastaydı’ diye araya girince ‘Keşke hasta olsaydı’ diye kendini ilk kez görüyormuş gibi gözlerinde sevinç “İyisi mi hiç evlenme Dorian. Erkek yorulduğu için karşılık veren Dorian’ın gözleri sıcacık yaşlarla dolar. dolu bir ifade belirdi.” evlenir, kadın merak ettiği için; her ikisi de hayal Dayanamaz, sonra ayağa fırlayıp kapıya yönelip İnsan, değişimlerin tutsağıdır! Çok sevdiği bir kırıklığına uğrar” der. bağırır: ‘Aşkımı öldürdün sen. Dehan ve zekân vardı. insanı, olayı, taparcasına sevdiklerini, arkadaşlarını Dorian da “Evleneceğimi pek sanmıyorum Harry. Büyük şairlerin hayallerini gerçeğe dönüştürüyordun. göklere çıkardığı gibi yerin dibine de batırır -katledilen Evlenemeyecek kadar aşığım ben” diye karşılık verir. Şimdi sığ ve aptal birisin sen. Tanrım! Seni sevmek ne büyük delilikti. Ne kadınların trajik öyküleri sonra kimi politikacılara, para “‘Kime aşıksın?’ diye sordu Lord Henry, bir an kadar aptallık ettim! Benim için bir hiçsin artık.’ Kız babası tüccarlara bir süre kölelik yapanların trajik duraksadıktan sonra. ‘Oyuncu bir kıza’ dedi Dorian öyküleri gazete sayfalarını doldurur-. Gray kızararak. Lord Henry omuz silkti. bembeyaz olur, titrer...” n AHMET MİTHAT EFENDİ’DEN ‘GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE KARNAVAL’ “Karnaval romanı, esasında Osmanlı sosyal hayatına yalog halindedir. Sofya’da Tuna gazetesinde önce yazar, daha tamamen yabancı bir eğlence tarzı olan balo ve karnavalların sonra başyazar olarak gazeteciliğe adım atar. aile hayatında, kadın-erkek münasebetlerinde tamiri kabil Mithat Paşa’yla gittiği Bağdat’ta ressam Osman Hamdi Bey, olmayan yaralar açtığını gösterir. Ahmet Mithat’ın bu romanı Muhammed Zühavi ve Şirazlı Bakır Can Muattar gibi isimlerin da Felâtun Bey ile Râkım Efendi gibi, alafrangalığın hicvidir.” de bulunduğu oldukça geniş kültürlü bir çevreye girerek Batı Orhan Okay. ve Doğu kültürleri üzerine bilgisini derinleştirir. Tahtakale’deki evinde kendi matbaasını kurup kitaplarını ercüman-ı Hakikat gazetesinde tefrika edildikten sonra yayımlamaya başlar. Bir yandan da yayımladığı Devir, Bedir, 1881 yılında kitaplaştırılan Karnaval’da Ahmet Mithat Efen- Dağarcık, Kırkambar gibi gazete ve dergilerle gazeteciliğe T di, Beyoğlu’nda gayrimüslimler tarafından düzenlenen devam eder. Yazılarından dolayı Abdülaziz yönetimi Namık karnaval ve baloları ele alır. Kemal’lerle birlikte onu da sürgüne gönderir. Bu eğlencelere katılan ve aynı kadına gönül veren Zekâi Bey Üç yıl süren Rodos sürgününde çocuklar için bir okul açarak ile Resmi Efendi adında iki Osmanlı gencinin aşk, ihanet ve ent- ders vermeye başlar ve ilk romanlarını yazar. İstanbul’a dön- rika dolu maceraları anlatılırken aynı zamanda dönemin konak düğünde çeşitli memuriyetlerde bulunur ve Türk basın tarihi- yaşamı, eğlence mekânları, alafrangalığın vitrini olan Beyoğlu nin en uzun soluklu gazetelerinden Tercüman-ı Hakikat’i kurar. ve çevresi de sosyokültürel görünümüyle gözler önüne serilir. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ahmet Mithat’ın seçme Tanzimat devrinin önde gelen yazarlarından Ahmet Mit- yapıtlarına Türk Edebiyatı Klasikleri Dizisi’nde yer vermeyi hat Efendi (1844 / 1912), gazetecilikle başladığı yazı yaşamına sürdürecek. n hikâye ve roman yazarlığını da ekleyerek çeşitli alanlarda sayı- sı 150’yi bulan yapıt kaleme almıştır. Yazıyı halkı eğitmek için bir araç olarak Günümüz Türkçesiyle Karnaval / Ahmet Mithat Efendi / Türkiye İş gördüğünden ansiklopedik bilgilerle dolu eserlerinde okuyucuyla daima di- Bankası Kültür Yayınları / 328 s. / 2025. 12 20 Kasım 2025