Catalog

HİLMİ ZAFER ŞAHİN’DEN ‘GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU’ ‘Geleneksel tiyatromuz göçer toplulukların dramatik gösterileri üzerinden şekilleniyor!’ Yaşamını tiyatroya adamış Hilmi Zafer Şahin, Geleneksel Türk Tiyatrosu (Okur Yazar Yayınevi) adlı kitabında, “geleneksel tiyatromuzu tanımaya çalışmanın” günümüz tiyatrosuna, oyunculuk, oyun yazarlığı, yönetmenlik ve tasarım alanlarında katkılar sunacağını vurgularken, tarih boyu Anadolu’nun farklı yörelerine yerleşen toplulukların, zenginlik ve derinlik içeren kültürleri ile de renkli bir buluşmaya olanak sağlayacağına dikkat çekiyor. Hilmi Zafer Şahin ile “Kukla, Köy Seyirlik Oyunları, Meddah, Karagöz, Orta Oyunu” başlıklı 5 bölümden oluşan çalışması Geleneksel Türk Tiyatrosu’nu konuştuk. nın her türlü birikimini, büyük kentlerine ve baş- ÇİMEN TURUNÇ BATURALP kent İstanbul’a taşıması hem kültürel buluşma- ya hem de yeni sanat alanlarının yaygınlaşması- ‘BAŞTA ÖĞRETMENLER, na katkı sağladı. ÖĞRENCİLER VE ULUS TARİHİMİZE Özellikle Karagöz ve Orta oyunu bu birikim- İLGİ DUYANLAR İÇİN YAZDIM’ den önemli bir pay aldı. Anlatım teknikleri kadar n Geleneksel Türk Tiyatrosu adlı kitabınızın oyun kişileri ve özellikleri açısından ortaya çı- yazılma serüveninden söz eder misiniz? kan zenginlik de geleneksel tiyatromuzdaki tür- Uzun yıllar farklı okullarda kurumsal alanda leri yoğun olarak etkiledi. dersler verdim, veriyorum. Kitapla aynı adı taşı- yan Geleneksel Türk Tiyatrosu bu derslerden biri. ‘BUGÜNKÜ TİYATROMUZ TULUAT Bu konuda onlarca değerli ve önemli çalışma TİYATROSUNDAN ÇOK ŞEY KAZANDI’ var. Metin And, Özdemir Nutku, Refik Ahmet Se- n Bir de 19. yüzyıl sonunda şekillenen. Tulu- vengil, Nurhan Karadağ, Selim Nüzhet Gerçek, at Tiyatrosu var… Cevdet Kudret, Nurhan Tekerek’in çalışmaları Kısa da olsa Tuluat Tiyatrosu’na da değinme- aklıma gelen ilk örnekler. ye çalıştım. Ancak birçok araştırmacının belirtti- Bunlardan bazıları, geleneksel tiyatromuzun ği gibi Tuluat Tiyatrosu, Tanzimat ve Meşrutiyet belli bir alanına, ya da türüne yönelmiş bazıla- Tiyatrosu’nun karşılığı bir yöneliş. rı da bütünü kapsayan çalışmalar. Benim yaptı- Kişisel olarak Tuluat Tiyatrosu’nu, Batı ğım, ulaşabildiğim farklı zamanlarda tekrar tek- Tiyatrosu’nun 19. yüzyılda ülkemizde hızla yer rar okuduğum bu çalışmaları damıtmak ve yalın açması karşısında, geleneksel tiyatromuz ustala- bir anlatımla ilgilisiyle buluşturmak oldu. rının birikimleriyle biçimlenen yeni yollar arayı- n İlgilisi kim? Kitabın içeriğini kimleri düşü- şının bir alanı olarak görüyorum. nerek oluşturdunuz? Zorlu bir yolculuk olsa da başarı ve yüz akıyla Çalışmamın içeriğini oluştururken geleneksel ti- çıktıkları bir çabanın ürünüdür Tuluat Tiyatrosu. yatromuza ilgi duyan bu konuda ilk adımı atmak is- Bugünkü tiyatromuz bu çabadan çok şey kazandı. teyen, temel bilgileri öğrenmeye çalışan okura, il- giliye yönelmeye çalıştım. Her şeyden önce tiyatro ‘ACI OLAN KARAGÖZ’ÜN ÇOCUK ile birebir bağları olan tiyatro mesleğini sürdüren- OYUNU OLARAK ALGILANMASI VE ler ve üniversitelerin tiyatro bölümü öğrencileri… GELENEKSEL TÜRLERİN ÖZEL Ortaöğretimde bilgi alanı olarak tiyatromuzu ÇABALARLA YAŞATILIYOR OLMASI!’ öğretmeye, öğrenmeye yönelen öğretmenler ve n Günümüz Türk Tiyatro’suna geleneksel ti- öğrenciler, Geleneksel Türk Tiyatrosu kitabından yatromuzdan kalan ne? yoğun olarak yararlanacaktır. Belki de onları ulus Pek çok şey kaldı. Her şeyden önce doğaçla- sal öğeler, olgular, geleneksel tiyatromuzun hem içeri- tarihimize ilgi duyanları da eklemeli. maya dayanan geleneksel tiyatromuzun değerli araş- ğini hem de biçemini, tekniğini oluşturuyor. tırmacılarca değerlenen ve yazıya aktarılan örnekle- “KUKLA, KÖY SEYİRLİK OYUNLARI, Bir de uzun bir süreçten sonra gelinen Anadolu toprak- ri oynanmakta, ya da “nev-i icat” olarak anılan ve MEDDAH, KARAGÖZ VE ORTA OYUNU” larının gösterim sanatlarındaki zenginliği buna eklenmeli. Karagöz’ün yeni bir içerikle izleyiciyle buluşturulan n Kitabın bölümlerinden söz eder misiniz? ‘ANADOLU’NUN İLK ÇAĞLARDAN oyunları ustaların becerisiyle günceli yakalamakta. Kitap 5 ana bölümden oluşuyor: “Kukla, Köy Seyir- GELEN BİRİKİMİ, TÜRK TOPLULUKLARIN Ayrıca dil tavır, anlatım biçemi ve oyun kişileri ola- lik Oyunları, Meddah, Karagöz ve Orta Oyunu”. OYUN GELENEKLERİNİ ETKİLEDİ!’ rak günümüz yazarlarınca değerlendirilmekte. Yanı sıra çalışmamın giriş bölümünde ulus tarihimizin n Anadolu topraklarının, antik çağlardan gelen bi- Musahipzade Celal, Haldun Taner. Turgut Özak- dramatik sanatlarla ilişkisine, Orta Asya’dan Anadolu’ya rikimi Geleneksel Türk Tiyatrosu’na neler kattı? man, Sadık Şendil, Oktay Arayıcı, Bilgesu Erenus, Mu- göç eden Türklerin, diğer halkların gelenek ve görenekle- Kitapta da değindiğim üzere Anadolu’nun ilk çağlar- rathan Mungan ve pek çok oyun yazarımız böylesi bir rindeki gösterim sanatlarıyla bağlarına değinildi. dan gelen birikimi, 10. yüzyıldan itibaren bu topraklara birikimi dünden bugüne yapıtlarıyla taşıdılar. Çünkü geleneksel tiyatromuz yalnızca doğa-insan ilişkisindeki göçer toplulukların dramatik gösterileri gelen Türk toplulukların dramatik gösterimlerini, oyun Öyle ki onlar oyunlarıyla bugün tiyatromuzda en çok geleneklerini oldukça etkiledi. ilgi gören yazarlar. üzerinden şekilleniyor. Büyük bir coğrafyanın içindeki inançlar, yaşam bi- Örneğin taziye geleneğinin, mevsimlerin değişimin- Burada acı olan Karagöz gibi geleneksel bir anlatı tü- çimleri, tarihsel olgular, doğa-insan çatışmasına dayalı deki dramatik etkinliklerin katkısı oldukça önemli. rünün tiyatrolarımızda çocuk oyunu olarak algılanması süreçler, üretim ilişkilerinden halklara yansıyan sanat- Selçuklu ve Osmanlı devletlerinin geniş bir coğrafya- ve geleneksel türlerin özel çabalarla yaşatılıyor olması. n 6 21 Mart 2024