Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
HİLMİ UYSAL, MUALLA AKSU, PAKİZE TÜRKOĞLU’NDAN
‘Sağlık Ekseniyle Köy Enstitüleri’
25 Temmuz’da yitirdiğimiz, Yeniden İmece dergisinin yazarı, Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği’nin (YKKED) onursal üyesi, Aksu
Köy Enstitüsü ve Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü çıkışlı eğitimbilimci, araştırmacı, yazar Pakize Türkoğlu’nun danışmanlığında;
YKKED Antalya Şubesi Kurucu Başkanı, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nden emekli öğretim üyesi Prof. Dr.
Mualla Aksu ile Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hilmi Uysal tarafından hazırlanan Sağlık Ekseniyle Köy
Enstitüleri (Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları), Köy Enstitülerinde köy sağlık Memuru yetiştirilmesini ele alıyor.
ra Çifteler, Göl ve Arifiye’dekilerde ku-
SAĞLIK KOLU MEZUNLARINA VERİLENLER
CEYHUN BALCI
rulan sağlık kolları eklenmiş.
Köy Enstitülerinin sağlık kolunu bitirenlere verilenlerin
listesi de oldukça etkileyici. Bir at ve eyer takımı, bir çift
“... Köyleri hastalıklardan
KÖYLERE ERİŞMENİN VE
sığır, mısır taneleme aygıtı, pulluk ve sağlık çantası.
kurtaramadığımız sürece, canlı ve
BÜTÜNLEŞMENİN ADIDIR
At, o dönemin biricik ulaşım aracı. Sığır ve pulluk hay-
mutlu bir topluma kavuşamayız. Millet
KÖY ENSTİTÜLERİ TASARIMI!
vancılık ve tarım öncülüğünün simgeleri. Sağlık çantası da
çoğunluğunun sağlığı ile ilgili bu işi tıpkı
Ülkenin yüzde 80’inin yaşadığı köy-
köylüye temel sağlık hizmeti için gerekenleri bulunduruyor.
ilköğretim davası gibi kökten çözümlemek
lere erişmenin, oralarla ve oralarda ya-
Bunlardan çok daha fazlası eğitim içinde iş, iş içinde eği-
yoluna düşmek, Sağlık Bakanlığı’nın
şayanlarla bütünleşmenin adıdır Köy
tim ilkesiyle düzenlenen ders izlencesi aracılığıyla verilmiş-
gerçekleştirmesi gereken ulusal
Enstitüleri tasarımı.
tir enstitüyü bitirenlere. Onlara düşen içinden çıktıkları or-
ülkülerimizden biridir....”
Köye sağlık götürmede de biricik fırsat-
tama geri dönüp donanımlarını aktarmaktan ötesi değildir.
İsmail Hakkı Tonguç
tır bu enstitülerle kendisini gösteren anla-
yış. Eldeki insan kaynağıyla değil köyle-
LA TELİ OPERASYONU
CUMHURİYET KURULDUĞUNDA
re kentlere bile sağlık hizmeti götürme- Yıl 1961. Artvin, Yusufeli-Boyalı’da görevli enstitülü öğ-
TÜRKİYE’DEKİ SAĞLIK ÇALIŞANI
nin düşe eşdeğer bir durum olduğu dü-
retmen üst dudağında derin kesisi olan bir çocuğu mandolinin
SAYISI 1200 DOLAYINDAYDI!
şünülürse enstitüler görev üstlenecektir.
la telini dikiş gereci olarak kullanarak başarıyla tedavi eder.
Yıl 1923! 550 hekim 560 sağlık memu-
Enstitülerin etkinleştirildiği yıllar-
Ulaşım olanaklarının kısıtlı olduğu o yıllarda, bir şekilde
ru 136 ebe. 60 eczacı. Cumhuriyet kuruldu-
da kimi kısıtlılıklar olsa da hemen her enstitü-
ulaşılabilse de küçük il merkezlerinde bile doktor bulmak
ğunda Türkiye’deki toplam sağlık çalışanı sa-
nün hekimi, hemşiresi ve hasta bakıcısı vardır. Her ensti-
olanaksızdır. Bu koşullar altında iş başa düşünce enstitülü ya-
yısı 1200 dolayındaydı. 10 yılı aşkın yorucu,
tüde enstitü öğrencileri, öğretmenleri ve diğer çalışanları-
ratıcılığını da devinime geçirerek böylesi önemli bir yaralan-
yıpratıcı ve hepsinin ötesinde ölümcül savaşların ardından
na sağlık hizmeti veren revir de eksik değildir.
mayı başarıyla sağaltabilecek bilgiye ve özgüvene sahiptir.
Anadolu’da 10 milyonu biraz aşkın sayıda insan kalmıştı.
Başta hekimler olmak üzere revir çalışanları çevre köy-
Yokluklarının üzerinden üç çeyrek yüzyıl geçmiş olsa
Üretim yapabilecek, eli saban tutanların çoğu savaşta
lere de sağlık hizmeti vermektedirler.
toprağa düşmüştü. Geride kalanlar dul eşler, yetim çocuk- da, Köy Enstitülüler sayıca azalmış olsalar da enstitü ay-
Enstitülerle ışığa kavuşan köyler yine onlar aracılığıyla
lar ve elbette yaşlı analar, babalar. dınlığı varlığını sürdürüyor.
hekimle, hemşireyle, sağlık memuruyla tanışmıştır.
Onların da önemli çoğunluğu yoksul, yoksun ve sağlık- Enstitülerin sağlık alanındaki başarılarına ilişkin görece
Köylerdeki sağlık hizmeti gereksinimini yalnızca sayrılıkla-
sız. Trahom, frengi, verem, sıtma ve onlara eşlik eden sa- az sayıdaki yayına eklenen Sağlık Ekseniyle Köy Enstitüle-
rın tanısı ve sağaltımı kapsamında değerlendirmemek gerekir.
yısız bulaşıcı hastalık ıssız Anadolu’da kol geziyor. ri (Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları) kitabı
Bulaşıcı sayrılıkların önlenmesi, ana-çocuk sağlığına iliş-
Onlara eklenen kızamık başta olmak üzere çocukluk ça- ilgilisine çok daha fazlasını sunabilecek varsıllıkta.
kin temel bilgilerin edindirilmesi, çevre ve toplum sağlığını
ğı bulaşıcı hastalıkları da eksik değildi. Bir kızamık salgını
ENSTİTÜLÜLER DR. REFİK SAYDAM
korumaya yönelik bilgilerin verilmesine eklenen temel tıbbi
sonucu kimi köylerin çocuksuz kaldığına rastlanıyor kay-
HIFZISSIHHA ENSTİTÜSÜ’NDE
ve cerrahi girişimlerin öğretilmesi sonrasında köylere dağı-
naklarda. Yeterince ürpertici sayılmaz mı?
Enstitünün sağlık kolunu bitirenler dönemin hekimsiz,
lan sağlık kolu mezunlarının yarattığı harikalara ilişkin bil-
Cumhuriyet’in başta anımsattığımız insan kaynağıy-
hemşiresiz ortamında temel tıbbi bilgiyle donatıldıkları
ginin varlığı enstitülerin on parmağında on hüner olan ve-
la nüfusun yüzde 80’inin yaşadığı 40 bin dolayında köyde
için iyileştirici role de sahip olmuşlardır. Ancak asıl işlev-
rimli bir insan kaynağına dönüştüğünün kanıtıdır.
sağlık hizmeti sunmasının olanaksıza eşdeğer olduğu
leri çevre ve toplum sağlığını koruma ile önleyici tıp anla-
Yoksul ve yoksun olmasının yanı sıra hastalıklı da olan
tartışmasızdır.
yışını uygulama alanında kendisini göstermiştir.
Anadolu insanının bir an önce sağaltılmasında sağlık bakan-
İLK OLARAK KIZILÇULLU, AKÇADAĞ, Binlerce köyde aşılamayı da onlar yapacağı için aşıla-
lığı örgütlenmesine eşsiz katkı sunan Köy Enstitülerinin baş-
PULUR VE HASANOĞLAN’DAKİ rı tanıma, aşıların nasıl yapıldığını öğrenme de eklenmiş-
ka pek çok alandaki başarılarına sağlıktakileri de eklemeyi
ENSTİTÜLERDE SAĞLIK KOLU KURULDU! tir izlenceye. Bu kapsamda enstitülüler öbekler halinde
unutmamak gerekir.
Yazıya başlarken paylaştığım Tonguç’un sözleri sağlık Ankara’daki Dr. Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü’ne
Sağlık kolu öğrencilerinin derslerine göz atıldığında fiz-
bakanlığına odaklansa da Köy Enstitüleri bu ivedi gereksi- yoloji, anatomi, genel patoloji, çocuk bakımı, bulaşıcı say- götürülmüşlerdir. Bundan 80 yıl önce aşı üreticisi olan
nimden kendisine görev çıkarmış. Işık götüreceği Anadolu Türkiye’nin onlara gösterecek çok şeyi olduğu kesindir.
rılıklara rastlanabilir.
köylüsünün sağlığı öncelenmiş. O günün koşullarında ivedi gereksinim olan köyde sağlık Köy Enstitülerinin yalnız Türkiye’de değil dünyada da
İlk olarak Kızılçullu, Akçadağ, Pulur ve Hasanoğlan’da- hizmeti için enstitünün özgün katkısı büyüleyicidir. Çok sa- parmakla gösterilen kurumlar olduğunu sağlık eksenindeki
ki enstitülerde sağlık kolu kurulmuş. Kısa süre sonra onla- yıda örnekten söz edilebilir. başarılarıyla da ortaya koydukları tartışmasızdır.
n
‘SORULARLA KÖY ENSTİTÜLERİ’
ir devrim kurumu olarak Köy Enstitüleri, kurulduğundan bu yana
Bçeşitli çevrelerce karalanmak, önüne engeller çıkarılmak, amaç ve
hedeflerinin çarpıtılmak, saptırılmak istendi.
Köy Enstitülerine yönelik asılsız, tutarsız, düzeysiz iftira ve saldırılar,
karşıdevrimci iktidarların her dönem geçer akçesi oldu ve Cumhuriyet
karşıtları bu “resmi yalanlara” sarıldı.
İsmail Hakkı Tonguç Belgeliği Vakfı ve Cumhuriyet Kitapları’nın
eşgüdümünde Firdevs Gümüşoğlu’nun yayına hazırladığı Sorularla
Köy Enstitüleri, Cumhuriyete ve kurumlarına yönelen bu gerici
girişimlere karşı gerçekleri ve doğruları; halkçı, Aydınlanmacı,
devrimci ve bilimsel bir bakış açısıyla dile getirmek amacını taşıyor.
Köy Enstitüleri ve onun kurucuları konusundaki çarpıtmalara karşı bilimsel ve ciddi bir
yanıt verme iddiasını taşıyan kitapta Köy Enstitüleri uygulaması ve düşüncesine yönelik
merak edilenlere değiniliyor, yanlış bilinenler düzeltiliyor.
n
18 26 Ekim 2023