Catalog

? yeniden boşaltmak zorunda kaldılar." Arzumayan’ın verilerine göre olay şöyle bitmiş: "Kahraman Musa Dağlılar, karşı saldırıya geçtiler ve avangard Türk birliğine yıkıcı darbeyi vurdular, (Türk birliğinin) kalanları ise panik içerisinde geri çekildi. 10 Eylül’de 2 tane Fransız savaş gemisi göründü ve Türk mevzilerini top ateşine tutmaya başladı. Akşama doğru, Fransız hükümetinin Ermenileri PortSaid’a götüreceği vaadini bildirdi. 1315 Eylülde kahraman Isvedialılar (4000 kişi civarında) "Janne d’ Arc" ve diğer gemiler PortSaid’a doğru hareket ettiler. Orada Mısırlı Ermeni kolonisinin yardımı için beklediler. Fransız filosunda hizmet veren subay Tiran Tekeyan, Isvendia Ermenilerinin sevki işinin organizasyonunda çok büyük yararlılıklar gösterdi." Şimdi soruyorum; "Arzumanyan’ın anlattığı bu olaylar soykırım olarak nitelendirebilir mi?" ‘DÜNYA TERSİNE DÖNDÜ’ Bir fikri şırınga etmeye yönelik sanat eserinin estetik değeri nedir sizce? Rambo, Rocky gibi filmlerle ünlenen Sylvester Stallone’nin sözde Ermeni soykırımını anlatan bir film yapmayı düşündüğünü söylemesi nasıl yorumlanmalı acaba? Geçmiş dönemlerde edebiyatçılar ve genel olarak sanatçılar, özellikle de aydınlanmacı olanlar düşünceleriyle ve davranışlarıyla topluma örnek olmak gibi bir misyon yüklenmişlerdi. Onların kulaklarına fısıldanan bilgileri yüksek sesle tekrar etmek gibi bir eğilimleri genellikle olmamıştır. En azından benim okuduklarım bunu yapmamışlar. Hatta, bu işin aleni yapılması sıradan insanlar için bile âdetten değildi. Postmodern dünya görüşü bu kuralı yıktı. Sanat ustaları da artık sıradan insanlar gibi davranışlar sergiliyorlar. Dahası, arzu ve taleplerinde sıradan insanlardan çok daha ihtiraslı olduklarına tanıklık ediyoruz. "Dünya tersine döndü" ifadesi vardır ya, işte o ifade tam da durumu anlatmaya başladı. Ama bundan postmodern sanat anlayışına karşı olduğum anlamını çıkarmayın, lütfen. Zaten böyle bir lüksüm de yok. Kısaca, bu konuyu "Ermeni soykırımı" iddialarından farklı bir platformda, siyasetin gölgesinin olmadığı bir platformda tartışmayı tercih ederim. "Ağrı Dağı" adlı filme gelince. Bu ürünü bir sanat eseri olarak görmüyorum. Bu eseri kitabımda incelememin nedeni de Sözde Ermeni Soykırımı Projesi çerçevesinde üretilmiş olmasıdır. Dönüp dolaşıp aynı noktaya geliyoruz. Sanatın siyasetin güdümünde ürün vermesi beni çok endişelendiriyor. ‘Katliam’ ve ‘soykırım’ kavramları, sizce de fevkalade iddialı kavramlar değil midir? Tarihi vakaları, nesnel koşullarda okumak mümkün değil midir? Düne bugünden bakarken nelere dikkat edilmelidir? Sözde Ermeni soykırımının hesabının, o tarihte mevcut bulunmayan Türkiye Cumhuriyet’inden sorulması, her ne kadar aşikârsa da, T.C.’nin Osmanlı’yı reddi şeklinde algılanmasını nasıl yorumlamalı? Rusya’nın tüm olup bittiler karşısındaki tavrı nedir? Kitapta bahsettiğiniz meseleyi, Ermeni kız izcilerin Amerika’da Celal Bayar’a çiçek ikram etmelerini, Celal Bayar’ın Ermeni cemaati liderine fotoğrafını imzalaması ile şimdiki duCUMHURİYET KİTAP SAYI rum karşılaştırıldığında bir ikirciklik sezilmiyor mu? Nesnellik, bence Türkiye’de tartışılması gereken ve içi doldurulması gereken bir kavram. Önce, nesnellik dendiği zaman ne anladığımı söyleyeyim. Bence nesnellik incelemek için seçilen konuya belirli bir uzaklıktan, soğukkanlılıkla bakabilmek demektir. Sorularınızın yanıtlarına gelince: Dikkat ederseniz, ben kitabımda uzmanlık alanım olan konuların dışında yargılarda bulunmuyorum; dünya kamuoyundan gizlenen belgeleri gün ışığına çıkarmaya çalışıyorum ve analiz yapıyorum. Savaş sırasında ölenlerin sayılarını hiç tartışma konusu yapmadım, yapmıyorum da. Çünkü bu benim uzmanlık alanım değil. Ayrıca, Türk ve dünya kamuoyuna bu konuda bilgi verebilecek son derece yetkin bilim adamlarımız var. Ben Ermenice metinleri inceliyorum, özellikle de eğitim ve sanat metinlerini destekleyen veriler üzerinde yoğunlaşıyorum, elde ettiğim verileri ve bilgileri kamuoyu ile paylaşıyorum, değerlendirmelerimi de bu verilerin ışığında yapıyorum. Savaş alanına giden kişiler nereye ve niçin gittiklerini bilirler. Arzumanyan’ın biraz önce sizin için yaptığım çeviride verdiği bilgiler de her şeyin bilinçli olarak yapıldığını belgeliyor. Bence, zaman olarak bugünde ikamet edip geçmişi yargılayamazsınız, hele incelediğiniz konu ülkeniz için stratejik bir öneme sahipse. İDDİALARDAKİ ÇELİŞKİLER Sözde Ermeni Soykırımı iddialarını incelerken öyle çelişkilerin farkına varıyorsunuz ki! Örneğin: Milattan önce bir zaman diliminde var olduğu iddia edilen Ermeni krallığının toprakları talep ediliyor. Ayrıca "soykırım" iddiasını üreten Ermenilerin büyük bir çoğunluğunun da bir zamanlar Osmanlı vatandaşı olduklarını unutmayalım. Ya Osmanlı Meclisi’nde milletvekili olan Ermenilere ne demeli? Artık subaylardan, tabiplerden, kaymakamlardan, telgraf memurlarından ve diğer kademelerdeki görevlilerden hiç bahsetmiyorum. Rusya, doğaldır ki, bu konuda da kendi çıkarları doğrultusunda bir tutum sergiliyor. Sizce devletlerin sevdikleri ve nefret ettikleri başka devletler olur mu? 1954 yılındaki resmi gezisi sırasında Ermeni kız izcilerin Amerika’da Celal Bayar’a çiçek sunmalarını, Celal Bayar’ın Ermeni cemaati liderine fotoğrafını imzalaması da geçmişteki TürkErmeni ilişkilerinin öyle bir kalemde silinecek nitelikte olmadığını gösteriyor. Zaten böyle olmasaydı, imge üreticileri de algılama mekanizmalarına müdahale etme gereksinmesi duymazlar ve bu alanda bu kadar çaba sarf etmezlerdi. "Sözde Ermeni Soykırımı Projesi", TürkErmeni ilişkileri bağlamında yeni bir geçmişe gereksinim duyuyor mu? Yeni bir geçmiş talebi, yeni belgeler üretmeye gereksim duyar. Bir başka ifadeyle, yeni bir geçmiş, kurmaca bir geçmiş olacaktır. Bence, dost ilişkileri canlandırmak için anımsama edimini devreye sokmak yeterli. Bunu sağlayacak olan da arşiv belgeleridir. Hiç kimsenin yorumlamadığı ham bilgiler geçmişi tüm gerçekliğiyle bize anımsatabilecek yeterlilikte. ? Sözde Ermeni Soykırımı Projesi/ Birsen Karaca/ Say Yayınları/ 160 s. 892 SAYFA 19